Λένιν. Απρίλης του 1904:
«Σύντροφοι εργάτες! Πλησιάζει η μέρα της πρωτομαγιάς, που οι εργάτες όλων των χωρών γιορτάζουν το ξύπνημά τους σε μια συνειδητή ζωή, γιορτάζουν την ένωσή τους στον αγώνα για την απαλλαγή των εκατομμυρίων εργαζομένων από την πείνα, την εξαθλίωση και την ταπείνωση. Δυο κόσμοι στέκουν αντιμέτωποι στη μεγαλειώδικη αυτή πάλη: ο κόσμος του κεφαλαίου και ο κόσμος της εργασίας, ο κόσμος της εκμετάλλευσης και της σκλαβιάς και ο κόσμος της αδελφοσύνης και της λευτεριάς…» (Άπαντα Λένιν, 4η ρωσική έκδοση, τόμος 7, σελ. 188, Πρωτομαγιά, σχέδιο προκήρυξης).
Ανοιξη του 1886. Σε έναν κόσμο που αλλάζει με ραγδαίους ρυθμούς, σε μια κοινωνία που όλο και περισσότερα αγαθά παράγονται και τα κέρδη των καπιταλιστών πολλαπλασιάζονται, η εργατική τάξη βρίσκεται σε άθλια κατάσταση. Οι εργάτες είναι υποχρεωμένοι να δουλεύουν σχεδόν όλη την ημέρα, κάτω από δύσκολες και επικίνδυνες συνθήκες, για ένα κομμάτι ψωμί. Πολλές φορές αναγκάζονται να δουλεύουν ακόμα και μικρά παιδιά, που ωριμάζουν απότομα και γνωρίζουν την πραγματική ζωή, πολύ πρόωρα. Το δικαίωμα στην ασφάλιση και την περίθαλψη είναι άγνωστες λέξεις.
Στην Αμερική, ο κόσμος της δουλειάς δε βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση. Αρχίζουν όμως σιγά σιγά να εμφανίζονται τα πρώτα σημάδια συνειδητοποίησης. Οι εργάτες αντιλαμβάνονται τη σημαντική θέση που έχουν μέσα στην κοινωνία, ότι δηλαδή αυτοί είναι που παράγουν τον πλούτο, άρα μπορούν να απαιτήσουν όλα όσα τους ανήκουν. Από τα πρώτα αιτήματα των αμερικανών εργατών είναι η μείωση του χρόνου εργασίας.
Οι πρώτες προσπάθειες
Στην πραγματικότητα από το 1790 στις ΗΠΑ άρχισαν οι πρώτοι αγώνες των εργατών για μείωση του ωραρίου εργασίας, (αίτημα για 10ωρη εργασία) και μάλιστα με απαίτηση πληρωμής των υπερωριών. Το αίτημα ικανοποιήθηκε μετά από σκληρούς αγώνες, κοντά στα 1860, όχι όμως για όλους. Οι περισσότεροι εργάτες δούλευαν 11 και περισσότερες ώρες ημερησίως.
Στο Γενικό Εργατικό Συνέδριο που έγινε στη Βαλτιμόρη στις 16 Αυγούστου του 1866 βγήκε μια ιστορική απόφαση:
«Η πρώτη και μεγάλη απαίτηση του σήμερα, για ν' απελευθερωθεί η εργασία αυτού του τόπου από την κεφαλαιοκρατική δουλεία είναι η έκδοση ενός νόμου που θα ορίζει ότι σ' όλες τις Πολιτείες της αμερικανικής Ένωσης την κανονική ημέρα εργασίας πρέπει να την αποτελούν 8 ώρες. Είμαστε αποφασισμένοι να αγωνιστούμε με όλες μας τις δυνάμεις μέχρι να πετύχουμε αυτό το ένδοξο αποτέλεσμα». (Κ. Μαρξ: «Το Κεφάλαιο», τόμος πρώτος, εκδόσεις Αναξίμανδρος, σελ. 309- 310).
Το ίδιο περίπου χρονικό διάστημα (Σεπτέμβρης του 1866) στο «Διεθνοεργατικό Συνέδριο» στη Γενέυη (1η Διεθνής), με πρόταση του Γενικού Συμβουλίου του Λονδίνου εκδόθηκε το παρακάτω ψήφισμα: «Κηρύττουμε τον περιορισμό της ημέρας εργασίας, σαν προκαταρκτικό όρο, που χωρίς αυτόν όλες οι άλλες προσπάθειες για χειραφέτηση είναι καταδικασμένες να ναυαγήσουν… προτείνουμε 8 ώρες εργασίας σαν το νόμιμο όριο της εργάσιμης ημέρας». (Κ. Μαρξ: «Το Κεφάλαιο», τόμος πρώτος, εκδόσεις Αναξίμανδρος, σελ. 310).
Εξάλλου, στην Αγγλία, οι εργάτες απαίτησαν για πρώτη φορά το οκτάωρο το 1829 και εφαρμόστηκε επιλεκτικά το 1856 στην αποικία της Βικτώριας.
Τέλος σημαντικό ρόλο στην αφύπνιση των εργατών, σ’ όλο τον κόσμο, έπαιξε η πρώτη απόπειρα κατάληψης της εξουσίας από την εργατική τάξη, με την Κομμούνα του Παρισιού το 1871.
Η πρωτομαγιά του 1886
Φτάνουμε στη δεκαετία του 1880. Μετά τον αμερικανικό εμφύλιο, το αίτημα για μείωση του χρόνου εργασίας τίθεται σε καθημερινή βάση. Από το Συνέδριο της Αμερικανικής Ομοσπονδίας Εργασίας το 1884 ορίστηκε η 1η Μάη του 1886 να είναι η ημέρα που θα ξεκινήσει ένας διαρκής απεργιακός αγώνας για την καθιέρωση του οκτάωρου, για αυξήσεις και καλύτερες συνθήκες εργασίας. Έτσι θα καθιερωθεί και η ημέρα αυτή σαν η «παγκόσμια ημέρα της εργατικής τάξης».
Τη μέρα αυτή σχεδόν 500.000 εργάτες κατέβηκαν αποφασισμένοι στους δρόμους μικρών και μεγάλων αμερικανικών πόλεων. Οι διαδηλώσεις συνεχίστηκαν και τις επόμενες μέρες. Στο Σικάγο όμως τα γεγονότα ήταν δραματικά. Στις 3 Μάη εργάτες που διαδηλώνουν έξω από το εργοστάσιο μηχανών Μακ Κόρμικ ενάντια σε απεργοσπάστες, δέχονται την επίθεση της αστυνομίας, που πυροβολεί εναντίον τους και σκοτώνει 4 διαδηλωτές. Οι τραυματίες είναι πολλοί περισσότεροι. Την επομένη (4 Μάη) ο Διεθνής Σύνδεσμος Εργαζομένων καλεί σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας στην πλατεία Χεϊμάρκετ.
Αξίζει να αναφέρουμε την ιστορική προκήρυξη που δημοσιεύτηκε στην«Εργατική» του Σικάγου και με την οποία καλούσαν το λαό σε διαδήλωση:
«Εργάτες.
Ο πόλεμος των τάξεων άρχισε. Χτες τουφέκισαν τους εργάτες μπροστά στο εργοστάσιό τους. Το αίμα τους γυρεύει εκδίκηση. Ποιος αμφιβάλλει τώρα ότι οι τίγρεις που μας κυβερνούν διψούν για το αίμα των εργατών;
Οι εργάτες όμως δεν είναι πρόβατα. Στη λευκή τρομοκρατία θα απαντήσουν με την κόκκινη τρομοκρατία. Καλύτερα ο θάνατος παρά η δυστυχία. Αν τουφεκίζουν τους εργάτες, θα τους απαντήσουμε με τέτοιο τρόπο που να το θυμούνται για πολύ καιρό οι αφεντάδες μας.
Η ανάγκη μας κάνει πια να φωνάξουμε: Στα όπλα! Χτες οι γυναίκες και τα παιδιά των δυστυχισμένων κλαίνε το σκοτωμένο πατέρα και άντρα τους. Μέσα στα παλάτια, οι πλούσιοι γέμισαν τα ποτήρια τους με ακριβά κρασιά και έπιναν στην υγεία των δολοφόνων που επιβάλλουν την τάξη…
Σκουπίστε τα δάκρυά σας εσείς που πάσχετε!
Κάμετε καρδιά, σκλάβοι!
Σηκωθείτε!»
Η συγκέντρωση της 4ης Μάη είναι μεγαλειώδης. Ένας προβοκάτορας όμως ρίχνει βόμβα στους αστυνομικούς σκοτώνοντας έναν και τραυματίζοντας πολλούς. Η αστυνομία εκμεταλλεύεται το γεγονός επιτίθεται πυροβολώντας τους εργάτες και συλλαμβάνει ηγετικά στελέχη τους. Στις συγκρούσεις σκοτώνεται ένας εργάτης και τραυματίζονται πολλοί κι απ’ τις δυο πλευρές. Ήταν τόσο το μένος των αστυνομικών που κατά λάθος τραυμάτισαν και συναδέλφους τους, πολλοί απ’ τους οποίους υπέκυψαν αργότερα!
Τελικά οδηγήθηκαν σε δίκη 8 εργάτες και οι 4 απαγχονίστηκαν στις 11 Νοεμβρίου 1887. Ήταν οι Φίσερ, Πάρσονς, Σπάις και Έγκελ. Ένας άλλος, ο Λιγκ βρέθηκε νεκρός στο κελί του. Οι Νιμπ, Φίλντεν και Σουάμπ καταδικάστηκαν σε πολυετή καταναγκαστικά έργα.
Μνημειώδης είναι η απολογία του Σπάις:
«Κύριοι δικαστές.
Αν σας περνάει η ιδέα στα σοβαρά πως με τις κρεμάλες σας μπορείτε να σταματήσετε το κίνημα που εξωθεί εκατομμύρια γονατισμένων, από την καταπίεση, εργατών σε εξέγερση, είστε, μα την αλήθεια, ‘‘πτωχοί τω πνεύματι’’. …
…Καταργήστε την αρπαγή και το πλιάτσικο. Μα, αυτό είναι η δουλειά σας. Είναι η ανήθικη αποστολή μιας εκατοντάδας ανθρώπων που προτιμάνε να απολαμβάνουν το παν, δίχως να κάνουν απολύτως τίποτε. Απ’ αυτήν ακριβώς την τάξη πάμε να απαλλαγούμε…
…οι ιδέες που εδώ υπερασπίζω, μάθετε, είναι δικές μου! Είναι ένα κομμάτι από τον εαυτό μου. Δεν είναι ρούχα, να τα βγάλεις και να τα παρατήσεις. Μα αν μπορούσα πάλι δε θα τις άφηνα. Σας περιφρονούμε μπροστά στο θάνατο!…»
Η θυσία των εργατών του Σικάγου δεν πήγε χαμένη. Χιλιάδες εργάτες κέρδισαν το οκτάωρο και σε πολλά εργοστάσια κέρδισαν την αργία της Κυριακής.
Η καθιέρωση της Πρωτομαγιάς
Το 1889 ιδρύεται η 2η Σοσιαλιστική Διεθνής και μεταξύ των άλλων αποφάσεων που πήρε όρισε την 1η Μάη ως μέρα των εργατών αρχίζοντας από το 1890. Τη μέρα εκείνη, ο Φρίντριχ Ενγκελς έγραφε στο πρόλογο της γερμανικής έκδοσης του Κομμουνιστικού Μανιφέστου:
«Μα δεν υπάρχει καλύτερη απόδειξη από τη σημερινή ακριβώς μέρα, πως η αιώνια ένωση των προλετάριων όλων των χωρών, που θεμελιώθηκε απ’ αυτή, ζει ακόμα και μάλιστα ζει ισχυρότερη παρά ποτέ. Γιατί σήμερα που γράφω αυτές τις γραμμές, το ευρωπαϊκό και αμερικάνικο προλεταριάτο επιθεωρεί το στρατό του, τις μάχιμες δυνάμεις του κινητοποιημένες για πρώτη φορά και κινητοποιημένες σαν ένας στρατός, κάτω από μια σημαία και για έναν άμεσο σκοπό. Τη νομοθετική καθιέρωση της οχτάωρης εργάσιμης ημέρας, που είχε διακηρυχθεί από το Συνέδριο της Διεθνούς στη Γενεύη στα 1866, και πάλι στο Εργατικό Συνέδριο στο Παρίσι στα 1899. Αυτό που διαδραματίζεται σήμερα θα ανοίξει τα μάτια στους καπιταλιστές και γαιοκτήμονες όλων των χωρών, για να δουν πως οι προλετάριοι όλων των χωρών είναι στ’ αλήθεια σήμερα ενωμένοι. Ας βρισκόταν μονάχα ο Μαρξ δίπλα μου να το 'βλεπε με τα ίδια του τα μάτια!».
Πρωτομαγιές στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα τα πρώτα σοσιαλιστικά «σκιρτήματα» εντοπίζονται στα 1875 στη Σύρο, την Αθήνα, την Κέρκυρα και την Πάτρα. Η πρώτη σοσιαλιστική εφημερίδα με τίτλο «Ελληνική Δημοκρατία» εκδίδεται το 1877, στην Πάτρα, από το «Δημοκρατικό Σύλλογο»
Στα 1886, ο Πλάτων Δρακούλης εκδίδει μια δική του μετάφραση του βιβλίου του Κροπότκιν «Προς τους νέους» που διαβάζεται με μεγάλο ενδιαφέρον από τους μαθητές των Γυμνασίων.
Στις αρχές Μαΐου του 1890, ο Σταύρος Καλλέργης ιδρύει τον «Κεντρικό Σοσιαλιστικό Όμιλο» μια αριστερή ριζοσπαστική οργάνωση. Το Ιούνη του ίδιου χρόνου εκδίδει το πρώτο φύλλο της εφημερίδας «Σοσιαλιστής». Τον επόμενο χρόνο, 1891, οι οπαδοί του γιορτάζουν συμβολικά την Πρωτομαγιά. Την ίδια χρονιά ο Πλάτων Δρακούλης κυκλοφορεί το βιβλίο «Το Εγχειρίδιον του Εργάτου». Μια ακόμα μικρή συγκέντρωση πραγματοποιείται την Πρωτομαγιά του 1893 από τον Κεντρικό Σοσιαλιστικό Όμιλο του Καλλέργη στους στύλους του Ολυμπίου Διός.
Ο Καλλέργης, λίγες μέρες μετά, σε ομιλία του στη Βουλή, συλλαμβάνεται και καταδικάστηκε σε φυλάκιση για ... διασάλευση της τάξης.
Η πρώτη όμως προσπάθεια να γιορταστεί ενωτικά η εργατική πρωτομαγιά γίνεται το 1894. Οι οπαδοί του Σταύρου Καλλέργη και του Πλάτωνα Δρακούλη γιορτάζουν για πρώτη φορά ενωτικά με όλους του σοσιαλιστικούς ομίλους, την Εργατική Πρωτομαγιά σε συγκέντρωση χιλίων εργατών στο Παναθηναϊκό Στάδιο, στην Αθήνα. Ακούγονται τα πρωτοποριακά, για την εποχή, αιτήματα της αργίας την Κυριακή, του οκτάωρου, της απαγόρευσης της παιδικής εργασίας, της κατάργησης της θανατικής ποινής κ.α..
Μερικά από τα σημεία του ψηφίσματος:
«Συνελθόντες σήμερον την 1ην Μάη, ημέραν Κυριακήν και ώρα 5μ.μ., πάντες οι σοσιαλισταί και εν γένει πάντες οι υπό μισθόν ευρισκόμενοι και πάσχοντες εργάται Αθηνών – Πειραιώς, αποφασίζομεν και ψηφίζομεν τα εξής:
α. Την Κυριακήν να κλείνωνται τα καταστήματα καθ' όλην την ημέραν και οι εργάται να αναπαύονται.
β. Οι εργάται να εργάζωνται επί 8 ώρας την ημέραν και να απαγορεύεται η εργασία εις τους ανηλίκους.
γ. Να απονέμεται σύνταξις εις τους εκ της εργασίας παθόντας και καταστάντας ανικάνους προς συντήρηση εαυτών και της οικογενείας των.
δ. Να καταργηθώσιν αι θανατικαί εκτελέσεις….»
Η κυβέρνηση δίνει εντολή να γίνουν συλλήψεις. Συλλαμβάνεται ο Καλλέργης και παραπέμπεται σε δίκη όπου και αθωώνεται μετά από μια ιστορική απολογία.
Δύο χρόνια αργότερα το 1896 η εργατική τάξη βρίσκεται πιο ώριμη. Ξεσπά απεργία των μεταλλωρύχων στο Λαύριο και καταπνίγεται άγρια. Δύο εργάτες νεκροί. Οι απεργοί πετυχαίνουν μικρές αυξήσεις. Επίσης απεργούν και οι σταφιδεργάτες στην Πάτρα.
Με την αυγή του νέου αιώνα η εργατική τάξη στην Ελλάδα βγαίνει δυναμικά στο προσκήνιο. Σχεδόν όλες οι απεργιακές συγκεντρώσεις της Πρωτομαγιάς συνοδεύονταν από τη βία και την καταστολή από τη μεριά του κρατικού μηχανισμού. Οι εργάτες διεκδικούσαν όλα όσα τους ανήκαν και η απάντηση του κράτους ήταν η τρομοκρατία. Πολλά ήταν τα θύματα που έπεσαν ηρωικά στον αγώνα για ψωμί, για καλύτερες συνθήκες δουλειάς, για κοινωνική ασφάλιση, στην πάλη για ένα καλύτερο αύριο.
Σημαντικός σταθμός στην εξέλιξη του εργατικού κινήματος στην Ελλάδα είναι η ίδρυση της «Φεντερασιόν» (σοσιαλιστική οργάνωση) στη Θεσσαλονίκη το 1909. Μέσα στην τουρκοκρατούμενη πόλη η Φεντερασιόν οργάνωσε πολλά εργατικά σωματεία καθώς και την πρώτη πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση στη Θεσσαλονίκη.
Μεσολαβεί το Κιλελέρ την επόμενη χρονιά και φτάνοντας στα 1911 έχουμε μια σημαντική επιτυχία του εργατικού κινήματος. Το Γενάρη αναθεωρείται το σύνταγμα του 1864 με ευνοϊκές διατάξεις για την προστασία των εργαζομένων (Κυριακή αργία, ασφάλιση, οκτάωρο) και των ακτημόνων (απαλλοτριώσεις). Θεσπίζεται η μονιμότητα και το αμετάθετο των δημοσίων υπάλληλων όπως και η υποχρεωτική - δωρεάν στοιχειώδης εκπαίδευση. Βέβαια πολλά απ’ αυτά έμειναν στα χαρτιά.
Την ίδια χρονιά η πρωτομαγιά στη Θεσσαλονίκη γιορτάζεται με συμμετοχή 12.000 εργατών. Ταυτόχρονα γίνονται πολλές απεργίες που έμειναν στην ιστορία, όπως το 1911 η μεγάλη απεργία των τραμβαγέρηδων (οδηγοί των τραμ) της Αθήνας που συγκρούστηκαν άγρια με την αστυνομία, η μεγάλη απεργία των καπνεργατών του Βόλου, στα 1913 η απεργία των γαιανθρακεργατών, στα 1914 η απεργία των εργατών φωταερίου.
Συγχρόνως γίνονται επιπλέον προσπάθειες για τη δημιουργία Πανελλαδικής Εργατικής Ομοσπονδίας οι οποίες στην αρχή αποτυγχάνουν.
Οι μεγάλες απεργίες συνεχίζονται. Απεργούν οι τυπογράφοι και οι σιδηροδρομικοί στην Αθήνα το 1914. Ιστορική θα μείνει η απεργία, που κατέληξε σε εξέγερση με νεκρούς και τραυματίες, στη Σέριφο το 1916, όπως και η απεργία των αρτεργατών, των σιδηροδρομικών Λάρισας, των τσιγαράδων Θεσσαλονίκης και των ραφτεργατών Αθήνας την ίδια χρονιά.
Σταθμός στη πορεία του εργατικού κινήματος στη χώρα μας είναι η ίδρυση της ΓΣΕΕ, το Νοέμβρη του 1918 και η ίδρυση του ΣΕΚΕ (του μετέπειτα ΚΚΕ) τον ίδιο μήνα.
Την Πρωτομαγιά του 1919 η ΓΣΕΕ κηρύσσει γενική πανελλαδική απεργία, με βασικά αιτήματα την αυτόματη τιμαριθμική αναπροσαρμογή την μισθών, την καθιέρωση του 8ωρου και την κοινωνική ασφάλιση. Ακόμα απαιτείται η ανάκληση των ελληνικών στρατευμάτων από τη διεθνή επέμβαση στην πρώτη σοσιαλιστική χώρα, τη Σοβιετική Ένωση. Η κυβέρνηση του Βενιζέλου απαγόρευσε τον γιορτασμό αλλά οι συγκεντρώσεις στην Αθήνα και τον Πειραιά γίνονται με ιδιαίτερη μαζικότητα.
Μεσολαβούν σημαντικά γεγονότα για την Ελλάδα όπως η μικρασιατική καταστροφή που είχε σαν συνέπεια την είσοδο στη χώρα πολλών νέων εργατών.
Στα 1923 διοργανώνεται εργατική απεργία στο Πασαλιμάνι που καταλήγει σε σύγκρουση με νεκρούς.
Φτάνουμε στην πρώτη αιματηρή πρωτομαγιά του 1924, όπου διοργανώνεται συγκέντρωση από το Εργατικό Κέντρο Αθήνας στην πλατεία Κοτζιά. Η κυβέρνηση Παπαναστασίου (υποτίθεται δημοκρατική) απαγορεύει τη συγκέντρωση και τη διαλύει βίαια. Αποτέλεσμα ένας εργάτης νεκρός (ο Σωτήρης Παρασκευαΐδης) και δεκάδες τραυματίες.
Ο Μάης του ‘36
Τα γεγονότα ξεκινούν με την απεργία των καπνεργατών στη Θεσσαλονίκη στις 29 Απρίλη. Σε λίγες μέρες απεργούν όλα τα καπνεργατικά κέντρα της βόρειας Ελλάδας. Στις 8 Μάη γίνεται πανεργατική απεργία. Η κυβέρνηση καταστέλλει την απεργία με βία. Δολοφονούνται 30 εργάτες και πάνω από 300 τραυματίζονται. Την επομένη (9 Μάη) γίνεται η κηδεία των νεκρών που μετατρέπεται σε παλλαϊκή εξέγερση. Άλλοι 10 νεκροί εργάτες από τις συγκρούσεις. Η πόλη περνά για σχεδόν 2 μέρες στα χέρια των εργατών. Ο στρατός που στάλθηκε να επιβάλει την τάξη ενώνεται με το λαό της πόλης. Οι εργοδότες αναγκάζονται να δεχτούν τα αιτήματα των εργατών. Σε λίγο όμως η κυβέρνηση Μεταξά (λίγους μήνες πριν επιβάλει και επίσημα τη δικτατορία) θα στείλει ισχυρές και έμπιστες στρατιωτικές δυνάμεις οπότε και καταστέλλει την εξέγερση. Χαραγμένη στη μνήμη όλων θα μείνει η εικόνα της μάνας που σπαράζει πάνω από το νεκρό Τούση. Η σκηνή αυτή ενέπνευσε τον Γιάννη Ρίτσο και έγραψε την επομένη τον πασίγνωστο «Επιτάφιο»:
«…Μέρα Μαγιού μου μίσεψες, μέρα Μαγιού σε χάνω,
άνοιξη, γιε, που αγάπαγες κι ανέβαινες απάνω
στο λιακωτό και κοίταζες και δίχως να χορταίνεις
άρμεγες με τα μάτια σου το φως της οικουμένης…
…Γιε μου, καλά μου τα ‘λεγε το γνωστικό σου αχείλι
κάθε φορά που ορμήνευε, κάθε φορά που εμίλει:
Εμείς ταγίζουμε τη ζωή στο χέρι: περιστέρι,
κ’ εμείς ουτ’ ένα ψίχουλο δεν έχουμε στο χέρι.
Εμείς κρατάμε όλη τη γης μες στ’ αργασμένα μπράτσα
και σκιάχτρα στέκουνται οι Θεοί κι αφέντη έχουνε φάτσα…
…Τι έκανες, γιε μου, εσύ κακό; Για τους δικούς σου κόπους
την πλερωμή σου ζήτησες απ’ άδικους ανθρώπους.
Λίγο ψωμάκι ζήτησες και σού ‘δωκαν μαχαίρι,
το ίδρωτά σου ζήτησες και σού ‘κοψαν το χέρι…
…Και χύμηξαν απάνου σου τα σμουλωχτά κοράκια
και σου ‘πιαν το αίμα, γιόκα μου, σου κλείσαν τα χειλάκια…
…Κι ως το ‘θελες (ως έλεγες τα βράδια με το λύχνο)
ασκώνω το σκεβρό κορμί και τη γροθιά μου δείχνω.
Κι αντίς τα’ άφταιγα στήθεια μου να γδέρνω, δες, βαδίζω
και πίσω από τα δάκρυα μου τον ήλιο αντικρύζω.
Γιε μου, στ’ αδέρφια σου τραβώ και σμίγω την οργή μου,
σου πήρα το ντουφέκι σου, κοιμήσου εσύ, πουλί μου.»
Κατοχή. Μάης του ‘44
Μετά τη δικτατορία της 4ης Αυγούστου του Μεταξά εκατοντάδες κομμουνιστές και ηγέτες εργατικών σωματείων συλλαμβάνονται και εξορίζονται. Η εργατική τάξη δέχεται μεγάλο πλήγμα, μα συνεχίζει να αγωνίζεται. Πολλές αντιδικτατορικές εκδηλώσεις πραγματοποιούνται μέσα στο 1937 σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Κρήτη. Ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος, η φασιστική εισβολή των Ιταλών και η ναζιστική κατοχή βρίσκει το λαό της Ελλάδας στις επάλξεις του αγώνα. Η δίψα για τη λευτεριά είναι πιο δυνατή απ’ τη σιδερένια μπότα του κατακτητή. Λίγες μόνο μέρες μετά την κατάληψη της Αθήνας και την σύμπραξη αστικού κόσμου της χώρας με τους ναζί, την 1η Μάη στη Θεσσαλονίκη το ΚΚΕ ιδρύει την πρώτη εθνικοαπελευθερωτική οργάνωση, την «Ελευθερία». Αντίστοιχα στην Αθήνα ιδρύεται ο «Δημοκράτης». Η ίδρυση της «Εθνικής Αλληλεγγύης» (οργάνωση περίθαλψης τραυματιών, αναπήρων, φυλακισμένων, εξόριστων και γενικά των διωκόμενων αγωνιστών), το κατέβασμα της χιτλερικής σημαίας από την ακρόπολη στις 30 Μάη, οι αποδράσεις από τις φυλακές και τις εξορίες, η ίδρυση του Εργατικού Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΕΑΜ) δείχνουν το μοναδικό δρόμο που θα ακολουθούσε ο λαός της Ελλάδας, με μπροστάρη την εργατική τάξη. Το δρόμο τη πάλης, όχι μόνο για την απελευθέρωση από τον ξένο ζυγό αλλά και την κοινωνική του απελευθέρωση. Στις 27 Σεπτέμβρη του 1941 ιδρύεται το ΕΑΜ. Η Αντίσταση αρχίζει. Η Ελλάδα ζει ιστορικές στιγμές. Μάχη ενάντια στην επιστράτευση, μεγάλη απεργία των δημοσίων υπαλλήλων και των τραπεζικών, απελευθέρωση της Καρδίτσας, του Μετσόβου και των Γρεβενών, μάχη της Κοκκινιάς, Γοργοπόταμος, Λαϊκή Εξουσία στα βουνά της Ρούμελης.
Την 1 Μάη του 1944 γράφεται μια από τις ηρωικότερες σελίδες στην ιστορία αυτού του τόπου. Την μέρα αυτή διάλεξαν οι Γερμανούς κατακτητές να εκτελέσουν 200 αγωνιστές στο σκοπευτήριο Καισαριανής. Δυο μέρες αργότερα άλλοι 233 πατριώτες εκτελούνται στην Κλεισούρα Καστοριάς.
Μετά την απελευθέρωση και τη συμφωνία της Βάρκιζας, με τις γνωστές συνέπειες, (κλίμα βίας και διώξεων απέναντι στους λαϊκούς αγωνιστές) γιορτάζεται η πρωτομαγιά του 1945 με τη συγκέντρωση 40000 εργαζομένων στο Καλλιμάρμαρο Στάδιο της Αθήνας. Μετά τον εμφύλιο πολλές ήταν οι πρωτομαγιές που χτυπήθηκαν από τον κρατικό κατασταλτικό μηχανισμό, αφού σχεδόν πάντοτε ήταν απαγορευμένες.
Ίδια περίπου αντιμετώπιση είχε πάντοτε η Πρωτομαγιά και αλλού. Ανοιχτά ή καλυμμένα η αστική τάξη τη θεωρεί «παράνομη» και δεν είναι λίγες οι χώρες που οι εργαζόμενοι πληρώνουν βαρύ φόρο αίματος, σχεδόν κάθε φορά που προσπαθούν να διαδηλώσουν τη μέρα αυτή. Λατινική Αμερική, Παλαιστίνη, Νότια Κορέα, Φιλιππίνες, Τουρκία είναι λίγες απ’ τις χώρες που έχει απαγορευτεί ο εορτασμός της Πρωτομαγιάς δια ροπάλου. Όμως η εργατική τάξη ποτέ δε λύγισε. Και κάθε χρόνο δίνει την υπόσχεση πως θα συνεχίσει να παλεύει. Κάθε χρόνο αποτίει φόρο τιμής σε κείνους τους πρωτοπόρους εργάτες του Σικάγου που έδωσαν το έναυσμα για το σπάσιμο των δεσμών της εργατιάς και άνοιξαν το δρόμο για να γραφούν οι λαμπρότερες σελίδες στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Στάλιν. Απρίλης 1917:
«…Και η σημερινή μας γιορτή, η Πρωτομαγιά, δεν είναι μήπως κι αυτή ένα σημάδι που δείχνει ότι μέσα στα ποτάμια του αίματος σφυρηλατούνται οι καινούριοι δεσμοί της αδελφοσύνης των λαών;
Καίγεται το έδαφος κάτω από τα πόδια των ληστών του κεφαλαίου, γιατί υψώνεται ξανά πάνω από την Ευρώπη η κόκκινη σημαία της Διεθνούς…
…Πάνω από τα κεφάλια των ληστών του κεφαλαίου, πάνω από τα κεφάλια των ληστρικών τους κυβερνήσεων, απλώνουμε το χέρι στους εργάτες όλων των χωρών και αναφωνούμε:
Ζήτω η Πρωτομαγιά!
Ζήτω η αδελφοσύνη των λαών!
Ζήτω η σοσιαλιστική επανάσταση!»
(Άπαντα Στάλιν, εκδόσεις ΓΝΩΣΕΙΣ, τόμος 3, σελ. 42, Πρωτομαγιά).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου