Η ονομασία του ιστολογίου είναι ο τίτλος του βιβλίου του Βασίλη Σαμαρά "1917-1953, Η ιστορία διδάσκει και εμπνέει"

Τετάρτη 18 Νοεμβρίου 2015

Βιβλιοπαρουσίαση: Μια απόφαση μάχομαι μέχρι το τέλος. Στενή Αυτοάμυνα (ΟΠΛΑ) 1946-1947



Πρόσφατα κυκλοφόρησε ένα βιβλίο που θα λέγαμε ότι ξάφνιασε σε σχέση με το περιεχόμενό του. Ο τίτλος είναι «Μια απόφαση μάχομαι μέχρι το τέλος. Στενή Αυτοάμυνα (ΟΠΛΑ) 1946-1947» και αναφέρεται σε ένα θέμα που δε συναντάμε συχνά στη βιβλιογραφία. Το βιβλίο αναφέρεται στην ΟΠΛΑ (Οργάνωση Προστασίας Λαϊκών Αγωνιστών) και συγγραφέας είναι ο Τάσος Κατσαρός. Είναι γνωστό ότι για το συγκεκριμένο θέμα έχουν γραφτεί πολλές ανακρίβειες και χύθηκε αρκετή λάσπη (και όχι μόνο από την αστική πλευρά).

Στο βιβλίο αυτό γίνεται αρχικά μια σύντομη αναφορά στα γεγονότα των τελευταίων μηνών της γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα, τις συμφωνίες του Λιβάνου, της Καζέρτας και της Βάρκιζας, την πολιτική σημασία των συμφωνιών αυτών, καθώς και τις επιπτώσεις που είχε στον κόσμο της Αριστεράς η υποχώρηση του ΕΛΑΣ και η παράδοση των όπλων. Ο συγγραφέας περιγράφει τις συνθήκες τρομοκρατίας που επικράτησαν στη χώρα αμέσως μετά την απελευθέρωση από τους Γερμανούς και τις αιτίες που οδήγησαν στον εμφύλιο πόλεμο. Μετά από μια εξονυχιστική έρευνα που έκανε (μέσα από επίσημα αρχεία αλλά και μαρτυρίες) κατάφερε να συγκεντρώσει καταπληκτικά στοιχεία σχετικά με τη συγκρότηση της ΟΠΛΑ (Στενή Αυτοάμυνα) στη Θεσσαλονίκη, τη δομή της οργάνωσης, τον τρόπο δράσης της και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες εξαρθρώθηκε. Τέλος παρουσιάζονται οι απολογίες των αγωνιστών στην δίκη της ΟΠΛΑ της Θεσσαλονίκης που αποτελούν σημαντικότατα ντοκουμέντα, χρήσιμα για τη μελέτη της περιόδου.

Ο τίτλος του βιβλίου, «Μια απόφαση μάχομαι μέχρι το τέλος», ήταν ένα τραγούδι που, όπως μας πληροφορεί ο συγγραφέας, «…σιγοτραγουδούσαν οι κουρασμένες φωνές των τραυματισμένων πολιτοφυλάκων, σε κάποιο νοσοκομείο της Λερίντα στον Ισπανικό εμφύλιο» προτρέποντάς μας να κάνουμε τις απαραίτητες συγκρίσεις.



Ποια ήταν η ΟΠΛΑ

Η ΟΠΛΑ δημιουργήθηκε στις αρχές 1944 ως προέκταση του ΕΛΑΣ στις πόλεις, από μέλη του εφεδρικού ΕΛΑΣ, μόνο που οι συνθήκες κάτω από τις οποίες συγκροτήθηκε και έδρασε ήταν πολύ πιο δύσκολες.

Αφορμή στάθηκε μια επιδρομή ταγματασφαλιτών σε νοσοκομείο τραυματιών και αναπήρων στις 30 Νοεμβρίου 1943 με το πρόσχημα ότι εκεί κρύβονταν ηγετικά στελέχη του ΚΚΕ και του ΕΛΑΣ. Σχεδόν αμέσως μετά, η αστυνομική διεύθυνση Αθηνών εκδίδει την παρακάτω διαταγή του Αρχηγού της Αστυνομίας Πόλεων με την οποία ζητούσε την πάταξη του ΕΑΜικού κινήματος.



«Αστυνομική Διεύθυνση Αθηνών

Κοινοποιώ κατωτέρω διαταγήν του Αρχηγείου Αστυνομίας Πόλεων, δια την ακριβή προς ταύτην συμμόρφωσίν σου. (Απευθύνεται σε δύο συγκεκριμένους αστυνόμους)

Εν Αθήναις τη 13/12/43

Αγγελος Εβερτ



"Υπάρχει αντίληψις ότι οι αστυνομικοί δεν αποδίδουν, όσον αφορά την δίωξιν των αναρχικών στοιχείων του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ. Είναι ανάγκη να παύση η υπάρχουσα εντύπωσις. Πρέπει να δημιουργήσωμεν την εντύπωσιν ότι η Αστυνομία δεν υστερεί. Η συνεργασία της Αστυνομίας και των Ευζωνικών Ταγμάτων είναι στοιχείο απαραίτητον προς επιτυχίαν του εκτεθέντος σκοπού, πρέπει δε να αποβή πλήρης και απόλυτος.

Αθ. Σαμπάνης, Αρχηγός"»



(Το απόσπασμα είναι από το βιβλίο «Η ΟΠΛΑ χωρίς θρύλο του Γιώργου Καράγιωργα, εκδόσεις Δωδώνη, σελ. 104, που αν και είναι αντικομμουνιστικό, το προτείνουμε, γιατί περιέχει χρήσιμα ντοκουμέντα. Με την ευκαιρία να αναφερθούμε σε ένα ακόμα βιβλίο που ανήκει στην ίδια κατηγορία (των αντικομμουνιστικών), «Τέσσερις δίκες στη Θεσσαλονίκη» του Γ. Μόδη, εκδ. Πάπυρος, που αναφέρεται εκτός απ’ την ΟΠΛΑ και στη ΜΛΑ, τη Μαζική Λαϊκή Αυτοάμυνα, με αρκετά στοιχεία. Υπάρχει έλλειψη βιβλίων για το συγκεκριμένο θέμα από την αριστερή πλευρά. Αυτό κάνει ακόμα σημαντικότερη την προσπάθεια του Τάσου Κατσαρού).



Εχθρική προς το ΕΑΜ ήταν και η στάση των αστικών κομμάτων, τα οποία στις 19 Γενάρη του 1944 έκαναν έκκληση στους Άγγλους για άμεση δράση ενάντια στο ΕΑΜ «για να σωθεί η Ελλάδα από την αναρχούμενη αντάρτικη δράση». Ο Στυλιανός Γονατάς (πρώην πρωθυπουργός «δημοκρατικής» κυβέρνησης σε γράμμα προς τον Εμ. Τσουδερό (πρωθυπουργό της εξόριστης κυβέρνησης που καθοδηγούνταν από τους Αγγλους) παραπονείται για τη δράση του ΕΑΜ και λέει ότι «…τα τάγματα ασφαλείας απετέλεσαν το μόνο δι’ αυτούς (εννοεί το ΕΑΜ) πραγματικόν αντίπαλον δέος» (Από το βιβλίο του Θανάση Χατζή «Η νικηφόρα επανάσταση που χάθηκε» τόμος 3ος, εκδ. Δωρικός, σελ. 64)



Ετσι γίνεται πλέον συστηματική η συνεργασία μεταξύ της δοσίλογης αστυνομίας και των γερμανοτσολιάδων εναντίον του ΕΑΜ. Φυσικά και η στάση των Αγγλων ήταν πλέον φανερά εχθρική. Μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες συγκροτήθηκε η ΟΠΛΑ. Στη δράση της μπορούμε να συμπεριλάβουμε σαμποτάζ σε στρατιωτικούς στόχους, εκτελέσεις δοσίλογων και ταγματασφαλιτών αλλά και σε πολλές περιπτώσεις κανονικές μάχες με γερμανικά στρατιωτικά τμήματα μέσα στην πόλη. Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα προσπάθησε να αποκτήσει τα χαρακτηριστικά ενός αντάρτικου πόλης, προστατεύοντας πολλούς αγωνιστές από τις δολοφονικές επιθέσεις των γερμανοτσολιάδων και της δοσίλογης αστυνομίας.

Μετά τα Δεκεμβριανά και τη Βάρκιζα ξεκινά μια περίοδος άγριας τρομοκρατίας από τη μεριά του κράτους απέναντι στο λαό. Με την υποστήριξη των Αγγλων και των Αμερικάνων, το αστικό κράτος εξοπλίζεται και σε συνεργασία με τις παρακρατικές συμμορίες που δρούσαν στην ύπαιθρο, μεθοδεύει συστηματικά την εξόντωση και την υποταγή των αγωνιστών του ΕΛΑΣ αλλά και κάθε δημοκράτη. Ετσι το Φλεβάρη του 1946 με απόφαση της ΚΕ του ΚΚΕ ξεκινάει το δεύτερο αντάρτικο. Εκτός από την ΟΠΛΑ (Εθνική Πολιτοφυλακή) υπήρχε η ΜΛΑ (Μαζική Λαϊκή Αυτοάμυνα) καθώς και οργανώσεις αγωνιστών και αξιωματικών του ΕΛΑΣ. Τα πράγματα όμως δεν ήταν καθόλου εύκολα. Από την μια εντείνονταν καθημερινά η "λευκή τρομοκρατία", ενώ από την άλλη, η ηγεσία του ΚΚΕ, βρέθηκε μπροστά σε σκληρά διλήμματα. Ακόμη και στην πρώτη φάση του δεύτερου αντάρτικου, η ασάφεια ως προς την κύρια πλευρά της πάλης είχε την επίδραση της στην δράση της ΟΠΛΑ αλλά και των υπόλοιπων λαϊκών οργανώσεων στις πόλεις. Αλλωστε είχε χαθεί ήδη πολύτιμος χρόνος. Το καθεστώς κατάφερε να ενισχυθεί στα μεγάλα αστικά κέντρα και να δημιουργήσει όρους στεγανοποίησης και ελέγχου του πληθυσμού. Αυτά τα δεδομένα, αποτυπώθηκαν στο εύρος, τα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά αλλά και στον προσανατολισμό της ένοπλης πάλης στις πόλεις που δεν ξέφυγε από έναν μικρό, συμπληρωματικό και, ως ένα βαθμό, ασαφή ρόλο.



ΟΠΛΑ Θεσσαλονίκης (Στενή Αυτοάμυνα)

Ο Τάσος Κατσαρός συνέλεξε στοιχεία σχετικά με τη συγκρότηση της Στενής Αυτοάμυνας στη Θεσσαλονίκη. Όπως αναφέρει, το Μάη του 1946 το Μακεδονικό Γραφείο του ΚΚΕ έδωσε εντολή σε κάποιον «Αλέκο» να δημιουργήσει αντάρτικο πόλης στη Θεσσαλονίκη. Ετσι αυτός άρχισε να στρατολογεί μέλη της Μαζικής Λαϊκής Αυτοάμυνας στη Στενή Αυτοάμυνα, συγκροτώντας μικρές αυτόνομες ομάδες ενταγμένες σε τρεις βασικούς τομείς (Δυτικός, Κεντρικός και Ανατολικός) έχοντας μια κεντρική διοίκηση. Τέλος υπήρχε σημαντικός αριθμός τεχνικών, οδηγών, παρασκευαστών εκρηκτικών, ανθρώπων που τα σπίτια τους χρησίμευαν ως κρυψώνες και πληροφοριοδοτών της οργάνωσης. Στο τέλος του βιβλίου υπάρχει σχεδιάγραμμα της Ασφάλειας σχετικά με τον τρόπο δόμησης της Στενής Αυτοάμυνας. Η δράση της οργάνωσης περιλαμβάνει την επιλογή στόχων μέσα από πρώην συνεργάτες Γερμανών, χαφιέδες, βαθμοφόρους της χωροφυλακής και άλλα υψηλόβαθμα κρατικά στελέχη. Οι πρώτες επιθέσεις έγιναν στις αρχές Οκτώβρη του 1946 εναντίον αστυνομικών. Η τελευταία επίθεση έγινε στις 30 Απρίλη του 1947 σε στρατιωτικό λεωφορείο των Αξιωματικών της Αεροπορίας που ήταν και η μοιραία για την εξάρθρωση της οργάνωσης. Η δίκη πραγματοποιήθηκε τον Αύγουστο και το Σεπτέμβρη 1947, στο Εκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης. 52 από τους κατηγορούμενους καταδικάστηκαν σε θάνατο αλλά στους 5 δόθηκε χάρη. Οι υπόλοιποι 47 εκτελέστηκαν πίσω από τις φυλακές του Γεντί Κουλέ σε τρία γκρουπ στις 17, 21 και 23 Οκτώβρη του 1947. Η απόφαση για τις εκτελέσεις πάρθηκε από την «κεντρώα» κυβέρνηση του κόμματος των Φιλελευθέρων, με πρωθυπουργό το «δημοκράτη» Θεμιστοκλή Σοφούλη.

Αξιόλογες είναι οι απολογίες του Ανδρέα Παπαγεωργίου και του Αλβανού Ακίνδυνου, δύο ηγετικών στελεχών της οργάνωσης, που ανέλαβαν όλη την ευθύνη.

Τέλος υπάρχει μια αναφορά στον Ιορδάνη Σαπουτζόγλου, έναν από τους ήρωες της οργάνωσης που αυτοκτόνησε με την τελευταία σφαίρα που του είχε απομείνει, σε μια συμπλοκή με την αστυνομία, πολεμώντας μέχρι το τέλος. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η άποψη του συγγραφέα για τον Σαπουτζόγλου (σελ. 164-165):

«Ο Ιορδάνης Σαπουτζόγλου συμβολίζει για μένα τον ανθό της ελληνικής εργατικής τάξης, που διώκεται απ’ όλες τις αστυνομίες του κόσμου…

…Ο Ιορδάνης που αντιπροσώπευε τον υλισμό της Αριστεράς, έδωσε τη ζωή του για να μπορέσουν κάποτε οι προλετάριοι να έχουν μια αξιοπρεπή ζωή…

…Να είστε σίγουροι ότι θα αναστηθεί επάνω στους κόκκινους ουρανούς της κοινωνικής επανάστασης, μαζί με όλους τους μάρτυρες του εργατικού κινήματος που πέρασαν από τη γη όταν θα έρθει η ώρα ενός καλύτερου κόσμου.»


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου