Από εκδήλωση στο στέκι Σφεντόνα
Αυτό που θέλουμε να επιχειρήσουμε με το κείμενο αυτό είναι η ανάδειξη των πραγματικών αιτίων που οδήγησαν στο πραξικόπημα, της ανίχνευσης του ρόλου των ξένων ιμπεριαλιστών και των αντίστοιχων πολιτικών κομμάτων που κυριάρχησαν στην ελληνική πολιτική σκηνή μετά την ήττα του λαού το 1949. Σε καμιά περίπτωση δε θέλουμε άλλη μια επετειακού χαρακτήρα αναφορά στα γεγονότα της δικτατορίας.
Για το ζήτημα της εξάρτησης της χώρας μας θα μπορούσαμε να ξεκινήσουμε την αναφορά μας από τα χρόνια της ίδρυσης του ελληνικού κράτους αμέσως μετά την επανάσταση του 1821 όταν οι τότε μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης κατάφεραν να βάλουν χέρι στα εσωτερικά του νεοσύστατου ελληνικού κράτους και να φορτώσουν τον ελληνικό λαό με χρέη, δάνεια και πολλή φτώχια. Η εξάρτηση του ελληνικού κράτους συνεχίστηκε και τα επόμενα χρόνια. Θα μπορούσαμε να αναφερθούμε στους πολέμους, τη μικρασιατική καταστροφή και τις συνέπειές της, τον ηρωικό αγώνα του ελληνικού λαού στα δύσκολα χρόνια της κατοχής αλλά και του αντάρτικου. Όμως για την καλύτερη μελέτη της περιόδου της Χούντας η αναφορά μας θα είναι λίγο περισσότερο εκτενής για τα χρόνια αμέσως μετά τον εμφύλιο.
Τα πρώτα χρόνια μετά τον εμφύλιο
Τον Αύγουστο του 1949 ο ΔΣΕ αναγκάζεται να σταματήσει τον ένοπλο αγώνα αφού με την αμέριστη οικονομική και στρατιωτική βοήθεια των Αμερικανών οι ξενόδουλες ελληνικές κυβερνήσεις κατάφεραν να εξαλείψουν το αντάρτικο.
Με το τέλος του αντάρτικου, νέα βάσανα περιμένουν τον ελληνικό λαό. Η αστική τάξη με τις εντολές των ΗΠΑ, αποφασίζει να φτιάξει έναν τεράστιο στρατό και έναν παντοδύναμο κατασταλτικό μηχανισμό για να αρχίσει ένα νέο κύμα τρομοκράτησης του λαού, ώστε να εδραιώσει την εξουσία της. Οι διωγμοί που δέχονται την περίοδο αυτή οι έλληνες αγωνιστές ξεπερνούν κι αυτούς που δέχθηκαν, λίγα χρόνια πριν, από τους Γερμανούς ναζί. Τα δικαστήρια, σε καθημερινή βάση και με κατασκευασμένες κατηγορίες, στέλνουν στις φυλακές και την εξορία όλους εκείνους που αντιστάθηκαν στη ναζιστική κατοχή, ενώ απ’ την άλλη όχι μόνο δίνουν άφεση αμαρτιών στους ταγματασφαλίτες και τους συνεργάτες των χιτλερικών αλλά τους χρησιμοποιούν στην εγκαθίδρυση του μετεμφυλιακού κράτους και του πάντα χρήσιμου παρακράτους. Οι ΗΠΑ θεμελίωσαν την πολιτική τους στην Ελλάδα πάνω στη θεωρία του «κομμουνιστικού κινδύνου» βγάζοντας εκτός νόμου αριστερά κόμματα και οργανώσεις.
Παρά την τραγική αυτή κατάσταση, η Αριστερά κατορθώνει στις εκλογές του Μάρτη του 1950 να μπει στη Βουλή με το συνδυασμό «Δημοκρατική Παράταξη» και να εκλέξει παρ’ όλη τη βία που ασκείται, 22 βουλευτές. Έτσι, ο αριστερός κόσμος στην Ελλάδα αρχίζει να ελπίζει σε μια νέα περίοδο νόμιμης δράσης. Αυτό βέβαια δεν θα ήθελαν να συμβεί σε καμιά περίπτωση οι Αμερικάνοι και τα τσιράκια τους. Το γεγονός είχε επισημανθεί από την υπηρεσία δίωξης του κομμουνισμού και άρχισαν να λαμβάνουν τα μέτρα τους.
Στα 1951 γίνεται πρωθυπουργός ο «κεντρώος» Πλαστήρας.
Από τα χρόνια της Κατοχής ακόμη είχε δημιουργηθεί ο ΙΔΕΑ αλλά μετά τη λήξη του εμφυλίου άρχισε να παίζει ουσιαστικό ρόλο στο πολιτικό σκηνικό. Ο ΙΔΕΑ (Ιερός Δεσμός Ελλήνων Αξιωματικών) ήταν μια φασιστική οργάνωση του στρατού με άμεσες διασυνδέσεις με τους Αμερικανούς. Ένας από τους στόχους των Αμερικανών την εποχή εκείνη είναι να αναδείξουν στην πρωθυπουργία το γνήσιο συντηρητικό εκπρόσωπό τους, το στρατηγό Παπάγο. Ταυτόχρονα όμως ασκούσαν και πιέσεις στον Πλαστήρα να εφαρμόσει την πολιτική τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η δίκη του Μπελογιάννη. Αν και ο Πλαστήρας υποσχέθηκε την κατάργηση των έκτακτων στρατοδικείων, μετά από την πίεση των Αμερικανών και του ΙΔΕΑ όχι μόνο δεν καταργήθηκαν αλλά ο Μπελογιάννης καταδικάστηκε και εκτελέστηκε. Την ίδια χρονιά 1952 η Ελλάδα μπαίνει στο ΝΑΤΟ και στα τέλη του 1953 ο πρωθυπουργός Παπάγος εγκρίνει τη συμφωνία για τη δημιουργία αμερικανικών στρατιωτικών βάσεων στην Ελλάδα.
Από το 1947 στα πλαίσια του ΝΑΤΟ δημιουργήθηκε από τους αμερικάνους και τη CIA ένας μηχανισμός που δρούσε σε όλες σχεδόν τις χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ με σκοπό την αποτροπή μιας πιθανής ανόδου της Αριστεράς στην εξουσία. Η κωδική ονομασία για την Ελλάδα ήταν «Κόκκινη Προβιά». Το 1955 υπογράφηκε η μυστική συμφωνία της «Κόκκινης Προβιάς» από τον πρωθυπουργό Παπάγο με τον στρατηγό της CΙΑ Τράσκοτ. Όπως θα αποκαλύψει αρκετά χρόνια αργότερα ο πρώην υπουργός Άμυνας, Γ. Βαρβιτσιώτης, «Έλληνες κομάντος και η CIA οργάνωσαν ένα βραχίονα του δικτύου, το 1955, για να προβληθεί αντάρτικη αντίσταση σε οποιονδήποτε κομμουνιστή εισβολέα». Ουσιαστικά οι ΗΠΑ δημιούργησαν, μέσα κι έξω από τον ελληνικό στρατό, ένα δίκτυο παραστρατιωτικών για πάσα χρήση. Μέσα στις αρμοδιότητες αυτών των κύκλων (περισσότερο στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες) ήταν και η εισχώρησή τους σε «τρομοκρατικές» οργανώσεις για να δημιουργούν …γεγονότα.
Στα 1955 εκλέγεται πρωθυπουργός ο Κων. Καραμανλής και δένει ακόμα περισσότερο την Ελλάδα στο άρμα των αμερικάνων ιμπεριαλιστών.
Δεκαετία 60 - Ιουλιανά
Το Οκτώβρη του 1961 πραγματοποιούνται εκλογές. Λίγες εβδομάδες νωρίτερα ο Γ. Παπανδρέου ανακοινώνει την ίδρυση της Ενωσης Κέντρου. Η ΕΚ ήταν ένα πολυσυλλεκτικό κόμμα από Φιλελεύθερους, κεντρώους, σοσιαλιστές, δεξιούς. Λίγο πριν τις εκλογές ο Γ. Παπανδρέου δήλωνε δημοσίως ότι στόχος της ΕΚ ήταν να μην πάρει ΕΔΑ ποσοστό μεγαλύτερο 20%, για να μην έχει ρόλο ρυθμιστή των εξελίξεων και να μπορούν τα δύο εθνικόφρονα κόμματα να παλέψουν εντός των πλαισίων της Δημοκρατίας («Το ΒΗΜΑ» 13/10/1961). Οι εκλογές θα γίνουν σε καθεστώς βίας και νοθείας με αποτέλεσμα τη δολοφονία δύο μελών της ΕΔΑ.
Τα αποτελέσματα των εκλογών ήταν: η ΕΡΕ ποσοστό 50,81%, η Ενωση Κέντρου, σε συνεργασία με το κόμμα του Μαρκεζίνη, πήρε ποσοστό 33,66% και η αριστερά 14,63% δηλαδή 10 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από το ποσοστό που είχε πάρει η ΕΔΑ στις εκλογές του 1958.
Το Φλεβάρη του ΄63 ο Καραμανλής επιχείρησε μια άκρως αντιδραστική αλλαγή του Συντάγματος ώστε να συσσωρεύσει όλες τις εξουσίες στα χέρια του. Μια δικτατορία με κοινοβουλευτικό μανδύα όπως έχει ειπωθεί. Οι κατασταλτικοί μηχανισμοί και το παρακράτος συνεχίζουν να ενισχύονται με αποτέλεσμα τη δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη στη Θεσσαλονίκη (22 Μάη 1963).
Στις 11 Ιούνη 1963 η κυβέρνηση Καραμανλή παραιτείται. Φαίνεται ότι οι Αμερικανοί επέλεξαν την άμβλυνση των κρισιακών φαινομένων που υπήρχαν και πρόκριναν μια κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου.
Ετσι το Νοέμβρη του 1963 εκλέγεται νέα κυβέρνηση της Ενωσης Κέντρου με πρωθυπουργό το Γεώργιο Παπανδρέου.
Την επόμενη χρονιά, το Φλεβάρη του 1964, επανεκλέγεται ο Γεώργιος Παπανδρέου. Στις εκλογές αυτές η Ενωση Κέντρου συγκέντρωσε το θριαμβευτικό ποσοστό του 52,72% και πήρε 171 έδρες. Το γεγονός αυτό δήλωνε απ’ τη μια τις προθέσεις του ελληνικού λαού για μια δημοκρατικότερη διακυβέρνηση της χώρας (αν και γρήγορα αποκαλύφθηκε ότι ήταν μια αυταπάτη) κι απ’ την άλλη την προσπάθεια των ιμπεριαλιστών (κύρια των Αμερικάνων) να ποντάρουν σε έναν πιο δημοφιλή ηγέτη που θα μπορούσε να ανακόψει με πιο «κομψό» τρόπο την ανοδική πορεία του λαϊκού κινήματος στην Ελλάδα. Οι εκτελέσεις, τα έκτακτα στρατοδικεία και τα ξερονήσια έδωσαν κάποια αποτελέσματα στο παρελθόν (ισχυροποίηση της αστικής τάξης απέναντι στο επικίνδυνο κομμουνιστικό κίνημα των προηγούμενων δεκαετιών). Όμως η καταστολή και οι δολοφονίες αγωνιστών είχαν τα όριά τους και έπρεπε να βρεθεί μια πιο «εκσυγχρονισμένη» μέθοδος καθυπόταξης του λαού. Αμερικάνοι και Αγγλοι (ο καθένας για λογαριασμό του) ανέμεναν πολλά από τον Γ. Παπανδρέου. Αλλά και η ίδια η ΕΔΑ στήριξε αμέριστα τον Παπανδρέου για να πείσει για την αποτελεσματικότητα της πολιτικής του …ειρηνικού εκδημοκρατισμού. Να σημειώσουμε εδώ ότι από τις αρχές της δεκαετίας του ’60 εμφανίστηκαν οργανωμένα και οι πρώτες πολιτικές ομάδες που έκαναν σοβαρή κριτική στη ρεφορμιστική πολιτική της ΕΔΑ, όπως η ομάδα των μαρξιστών - λενινιστών που συγκροτήθηκε γύρω από το περιοδικό «Αναγέννηση» το 1964.
Τα πράγματα όμως δεν προχώρησαν σύμφωνα με το «σχέδιο» των Αμερικάνων. Η γενικότερη κρίση του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού λόγω της συνεχιζόμενης ανόδου των επαναστατικών κινημάτων στον κόσμο, η δυσκολία προώθησης της πολιτικής των ΗΠΑ σε Βαλκάνια, Ανατολική Μεσόγειο και Αραβικές χώρες, η προσπάθεια επιβολής μιας οριστικής «λύσης» στην Κύπρο, επέβαλαν στις ΗΠΑ την επιλογή μιας πιο «καθαρής» κυβερνητικής επιλογής για την Ελλάδα που τη θεωρούσαν κομβικό σημείο για την επιθετική τους πολιτική. Συγχρόνως, με την εκλογή του Παπανδρέου, οι Αγγλοι θεώρησαν πως έφτασε η μεγάλη ευκαιρία γι’ αυτούς να ανακτήσουν το χαμένο έδαφος από τους Αμερικάνους στην Ελλάδα. Ετσι, μετά το ’64, η Μ. Βρετανία δραστηριοποιήθηκε εντονότερα στη χώρα.
Ας δούμε τι έγραφε για το ζήτημα η «Αναγέννηση» (τεύχος 10-11, Ιούλιος Αύγουστος 1965) για να κατανοήσουμε καλύτερα τις σχέσεις των δύο μεγάλων ελληνικών κομμάτων με τη Μ. Βρετανία και τις ΗΠΑ: «Ενώ η ΕΡΕ παρέμενε βασικά το κυριότερο και πιο "πιστό" όργανο έκφρασης της αμερικάνικης πολιτικής στην Ελλάδα, η ΕΚ γινόταν το αντικείμενο ενός άγριου ανταγωνισμού ανάμεσα στις ξένες δυνάμεις. Οι συνεχείς κρίσεις στους κόλπους της ΕΚ εξέφραζαν, από μια ορισμένη άποψη, ακριβώς αυτόν τον ανταγωνισμό. Η ανομοιογένεια της ΕΚ αντανακλάται και στο γεγονός ότι αυτή δεν αποτελεί όργανο καθαρής έκφρασης μιας ορισμένης μόνο ιμπεριαλιστικής επιρροής, αλλά στους κόλπους της συγκρούονται διάφορες τάσεις και ομάδες, "φιλοαμερικάνικες" και "φιλοαγγλικές"…»
Το αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν ο Παπανδρέου να αναγκαστεί, μετά τις εκλογές, να κάνει ένα είδος συμβιβασμού με το Παλάτι (που ήταν όργανο, πλέον, κύρια των Αμερικάνων) και να βάλει στη θέση τού Υπουργού Εθνικής Αμυνας τον Πέτρο Γαρουφαλιά που ήταν άνθρωπος του βασιλιά. Το Παλάτι, και κατ’ επέκταση αυτοί που βρίσκονταν από πίσω, ήθελαν να έχουν τον απόλυτο έλεγχο του στρατού για ευνόητους λόγους. Πολύ σύντομα όμως, με την αποκάλυψη της υπόθεσης ΑΣΠΙΔΑ και μετά από μια αποδεδειγμένη προβοκάτσια που έγινε στο στράτευμα από τον Γ. Παπαδόπουλο, τον μετέπειτα δικτάτορα, ο Γ Παπανδρέου ζήτησε την παραίτηση τού Γαρουφαλιά. Αυτός αρνήθηκε (με τη στήριξη του βασιλιά) και ο Παπανδρέου αναγκάστηκε σε παραίτηση στις 15 Ιούλη, καλώντας το λαό να αντισταθεί στο βασιλικό πραξικόπημα.
Φυσικά ο Παπανδρέου σε καμιά περίπτωση δεν ήθελε να αντισταθεί στις μεθοδεύσεις των Αμερικάνων αλλά ήθελε να χρησιμοποιήσει τις λαϊκές κινητοποιήσεις στους πολιτικούς ελιγμούς που σχεδίαζε. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη διάρκεια της ιουλιανής κρίσης επεδίωκε έναν συμβιβασμό με το Παλάτι και τους Αμερικάνους. Αμέσως μετά ο βασιλιάς, στην προσπάθειά του να ελέγξει την εξουσία στη χώρα, μετά από δύο αποτυχημένες προσπάθειες να διορίσει κυβέρνηση, το κατάφερε με την κυβέρνηση του Στέφανου Στεφανόπουλου.
Η αντίδραση του λαού στο πραξικόπημα της 15ης Ιούλη ήταν άμεση και πολύ γρήγορα εξελίχθηκε σε παλλαϊκή εξέγερση. Η «Αναγέννηση» (τεύχος 10-11) περιγράφει: «Με τους ηρωικούς φοιτητές της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης ξεκίνησε η λαϊκή κινητοποίηση για την αποδοκιμασία και την ανατροπή του αμερικανόπνευστου μοναρχικού πραξικοπήματος. Γρήγορα ο λαϊκός ξεσηκωμός μετατράπηκε σε μια ορμητική ασυγκράτητη θύελλα που σκέπασε όλη τη χώρα. Εκατοντάδες χιλιάδες πατριώτες ξεχύθηκαν στους δρόμους, διαδηλώνοντας την αποδοκιμασία και την οργή τους στο πραξικόπημα. …Ο αδούλωτος λαός μας έδωσε την πρώτη απάντηση στον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό και στους υποταχτικούς του».
Η χώρα σειόταν από τις λαϊκές διαδηλώσεις για μέρες. Ετσι η πρώτη διορισμένη κυβέρνηση (Νόβα) κατέφυγε στη ωμή βία. Στις 21 Ιούλη σε σύγκρουση των φοιτητών με την αστυνομία, δολοφονείται ο Σωτήρης Πέτρουλας. Η δολοφονία του γέμισε με μεγαλύτερη οργή τον λαό και τη νεολαία της Ελλάδας. Κάτω από τις συνεχείς διαδηλώσεις η διορισμένη βασιλική κυβέρνηση κατέρρευσε στις 4 Αυγούστου.
Γενικότερα θα λέγαμε ότι από τις αρχές της δεκαετίας του 60 ούτε ο Καραμανλής ούτε ο Παπανδρέου κατάφεραν να ανακόψουν το ανερχόμενο κίνημα και να βάλουν τη χώρα στον πολυπόθητο δρόμο του εκσυγχρονισμού. Οι ΗΠΑ έβαλαν σε εφαρμογή το σχέδιό τους για δικτατορία στην Ελλάδα.
Αν η στάση της ΕΚ με τη χρησιμοποίηση του λαϊκού κινήματος στα παζαρέματα με το Παλάτι και τις ΗΠΑ ήταν αναμενόμενη (ως αστικό κόμμα), η στάση της ΕΔΑ, που υποτίθεται εξέφραζε την αριστερά στη χώρα, ήταν εγκληματική. Δεν είναι τυχαίο που παρουσίαζε το υποκινούμενο από τους Αμερικάνους πραξικόπημα απλά σαν ζήτημα …συνταγματικής παραβίασης από το βασιλιά, μένοντας σε μια καταγγελία τής κατάργησης του νόμιμου πρωθυπουργού. Την ώρα που τα γεγονότα οδηγούσαν με μαθηματική ακρίβεια σε μια καθαρή αμερικανοστήριχτη δικτατορία, η ΕΔΑ αναφερόταν στο ζήτημα σαν να ήταν μια προσωρινή εκτροπή που οφειλόταν αποκλειστικά στους χειρισμούς του βασιλιά. Ετσι στρέφοντας τα βέλη της μόνο στο Παλάτι και αποφεύγοντας να καταγγείλει τους Αμερικάνους, η ΕΔΑ βοήθησε στον αποπροσανατολισμό του λαού, ενισχύοντας ουσιαστικά τους χειρισμούς του ίδιου του Παπανδρέου.
Από τα μέσα του 1966, η αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα και η CIA βάζουν σε εφαρμογή το σχέδιο «μυστική επιχείρηση χρηματοδότησης μετριοπαθών υποψηφίων» ώστε να παρέμβουν στην πολιτική σκηνή της χώρας και να αλλοιωθεί η πραγματική θέληση του λαού. Η επιχείρηση αυτή ήταν το κύριο ζήτημα της επιτροπής του Λευκού Οίκου, «Επιτροπή 303», και είχε βασικό της στόχο να αλλάξει το προδιαγραφόμενο εκλογικό αποτέλεσμα. Για την επίτευξη αυτού του στόχου εφάρμοσε τη δωροδοκία διαφόρων πολιτικών.
Με δικαστικό βούλευμα του Δικαστικού Συμβουλίου, της 1ης Οκτώβρη, παραπέμπονται 29 αξιωματικοί, σε δίκη για την υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ. Η κατηγορίες ήταν «επί ενώσει προς στάσιν» και «επί συνωμοσία προς εκτέλεσιν πράξεως εσχάτης προδοσίας». Το Δικαστικό Συμβούλιο θεώρησε ότι στην οργάνωση ΑΣΠΙΔΑ συμμετείχαν αξιωματικοί της Ενωση Κέντρου (ΕΚ) και ειδικότερα αυτοί πρόσκεινται στον Ανδρέα Παπανδρέου. Η ΕΚ βέβαια αρνείται τις κατηγορίες και μιλά για σκευωρία της Αυλής, με σκοπό να εκδιωχθούν αξιωματικοί της ΕΚ από το στρατό.
Στις 14 Νοέμβρη αρχίζει στο Πρωτοδικείο Αθηνών, η δίκη του ΑΣΠΙΔΑ. Στη δίκη θα αποκαλυφθεί ότι η υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ ήταν μέρος ενός γενικότερου σχεδιασμού για την οργάνωση πραξικοπήματος που γνώριζαν οι αμερικανικές υπηρεσίες και μάλιστα το ενθάρρυναν. Μέσα στον Οκτώβρη είχε γίνει γνωστό ότι ο βασιλιάς Κωνσταντίνος έδωσε εντολή στους στρατηγούς για το σχεδιασμό πραξικοπήματος. (αρχεία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ) Επίσης στις αρχές Νοέμβρη ότι είχε τη δυνατότητα να προχωρήσει σε πραξικόπημα, με την έγκριση του βασιλιά. (σχέδιο «Ιέραξ 2»).
Επιβολή της Χούντας - Μικρό χρονικό της δικτατορίας
Εκτός των άλλων για τους Αμερικάνους ήταν ανοιχτό το ζήτημα των σχέσεών τους με τους Άγγλους και το ποιος θα κυριαρχήσει στη χώρα. Οι Άγγλοι προσπαθούσαν το τελευταίο διάστημα να καλύψουν το χαμένο έδαφος και να ισχυροποιήσουν τα στηρίγματά τους στην Ελλάδα.
Τέλος το μεγάλο θέμα της Κύπρου ήταν από τους καθοριστικούς παράγοντες που συνέβαλαν στην επιλογή της «λύσης» του πραξικοπήματος. Γνωστές οι βλέψεις των ΗΠΑ για τις αραβικές χώρες και η Κύπρος ήταν μια χώρα - κλειδί για τα σχέδιά τους. Ήθελαν να καταργήσουν την κυπριακή κυβέρνηση και να τοποθετήσουν αμερικανοΝΑΤΟικές στρατιωτικές βάσεις στο νησί.
Ετσι φτάνουμε στην 21η Απριλίου του 1967 που η δικτατορία του Παπαδόπουλου είναι πλέον γεγονός. Ο κύβος ερρίφθη λοιπόν. Για όλα τα αδιέξοδα η λύση της χούντας φαινόταν ως η μόνη ρεαλιστική. Ίσως να ήταν ένα πισωγύρισμα σε σχέση με τις εκσυγχρονιστικές τάσεις, αλλά για τις ΗΠΑ ήταν αναγκαίο.
Ο Κ. Γλύξμπουργκ ορκίζει την πρώτη χουντική κυβέρνηση, με πρωθυπουργό τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Κωνσταντίνο Κόλλια. Την επομένη η κυβέρνηση θα συμπληρωθεί με τους ηγέτες του πραξικοπήματος, Γ. Παπαδόπουλο, ο Στ. Παττακό και ο Ν. Μακαρέζο. Πολύ σύντομα οι χουντικοί θέλουν να ξεκαθαρίσουν τις σχέσεις της Ελλάδας με τις ΗΠΑ. Ο Παττακός διαβεβαιώνει στο αμερικανό πρέσβη ότι η χούντα επιθυμεί τη φιλία με την Αμερική.
Η χώρα θα περάσει μια επταετία με νέα δεινά για τον ελληνικό λαό. Συλλήψεις, βασανιστήρια, φυλακές, εξορίες, εκτελέσεις αγωνιστών.
Στα τέλη του 1967 ο βασιλιάς κάνει μια απόπειρα να αντιδράσει στη χούντα όχι για λόγους που έχουν να κάνουν με την επαναφορά της δημοκρατίας αλλά με το ότι οι χουντικοί αποστράτευαν όλους τους δικούς του αξιωματικούς και φαινόταν ότι ο ρόλος του θα υποβαθμιζόταν. Το κίνημα, αποτυγχάνει και ο βασιλιάς θα φύγει από την Ελλάδα. Αμέσως μετά διορίζεται από τη χούντα ο Ζωιτάκης ως αντιβασιλέας και ο Γ. Παπαδόπουλος αυτοανακηρύσσεται πρωθυπουργός.
Στα 1968 ο Αλέξανδρος Παναγούλης επιχειρεί χωρίς επιτυχία την ανατίναξη του αυτοκινήτου του δικτάτορα Παπαδόπουλου. Συλλαμβάνεται και το Νοέμβρη θα καταδικαστεί σε θάνατο.
Στις 29 Σεπτέμβρη διεξάγεται δημοψήφισμα για την επικύρωση του "συντάγματος" της χούντας. Ο χουντικοί προσπαθούν να αποκτήσουν νομιμοποίηση και λαϊκό έρεισμα. Το σύνταγμα «εγκρίνεται» με ποσοστό 91,87%!
Την ίδια χρονιά πεθαίνει ο Γ. Παπανδρέου. Η κηδεία του μετετράπη σε αγωνιστική διαμαρτυρία κατά του καθεστώτος. Μισό εκατομμύριο λαού πλημμύρισε τους δρόμους της Αθήνας. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στα 1971 στην κηδεία του Γ. Σεφέρη που μετατρέπεται σε μαζικό αντιδικτατορικό συλλαλητήριο.
Την επόμενη χρονιά (1972) αρχίζουν να εμφανίζονται τριβές στο εσωτερικό της χούντας. Ο Παπαδόπουλος καθαιρεί τον Ζωιτάκη από το αξίωμα του αντιβασιλέα και αυτοανακηρύσσεται αντιβασιλέας.
Στις 19 Νοέμβρη του 1972 διενεργούνται νόθες εκλογές στους φοιτητικούς συλλόγους. Πολλοί φοιτητές κάνουν αποχή σε ένδειξη διαμαρτυρίας και στις 20 Νοέμβρη η Αστυνομία μπαίνει στη Νομική Σχολή Αθηνών για να καταστείλει τις αντιδράσεις.
Περνάμε στις αρχές του 1973 και στις 26 Γενάρη, που η χούντα δημοσιεύει τον Καταστατικό Χάρτη για την Ανώτατη Παιδεία, με τον οποίο, ουσιαστικά καταργείται ο φοιτητικός συνδικαλισμός. Οι φοιτητές αντιδρούν. Πραγματοποιούνται αποχές από τα μαθήματα σε Αθήνα, Πάτρα και Θεσσαλονίκη. Η χούντα προχωρά σε συλλήψεις. Στις 4 Φλεβάρη εκδίδεται το νομοθετικό διάταγμα 1347/73, που επιτρέπει την άρση της αναβολής στράτευσης για τους φοιτητές που κάνουν αποχή από τα μαθήματα ή προτρέπουν άλλους σε αποχή. Στις 14 Φλεβάρη, η αστυνομία παραβιάζοντας το Πανεπιστημιακό άσυλο, εισβάλλει στο Πολυτεχνείο και διαλύει με απίστευτη αγριότητα τις φοιτητικές συγκεντρώσεις. Μέσα σε ένα μήνα θα επιστρατευτούν 97 αγωνιστές φοιτητές. Στις 21 Φλεβάρη στο κτίριο της Νομικής γίνονται μαζικές συνελεύσεις, (συγκεντρώθηκαν περίπου 4000) με θέμα την κατάργηση της στράτευσης. Η Νομική καταλαμβάνεται και οι φοιτητές ανεβαίνουν στην ταράτσα και φωνάζουν συνθήματα. Πλήθος λαού συγκεντρώνεται την ίδια μέρα έξω από τη Νομική για να συμπαρασταθεί στους αγωνιζόμενους φοιτητές. Σε λίγο θα επέμβει η αστυνομία και θα διαλύσει τη συγκέντρωση. Η κατάληψη θα λήξει το απόγευμα της επόμενης μέρας, που οι φοιτητές θα αποχωρήσουν.
Την 1η του Ιούνη οι χουντικοί θα καταργήσουν τη βασιλεία και ο Παπαδόπουλος θα αυτοανακηρυχθεί «Πρόεδρος της Δημοκρατίας». Δυο μήνες μετά η χούντα θα διενεργήσει "δημοψήφισμα" για το πολιτειακό. Το αποτέλεσμα ήταν: υπέρ της αβασίλευτης δημοκρατίας ψήφισε το 78,4%.
Την 1η του Νοέμβρη του 1973 στα πανεπιστήμια, οι φοιτητές απορρίπτουν τις μεταρρυθμίσεις της χούντας και φτάνουμε στην εξέγερση του Πολυτεχνείου(14-17 Νοέμβρη).
Στις 17 Νοέμβρη μετά από διαταγή των χουντικών, ένα άρμα γκρεμίζει την κεντρική πύλη του Πολυτεχνείου. Στρατός και αστυνομία εισβάλουν στο κτίριο και μετά από συμπλοκές σκοτώνονται και τραυματίζονται πολλοί φοιτητές. Η εξέγερση καταστέλλεται.
Στις 25 Νοέμβρη ο Ιωαννίδης θα ανατρέψει τον Παπαδόπουλο και ορίζει "πρόεδρο Δημοκρατίας" το στρατηγό Φ. Γκιζίκη και "πρωθυπουργό" τον Α. Ανδρουτσόπουλο.
Από τότε αρχίζει να διαφαίνεται ότι οι μέρες των χουντικών είναι μετρημένες. Έπρεπε όμως να παιχτεί και η τελευταία πράξη του δράματος που σκηνοθέτησαν οι ΗΠΑ. Στις 15 Ιούλη 1974 η χούντα μεθοδεύει πραξικόπημα στην Κύπρο κατά του Μακαρίου, με τις προτροπές των Αμερικάνων. Οι πραξικοπηματίες πυρπολούν το προεδρικό μέγαρο, επιτίθενται στην αρχιεπισκοπή και τοποθετούν στην προεδρία το Νίκο Σαμψών. Η Τουρκία στις 20 Ιούλη επεμβαίνει στρατιωτικά και καταλαμβάνει το βόρειο 1/3 του νησιού («Αττίλα 1»). 250000 Κύπριοι εγκαταλείπουν τα σπίτια τους και ζουν σε καταυλισμούς.
Στις 23 Ιούλη αρχίζει η περίφημη στρατιωτικοπολιτική σύσκεψη, που θα σημάνει το τέλος της χούντας και το πέρασμα ξανά στον κοινοβουλευτισμό. Στη σύσκεψη αποφασίστηκε να παραδώσει την εξουσία ο Γκιζίκης στους πολιτικούς που βρίσκονται στην Ελλάδα. Επίσης να καλεστεί ο Κ. Καραμανλής από το εξωτερικό για να σχηματίσει κυβέρνηση. Την επομένη ο Κ. Καραμανλής επιστρέφει στην Ελλάδα από τη Γαλλία και σχηματίζει κυβέρνηση "εθνικής ενότητας". Η χούντα είναι πλέον παρελθόν. Η περίοδος της μεταπολίτευσης ξεκινά. Το κυπριακό δράμα όμως δεν είχε τελειώσει. Η Τουρκία μετά την αποτυχία των διαπραγματεύσεων στη Γενεύη εξαπολύει τον «Αττίλα 2» και η διχοτόμηση του νησιού είναι γεγονός.
Αυτό που θέλουμε να επιχειρήσουμε με το κείμενο αυτό είναι η ανάδειξη των πραγματικών αιτίων που οδήγησαν στο πραξικόπημα, της ανίχνευσης του ρόλου των ξένων ιμπεριαλιστών και των αντίστοιχων πολιτικών κομμάτων που κυριάρχησαν στην ελληνική πολιτική σκηνή μετά την ήττα του λαού το 1949. Σε καμιά περίπτωση δε θέλουμε άλλη μια επετειακού χαρακτήρα αναφορά στα γεγονότα της δικτατορίας.
Για το ζήτημα της εξάρτησης της χώρας μας θα μπορούσαμε να ξεκινήσουμε την αναφορά μας από τα χρόνια της ίδρυσης του ελληνικού κράτους αμέσως μετά την επανάσταση του 1821 όταν οι τότε μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης κατάφεραν να βάλουν χέρι στα εσωτερικά του νεοσύστατου ελληνικού κράτους και να φορτώσουν τον ελληνικό λαό με χρέη, δάνεια και πολλή φτώχια. Η εξάρτηση του ελληνικού κράτους συνεχίστηκε και τα επόμενα χρόνια. Θα μπορούσαμε να αναφερθούμε στους πολέμους, τη μικρασιατική καταστροφή και τις συνέπειές της, τον ηρωικό αγώνα του ελληνικού λαού στα δύσκολα χρόνια της κατοχής αλλά και του αντάρτικου. Όμως για την καλύτερη μελέτη της περιόδου της Χούντας η αναφορά μας θα είναι λίγο περισσότερο εκτενής για τα χρόνια αμέσως μετά τον εμφύλιο.
Τα πρώτα χρόνια μετά τον εμφύλιο
Τον Αύγουστο του 1949 ο ΔΣΕ αναγκάζεται να σταματήσει τον ένοπλο αγώνα αφού με την αμέριστη οικονομική και στρατιωτική βοήθεια των Αμερικανών οι ξενόδουλες ελληνικές κυβερνήσεις κατάφεραν να εξαλείψουν το αντάρτικο.
Με το τέλος του αντάρτικου, νέα βάσανα περιμένουν τον ελληνικό λαό. Η αστική τάξη με τις εντολές των ΗΠΑ, αποφασίζει να φτιάξει έναν τεράστιο στρατό και έναν παντοδύναμο κατασταλτικό μηχανισμό για να αρχίσει ένα νέο κύμα τρομοκράτησης του λαού, ώστε να εδραιώσει την εξουσία της. Οι διωγμοί που δέχονται την περίοδο αυτή οι έλληνες αγωνιστές ξεπερνούν κι αυτούς που δέχθηκαν, λίγα χρόνια πριν, από τους Γερμανούς ναζί. Τα δικαστήρια, σε καθημερινή βάση και με κατασκευασμένες κατηγορίες, στέλνουν στις φυλακές και την εξορία όλους εκείνους που αντιστάθηκαν στη ναζιστική κατοχή, ενώ απ’ την άλλη όχι μόνο δίνουν άφεση αμαρτιών στους ταγματασφαλίτες και τους συνεργάτες των χιτλερικών αλλά τους χρησιμοποιούν στην εγκαθίδρυση του μετεμφυλιακού κράτους και του πάντα χρήσιμου παρακράτους. Οι ΗΠΑ θεμελίωσαν την πολιτική τους στην Ελλάδα πάνω στη θεωρία του «κομμουνιστικού κινδύνου» βγάζοντας εκτός νόμου αριστερά κόμματα και οργανώσεις.
Παρά την τραγική αυτή κατάσταση, η Αριστερά κατορθώνει στις εκλογές του Μάρτη του 1950 να μπει στη Βουλή με το συνδυασμό «Δημοκρατική Παράταξη» και να εκλέξει παρ’ όλη τη βία που ασκείται, 22 βουλευτές. Έτσι, ο αριστερός κόσμος στην Ελλάδα αρχίζει να ελπίζει σε μια νέα περίοδο νόμιμης δράσης. Αυτό βέβαια δεν θα ήθελαν να συμβεί σε καμιά περίπτωση οι Αμερικάνοι και τα τσιράκια τους. Το γεγονός είχε επισημανθεί από την υπηρεσία δίωξης του κομμουνισμού και άρχισαν να λαμβάνουν τα μέτρα τους.
Στα 1951 γίνεται πρωθυπουργός ο «κεντρώος» Πλαστήρας.
Από τα χρόνια της Κατοχής ακόμη είχε δημιουργηθεί ο ΙΔΕΑ αλλά μετά τη λήξη του εμφυλίου άρχισε να παίζει ουσιαστικό ρόλο στο πολιτικό σκηνικό. Ο ΙΔΕΑ (Ιερός Δεσμός Ελλήνων Αξιωματικών) ήταν μια φασιστική οργάνωση του στρατού με άμεσες διασυνδέσεις με τους Αμερικανούς. Ένας από τους στόχους των Αμερικανών την εποχή εκείνη είναι να αναδείξουν στην πρωθυπουργία το γνήσιο συντηρητικό εκπρόσωπό τους, το στρατηγό Παπάγο. Ταυτόχρονα όμως ασκούσαν και πιέσεις στον Πλαστήρα να εφαρμόσει την πολιτική τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η δίκη του Μπελογιάννη. Αν και ο Πλαστήρας υποσχέθηκε την κατάργηση των έκτακτων στρατοδικείων, μετά από την πίεση των Αμερικανών και του ΙΔΕΑ όχι μόνο δεν καταργήθηκαν αλλά ο Μπελογιάννης καταδικάστηκε και εκτελέστηκε. Την ίδια χρονιά 1952 η Ελλάδα μπαίνει στο ΝΑΤΟ και στα τέλη του 1953 ο πρωθυπουργός Παπάγος εγκρίνει τη συμφωνία για τη δημιουργία αμερικανικών στρατιωτικών βάσεων στην Ελλάδα.
Από το 1947 στα πλαίσια του ΝΑΤΟ δημιουργήθηκε από τους αμερικάνους και τη CIA ένας μηχανισμός που δρούσε σε όλες σχεδόν τις χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ με σκοπό την αποτροπή μιας πιθανής ανόδου της Αριστεράς στην εξουσία. Η κωδική ονομασία για την Ελλάδα ήταν «Κόκκινη Προβιά». Το 1955 υπογράφηκε η μυστική συμφωνία της «Κόκκινης Προβιάς» από τον πρωθυπουργό Παπάγο με τον στρατηγό της CΙΑ Τράσκοτ. Όπως θα αποκαλύψει αρκετά χρόνια αργότερα ο πρώην υπουργός Άμυνας, Γ. Βαρβιτσιώτης, «Έλληνες κομάντος και η CIA οργάνωσαν ένα βραχίονα του δικτύου, το 1955, για να προβληθεί αντάρτικη αντίσταση σε οποιονδήποτε κομμουνιστή εισβολέα». Ουσιαστικά οι ΗΠΑ δημιούργησαν, μέσα κι έξω από τον ελληνικό στρατό, ένα δίκτυο παραστρατιωτικών για πάσα χρήση. Μέσα στις αρμοδιότητες αυτών των κύκλων (περισσότερο στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες) ήταν και η εισχώρησή τους σε «τρομοκρατικές» οργανώσεις για να δημιουργούν …γεγονότα.
Στα 1955 εκλέγεται πρωθυπουργός ο Κων. Καραμανλής και δένει ακόμα περισσότερο την Ελλάδα στο άρμα των αμερικάνων ιμπεριαλιστών.
Δεκαετία 60 - Ιουλιανά
Το Οκτώβρη του 1961 πραγματοποιούνται εκλογές. Λίγες εβδομάδες νωρίτερα ο Γ. Παπανδρέου ανακοινώνει την ίδρυση της Ενωσης Κέντρου. Η ΕΚ ήταν ένα πολυσυλλεκτικό κόμμα από Φιλελεύθερους, κεντρώους, σοσιαλιστές, δεξιούς. Λίγο πριν τις εκλογές ο Γ. Παπανδρέου δήλωνε δημοσίως ότι στόχος της ΕΚ ήταν να μην πάρει ΕΔΑ ποσοστό μεγαλύτερο 20%, για να μην έχει ρόλο ρυθμιστή των εξελίξεων και να μπορούν τα δύο εθνικόφρονα κόμματα να παλέψουν εντός των πλαισίων της Δημοκρατίας («Το ΒΗΜΑ» 13/10/1961). Οι εκλογές θα γίνουν σε καθεστώς βίας και νοθείας με αποτέλεσμα τη δολοφονία δύο μελών της ΕΔΑ.
Τα αποτελέσματα των εκλογών ήταν: η ΕΡΕ ποσοστό 50,81%, η Ενωση Κέντρου, σε συνεργασία με το κόμμα του Μαρκεζίνη, πήρε ποσοστό 33,66% και η αριστερά 14,63% δηλαδή 10 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από το ποσοστό που είχε πάρει η ΕΔΑ στις εκλογές του 1958.
Το Φλεβάρη του ΄63 ο Καραμανλής επιχείρησε μια άκρως αντιδραστική αλλαγή του Συντάγματος ώστε να συσσωρεύσει όλες τις εξουσίες στα χέρια του. Μια δικτατορία με κοινοβουλευτικό μανδύα όπως έχει ειπωθεί. Οι κατασταλτικοί μηχανισμοί και το παρακράτος συνεχίζουν να ενισχύονται με αποτέλεσμα τη δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη στη Θεσσαλονίκη (22 Μάη 1963).
Στις 11 Ιούνη 1963 η κυβέρνηση Καραμανλή παραιτείται. Φαίνεται ότι οι Αμερικανοί επέλεξαν την άμβλυνση των κρισιακών φαινομένων που υπήρχαν και πρόκριναν μια κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου.
Ετσι το Νοέμβρη του 1963 εκλέγεται νέα κυβέρνηση της Ενωσης Κέντρου με πρωθυπουργό το Γεώργιο Παπανδρέου.
Την επόμενη χρονιά, το Φλεβάρη του 1964, επανεκλέγεται ο Γεώργιος Παπανδρέου. Στις εκλογές αυτές η Ενωση Κέντρου συγκέντρωσε το θριαμβευτικό ποσοστό του 52,72% και πήρε 171 έδρες. Το γεγονός αυτό δήλωνε απ’ τη μια τις προθέσεις του ελληνικού λαού για μια δημοκρατικότερη διακυβέρνηση της χώρας (αν και γρήγορα αποκαλύφθηκε ότι ήταν μια αυταπάτη) κι απ’ την άλλη την προσπάθεια των ιμπεριαλιστών (κύρια των Αμερικάνων) να ποντάρουν σε έναν πιο δημοφιλή ηγέτη που θα μπορούσε να ανακόψει με πιο «κομψό» τρόπο την ανοδική πορεία του λαϊκού κινήματος στην Ελλάδα. Οι εκτελέσεις, τα έκτακτα στρατοδικεία και τα ξερονήσια έδωσαν κάποια αποτελέσματα στο παρελθόν (ισχυροποίηση της αστικής τάξης απέναντι στο επικίνδυνο κομμουνιστικό κίνημα των προηγούμενων δεκαετιών). Όμως η καταστολή και οι δολοφονίες αγωνιστών είχαν τα όριά τους και έπρεπε να βρεθεί μια πιο «εκσυγχρονισμένη» μέθοδος καθυπόταξης του λαού. Αμερικάνοι και Αγγλοι (ο καθένας για λογαριασμό του) ανέμεναν πολλά από τον Γ. Παπανδρέου. Αλλά και η ίδια η ΕΔΑ στήριξε αμέριστα τον Παπανδρέου για να πείσει για την αποτελεσματικότητα της πολιτικής του …ειρηνικού εκδημοκρατισμού. Να σημειώσουμε εδώ ότι από τις αρχές της δεκαετίας του ’60 εμφανίστηκαν οργανωμένα και οι πρώτες πολιτικές ομάδες που έκαναν σοβαρή κριτική στη ρεφορμιστική πολιτική της ΕΔΑ, όπως η ομάδα των μαρξιστών - λενινιστών που συγκροτήθηκε γύρω από το περιοδικό «Αναγέννηση» το 1964.
Τα πράγματα όμως δεν προχώρησαν σύμφωνα με το «σχέδιο» των Αμερικάνων. Η γενικότερη κρίση του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού λόγω της συνεχιζόμενης ανόδου των επαναστατικών κινημάτων στον κόσμο, η δυσκολία προώθησης της πολιτικής των ΗΠΑ σε Βαλκάνια, Ανατολική Μεσόγειο και Αραβικές χώρες, η προσπάθεια επιβολής μιας οριστικής «λύσης» στην Κύπρο, επέβαλαν στις ΗΠΑ την επιλογή μιας πιο «καθαρής» κυβερνητικής επιλογής για την Ελλάδα που τη θεωρούσαν κομβικό σημείο για την επιθετική τους πολιτική. Συγχρόνως, με την εκλογή του Παπανδρέου, οι Αγγλοι θεώρησαν πως έφτασε η μεγάλη ευκαιρία γι’ αυτούς να ανακτήσουν το χαμένο έδαφος από τους Αμερικάνους στην Ελλάδα. Ετσι, μετά το ’64, η Μ. Βρετανία δραστηριοποιήθηκε εντονότερα στη χώρα.
Ας δούμε τι έγραφε για το ζήτημα η «Αναγέννηση» (τεύχος 10-11, Ιούλιος Αύγουστος 1965) για να κατανοήσουμε καλύτερα τις σχέσεις των δύο μεγάλων ελληνικών κομμάτων με τη Μ. Βρετανία και τις ΗΠΑ: «Ενώ η ΕΡΕ παρέμενε βασικά το κυριότερο και πιο "πιστό" όργανο έκφρασης της αμερικάνικης πολιτικής στην Ελλάδα, η ΕΚ γινόταν το αντικείμενο ενός άγριου ανταγωνισμού ανάμεσα στις ξένες δυνάμεις. Οι συνεχείς κρίσεις στους κόλπους της ΕΚ εξέφραζαν, από μια ορισμένη άποψη, ακριβώς αυτόν τον ανταγωνισμό. Η ανομοιογένεια της ΕΚ αντανακλάται και στο γεγονός ότι αυτή δεν αποτελεί όργανο καθαρής έκφρασης μιας ορισμένης μόνο ιμπεριαλιστικής επιρροής, αλλά στους κόλπους της συγκρούονται διάφορες τάσεις και ομάδες, "φιλοαμερικάνικες" και "φιλοαγγλικές"…»
Το αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν ο Παπανδρέου να αναγκαστεί, μετά τις εκλογές, να κάνει ένα είδος συμβιβασμού με το Παλάτι (που ήταν όργανο, πλέον, κύρια των Αμερικάνων) και να βάλει στη θέση τού Υπουργού Εθνικής Αμυνας τον Πέτρο Γαρουφαλιά που ήταν άνθρωπος του βασιλιά. Το Παλάτι, και κατ’ επέκταση αυτοί που βρίσκονταν από πίσω, ήθελαν να έχουν τον απόλυτο έλεγχο του στρατού για ευνόητους λόγους. Πολύ σύντομα όμως, με την αποκάλυψη της υπόθεσης ΑΣΠΙΔΑ και μετά από μια αποδεδειγμένη προβοκάτσια που έγινε στο στράτευμα από τον Γ. Παπαδόπουλο, τον μετέπειτα δικτάτορα, ο Γ Παπανδρέου ζήτησε την παραίτηση τού Γαρουφαλιά. Αυτός αρνήθηκε (με τη στήριξη του βασιλιά) και ο Παπανδρέου αναγκάστηκε σε παραίτηση στις 15 Ιούλη, καλώντας το λαό να αντισταθεί στο βασιλικό πραξικόπημα.
Φυσικά ο Παπανδρέου σε καμιά περίπτωση δεν ήθελε να αντισταθεί στις μεθοδεύσεις των Αμερικάνων αλλά ήθελε να χρησιμοποιήσει τις λαϊκές κινητοποιήσεις στους πολιτικούς ελιγμούς που σχεδίαζε. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη διάρκεια της ιουλιανής κρίσης επεδίωκε έναν συμβιβασμό με το Παλάτι και τους Αμερικάνους. Αμέσως μετά ο βασιλιάς, στην προσπάθειά του να ελέγξει την εξουσία στη χώρα, μετά από δύο αποτυχημένες προσπάθειες να διορίσει κυβέρνηση, το κατάφερε με την κυβέρνηση του Στέφανου Στεφανόπουλου.
Η αντίδραση του λαού στο πραξικόπημα της 15ης Ιούλη ήταν άμεση και πολύ γρήγορα εξελίχθηκε σε παλλαϊκή εξέγερση. Η «Αναγέννηση» (τεύχος 10-11) περιγράφει: «Με τους ηρωικούς φοιτητές της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης ξεκίνησε η λαϊκή κινητοποίηση για την αποδοκιμασία και την ανατροπή του αμερικανόπνευστου μοναρχικού πραξικοπήματος. Γρήγορα ο λαϊκός ξεσηκωμός μετατράπηκε σε μια ορμητική ασυγκράτητη θύελλα που σκέπασε όλη τη χώρα. Εκατοντάδες χιλιάδες πατριώτες ξεχύθηκαν στους δρόμους, διαδηλώνοντας την αποδοκιμασία και την οργή τους στο πραξικόπημα. …Ο αδούλωτος λαός μας έδωσε την πρώτη απάντηση στον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό και στους υποταχτικούς του».
Η χώρα σειόταν από τις λαϊκές διαδηλώσεις για μέρες. Ετσι η πρώτη διορισμένη κυβέρνηση (Νόβα) κατέφυγε στη ωμή βία. Στις 21 Ιούλη σε σύγκρουση των φοιτητών με την αστυνομία, δολοφονείται ο Σωτήρης Πέτρουλας. Η δολοφονία του γέμισε με μεγαλύτερη οργή τον λαό και τη νεολαία της Ελλάδας. Κάτω από τις συνεχείς διαδηλώσεις η διορισμένη βασιλική κυβέρνηση κατέρρευσε στις 4 Αυγούστου.
Γενικότερα θα λέγαμε ότι από τις αρχές της δεκαετίας του 60 ούτε ο Καραμανλής ούτε ο Παπανδρέου κατάφεραν να ανακόψουν το ανερχόμενο κίνημα και να βάλουν τη χώρα στον πολυπόθητο δρόμο του εκσυγχρονισμού. Οι ΗΠΑ έβαλαν σε εφαρμογή το σχέδιό τους για δικτατορία στην Ελλάδα.
Αν η στάση της ΕΚ με τη χρησιμοποίηση του λαϊκού κινήματος στα παζαρέματα με το Παλάτι και τις ΗΠΑ ήταν αναμενόμενη (ως αστικό κόμμα), η στάση της ΕΔΑ, που υποτίθεται εξέφραζε την αριστερά στη χώρα, ήταν εγκληματική. Δεν είναι τυχαίο που παρουσίαζε το υποκινούμενο από τους Αμερικάνους πραξικόπημα απλά σαν ζήτημα …συνταγματικής παραβίασης από το βασιλιά, μένοντας σε μια καταγγελία τής κατάργησης του νόμιμου πρωθυπουργού. Την ώρα που τα γεγονότα οδηγούσαν με μαθηματική ακρίβεια σε μια καθαρή αμερικανοστήριχτη δικτατορία, η ΕΔΑ αναφερόταν στο ζήτημα σαν να ήταν μια προσωρινή εκτροπή που οφειλόταν αποκλειστικά στους χειρισμούς του βασιλιά. Ετσι στρέφοντας τα βέλη της μόνο στο Παλάτι και αποφεύγοντας να καταγγείλει τους Αμερικάνους, η ΕΔΑ βοήθησε στον αποπροσανατολισμό του λαού, ενισχύοντας ουσιαστικά τους χειρισμούς του ίδιου του Παπανδρέου.
Από τα μέσα του 1966, η αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα και η CIA βάζουν σε εφαρμογή το σχέδιο «μυστική επιχείρηση χρηματοδότησης μετριοπαθών υποψηφίων» ώστε να παρέμβουν στην πολιτική σκηνή της χώρας και να αλλοιωθεί η πραγματική θέληση του λαού. Η επιχείρηση αυτή ήταν το κύριο ζήτημα της επιτροπής του Λευκού Οίκου, «Επιτροπή 303», και είχε βασικό της στόχο να αλλάξει το προδιαγραφόμενο εκλογικό αποτέλεσμα. Για την επίτευξη αυτού του στόχου εφάρμοσε τη δωροδοκία διαφόρων πολιτικών.
Με δικαστικό βούλευμα του Δικαστικού Συμβουλίου, της 1ης Οκτώβρη, παραπέμπονται 29 αξιωματικοί, σε δίκη για την υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ. Η κατηγορίες ήταν «επί ενώσει προς στάσιν» και «επί συνωμοσία προς εκτέλεσιν πράξεως εσχάτης προδοσίας». Το Δικαστικό Συμβούλιο θεώρησε ότι στην οργάνωση ΑΣΠΙΔΑ συμμετείχαν αξιωματικοί της Ενωση Κέντρου (ΕΚ) και ειδικότερα αυτοί πρόσκεινται στον Ανδρέα Παπανδρέου. Η ΕΚ βέβαια αρνείται τις κατηγορίες και μιλά για σκευωρία της Αυλής, με σκοπό να εκδιωχθούν αξιωματικοί της ΕΚ από το στρατό.
Στις 14 Νοέμβρη αρχίζει στο Πρωτοδικείο Αθηνών, η δίκη του ΑΣΠΙΔΑ. Στη δίκη θα αποκαλυφθεί ότι η υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ ήταν μέρος ενός γενικότερου σχεδιασμού για την οργάνωση πραξικοπήματος που γνώριζαν οι αμερικανικές υπηρεσίες και μάλιστα το ενθάρρυναν. Μέσα στον Οκτώβρη είχε γίνει γνωστό ότι ο βασιλιάς Κωνσταντίνος έδωσε εντολή στους στρατηγούς για το σχεδιασμό πραξικοπήματος. (αρχεία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ) Επίσης στις αρχές Νοέμβρη ότι είχε τη δυνατότητα να προχωρήσει σε πραξικόπημα, με την έγκριση του βασιλιά. (σχέδιο «Ιέραξ 2»).
Επιβολή της Χούντας - Μικρό χρονικό της δικτατορίας
Εκτός των άλλων για τους Αμερικάνους ήταν ανοιχτό το ζήτημα των σχέσεών τους με τους Άγγλους και το ποιος θα κυριαρχήσει στη χώρα. Οι Άγγλοι προσπαθούσαν το τελευταίο διάστημα να καλύψουν το χαμένο έδαφος και να ισχυροποιήσουν τα στηρίγματά τους στην Ελλάδα.
Τέλος το μεγάλο θέμα της Κύπρου ήταν από τους καθοριστικούς παράγοντες που συνέβαλαν στην επιλογή της «λύσης» του πραξικοπήματος. Γνωστές οι βλέψεις των ΗΠΑ για τις αραβικές χώρες και η Κύπρος ήταν μια χώρα - κλειδί για τα σχέδιά τους. Ήθελαν να καταργήσουν την κυπριακή κυβέρνηση και να τοποθετήσουν αμερικανοΝΑΤΟικές στρατιωτικές βάσεις στο νησί.
Ετσι φτάνουμε στην 21η Απριλίου του 1967 που η δικτατορία του Παπαδόπουλου είναι πλέον γεγονός. Ο κύβος ερρίφθη λοιπόν. Για όλα τα αδιέξοδα η λύση της χούντας φαινόταν ως η μόνη ρεαλιστική. Ίσως να ήταν ένα πισωγύρισμα σε σχέση με τις εκσυγχρονιστικές τάσεις, αλλά για τις ΗΠΑ ήταν αναγκαίο.
Ο Κ. Γλύξμπουργκ ορκίζει την πρώτη χουντική κυβέρνηση, με πρωθυπουργό τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Κωνσταντίνο Κόλλια. Την επομένη η κυβέρνηση θα συμπληρωθεί με τους ηγέτες του πραξικοπήματος, Γ. Παπαδόπουλο, ο Στ. Παττακό και ο Ν. Μακαρέζο. Πολύ σύντομα οι χουντικοί θέλουν να ξεκαθαρίσουν τις σχέσεις της Ελλάδας με τις ΗΠΑ. Ο Παττακός διαβεβαιώνει στο αμερικανό πρέσβη ότι η χούντα επιθυμεί τη φιλία με την Αμερική.
Η χώρα θα περάσει μια επταετία με νέα δεινά για τον ελληνικό λαό. Συλλήψεις, βασανιστήρια, φυλακές, εξορίες, εκτελέσεις αγωνιστών.
Στα τέλη του 1967 ο βασιλιάς κάνει μια απόπειρα να αντιδράσει στη χούντα όχι για λόγους που έχουν να κάνουν με την επαναφορά της δημοκρατίας αλλά με το ότι οι χουντικοί αποστράτευαν όλους τους δικούς του αξιωματικούς και φαινόταν ότι ο ρόλος του θα υποβαθμιζόταν. Το κίνημα, αποτυγχάνει και ο βασιλιάς θα φύγει από την Ελλάδα. Αμέσως μετά διορίζεται από τη χούντα ο Ζωιτάκης ως αντιβασιλέας και ο Γ. Παπαδόπουλος αυτοανακηρύσσεται πρωθυπουργός.
Στα 1968 ο Αλέξανδρος Παναγούλης επιχειρεί χωρίς επιτυχία την ανατίναξη του αυτοκινήτου του δικτάτορα Παπαδόπουλου. Συλλαμβάνεται και το Νοέμβρη θα καταδικαστεί σε θάνατο.
Στις 29 Σεπτέμβρη διεξάγεται δημοψήφισμα για την επικύρωση του "συντάγματος" της χούντας. Ο χουντικοί προσπαθούν να αποκτήσουν νομιμοποίηση και λαϊκό έρεισμα. Το σύνταγμα «εγκρίνεται» με ποσοστό 91,87%!
Την ίδια χρονιά πεθαίνει ο Γ. Παπανδρέου. Η κηδεία του μετετράπη σε αγωνιστική διαμαρτυρία κατά του καθεστώτος. Μισό εκατομμύριο λαού πλημμύρισε τους δρόμους της Αθήνας. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στα 1971 στην κηδεία του Γ. Σεφέρη που μετατρέπεται σε μαζικό αντιδικτατορικό συλλαλητήριο.
Την επόμενη χρονιά (1972) αρχίζουν να εμφανίζονται τριβές στο εσωτερικό της χούντας. Ο Παπαδόπουλος καθαιρεί τον Ζωιτάκη από το αξίωμα του αντιβασιλέα και αυτοανακηρύσσεται αντιβασιλέας.
Στις 19 Νοέμβρη του 1972 διενεργούνται νόθες εκλογές στους φοιτητικούς συλλόγους. Πολλοί φοιτητές κάνουν αποχή σε ένδειξη διαμαρτυρίας και στις 20 Νοέμβρη η Αστυνομία μπαίνει στη Νομική Σχολή Αθηνών για να καταστείλει τις αντιδράσεις.
Περνάμε στις αρχές του 1973 και στις 26 Γενάρη, που η χούντα δημοσιεύει τον Καταστατικό Χάρτη για την Ανώτατη Παιδεία, με τον οποίο, ουσιαστικά καταργείται ο φοιτητικός συνδικαλισμός. Οι φοιτητές αντιδρούν. Πραγματοποιούνται αποχές από τα μαθήματα σε Αθήνα, Πάτρα και Θεσσαλονίκη. Η χούντα προχωρά σε συλλήψεις. Στις 4 Φλεβάρη εκδίδεται το νομοθετικό διάταγμα 1347/73, που επιτρέπει την άρση της αναβολής στράτευσης για τους φοιτητές που κάνουν αποχή από τα μαθήματα ή προτρέπουν άλλους σε αποχή. Στις 14 Φλεβάρη, η αστυνομία παραβιάζοντας το Πανεπιστημιακό άσυλο, εισβάλλει στο Πολυτεχνείο και διαλύει με απίστευτη αγριότητα τις φοιτητικές συγκεντρώσεις. Μέσα σε ένα μήνα θα επιστρατευτούν 97 αγωνιστές φοιτητές. Στις 21 Φλεβάρη στο κτίριο της Νομικής γίνονται μαζικές συνελεύσεις, (συγκεντρώθηκαν περίπου 4000) με θέμα την κατάργηση της στράτευσης. Η Νομική καταλαμβάνεται και οι φοιτητές ανεβαίνουν στην ταράτσα και φωνάζουν συνθήματα. Πλήθος λαού συγκεντρώνεται την ίδια μέρα έξω από τη Νομική για να συμπαρασταθεί στους αγωνιζόμενους φοιτητές. Σε λίγο θα επέμβει η αστυνομία και θα διαλύσει τη συγκέντρωση. Η κατάληψη θα λήξει το απόγευμα της επόμενης μέρας, που οι φοιτητές θα αποχωρήσουν.
Την 1η του Ιούνη οι χουντικοί θα καταργήσουν τη βασιλεία και ο Παπαδόπουλος θα αυτοανακηρυχθεί «Πρόεδρος της Δημοκρατίας». Δυο μήνες μετά η χούντα θα διενεργήσει "δημοψήφισμα" για το πολιτειακό. Το αποτέλεσμα ήταν: υπέρ της αβασίλευτης δημοκρατίας ψήφισε το 78,4%.
Την 1η του Νοέμβρη του 1973 στα πανεπιστήμια, οι φοιτητές απορρίπτουν τις μεταρρυθμίσεις της χούντας και φτάνουμε στην εξέγερση του Πολυτεχνείου(14-17 Νοέμβρη).
Στις 17 Νοέμβρη μετά από διαταγή των χουντικών, ένα άρμα γκρεμίζει την κεντρική πύλη του Πολυτεχνείου. Στρατός και αστυνομία εισβάλουν στο κτίριο και μετά από συμπλοκές σκοτώνονται και τραυματίζονται πολλοί φοιτητές. Η εξέγερση καταστέλλεται.
Στις 25 Νοέμβρη ο Ιωαννίδης θα ανατρέψει τον Παπαδόπουλο και ορίζει "πρόεδρο Δημοκρατίας" το στρατηγό Φ. Γκιζίκη και "πρωθυπουργό" τον Α. Ανδρουτσόπουλο.
Από τότε αρχίζει να διαφαίνεται ότι οι μέρες των χουντικών είναι μετρημένες. Έπρεπε όμως να παιχτεί και η τελευταία πράξη του δράματος που σκηνοθέτησαν οι ΗΠΑ. Στις 15 Ιούλη 1974 η χούντα μεθοδεύει πραξικόπημα στην Κύπρο κατά του Μακαρίου, με τις προτροπές των Αμερικάνων. Οι πραξικοπηματίες πυρπολούν το προεδρικό μέγαρο, επιτίθενται στην αρχιεπισκοπή και τοποθετούν στην προεδρία το Νίκο Σαμψών. Η Τουρκία στις 20 Ιούλη επεμβαίνει στρατιωτικά και καταλαμβάνει το βόρειο 1/3 του νησιού («Αττίλα 1»). 250000 Κύπριοι εγκαταλείπουν τα σπίτια τους και ζουν σε καταυλισμούς.
Στις 23 Ιούλη αρχίζει η περίφημη στρατιωτικοπολιτική σύσκεψη, που θα σημάνει το τέλος της χούντας και το πέρασμα ξανά στον κοινοβουλευτισμό. Στη σύσκεψη αποφασίστηκε να παραδώσει την εξουσία ο Γκιζίκης στους πολιτικούς που βρίσκονται στην Ελλάδα. Επίσης να καλεστεί ο Κ. Καραμανλής από το εξωτερικό για να σχηματίσει κυβέρνηση. Την επομένη ο Κ. Καραμανλής επιστρέφει στην Ελλάδα από τη Γαλλία και σχηματίζει κυβέρνηση "εθνικής ενότητας". Η χούντα είναι πλέον παρελθόν. Η περίοδος της μεταπολίτευσης ξεκινά. Το κυπριακό δράμα όμως δεν είχε τελειώσει. Η Τουρκία μετά την αποτυχία των διαπραγματεύσεων στη Γενεύη εξαπολύει τον «Αττίλα 2» και η διχοτόμηση του νησιού είναι γεγονός.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου