Η ιστορία του κομμουνιστικού κινήματος στην Ελλάδα ξεκινά τυπικά στα 1918 με την ίδρυση του ΣΕΚΕ (Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδος), που μετονομάστηκε μετά από λίγα χρόνια σε ΚΚΕ.
Προηγούμενες προσπάθειες
Αρκετά χρόνια νωρίτερα έγιναν προσπάθειες από πρωτοπόρους αγωνιστές στην κατεύθυνση συγκρότησης σοσιαλιστικών ομάδων, συλλόγων και ομίλων έκδοσης βιβλίων και εφημερίδων, που κατάφεραν μέσα από πολλές δυσκολίες και διώξεις να διοργανώσουν απεργίες και συλλαλητήρια, με νικηφόρα, σε πολλές περιπτώσεις, αποτελέσματα. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά:
Από τις πρώτες προσπάθειες στα 1875 η κυκλοφορία στην Κεφαλλονιά και μετά στην Αθήνα της εφημερίδας «Εργάτης» του πρωτοπόρου σοσιαλιστή Παναγιώτη Πανά που μαζί με άλλους δημοκράτες των Βαλκανίων επιδιώκουν την εθνική και κοινωνική απελευθέρωση των βαλκανικών λαών.
Την επόμενη χρονιά ιδρύεται στην Πάτρα ο «Δημοκρατικός Σύλλογος». Είναι ένας εργατικός σύλλογος με ριζοσπαστικές απόψεις.
Δέκα χρόνια σχεδόν αργότερα ο Σταύρος Καλλέργης και ο Ρόκκος Χοϊδάς ιδρύουν το «Σοσιαλιστικό Σύλλογο» και τον Αύγουστο εκδίδεται το περιοδικό του συλλόγου, «Άρδην». Στα 1890 ο Καλλέργης ιδρύει τον «Κεντρικό Σοσιαλιστικό Σύλλογο» μια αριστερή ριζοσπαστική οργάνωση και εκδίδει την εφημερίδα «Σοσιαλιστής».
Ένα χρόνο αργότερα ο Πλάτωνας Δρακούλης κυκλοφορεί το βιβλίο «Το Εγχειρίδιον του Εργάτου». Ιστορικός θα μείνει ο πρώτος γιορτασμός της Εργατικής Πρωτομαγιάς στα 1894 από τον Δρακούλη με συγκέντρωση χιλίων εργατών στην Αθήνα. Ακούγονται τα πρωτοποριακά, για την εποχή, αιτήματα της αργίας την Κυριακή, του οκτάωρου, της απαγόρευσης της παιδικής εργασίας κ.α..
Σημαντική προσπάθεια ανάλυσης της ελληνικής πραγματικότητας έγινε από τον Γ. Σκληρού με το βιβλίο του «Το κοινωνικό μας ζήτημα».
Θα περάσει μια δεκαπενταετία με σκληρούς εργατικούς και αγροτικούς αγώνες που σε πολλές περιπτώσεις καταλήγουν σε συγκρούσεις με νεκρούς όπως η μεγάλη απεργία των μεταλλωρύχων στο Λαύριο και τη Σέριφο, η ένοπλη εξέγερση των αγροτών στο Κιλελέρ κ.α.
Η ίδρυση του ΣΕΚΕ
Σταθμός στην πορεία της ανάπτυξης του εργατικού κόμματος στην Ελλάδα υπήρξε η ίδρυση της Φεντερασιόν (σοσιαλιστική οργάνωση) στα 1909 στην τουρκοκρατούμενη Θεσσαλονίκη. Με την καθοδήγηση του Αβραάμ Μπεναρόγια, η Φεντερασιόν οργάνωσε εργατικά συνδικάτα καθώς και την πρώτη πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση στη Θεσσαλονίκη.
Ολες αυτές οι προσπάθειες δεν ήταν χωρίς αποτέλεσμα. Στα 1911 αναθεωρείται το σύνταγμα του 1864 με ευνοϊκές διατάξεις για την προστασία των εργαζομένων (Κυριακή αργία, ασφάλιση, οκτάωρο) και των ακτημόνων (απαλλοτριώσεις). Θεσπίζεται η μονιμότητα και το αμετάθετο των δημοσίων υπάλληλων και η υποχρεωτική και δωρεάν στοιχειώδης εκπαίδευση. Βέβαια πολλά απ’ αυτά έμειναν στα χαρτιά και χρειάστηκαν νέοι αγώνες για να κατακτηθούν και στην πράξη.
Οι πιο σοβαρές προσπάθειες που είχαν σαφή στόχο την ενοποίηση όλων των σοσιαλιστικών ομάδων έγιναν στα 1918, λίγους μήνες μετά την μπολσεβίκικη επανάσταση, όταν, με πρωτοβουλία της Φεντερασιόν, συγκαλείται μυστικά στη Θεσσαλονίκη η Β΄ Σοσιαλιστική Συνδιάσκεψη, με τη συμμετοχή, της Φεντερασιόν και σοσιαλιστικών οργανώσεων της Αθήνας, του Πειραιά, του Βόλου και της Κέρκυρας που καταλήγει στην ίδρυση του ΣΕΚΕ, του κόμματος της εργατικής τάξης στις αρχές Νοέμβρη του 1918 στον Πειραιά (4-10 Νοέμβρη με το παλιό ημερολόγιο). Στο συνέδριο αποφασίζεται ότι καθήκον του κόμματος είναι η καθοδήγηση της εργατικής τάξης για την κατάχτηση της πολιτικής εξουσίας.
Στο ιδρυτικό συνέδριο αποφασίστηκε το πρόγραμμα του κόμματος που έθετε σαν στόχους:
« …το δικαίωμα της ψηφοφορίας και της εκλογής εις άνδρας και γυναίκας για κάθε είδος εκλογής (…) κατάργησις του στρατιωτικού νόμου (…) πολιτική ειρήνης, συννενοήσεως και ειλικρινούς συνεργασίας με όλα τα κράτη (…) πλήρης ελευθερία των συνεταιρισμών, συνδικάτων (…) ελευθερία πάσης θρησκείας χωρίς την ανάγκην επισήμου θρησκείας (…) πλήρης εξίσωσις των γυναικών προς τους άνδρας (…) απονομή της διακαιοσύνης υπό δικαστών εκλεγομένων υπό του λαού (…) δωρεάν παροχή ιατρικής περιθάλψεως και των φαρμάκων (…) εκλαΐκευσις της εκπαιδεύσεως (…) εθνικοποίησις των τσιφλικίων και των μοναστηριακών κτημάτων…» Στρατηγικός στόχος «η εγκαθίδρυσις λαϊκής δημοκρατίας ως μεταβατικής περιόδου δια την πραγματοποίησιν της σοσιαλιστικής πολιτείας». (Το ΚΚΕ, Επίσημα Κείμενα, τόμος Α, σελ. 7-10)
Το Δεκέμβρη ξεκινούν οι πρώτες δημόσιες εμφανίσεις του κόμματος, διοργανώνονται συγκεντρώσεις και ιδρύονται οργανώσεις σε όλη την Ελλάδα. Σταδιακά κατάφερε να ενοποιήσει τα διασκορπισμένα κομμάτια της εργατικής τάξης στην χώρα μας, στην κατεύθυνση της κοινής πάλης για το σοσιαλισμό.
Την ίδια περίοδο πραγματοποιείται μια εργατική συνδικαλιστική συνδιάσκεψη με τη συμμετοχή των Εργατικών Κέντρων Θεσσαλονίκης, Αθήνας, Πειραιά που αποφασίζει τη σύγκληση Πανελλαδικού Εργατικού Συνεδρίου για τη συνένωση των συνδικαλιστικών εργατικών οργανώσεων. Στα τέλη του Οκτώβρη του 1918 πραγματοποιείται συνέδριο που καταλήγει στην ίδρυση της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδος (ΓΣΕΕ).
Οι μετέπειτα αγώνες
Οι δυσκολίες που είχαν να αντιμετωπίσουν οι Έλληνες κομμουνιστές την εποχή εκείνη ήταν αμέτρητες. Σε μια εποχή που η εργατική τάξη αυξανόταν συνεχώς, η Ελλάδα βρέθηκε στη δίνη των Βαλκανικών πολέμων και λίγο αργότερα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων. Ένα από τα πρώτα ζητήματα που κλήθηκαν να απαντήσουν ήταν η ιμπεριαλιστική εκστρατεία στην νεοσύστατη τότε χώρα των Σοβιέτ. Η αστική τάξη της Ελλάδας πιστή στις δεσμεύσεις της στις ιμπεριαλιστικές χώρες (Αγγλία, Γαλλία) έστειλε στρατό στην Ουκρανία, δηλώνοντας περίτρανα την υποτέλειά της. Ταυτόχρονα έστελνε και ένα μήνυμα στην εργατική τάξη της Ελλάδας σχετικά με το πώς θα αντιμετωπίσει τον ελληνικό λαό σε περίπτωση που έθετε ζήτημα εξουσίας και σοσιαλισμού. Οι κομμουνιστές όμως δεν υποτάχθηκαν. Με κάθε τρόπο δήλωναν την αλληλεγγύη τους στο πρώτο εργατικό κράτος, απαιτώντας την ανάκληση του εκστρατευτικού σώματος.
Η πορεία του κομμουνιστικού κινήματος συνεχίστηκε με διώξεις, συλλήψεις, άγρια τρομοκρατία και δολοφονίες αγωνιστών. Αμέσως μετά τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η αστική τάξη της χώρας μας, εξυπηρετώντας τα σχέδια των Άγγλων και Γάλλων ιμπεριαλιστών, για τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ξεκίνησε έναν τυχοδιωκτικό πόλεμο εναντίον της (1919). Ο πόλεμος κράτησε τρία χρόνια με αποτέλεσμα, όχι μόνο την ήττα από τη μεριά της Ελλάδας το 1922, αλλά και το βίαιο εκτοπισμό του ελληνικού πληθυσμού από τα παράλια της Μικράς Ασίας (Μικρασιατική Καταστροφή). Το αποτέλεσμα ήταν να έρθουν στην Ελλάδα χιλιάδες πρόσφυγες που για πολλά χρόνια έζησαν σε άθλιες συνθήκες. Το κομμουνιστικό κίνημα προσπάθησε να εντάξει στις γραμμές του μεγάλο μέρος από αυτό το νέο εργατικό δυναμικό, με αρκετά μεγάλη επιτυχία.
Σημαντικό βήμα για το ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα ήταν η αποχώρηση του ΣΕΚΕ από τη ρεφορμιστική Β΄ Διεθνή στα 1919 και η συμμετοχή του στην Γ΄ Διεθνή (1920). Μέσα από τις διεθνείς επαφές οι Έλληνες κομμουνιστές αποκόμισαν τεράστια εμπειρία, χρήσιμη για την συνέχιση του αγώνα τους. Στο 2ο Συνέδριο (Απρίλης του 1920) προστίθεται στον τίτλο του κόμματος η λέξη «Κομμουνιστικό» ΣΕΚΕ(Κ) και στα 1924 μετονομάζεται σε ΚΚΕ.
Στην περίοδο του μεσοπολέμου το ΚΚΕ έριξε όλες του τις δυνάμεις στην προσπάθεια προσέγγισης της εργατικής τάξης και της αγροτιάς. Υπήρξαν σημαντικές επιτυχίες, αν και οι περιστάσεις ήταν ιδιαίτερα δύσκολες. Μάλιστα σε περιόδους απροκάλυπτης δικτατορίας δεν έλειπαν οι διώξεις και οι φυλακίσεις κομμουνιστών.
Ένα σημαντικό ζήτημα που τέθηκε πολύ γρήγορα ήταν το πρόβλημα της καθοδήγησης και της ηγεσίας του κομμουνιστικού κόμματος. Μετά από μια παρατεταμένη περίοδο προβλημάτων προσανατολισμού, διαμορφώθηκαν διάφορες τάσεις μέσα στο κόμμα με θεωρητικές στρεβλώσεις του μαρξισμού-λενινισμού και ήταν ορατός ο κίνδυνος σοβαρών παρεκκλίσεων από τις αρχές του κόμματος. Στα 1931, σε μια κρίσιμη στιγμή για το ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα, η ηγεσία του κόμματος ανατέθηκε στον Νίκο Ζαχαριάδη, μετά από παρέμβαση της Γ΄ Διεθνούς. Ήταν ένας άνθρωπος με πείρα στην παράνομη δουλειά και με βαθιές γνώσεις πάνω στο μαρξισμό - λενινισμό.
Μέσα σε λίγα χρόνια, το ΚΚΕ, ύστερα από σκληρή ιδεολογική αντιπαράθεση, έδωσε το σωστό προσανατολισμό στο κίνημα, στη βάση των κατευθύνσεων της Γ΄ Διεθνούς και προετοίμασε τον ελληνικό λαό για τον επερχόμενο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Με τη συμπαράσταση της Γ΄ Διεθνούς και την αλληλεγγύη των κομμουνιστών από άλλες χώρες, κατάφερε να συμβάλλει αποφασιστικά στην ανάπτυξη του εργατικού και λαϊκού κινήματος στην Ελλάδα. Πραγματοποιήθηκαν δυναμικές απεργίες που σε πολλές περιπτώσεις κατέληγαν σε άγριες συγκρούσεις με την αστυνομία και το στρατό με αποκορύφωμα το Μάη του 1936, στη Θεσσαλονίκη.
Η ίδρυση του ΣΕΚΕ και η μετέπειτά ανάπτυξή του ως ΚΚΕ ήταν αποτέλεσμα της ανάγκης του ελληνικού λαού να οργανώσει την πάλη του ενάντια στον καπιταλισμό και τον ιμπεριαλισμό. Ηταν αποτέλεσμα μιας μακρόχρονης ιδεολογικής πάλης στο εσωτερικού του ελληνικού εργατικού κινήματος που είχε ως στόχο τη σοσιαλιστική προοπτική.
Βιβλιογραφία
1. «Το ΚΚΕ, Επίσημα Κείμενα», τόμος Α, εκδ. Σύγχρονη Εποχή
2. Γ. Κορδάτου «Ιστορία του Ελληνικού Εργατικού Κινήματος», εκδ. Μπουκουμάνη
3. Αλέκος Κουτσούκαλης, «Η ΠΡΩΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ΚΚΕ 1918-1928», εκδ. Γνώση
4. «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ (1909-1940)», Τάσος Βουρνάς, εκδ. Τολίδη
5. «ΜΕΓΑΛΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ», (τόμοι 23-25), Γ. Κορδάτος, εκδ. Εικοστός Αιώνας
6. «ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ (1900-1920)», Χρήστος Βραχνιάρης, εκδ. Gutenberg
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου