Η ονομασία του ιστολογίου είναι ο τίτλος του βιβλίου του Βασίλη Σαμαρά "1917-1953, Η ιστορία διδάσκει και εμπνέει"

Τρίτη 17 Νοεμβρίου 2015

Ιστορία του ΔΣΕ - 4. Δόγμα Τρούμαν. Η Ελλάδα υπό την προστασία των ΗΠΑ


Προλεταριακή Σημαία φ. 558,  21-10-2006

Το «δόγμα Τρούμαν»

Στις 12 Μάρτη του 1947 εξαγγέλλεται από τον πρόεδρο των ΗΠΑ το «δόγμα Τρούμαν». Με βάση αυτό, οι ΗΠΑ αναλαμβάνουν την πολιτική προστασία της Ελλάδας και της Τουρκίας με στόχο την αποτροπή του «κομμουνιστικού κινδύνου» και της «σοβιετικής προέλασης» στη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Ο ίδιος ο Τρούμαν χαρακτήρισε το δόγμα του ως «την πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών για την υποστήριξη ελεύθερων λαών που θα προβάλουν αντίσταση στις απόπειρες υποδούλωσης από ένοπλες μειονότητες ή εξωτερικές πιέσεις». (Κίσινγκερ, σελ. 506). 



Το δόγμα συμπληρώθηκε λίγο αργότερα (5 Ιούνη) με το σχέδιο Μάρσαλ δηλαδή την οικονομική «βοήθεια» προς την Ευρώπη για την ανοικοδόμησή της. Στόχος των Αμερικάνων ήταν η αύξηση της επιρροή τους στην Ευρώπη ως αντιστάθμισμα της σοβιετικής επιρροής και της ανάπτυξης των λαϊκών κινημάτων. Στην αναφορά του για την Ελλάδα το Δόγμα Τρούμαν έλεγε: «Οι Ηνωμένες Πολιτείες έλαβαν από την ελληνική κυβέρνηση επείγουσα έκκληση για οικονομική βοήθεια. Οι προκαταρκτικές πληροφορίες της Αμερικανικής Οικονομικής Αποστολής που βρίσκεται ήδη στην Αθήνα, καθώς και οι πληροφορίες του πρεσβευτή μας στην Ελλάδα, ενισχύουν τη δήλωση της ελληνικής κυβέρνησης ότι η βοήθεια είναι επιτακτική, αν η Ελλάδα πρόκειται να επιζήσει ως ελεύθερο έθνος. Η ελληνική κυβέρνηση δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει την κατάσταση. Ο ελληνικός στρατός είναι ολιγάριθμος και πενιχρά εξοπλισμένος. Χρειάζεται εφόδια και εξοπλισμό, αν πρόκειται ν' αποκατασταθεί η εξουσία της κυβέρνησης στο ελληνικό έδαφος...». (Θεοδωρόπουλος, σελ. 58). Στην ουσία οι ΗΠΑ αναλαμβάνουν επίσημα την προστασία της Ελλάδας και τη οργάνωση του ελληνικού κυβερνητικού στρατού. Στις 26 Ιούνη υπογράφεται ελληνοαμερικανική συμφωνία πάνω στο δόγμα Τρούμαν. Επρόκειτο για ένα ξεπούλημα κάθε κυριαρχικού δικαιώματος της χώρας στους Αμερικάνους. Οι Αμερικανοί θα είχαν το δικαίωμα να παρεμβαίνουν παντού, χωρίς κανέναν έλεγχο για να παρακολουθούν την οικονομική βοήθεια που στέλνουν αλλά και των ελληνικών εσόδων. Με τη συμφωνία αυτή η χώρα παραδινόταν άνευ όρων στις διαθέσεις των ΗΠΑ.

Η μεγαλύτερη όμως σημασία του δόγματος Τρούμαν ήταν ότι δεν αφορούσε μόνο την Ελλάδα και την Τουρκία αλλά προκαθόριζε τη γενικότερη μεταπολεμική στρατηγική του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού σ’ όλο τον κόσμο. Οπως αναφέρει και σε ανακοίνωσή της η Κομινφόρμ το Νοέμβρη του ίδιου χρόνου «…Το σχέδιο Τρούμαν - Μάρσαλ αποτελεί μονάχα ένα μέρος, το ευρωπαϊκό τμήμα του γενικού σχεδίου της παγκόσμιας επεκτατικής πολιτικής που θα εφαρμοσθεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες σε όλα τα μέρη του κόσμου…». (Χόροβιτς, σελ 101)



Η άφιξη του Γκρίσγουολντ

Εν τω μεταξύ έχει πεθάνει ο βασιλιάς Γεώργιος Β΄ και νέος βασιλιάς ορκίζεται ο αδερφός του, Παύλος (πρώην πρόεδρος της φασιστικής νεολαίας του Μεταξά). Μαζί, με τη σύζυγό του Φρειδερίκη (μέλος της χιτλερικής νεολαίας) θα αναδειχθούν σε σημαντικά στηρίγματα των ΗΠΑ στη χώρα. Αμέσως μετά (Ιούνης του ’47) ακολούθησε η άφιξη άλλων δύο Αμερικανών του Γκρίσγουολντ και του στρατηγού Λάιβσεϊ. Ο πρώτος ως αρχηγός της AMAG (Αμερικανική Αποστολή Βοήθειας προς την Ελλάδα) ανέλαβε στην ουσία να κυβερνά τη χώρα (ως Ρωμαίο ανθύπατο τον περιέγραφαν) και ο δεύτερος που ήταν αρχηγός της Αμερικανικής Στρατιωτικής Αποστολής θα αναλάβει το ρόλο του αρχηγού του ελληνικού στρατού. Μαζί με τον πρέσβη Μακβί θα αποτελέσουν την τριανδρία που στην πράξη θα κυβερνά τη χώρα. Ο Γκρίσγουολντ περιφερόταν στα υπουργεία ως τοπάρχης κριτικάροντας τους πάντες. Μάλιστα όπως αναφέρει ο Γ. Ρούσης διόρισε σε κάθε διοικητική υπηρεσία αμερικανικό προσωπικό, με στόχο όλες οι σημαντικές αποφάσεις να έχουν πρώτα την έγκριση των Αμερικάνων.

Οσο για τον Μακβί, οι αρμοδιότητές του ήταν απεριόριστες. Σύμφωνα με ένα καθοδηγητικό μνημόνιο που εξέδωσε το Στέϊτ Ντιπάρτμεντ θα είχε κυρίαρχη γνώμη σε όλα τα ζητήματα. Από τις αλλαγές στο υπουργικό συμβούλιο, τις ένοπλες δυνάμεις, τις σχέσεις με τις ΗΠΑ και την Αγγλία, την εσωτερική πολιτική, μέχρι τις …εκλογές!

Ο στρατηγός Λάιβσεϊ όμως που διορίστηκε για να οργανώσει το μοναρχοφασιστικό στρατό και να καταστείλει το αντάρτικο τα βρήκε σκούρα αφού οι αντάρτες μέρα με τη μέρα γίνονταν όλο και περισσότεροι και είχαν ήδη αποκτήσει βάσεις σε όλη τη χώρα.



Επιθέσεις του ΔΣΕ, δολοφονία του Ζέβγου και απελευθέρωση πολιτικών κρατουμένων

Βέβαια οι επιθέσεις του ΔΣΕ δεν ήταν πάντοτε νικηφόρες. Η προσπάθεια κατάληψης της Κόνιτσας, των Γρεβενών, της Νιγρίτας και της Φλώρινας το καλοκαίρι του 1947 ήταν αποτυχημένες, αλλά απέδειξαν ότι οι αντάρτες δε έμεναν μόνο στις επιθέσεις φθοράς των κυβερνητικών στρατευμάτων. Πολύ σημαντική όμως από στρατιωτική και πολιτική άποψη ήταν η επιτυχημένη απόπειρα απελευθέρωσης πολιτικών κρατουμένων από τις φυλακές της Σπάρτης το Φλεβάρη του ’47, που κατέρριψε την κυβερνητική προπαγάνδα περί ξενοκίνητου αντάρτικου, δηλαδή ότι τα διάφορα επεισόδια συμβαίνουν κοντά στα βόρεια σύνορα με τη βοήθεια των βαλκανικών χωρών. Οι περισσότεροι ήταν καταδικασμένοι σε θάνατο ή προορίζονταν για εξορία. Η επιχείρηση ήταν εντυπωσιακή:

«Η επίθεση έγινε ακριβώς τα μεσάνυχτα, αφού πρώτα αχρηστεύθηκε το τοπικό εργοστάσιο παραγωγής του ηλεκτρικού ρεύματος. Κύριος στόχος - όπως αφηγείται ο κύριος συντελεστής της επίθεσης, Γεώργιος Κονταλώνης - ήταν η φυλακή. Ωστόσο, για να παραπλανηθεί ο αντίπαλος και να μη σπεύσει να προασπίσει τον κύριο στόχο, η επίθεση εκδηλώθηκε από τρία σημεία των παρυφών της πόλης και στράφηκε επίσης κατά των στρατώνων της Εθνοφυλακής και της διοίκησης Χωροφυλακής Σπάρτης. Επί τρεις ώρες οι επιτιθέμενοι αντάρτες κατόρθωσαν να εγκλωβίσουν τους υπερασπιστές των στρατώνων από τις 12 τα μεσάνυχτα ως τις 3 το πρωί, οπότε το τμήμα που ενήργησε την επίθεση κατά των φυλακών, είχε επιτύχει τον αντικειμενικό του σκοπό. Δόθηκε τότε το γενικό σύνθημα υποχώρησης και οι αντάρτες εγκατέλειψαν τη Σπάρτη, συναποκομίζοντας τους 224 πολιτικούς κρατούμενους, με κατεύθυνση προς τον Πάρνωνα.

Η επιτυχία της επιχείρησης οφείλεται εν πολλοίς στο συνδυασμό της δράσης των επιτιθεμένων και της φρουράς της φυλακής, η οποία κατά την τακτή ώρα της επίθεσης είχε κανονιστεί έτσι από τον μυημένο στην απόδραση αρχιφύλακα Γεώργιο Αντωνόπουλο, ώστε να αποτελείται από φρουρούς δημοκρατικών φρονημάτων, οι όποιοι και δεν έριχναν στο ψαχνό κατά των ανταρτών. Η επίθεση δεν έγινε εναντίον της πύλης των φυλακών, αλλά κατά του μαντρότοιχου του πίσω μέρους που ανατινάχτηκε με νάρκη και από το άνοιγμα του διέφυγαν οι κρατούμενοι, ειδοποιημένοι κατάλληλα από τους αντάρτες, μέσω συνδέσμου πού είχε επαφή με τον αρχιφύλακα Γ. Αντωνόπουλο. Για να μη χρονοτριβήσουν, είχαν εντολή να φορούν όλα τα ρούχα τους εκείνο το βράδυ και να υποκρίνονται τους κοιμισμένους στους θαλάμους τους. Η όλη επιχείρηση είχε πέντε συνολικά νεκρούς από τη μεριά των κυβερνητικών δυνάμεων και καμιά απώλεια από τους αντάρτες». (Βουρνάς, σελ. 128-129).

Στις 20 Μαρτίου του ’47 δολοφονείται, μέρα μεσημέρι, στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, ο Γιάννης Ζέβγος, μέλος του ΠΓ του ΚΚΕ. Ο δολοφόνος Χρήστος Βλάχος είχε αγωνιστεί με τον ΕΛΑΣ, αλλά παραδόθηκε μεταμελημένος στην αστυνομία. Πολλοί θεώρησαν ότι ήταν ξεκαθάρισμα λογαριασμών μεταξύ αριστερών. Μερικοί έφτασαν στην υπόθεση ότι ο Βλάχος κινήθηκε κατόπιν εντολής του …Ζαχαριάδη. Το ζήτημα όμως λύθηκε μετά από γράμμα του Ν. Σιδηρόπουλου πρώην ΕΑΜίτη και μεταμελημένου που τέθηκε στις υπηρεσίες της ΕΣΑ στη Θεσσαλονίκη. Αυτός αποκάλυψε ότι η δολοφονία του Ζέβγου ήταν σχεδιασμένη από την ΕΣΑ (με την οποία συνεργαζόταν και ο Βλάχος) όπως και άλλων τριών αγωνιστών. Ολόκληρο το γράμμα υπάρχει στα απομνημονεύματα της Καίτης Ζέβγου με τίτλο «Με το Γ. Ζέβγο στο Επαναστατικό Κίνημα» που εκδόθηκαν το Δεκέμβρη του 1980. Ο Βλάχος συνελήφθη κατά λάθος από έναν Αγγλο στρατιώτη, λίγο μετά τη δολοφονία, κατά τη διάρκεια της καταδίωξής του από πολίτες. Καταδικάστηκε σε τετραετή φυλάκιση αλλά φυγαδεύτηκε στην Αργεντινή.



Βιβλιογραφία

Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, Ν. Ψυρούκης, τ.1, Επικαιρότητα

Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, ο εμφύλιος, Τ. Βουρνάς, Τολίδη

Οι καπετάνιοι, Dominique Eudes, Εξάντας.

Ο ελληνικός εμφύλιος μέσα από το γαλλικό τύπο, Νάση Μπαλτά, Οδυσσέας

Η Ελλάδα στις φλόγες του εμφυλίου πολέμου, Χρ. Καινούργιος (Βρασίδας), Σοκόλη

Ο αγώνας του ΔΣΕ, Βασ. Μπαρτζιώτα, Σύγχρονη Εποχή

Από το δόγμα Τρούμαν στο δόγμα Χούντα, Σπ. Θεοδωρόπουλος, Παπαζήση

Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας, Ν. Κυρίτσης, Σύγχρονη Εποχή

Διπλωματία, Χένρι Κισινγκερ, Νέα Σύνορα - Λιβάνη



Από τη Γιάλτα στο Βιετνάμ, Ντ. Χόροβιτς, Κάλβος

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου