Προλεταριακή Σημαία φ. 512 30-10-2004
Την ημέρα της απελευθέρωσης της Αθήνας οι μάχες με τους γερμανούς συνεχίζονταν. Οι γερμανοί είχαν παγιδεύσει με εκρηκτικά βιομηχανικές και λιμενικές εγκαταστάσεις της Αθήνας και του Πειραιά και ο ΕΛΑΣ της Αθήνας προσπαθούσε να αποτρέψει τις εκρήξεις. Πραγματοποιήθηκαν σκληρές μάχες και οι έλληνες μαχητές κατάφεραν να σταματήσουν πολλές από τις καταστροφές που ετοίμαζαν οι ναζί. Αξίζει να αναφέρουμε από τις επιτυχίες του ΕΛΑΣ, τη διάσωση του εργοστασίου ηλεκτρισμού στο Κερατσίνι καθώς και τη ματαίωση της καταστροφής μεγάλου μέρους του λιμανιού του Πειραιά. Όπως επίσης τεράστιας σημασίας ήταν η αποτροπή της ανατίναξης του φράγματος του Μαραθώνα. Αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα, ο ΕΛΑΣ κυνήγησε τους Γερμανούς απελευθερώνοντας μια σειρά πόλεις (Θήβα, Λιβαδειά, Μέτσοβο, Λαμία, Καλαμπάκα, Βόλο κ.α.) σώζοντας πολλούς από τους κατοίκους τους. Στα στενά των Τεμπών και της Κατάρας οι απώλειες των γερμανών ήταν τεράστιες. Τα στενά αυτά έγιναν κυριολεκτικά αδιάβατα για τους αποχωρούντες κατακτητές.
Αλλά και μέσα στην Αθήνα, οι εκδηλώσεις του οπλισμένου λαού ήταν τέτοιες που φαινόταν ότι δεν υπάρχει άλλος κυρίαρχος εκτός από το λαό. Η υπεροχή του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ήταν συντριπτική και η επικράτησή του πλήρης. Οι ένοπλες αντιΕΑΜικές δυνάμεις ήταν ελάχιστες. «άνδρες της Αστυνομίας και της Χωροφυλακής..., άνδρες της "Χ", και άλλων "εθνικών οργανώσεων", ...200 αξιωματικοί και άνδρες της ΣΣΑ, ...400 βρετανοί στρατιώτες της ταξιαρχίας των αλεξιπτωτιστών, ...στις 15 Οκτώβρη είχε συγκεντρωθεί στην Αθήνα μια αγγλική ταξιαρχία...» (Γασπαρινάτος, Α, 76).
Η αντίδραση όμως ήξερε πολύ καλά πώς να παίξει το παιχνίδι της. Εχοντας στο χέρι τις συμφωνίες του Λιβάνου και της Καζέρτας και με μια ηγεσία του ΕΑΜ και του ΚΚΕ που ταλαντευόταν, ο αστικός πολιτικός κόσμος γρήγορα θα ανακτούσε το χαμένο έδαφος. Πολύ χαρακτηριστική είναι η συνομιλία του Καφαντάρη (παλιός πολιτικός) με αστούς πολιτικούς, που με πανικό τού εξέθεταν την κατάσταση τις πρώτες μέρες της απελευθέρωσης. Αυτός, γνώστης της κατάστασης στην ηγεσία του ΚΚΕ και του ΕΑΜ τους έλεγε: «Ησυχάστε. Τίποτε περίεργο δε γίνεται. Ο λαός εκφράζει την ευγνωμοσύνη του στους ελευθερωτές του. Ευτυχώς για μας οι ηγέτες του είναι τόσο αφελείς, που μόνοι τους θα μας προσφέρουν την εξουσία και θα ξαναπάρουν το δρόμο προς τις φυλακές και τα ξερονήσια, όπου βολεύονται καλύτερα». (Χατζής, Δ, 40)
Στις 15 Οκτώβρη η αντίδραση έκανε μια προσπάθεια να ανατρέψει την κατάσταση. Προγραμματίστηκε διαδήλωση «εθνικοφρόνων» με κατεύθυνση προς την Ομόνοια. Όμως ο λαός ανταποκρίθηκε σε κάλεσμα του ΕΑΜ για συγκέντρωση την ίδια μέρα, με αποτέλεσμα η Αθήνα να πλημμυρίσει από πολλαπλάσιους υποστηριχτές του ΕΑΜ. Μια ομάδα από Χίτες του Γρίβα (πρώην συνεργάτες των Γερμανών) που ήταν κρυμμένοι σε ξενοδοχείο της Ομόνοιας, πυροβόλησαν πάνω σε τμήμα της διαδήλωσης του ΕΑΜ με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 7 και να τραυματιστούν πολλοί περισσότεροι. Ο λαός απάντησε άμεσα. Εκατοντάδες πατριώτες περικύκλωσαν το ξενοδοχείο και απείλησαν να το κάψουν. Μόνο με την παρέμβαση του Β. Μπαρτζιώτα (!) (μέλους του ΠΓ του ΚΚΕ) τα πνεύματα ηρέμησαν και οι φονιάδες σώθηκαν. Μετά από λίγο ήρθαν αγγλικά άρματα και φυγάδευσαν τους Χίτες.
Αφιξη της κυβέρνησης στην Αθήνα. Ομιλία του Παπανδρέου στο λαό.
Στις 18 Οκτώβρη του 1944 ο Γ. Παπανδρέου μαζί με τον Σκόμπι, τον άγγλο υπουργό εξωτερικών Ρέτζιναλντ Λίπερ και τον αρμόδιο υπουργό για θέματα της Μεσογείου Μακ Μίλαν (μετέπειτα πρωθυπουργό της Αγγλίας) αποβιβάζονται στον Πειραιά και κινούνται οδικώς για το ξενοδοχείο της Μεγάλης Βρετανίας. Το ξενοδοχείο αυτό θα γινόταν και το κέντρο των αποφάσεων της κυβέρνησης για την επόμενη περίοδο. Μεγάλη εντύπωση έκαναν στον Μακ Μίλαν τα συνθήματα του ΕΑΜ στους δρόμους της Αθήνας. Μάλιστα, με ειλικρίνεια, εξομολογήθηκε σε τηλεγράφημά του στο Φόρειν Οφις, ότι το ΕΑΜ θα κερδίσει τις εκλογές και το παρομοίασε με «δάσος από επαναστατικά πανό». Ο παμπόνηρος Μακ Μίλαν, που έπαιξε ίσως το σημαντικότερο ρόλο στη συμφωνία της Καζέρτας, είχε καταλάβει ότι, αν τα πράγματα στην Ελλάδα εξελίσσονταν ομαλά τότε η Αγγλία θα έχανε το παιχνίδι. Στα απομνημονεύματά του αναφέρει: «Στις 12 Οκτώβρη..., εάν είχαν ενεργήσει εκείνη την ημέρα με κοινή προσπάθεια σ’ ολόκληρη τη χώρα, οι κομμουνιστές μπορεί να είχαν καταλάβει την εξουσία». (Γασπαρινάτος, Α, 77, 78).
Την ίδια μέρα πραγματοποιήθηκε η ιστορική ομιλία του Γ. Παπανδρέου στο λαό της Αθήνας. Όπως περιγράφουν πολλοί που παρακολούθησαν το γεγονός, όλη η ομιλία ήταν μια συνεχής αντιπαράθεση του Παπανδρέου με το λαό και τα «χωνιά». Σε κάθε προσπάθειά του να περιγράψει την μετακατοχική διακυβέρνηση ο λαός απαιτούσε ισότητα, λαοκρατία, τιμωρία των δοσίλογων, λαϊκή δικαιοσύνη. Ολοι ενοχλήθηκαν από τη δυναμική παρουσία του λαού και κυρίως οι Αγγλοι. Ο Θ. Χατζής περιγράφει: «Ανήσυχος ο Παπανδρέου, σκουπίζοντας το ιδρωμένο πρόσωπό του, γυρίζει ικετευτικά προς το μέρος του Ζέβγου και του Ιωαννίδη. Ο Ζέβγος κάνει χειρονομίες στο λαό και απαιτεί ησυχία, για λίγο όμως. Και πάλι ο λαός ζητά λαοκρατία. Αντηχεί το τραγούδι "Το ‘χουμε γράψει βαθιά μεσ’ την καρδιά μας, λαοκρατία και όχι βασιλιά". Τα "χωνιά", οι τηλεβόες της κατοχής, διακόπτουν συνεχώς τον Παπανδρέου. Ο Σκόμπι δείχνει φανερό εκνευρισμό και τότε ακούστηκε να λέει στον επιτελάρχη του: Πρέπει να τελειώνουμε μ’ αυτόν τον όχλο». (Χατζής, Δ, 50)
Ο Παπανδρέου που ήξερε ότι έπρεπε πάση θυσία να κρατήσει την εξουσία, αναγκάστηκε να υποσχεθεί τα πάντα. Και Λαοκρατία και Δικαιοσύνη, πάντα όμως με τη βοήθεια των «σύμμαχων», οι οποίοι ήταν οι «απελευθερωτές» της Ελλάδας (!!) και προς τους οποίους έλεγε ότι «...εκφράζωμεν την βαθύτατην ευγνωμοσύνην του Εθνους».
Τον Οκτώβρη του ’44 είχε δημιουργηθεί στην Ελλάδα μια περίεργη κατάσταση. Υπήρχαν δύο πόλοι εξουσίας. Από τη μια μεριά ο οπλισμένος λαός με τις οργανώσεις του, που είχε αρχίσει να οικοδομεί τη λαϊκή εξουσία κυρίως στην ύπαιθρο, αλλά και σε σημαντικά τμήματα των μεγάλων πόλεων και από την άλλη η αντίδραση, με τη στήριξη των αγγλικών αρμάτων και των πρώην συνεργατών των ναζί, να ελέγχουν ένα πολύ μικρό μέρος στο κέντρο της Αθήνας και να προσπαθούν να αφοπλίσουν το λαό, να τον βάλουν και πάλι στη γωνία. Ηταν μια κατάσταση δυαδικής εξουσίας.
Ο Λένιν το 1917 περιέγραφε την αντίστοιχη κατάσταση που είχε δημιουργηθεί στην προεπαναστατική Ρωσία: « Η πιο αξιοσημείωτη ιδιομορφία της επανάστασής μας βρίσκεται στο ότι δημιουργήθηκε μια δυαδική εξουσία. ...πηγή της εξουσίας ...είναι η άμεση πρωτοβουλία των λαϊκών μαζών από τα κάτω, ...αντικατάσταση της αστυνομίας και του στρατού, που είναι θεσμοί αποσπασμένοι από το λαό και αντίθετοι προς το λαό, με τον άμεσο εξοπλισμό του λαού» (Απάντα Λένιν, τόμος 24, σελ. 20-21, 4η ρωσική έκδοση). Η κατάσταση στην Ελλάδα, τον Οκτώβρη του 1944, δε διέφερε και πολύ από αυτή που περιέγραφε ο Λένιν για την Ρωσία στις αρχές του 1917. Η διαφορά ήταν στις διαθέσεις της ηγεσίας του λαού. Αν και ήταν πλέον ολοφάνερο ότι οι Αγγλοι ήθελαν να επιβάλουν νέα κατοχή στην Ελλάδα, το ΠΓ του ΚΚΕ καλωσόριζε τους Αγγλους λέγοντας: «...ο λαός μας, κάτω από τις σημαίες του ΕΑΜ και του ΚΚΕ, με ενθουσιασμό χαιρέτησε και φιλοξενεί τμήματα των ενόπλων δυνάμεων των συμμάχων... τα γενναία τέκνα της φιλελεύθερης και συμμάχου Μεγάλης Βρετανίας...» («Θέσεις της ΚΕ της ΟΜΛΕ για τα 56 χρόνια από την ίδρυση του ΚΚΕ», Ιστορικές Εκδόσεις, σελ. 29).
Δεν ήταν λίγοι όμως και αυτοί που διαφωνούσαν με τη στάση αυτή του ΚΚΕ. Ο Βελουχιώτης πρότεινε σχέδιο για την κατάληψη της Αθήνας μέσα στο Νοέμβρη με σκοπό να δημιουργηθεί «τετελεσμένο γεγονός και ευνοϊκή κατάσταση για το κίνημα», αλλά οι απόψεις του αγνοήθηκαν εντελώς από την ηγεσία.
Οι πρώτες ενέργειες της κυβέρνησης Παπανδρέου
Η κυβέρνηση του Παπανδρέου, με την αμέριστη συμπαράσταση των Αγγλων ιμπεριαλιστών όχι μόνο δεν ικανοποίησε τα παλλαϊκά αιτήματα για ισότητα, λαοκρατία και κοινωνική δικαιοσύνη αλλά με κάθε τρόπο προσπάθησε να παραμερίσει το λαό, να τον αφοπλίσει και να προχωρήσει στο χτίσιμο του αστικού κράτους.
Τα πρώτα σημάδια φάνηκαν πολύ νωρίς, όταν καθυστερούσε η σύλληψη και η τιμωρία των δωσίλογων, των μαυραγοριτών και όλων εκείνων των σιχαμερών υποκειμένων, που όταν ο λαός έδινε το αίμα του για τη λευτεριά, αυτοί είτε συνεργάζονταν ανοιχτά με τον κατακτητή είτε κερδοσκοπούσαν. Πολλοί απ’ αυτούς αντί να δικαστούν φυγαδεύτηκαν στο Κάιρο. Κάτι αντίστοιχο συνέβη και με τους ταγματασφαλίτες που σε πολλές περιπτώσεις μεταφέρθηκαν στην Αθήνα και τέθηκαν υπό την αγγλική προστασία. Εχοντας κρατήσει τον οπλισμό τους, περίμεναν την κατάλληλη στιγμή και τις εντολές των Αγγλων για να μακελέψουν ξανά τον ελληνικό λαό.
Σχεδόν αμέσως μετά την απελευθέρωση της Αθήνας ο νέος γκαουλάιτερ, στρατηγός Ρ. Σκόμπι απαγόρευσε την είσοδο του ΕΛΑΣ στην πόλη. Ηταν μια προκλητικότατη διαταγή. Ο στρατός που ουσιαστικά απελευθέρωσε την Ελλάδα δε θα είχε το δικαίωμα να συμμετέχει στις εορταστικές εκδηλώσεις για την απελευθέρωση.
Ετσι άρχισαν να μπαίνουν τα θεμέλια για μια βίαιη λύση, που προέβλεπε της διάλυση του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ και το οριστικό ξεκαθάρισμα των διαφορών που είχαν οι Αγγλοι και η ελληνική αστική τάξη με τον ελληνικό λαό. Πολύ γρήγορα, το σχέδιο του Τσόρτσιλ άρχισε να τίθεται σε εφαρμογή. Σε πρώτη φάση 10000 βρετανοί στρατιώτες θα αποβιβάζονταν στην Ελλάδα με το πρόσχημα της εποπτείας της διανομής των εφοδίων που θα έστελναν οι «σύμμαχοι» στον ελληνικό λαό. Σταδιακά ο αγγλικός στρατός θα έφτανε τους 80000 άνδρες και με την προοπτική της διάλυσης του ΕΑΜ οι Αγγλοι θα ήταν πλέον κυρίαρχοι στη χώρα. Το σχέδιο αυτό του Τσόρτσιλ (σχέδιο «Μάννα») ήταν στα σκαριά μήνες πριν και απ’ ότι φαίνεται ήταν και το αντικείμενο της συζήτησης που είχε με τον Γ. Παπανδρέου σε μυστική συνάντησή τους στην Ιταλία στις 21 Αυγούστου του 1944.
Ο Σκόμπι διατάσει τους αντάρτες να παραδώσουν τα όπλα δίνοντάς τους μια διορία μέχρι τις 10 Δεκέμβρη. Επίσης στέλνει έγγραφο στον φρούραρχο της Αθήνας, Σπηλιωτόπουλο, με την απαίτηση να ελευθερώσει τους Ταγματασφαλίτες. Ετσι αντί να λογοδοτήσουν οι δοσίλογοι και προδότες του λαού, σταδιακά απελευθερώνονται και συνεχίζουν το τρομοκρατικό τους έργο. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός της 25ης Οκτώβρη, όπου ο γνωστός δοσίλογος ταγματασφαλίτης Παπαδόγκωνας πυροβόλησε ένας ΕΛΑΣίτη έξω από το Υπουργείο Στρατιωτικών και έτρεξε να κρυφτεί μέσα στο Υπουργείο. Εκατοντάδες Αθηναίοι συγκεντρώθηκαν με απαίτηση να συλληφθεί ο Παπαδόγκωνας αλλά και πάλι με παρέμβαση της ηγεσίας του ΚΚΕ τα πράγματα ηρέμησαν. Ακόμα ένα παρόμοιο γεγονός, με πρωταγωνιστή τον δοσίλογο Ασημακόπουλο συνέβη στις 30 Οκτώβρη μόνο που αυτός συνελήφθη από το λαό. Σε αντίποινα οι Χίτες εξαπέλυσαν επίθεση στην περιοχή του Θησείου και τραυμάτισαν δεκάδες. Μάλιστα κατάφεραν να συλλάβουν περίπου 100 άτομα που κρατήθηκαν όμηροι σε σχολείο. Μόνο μετά από μια μεγάλη διαδήλωση του λαού στο κέντρο της Αθήνας αφέθηκαν ελεύθεροι.
Παράλληλα ο αστικός πολιτικός κόσμος άρχισε να ανασυγκροτείται. Το Κόμμα των Φιλελευθέρων του Θ. Σοφούλη και το Λαϊκό Κόμμα σε κοινή τους ανακοίνωση στις 20 Οκτώβρη δήλωσαν ότι θα στηρίξουν την κυβέρνηση. Ετσι στις 23 Οκτώβρη συγκροτείται η νέα κυβέρνηση με τη συμμετοχή όλων σχεδόν των παλιών αστικών κομμάτων και από τις 28 Οκτώβρη δημιουργούνται τα σώματα καταστολής, Αστυνομία Πόλεων, Χωροφυλακή, κ.α., όλα υπό τις διαταγές του Παπανδρέου ή καλύτερα του Σκόμπι, αφού με απόφαση της κυβέρνησης υπάγεται στον Σκόμπι «παν στρατιωτικόν Τμήμα σταθμεύον εντός της περιοχής της Αττικής», δηλαδή και ο ΕΛΑΣ(!!). Μετά από λίγο καιρό, με βάση αυτή την απόφαση, ο Σκόμπι θα κηρύξει στρατιωτικό νόμο στην Αθήνα. Θα φανεί πολύ καθαρά ότι ο μοναδικός ρόλος της κυβέρνησης ήταν να καλύψει την δρομολογούμενη ένοπλη επέμβαση των Αγγλων.
Βιβλιογραφία
1. Θ. Χατζή «Η νικηφόρα επανάσταση που χάθηκε» τόμος Δ, εκδ. Δωρικός
2. Σπύρου Γασπαρινάτου «Απελευθέρωση, Δεκεμβριανά, Βάρκιζα», τόμος Α, εκδ. Σιδέρης
3. Φοίβου Γρηγοριάδη, «Βρετανοί, το αντάρτικο, απελευθέρωσις» (τόμος 8), εκδ. Νεόκοσμος
4. Mark Mazower: «Στην Ελλάδα του Χίτλερ», εκδ. Αλεξάνδρεια
5. «Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης 1940-1945», συλλογικό, εκδ. Σύγχρονη Εποχή
6. Dominique Eudes, «Οι καπετάνιοι», εκδ. Εξάντας.
7. Βάσου Μαθιόπουλου, «Ο Δεκέμβρης του 1944», εκδ. Νέα Σύνορα - Λιβάνη
8. Σταύρου Αβδουλου, «Γιατί χάθηκε η νίκη», εκδ. Προσκήνιο
9. Σόλωνα Γρηγοριάδη, «Συνοπτική ιστορία της Εθνικής αντίστασης 1941-1944», εκδ. Καπόπουλος
10. Νίκου Ψυρούκη, «Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας» τόμος Α, εκδ. επικαιρότητα
11. Τάσου Βουρνά, «Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας», εκδ. Τολίδη
12. Σπύρου Κωτσάκη, «Δεκέμβρης του 1944 στην Αθήνα», εκδ. Σύγχρονη Εποχή.
13. «Θέσεις της ΚΕ της ΟΜΛΕ για τα 56 χρόνια από την ίδρυση του ΚΚΕ», Ιστορικές Εκδόσεις
14. Απάντα Λένιν, τόμος 24, 4η ρωσική έκδοση
15. Κρίς Γουντχάουζ «Το μήλο της έριδος», εκδ. Εξάντας
16. Γιάννη Χατζηπαναγιώτου (καπετάν Θωμά) «Η πολιτική διαθήκη του Αρη Βελουχιώτη», εκδ. Δωρικός
17. Ορέστη Μακρή, «Ο ΕΛΑΣ της Αθήνας», εκδ. Σύγχρονη Εποχή
18. Περικλή Ροδάκη, «Δεκέμβρης 1944», εκδ. Επικαιρότητα
19. Λεύκωμα «Ελλάδα 1944», Dmitri Kessel, εκδ. Αμμο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου