Προλεταριακή Σημαία φ. 513 13-11-2004
Η απελευθέρωση της Αθήνας και η συγκρότηση της κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου άνοιξε το δρόμο για την εφαρμογή ενός μίνι οικονομικού προγράμματος «ανασυγκρότησης» της οικονομίας. Η αλήθεια είναι ότι σχεδόν αμέσως μετά τη συγκρότηση της κυβέρνησης άρχισε η εφαρμογή του νέου οικονομικού προγράμματος που δεν ήταν άλλο από μια πολιτική ...λιτότητας για τον ελληνικό λαό. Δηλαδή, μετά από τριάμισι χρόνια κατοχής και στέρησης, έπρεπε πάλι ο ελληνικός λαός να πληρώσει. Δεν έφταναν τα χρόνια της εξαντλητικής πείνας (χειμώνας 1941-1942), δεν έφταναν οι χιλιάδες νεκροί από την ασιτία, οι ρημαγμένες οικογένειες από τις λεηλασίες και τους θανάτους των συγγενικών τους προσώπων. Ζητούσαν από τον ελληνικό λαό να κάνει και πάλι θυσίες (προσωρινά πάντα), ενώ οι πρώην μαυραγορίτες και λαθρέμποροι, οι βιομήχανοι και μεγαλοεπιχειρηματίες που συνεργάστηκαν με τους γερμανούς θησαύριζαν και εξακολουθούσαν να θησαυρίζουν. Με τα καινούρια αφεντικά τους, τους Αγγλους, άρχισαν το νέο πλιάτσικο στις πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας και στο πενιχρό εισόδημα του λαού. Οι Αγγλοι, έμπειροι στις οικονομικές αλχημείες και στην εκμετάλλευση των αποικιών, βρήκαν τον τρόπο να επιβάλουν τα σχέδιά τους. Ο Θ. Χατζής περιγράφει τα κόλπα των νέων αφεντικών: «Αποφασίστηκε, ή πιο σωστά αποφάσισαν οι Αγγλοι να συνδεθεί η νέα "σταθεροποιημένη" δραχμή με τη χάρτινη χρυσή λίρα και όχι με το χρυσό ή τη χρυσή λίρα παρ’ όλο που το εθνικό απόθεμα της Ελλάδας (μεταφέρθηκε στο Λονδίνο από τον βασιλιά και τη μοναρχοφασιστική κυβέρνηση, όταν έφευγαν, πριν μπουν οι Γερμανοί στην Αθήνα) ήταν 43.000.000 αγγλικές λίρες, μ’ ένα τμήμα σε ατόφιο χρυσό.» (Χατζής Δ, 94)
Και όπως ήταν φυσικό αρνούνταν να επιστρέψουν τον ελληνικό χρυσό στην Ελλάδα με το φόβο της επικράτησης του ΕΑΜ.
«Η χρυσή λίρα εξακολουθούσε να κυκλοφορεί και να επηρεάζει τις τιμές. ...Αυτό όμως για λίγες μέρες. Μια άλλη "τρικλοποδιά" των Aγγλων γκρέμισε και το "χρυσό όνειρο" της σταθεροποίησης της χρυσής λίρας και σα συνέπεια και της νέας δραχμής: Οι Αγγλοι με πίεση, υποχρέωσαν τον τότε υφυπουργό Οικονομικών Αγγελόπουλο, να υπογράψει συμφωνία, να κυκλοφορήσει στην Ελλάδα βρετανική στρατιωτική λίρα, -γνωστή με τα αρχικά ΒΜΑ - ισότιμη με τη χάρτινη λίρα, για τις ανάγκες του στρατού τους. Με άλλα λόγια, όπως στη χιτλεροφασιστική κατοχή, οι Βρετανοί στρατιώτες θα συντηρούνταν από τον καταστραμμένο ελληνικό λαό!» (Χατζής Δ, 94)
Το πιο προκλητικό όμως απ’ όλα ήταν ότι ο Παπανδρέου έριχνε την ευθύνη για την άσχημη οικονομική κατάσταση στους υπουργούς του ΕΑΜ, γιατί όπως έλεγε με την πολιτική τους ...προκαλούσαν δυσπιστία στους Αγγλους.
Το αποτέλεσμα ήταν οι μισθοί στο δημόσιο τομέα να πέσουν σε πραγματικές τιμές σε επίπεδα χαμηλότερα κι απ’ αυτά των κατοχικών χρόνων. Οι κατακτήσεις των δημοσίων υπαλλήλων, που πραγματοποιήθηκαν μέσα στην κατοχή με απεργίες και αμέτρητες θυσίες, χάθηκαν. Ο ελληνικός λαός υποχρεώθηκε να περικόψει το εισόδημά του για να καταφέρει να ανασυγκροτηθεί η αστική τάξη της χώρας και να σταθεροποιηθεί η θέση του αγγλικού ιμπεριαλισμού στην Ελλάδα.
Η δημιουργία και ο εξοπλισμός του αστικού στρατού
Παρόλα αυτά οι αντιδράσεις υπήρχαν. Μάλιστα στα τέλη Νοέμβρη οι δημόσιοι υπάλληλοι Αθήνας και Πειραιά κινητοποιήθηκαν και στις 2 Δεκέμβρη πραγματοποίησαν στάση εργασίας με αίτημα αυξήσεις στους μισθούς. Οι λαϊκές οργανώσεις εξακολουθούσαν να υφίστανται όπως και ο λαϊκός στρατός και αυτό ήταν που φόβιζε πιο πολύ τους Αγγλους. Ετσι στις 2 Νοέμβρη ο Γ. Παπανδρέου υπογράφει διάταγμα σύμφωνα με το οποίο η Στρατιωτική Διοίκηση της Αττικής υπάγεται στο Σκόμπι. Επίσης στις 9 Νοέμβρη έρχεται στην Ελλάδα η Ορεινή Ταξιαρχία από την Ιταλία που αποτελούνταν κατά βάση από δεξιά στοιχεία. Οσο για το ρόλο της, σε τηλεγράφημα του Τσόρτσιλ προς τον Ηντεν στις 7 Νοέμβρη, ο βρετανός πρωθυπουργός το κάνει σαφές: «Η ελληνική ταξιαρχία θα φτάσει συντόμως και δε θα διστάσει να ανοίξει πυρ εάν είναι τούτο αναγκαίον. ...Είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι θα έχωμε σύγκρουσιν με το ΕΑΜ και ότι δεν πρέπει να προσπαθήσωμεν να την αποφύγωμεν, υπό τον όρον να εκλέξωμεν καλώς το έδαφος.». (Φ. Γρηγοριάδη, 9, 20).
Επίσης η τακτική της απελευθέρωσης των δοσίλογων συνεχίστηκε. Στις αρχές του μήνα «δραπέτευσαν» από τις φυλακές Συγγρού 668 δοσίλογοι, πολλοί απ’ αυτούς πρώην ταγματασφαλίτες και συνεργάτες των Γερμανών.
Στις 14 Νοέμβρη οι Αγγλοι παρέλαβαν από την Πελοπόννησο 800 πρώην γερμανοτσολιάδες και τους μετέφεραν στην Αθήνα για εκπαίδευση και ένταξη στον τακτικό στρατό. Το ίδιο έγινε και στις φυλακές Αβέρωφ, απ’ όπου οι Αγγλοι παρέλαβαν κρατούμενους δοσίλογους. Στις 13 Νοέμβρη Αγγλοι και Ελληνες αξιωματικοί παρέδωσαν 4 τόνους πυρομαχικά στους Χίτες. Επίσης πολλοί πρώην ταγματασφαλίτες τοποθετήθηκαν σε καίρια πόστα (αρχηγοί χωροφυλακής, διοικητές στρατιωτικών μονάδων κ.α.). Από τους 14 διοικητές ταγμάτων οι 8 είχαν υπηρετήσει στα τάγματα ασφαλείας και στα υπό κατάρτιση τάγματα Εθνοφυλακής διορίστηκαν 250 κατώτεροι αξιωματικοί από τους οποίους κανείς δεν ήταν από τον ΕΛΑΣ. (Τα στοιχεία από το Γασπαρινάτο, Α, 174)
Τα αποτελέσματα δεν άργησαν να φανούν. Στις 15 Νοέμβρη μια ομάδα από Χίτες, οχυρωμένοι σε ξενοδοχεία της Ομόνοιας πυροβόλησαν και πέταξαν δακρυγόνες βόμβες πάνω σε μια ειρηνική διαδήλωση του λαού. Σκοτώνονται 7 και τραυματίζονται πολλοί. Αν και ο Παπανδρέου υποσχέθηκε τιμωρία των δολοφόνων, ο ανακριτής Ζαρλάς που του ανατέθηκε η υπόθεση, γνωστός αντικομμουνιστής, δηλώνει πως «καλά κάνουν και σκοτώνουν τους κομμουνιστές».
Στις 16 Νοέμβρη ο Σκόμπι προειδοποιεί το ΕΑΜ και απειλεί πλέον ανοιχτά, πως οποιαδήποτε ενέργεια του ΕΑΜ εναντίον των βρετανικών στρατευμάτων θα είχε ως επακόλουθο την επιβολή στρατιωτικού νόμου στην Αθήνα. Την επόμενη μέρα φτάνουν στο αεροδρόμιο του Ελληνικού δύο σμήνη αγγλικών αεροπλάνων και ένα σμήνος ελληνικών.
Μετά από όλα αυτά, η ηγεσία του ΕΑΜ, θορυβημένη, αναγκάστηκε να αντιδράσει. Πρότεινε την λύση της ολικής αποστράτευσης όλων των ελληνικών εθελοντικών ένοπλων δυνάμεων και τη δημιουργία εθνικού στρατού με κανονική επιστράτευση μερικών ηλικιών. Επίσης οι αξιωματικοί δε θα έπρεπε να ήταν δοσίλογοι και πρώην συνεργάτες των Γερμανών και η Χωροφυλακή και οι φασιστικές ένοπλες ομάδες θα διαλύονταν. Ο Παπανδρέου αποδέχτηκε τις προτάσεις του ΕΑΜ και υποσχέθηκε ότι θα ετοίμαζε το αντίστοιχο διάταγμα. Όμως την επομένη αθετώντας την υπόσχεσή του ανακοίνωσε ότι δε θα αποστρατευόταν η Ορεινή Ταξιαρχία, με την αιτιολογία ότι ...δεν το επέτρεπε ο Τσόρτσιλ. Οσο για την τιμωρία των δοσίλογων, το υπουργείο Δικαιοσύνης την ανέβαλε, γιατί, όπως έλεγε, «δεν υπήρχαν γραφεία» για την εγκατάσταση των δικαστικών και τη διεξαγωγή των ανακρίσεων (!!). Φυσικά το τελεσίγραφο του Σκόμπι για διάλυση του ΕΛΑΣ μέχρι τις 10 Δεκέμβρη εξακολουθούσε να ισχύει.
Στις 19 Νοέμβρη πραγματοποιείται στην Αθήνα μια μεγαλειώδης συγκέντρωση του ΚΚΕ για την 26η επέτειο της ίδρυσης του κόμματος. Ηταν ταυτόχρονα και μια επίδειξη δύναμης από τη μεριά του λαού. Ο Σιάντος στην ομιλία του θα τονίσει τη θέση του ΚΚΕ για την ομαλή δημοκρατική εξέλιξη και την προσπάθεια αποφυγής του εμφυλίου πολέμου.
Η σύσκεψη των καπετάνιων στη Λαμία
Στις 17 Νοέμβρη μετά από πρόσκληση του Γενικού Αρχηγείου του ΕΛΑΣ πραγματοποιήθηκε στη Λαμία σύσκεψη των καπετάνιων του ΕΛΑΣ. Μεταξύ των παρευρισκομένων ήταν ο Αρης Βελουχιώτης, ο Μάρκος Βαφειάδης, ο Τάσος Λευτεριάς κ.α. Απ’ ότι φαίνεται, και παρά τα περί του αντιθέτου γραφόμενα, η σύσκεψη ήταν σε γνώση της ηγεσίας του ΕΑΜ και του ΚΚΕ. Στη σύσκεψη συζητήθηκε η δύσκολη κατάσταση στην οποία έφτασε η χώρα και το ΕΑΜικό κίνημα, ο ρόλος των Αγγλων, η ενδεχόμενη διάλυση του ΕΛΑΣ, αλλά δεν πάρθηκε κάποια συγκεκριμένη απόφαση, πέρα από τις οδηγίες που δόθηκαν για αποφυγή αιφνιδιασμού από τα αγγλικά στρατεύματα. Είναι φανερό ότι δεν ήθελαν σε καμιά περίπτωση οι καπετάνιοι του ΕΛΑΣ να βρεθούν αντιμέτωποι με την πολιτική ηγεσία του ΚΚΕ και του ΕΑΜ.
Ο Θ. Χατζής δίνοντας τις πραγματικές διαστάσεις της σύσκεψης αναφέρει: «Μετά τον πόλεμο γράφτηκαν πολλά για την περίφημη σύσκεψη των καπεταναίων. Η αλήθεια είναι πώς δεν έπαιξε κανένα ρόλο στις εξελίξεις. Το θετικό της συγκέντρωσης εκείνης είναι ότι οι λαοπρόβλητοι πολέμαρχοι έδειξαν πώς είχαν λεπτότερη ευαισθησία και διορατικότητα, από την πολιτική ηγεσία. Αν είχαν και το ανάλογο θάρρος να αντιδράσουν αποφασιστικά και να δημιουργήσουν τετελεσμένα γεγονότα, όχι μόνο για την αντίδραση και τους Αγγλους, αλλά και για την ίδια την ηγεσία του ΚΚΕ και του ΕΑΜ, η σύσκεψή τους στη Λαμία, στις 16-17 τoυ Νοέμβρη, θα ήταν το ηρωικότερο και λαμπρότερο Σώμα του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα και της Λαϊκής Επανάστασης. Αν αμέσως άρχιζε η ένοπλη δράση για την κατοχύρωση της ανεξαρτησίας και της λαϊκής κυριαρχίας, τότε που η αντεπανάσταση δεν είχε ακόμα τις απαιτούμενες δυνάμεις στην Αθήνα (όπου προβλέπονταν η κύρια επιχείρηση), ο αγώνας ασφαλώς θα τελείωνε με νίκη και με τις μικρότερες απώλειες». (Χατζής, Δ, 141)
Η αλήθεια είναι πως αμέσως μετά τη σύσκεψη των καπετάνιων η ηγεσία του ΚΚΕ προβληματίστηκε και το ΠΓ του ΚΚΕ έστειλε το μέλος του Στέργιο Αναστασιάδη στο Βελιγράδι για να ζητήσει συμπαράσταση του κόμματος της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας σε περίπτωση που τα πράγματα οδηγούσαν στη σύγκρουση.
Η κρίση κορυφώνεται
Μετά την υπαναχώρηση του Παπανδρέου στο ζήτημα της διάλυσης της Ορεινής Ταξιαρχίας, συμφωνήθηκε να δημιουργηθεί εθνικός στρατός με τη συμμετοχή της Ορεινής Ταξιαρχίας, του Ιερού Λόχου (δεξιά στοιχεία), τμήματος του ΕΔΕΣ και μια ταξιαρχία του ΕΛΑΣ με δύναμη ίση με το άθροισμα όλων των παραπάνω δυνάμεων. Στο κείμενο όμως που ανακοίνωσε ο Παπανδρέου, για μια ακόμη φορά, διαστρεβλώθηκαν όσα συμφωνήθηκαν και ανακοινώθηκε ότι ο ΕΛΑΣ θα είχε δύναμη όση και ο ΕΔΕΣ. Φυσικά το νέο σχέδιο απορρίφθηκε από το ΕΑΜ. Στις 29 Νοέμβρη παραιτούνται οι ΕΑΜικοί υπουργοί Σβώλος και Τσιριμώκος από τις υπουργικές τους θέσεις.
Την 1η Δεκέμβρη χωρίς καμιά απόφαση της κυβέρνησης, ο Σκόμπι ανακοινώνει επίσημα στον ΕΛΑΣ την καταληκτική ημερομηνία της αποστράτευσης (10 Δεκέμβρη) και κυκλοφορεί σχετική προκήρυξη που σκόρπισαν βρετανικά αεροπλάνα σε όλη τη χώρα. Μάλιστα, σε διάγγελμα που κυκλοφόρησε την ίδια μέρα, απειλούσε ότι σε περίπτωση μη αποδοχής της διαταγής του ο ελληνικός λαός θα πεινούσε. «Είμαι αποφασισμένος να επιτύχω εφ' όσον δύναμαι την εκτέλεσιν των σκοπών, οι οποίοι μου ανετέθησαν από την Κυβερνησίν μου... Στέκομαι σταθερά εις το πλευρόν της σημερινής συνταγματικής Κυβερνήσεως μέχρις ότου το Ελληνικόν Κράτος μπορεί να αποκατασταθεί, με νόμιμον ένοπλον δύναμιν εις τας διαταγάς του και να μπορούν να γίνουν ελεύθεραι εκλογαί. Εάν όλοι μαζί δεν επιτύχωμεν, το νόμισμα δεν θα κρατηθεί σταθερόν και ο λαός δεν θα τραφεί... Εγώ θα προστατεύω σάς και την Κυβέρνησίν σας εναντίον οιασδήποτε απόπειρας πραξικοπήματος, οποθενδήποτε προερχομένης, ή άλλης πράξεως βιαίας και αντισυνταγματικής». (Γασπαρινάτος, Α, 235). Δηλαδή το νέο αφεντικό της ελληνικής αστικής τάξης όχι μόνο απειλούσε με πείνα τον ελληνικό λαό αλλά υποσχόταν ότι η Βρετανία θα προστατεύσει την ελληνική αντίδραση με κάθε τρόπο.
Το προηγούμενο βράδυ οι Αγγλοι και οι δυνάμεις της κυβέρνησης έσπευσαν να καταλάβουν καίριες θέσεις στην Αθήνα. Η Ορεινή Ταξιαρχία, είχε ως βάση εξόρμησης το Γουδί, και κατέλαβε θέσεις στον Υμηττό, στου Ζωγράφου και στην Καισαριανή. Στους στρατώνες του Συντάγματος Χωροφυλακής (περιοχή Μακρυγιάννη) οχυρώθηκαν τμήματα της χωροφυλακής που αποτελούνταν από άντρες της διαβόητης επί κατοχής Ειδικής Ασφάλειας και πρώην ταγματασφαλίτες. Επίσης άλλες ομάδες πρώην δοσίλογων οχυρώθηκαν σε κτίρια και ξενοδοχεία γύρω από την Ομόνοια. Τέλος βρετανικά στρατεύματα κατέλαβαν θέσεις γύρω από αεροδρόμια, λιμάνια, σιδηροδρομικές γραμμές και βασικούς δρόμους, ώστε να ελέγχουν τη δίοδο προς την υπόλοιπη Ελλάδα.
Αμέσως μετά την ανακοίνωση του Σκόμπι συνήλθε εκτάκτως η ΚΕ του ΕΑΜ και αποφάσισε πως ο μόνος τρόπος να αποφευχθεί η αιματοχυσία ήταν η αποστράτευση όλων των ένοπλων δυνάμεων (ΕΛΑΣ, ΕΔΕΣ, Ορεινή Ταξιαρχία, Ιερός Λόχος, στρατός της Μ. Ανατολής), καθώς και η εκκαθάριση των σωμάτων ασφαλείας και των κρατικών υπηρεσιών και κάλεσαν το λαό να παλέψει γι’ αυτά. Ολοι οι ΕΑΜικοί υπουργοί παραιτήθηκαν και αποφασίστηκε η πραγματοποίηση συλλαλητηρίου διαμαρτυρίας στις 3 Δεκέμβρη και στις 4 γενική απεργία. Η απόφαση κοινοποιήθηκε στην κυβέρνηση στις 2 Δεκέμβρη. Ο Γ. Παπανδρέου, ενώ στην αρχή χορήγησε άδεια για το συλλαλητήριο, τα μεσάνυχτα της 2ης προς 3η Δεκέμβρη υπαναχώρησε και το απαγόρευσε. Η αναμέτρηση ήταν πλέον αναπόφευκτη.
Βιβλιογραφία
1. Θ. Χατζή, «Η νικηφόρα επανάσταση που χάθηκε» τόμος Δ, εκδ. Δωρικός
2. Σπύρου Γασπαρινάτου, «Απελευθέρωση, Δεκεμβριανά, Βάρκιζα», τόμος Α, εκδ. Σιδέρης
3. Φοίβου Γρηγοριάδη, «Βρετανοί, το αντάρτικο, απελευθέρωσις» (τόμος 8), εκδ. Νεόκοσμος
4. Mark Mazower, «Στην Ελλάδα του Χίτλερ», εκδ. Αλεξάνδρεια
5. «Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης 1940-1945», συλλογικό, εκδ. Σύγχρονη Εποχή
6. Dominique Eudes, «Οι καπετάνιοι», εκδ. Εξάντας.
7. Βάσου Μαθιόπουλου, «Ο Δεκέμβρης του 1944», εκδ. Νέα Σύνορα - Λιβάνη
8. Σόλωνα Γρηγοριάδη, «Συνοπτική ιστορία της Εθνικής αντίστασης 1941-1944», εκδ. Καπόπουλος
9. Νίκου Ψυρούκη, «Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας» τόμος Α, εκδ. επικαιρότητα
10. Τάσου Βουρνά, «Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας», εκδ. Τολίδη
11. Σπύρου Κωτσάκη, «Δεκέμβρης του 1944 στην Αθήνα», εκδ. Σύγχρονη Εποχή.
12. Κρίς Γουντχάουζ, «Το μήλο της έριδος», εκδ. Εξάντας
13. Γιάννη Χατζηπαναγιώτου (καπετάν Θωμά), «Η πολιτική διαθήκη του Αρη Βελουχιώτη», εκδ. Δωρικός
14. Ορέστη Μακρή, «Ο ΕΛΑΣ της Αθήνας», εκδ. Σύγχρονη Εποχή
15. Περικλή Ροδάκη, «Δεκέμβρης 1944», εκδ. Επικαιρότητα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου