Η ονομασία του ιστολογίου είναι ο τίτλος του βιβλίου του Βασίλη Σαμαρά "1917-1953, Η ιστορία διδάσκει και εμπνέει"

Κυριακή 15 Νοεμβρίου 2015

Η πορεία προς τον Οκτώβρη

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία, φ. 488, 1-11-2003 σε αφιέρωμα για τα 86 χρόνια από την Οκτωβριανή Επανάσταση
(Οι ημερομηνίες αναφέρονται στο ημερολόγιο που ίσχυε στη Ρωσία και όχι στις δυτικές χώρες μέχρι το Φλεβάρη 1918)



Μέρες του Ιούλη
1917

Η επανάσταση του Φλεβάρη

Στις αρχές του χρόνου οργανώνονται από τους μπολσεβίκους μεγάλες απεργίες και διαδηλώσεις. Τα βασικά συνθήματα είναι «κάτω ο πόλεμος» και «κάτω η ακρίβεια». Στις 8 Γενάρη, επέτειο της «Ματωμένης Κυριακής» του 1905, 150.000 εργάτες απεργούν στην Πετρούπολη (30% του εργατικού πληθυσμού της πόλης). Η οργή έχει ξεχειλίσει. Στις 18 Φλεβάρη απεργεί τμήμα του εργοστασίου Πουτίλοφ και την μεθεπομένη όλο το εργοστάσιο. Η διεύθυνση κηρύσσει λοκ-άουτ στις 22 Φλεβάρη και την επομένη πραγματοποιούνται νέες διαδηλώσεις με αφορμή τη μέρα της γυναίκας. Στον απεργιακό αγώνα μπαίνουν κι άλλοι εργάτες. Γίνονται σκληρές συγκρούσεις με την αστυνομία και τους κοζάκους. Στις 24 Φλεβάρη γίνονται ακόμα πιο μαχητικές διαδηλώσεις. Ολη η πόλη βρίσκεται σε αναβρασμό. Η αστυνομία δεν μπορεί να συγκρατήσει το πλήθος, πυροβολεί και σκοτώνει πολλούς διαδηλωτές. Στις 25 με 27 Φλεβάρη οι μπολσεβίκοι μαζί με το λαό εξοπλίζονται και καταλαμβάνουν την Πετρούπολη. Κηρύσσεται γενική απεργία και καταλαμβάνονται αστυνομικά τμήματα. Οι μπολσεβίκοι της συνοικίας Βίμποργκ καλούν τους στρατιώτες να συναδελφωθούν με τους εργάτες, όπως και γίνεται. Οι φυλακές ανοίγουν και απελευθερώνονται παλιοί πολιτικοί κρατούμενοι. Οι τσαρικοί όμως αναδιοργανώνονται. Γίνονται εκατοντάδες συλλήψεις. Ανάμεσα στους συλληφθέντες είναι και μέλη της ΚΕ των μπολσεβίκων.

Στις 27 Φλεβάρη ο τσάρος, με διάταγμα, σταματά τις εργασίες της Δούμας. Την ίδια μέρα δημιουργείται το Σοβιέτ των αντιπροσώπων των Εργατών και των Στρατιωτών της Πετρούπολης που αρχικά βρισκόταν κάτω από τον έλεγχο των μενσεβίκων και των Εσέρων. Ηταν ένα ανεπίσημο όργανο του οποίου οι ηγέτες δεν ήθελαν να ασκήσουν εξουσία. Εκτός από το Σοβιέτ της Πετρούπολης δημιουργείται και πολιτοφυλακή ένοπλων εργατών. Στις 28 Φλεβάρη οι επαναστάτες έχουν καταλάβει όλα τα δημόσια κτίρια της Πετρούπολης, οπότε και η τελευταία εστία αντίστασης του τσαρισμού (η περιοχή του Ναυαρχείου) συνθηκολογεί. Τις επόμενες μέρες γίνονται εξεγέρσεις και δημιουργούνται συμβούλια εργατών και αγροτών και σε άλλες πόλεις (Σαμάρα, Μόσχα, Σαράτοφ). Στις 2 Μάρτη παραιτείται ο τσάρος Νικόλαος ο Β΄ και σε λίγες μέρες συλλαμβάνεται και φυλακίζεται. Ετσι ολοκληρώνεται η αντιμοναρχική, αστικοδημοκρατική επανάσταση του Φλεβάρη.



Δυαδική εξουσία - Θέσεις του Απρίλη

Μετά την παραίτηση του τσάρου εμφανίζεται η δυαδική εξουσία. Από τη μια η προσωρινή κυβέρνηση που δημιουργήθηκε στις 2 Μάρτη με μετριοπαθείς εκπροσώπους της αστικής τάξης (καντέ και οκτωβριστές) όπως οι πρίγκιπας Λβόφ (πρωθυπουργός), Μιλιούκοφ (υπουργός εξωτερικών) και Κερένσκι (υπουργός δικαιοσύνης και ανεπίσημος σύνδεσμος με το Σοβιέτ) και απ’ την άλλη τα Σοβιέτ των εργατών. Οι μπολσεβίκοι διαμαρτυρήθηκαν γιατί ο σχηματισμός της προσωρινής κυβέρνησης ήταν ουσιαστικά μια παράδοση της εξουσίας, από τα χέρια των εργατών (που την κατάχτησαν με αίμα) στα χέρια της αστικής τάξης. Η νέα κυβέρνηση που δημιουργήθηκε με τη βοήθεια των μενσεβίκων και των εσέρων, με διάγγελμα προς το λαό, στις 6 Μάρτη, αρνείται να σταματήσει τον πόλεμο και να μοιράσει τη γη στο λαό. Ταυτόχρονα προσπαθεί να περιορίσει την εξουσία των εργατών που είχαν αποκτήσει τεράστια δύναμη.

Στις 5 Μάρτη οι μπολσεβίκοι επανεκδίδουν την «Πράβντα» και κάνουν σκληρή κριτική στη στάση της κυβέρνησης. Ο Λένιν, με τηλεγράφημά του από την Ελβετία στις 6 Μάρτη, απευθύνεται στους μπολσεβίκους: «Η τακτική μας: πλέρια δυσπιστία, καμιά υποστήριξη στη νέα κυβέρνηση, ιδιαίτερα υποπτευόμαστε τον Κερένσκι, εξοπλισμός προλεταριάτου- μοναδική λύση, άμεσες εκλογές Δούμας στην Πετρούπολη, καμιά προσέγγιση με άλλα κόμματα» (Απαντα Λένιν, τόμος 23, σελ.312, 4η ρωσ. έκδοση). Μια σειρά επιστολές σε μπολσεβίκους ηγέτες κινούνται στο ίδιο πνεύμα. Είναι τα περίφημα «Γράμματα από μακριά». Σε ένα από αυτά αναφέρει ρητά πως στόχος είναι να φτάσει ο λαός από τον πιο σίγουρο δρόμο στην επανάσταση και στην κατάληψη της εξουσίας.

Στις 3 Απρίλη ο Λένιν επιστρέφει στη Ρωσία (με το περίφημο «σφραγισμένο βαγόνι») και την επόμενη μέρα ανακοινώνει στους μπολσεβίκους τις θέσεις του για τα καθήκοντα του επαναστατικού προλεταριάτου, «θέσεις του Απρίλη»: Το μπολσεβίκικο κόμμα έχει ως βασικές πολιτικές θέσεις την άμεση σύναψη ειρήνης, τη διανομή των κτημάτων των ευγενών στους χωρικούς, και πως όλη την εξουσία πρέπει να την έχουν τα Σοβιέτ, δηλαδή να περάσει στα χέρια των εργατών και των αγροτών. Επίσης τονίζει πως δεν πρέπει να υπάρχει καμιά εμπιστοσύνη στην Προσωρινή Κυβέρνηση, απαιτεί την κατάργηση του στρατού και της αστυνομίας και την αντικατάστασή τους από τον εξοπλισμένο λαό. Το κείμενο που περιείχε τις «θέσεις του Απρίλη» ήταν «Τα καθήκοντα του προλεταριάτου στην τωρινή επανάσταση» και δημοσιεύτηκε στην Πράβντα στις 7 Απρίλη. Στην ουσία ήταν η διακήρυξη της επανάστασης στη Ρωσία.

Στις 18 Απρίλη ξεσπά η πρώτη σοβαρή κρίση στην προσωρινή κυβέρνηση, όταν ο Μιλιούκοφ, παρά τη λαϊκή απαίτηση για δημοκρατική ειρήνη χωρίς προσαρτήσεις και αποζημιώσεις, δημοσιεύει διακοίνωση προς τους συμμάχους και δηλώνει τη συνέχιση του πολέμου. Τότε ξεσπά μεγάλη διαδήλωση του ρωσικού λαού ενάντια στον πόλεμο (20 Απρίλη). Την επομένη οι διαδηλώσεις διογκώνονται και είναι αιματηρές («μέρες του Απρίλη»). Ομως οι εργάτες έχουν εξοπλιστεί και υπάρχει η εργατική πολιτοφυλακή (Κόκκινη Φρουρά). Η κυβέρνηση διστάζει να καταπνίξει την εξέγερση. Ο Κορνίλοφ επιχείρησε να χρησιμοποιήσει το πυροβολικό εναντίον των διαδηλωτών αλλά οι στρατιώτες αρνήθηκαν να εκτελέσουν τις διαταγές του. Σύντομα οι Μιλιούκοφ, Γκουτσκόφ και Κορνίλοφ παραιτούνται.

Στις 24 Απρίλη αρχίζει η 7η Πανρωσική Συνδιάσκεψη του Μπολσεβίκικου Κόμματος (ΡΣΔΕΚ(Μπ)), που είναι ουσιαστικά το πρώτο νόμιμο συνέδριο στη Ρωσία. Η Συνδιάσκεψη θα διαρκέσει μέχρι τις 29 Απρίλη και αποφασίζεται στις 27 Απρίλη η ειρηνική κατάκτηση της πλειοψηφίας μέσα στα Σοβιέτ ώστε να ανατραπεί η Προσωρινή Κυβέρνηση και να περάσει σταδιακά όλη η εξουσία σ’ αυτά. Στόχος είναι ο τερματισμός του πολέμου και ψηφίζεται ένα πρόγραμμα για «την ειρήνη, το ψωμί και τη γη».

Στις 5 Μάη σχηματίζεται νέα κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον πρίγκιπα Λβόφ, τον Κερένσκι υπουργό των Στρατιωτικών, τον εσέρο Τσερνόφ και τον μενσεβίκο Τσερετέλι υπουργούς. Η ηγεσία του Σοβιέτ της Πετρούπολης παραβίασε μ’ αυτόν τον τρόπο απόφαση του Σοβιέτ που απαγόρευε σε μέλη του να πάρουν μέρος σε αστική κυβέρνηση.



Μέρες του Ιούλη

Στις 19 Μάη ο Κερένσκι διατάζει επίθεση στο μέτωπο του πολέμου. Την ίδια μέρα το πανρωσικό Σοβιέτ οργανώνει τεράστια διαδήλωση, με κυρίαρχα τα συνθήματα των μπολσεβίκων.

Στις 6 Ιούνη γίνεται ευρεία συνδιάσκεψη της ΚΕ του κόμματος των μπολσεβίκων. Ο Λένιν προτείνει τη διοργάνωση ειρηνικής διαδήλωσης των εργατών και στρατιωτών, ενάντια στην επιχείρηση της κυβέρνησης να διώξει από την Πετρούπολη τις στρατιωτικές μονάδες που εκφράζονταν και δρούσαν επαναστατικά. Την πρόταση του Λένιν υποστηρίζει και ο Στάλιν. Η κυβέρνηση απαγορεύει τις διαδηλώσεις για 3 μέρες. Το βράδυ 9-10 Ιούνη μετά από νέα συνεδρίαση της ΚΕ, με πρόταση των Λένιν-Στάλιν, αναστέλλεται η διαδήλωση που είχε οριστεί για τις 10 Ιούνη. Οι μενσεβίκοι και οι εσέροι οργανώνουν διαδηλώσεις στις 18 Ιούνη ελπίζοντας να εκφραστούν σ’ αυτές τα αντιμπολσεβίκικα στοιχεία. Οι μπολσεβίκοι δέχονται την πρόκληση και ορίζεται διαδήλωση για την ημέρα αυτή. Στις 18 Ιούνη συμμετέχουν 500 χιλιάδες λαού με κυρίαρχα τα συνθήματα των μπολσεβίκων. Ακόμα και ο Μιλιούκοφ παραδέχτηκε πως η διαδήλωση της 18ης Ιούνη κατέληξε σε θρίαμβο των μπολσεβίκων. Την ίδια όμως μέρα, η Προσωρινή κυβέρνηση στέλνει επιπλέον στρατό στο μέτωπο. Η απόφαση αυτή ξεσήκωσε όλους τους στρατιώτες, που άρχισαν να μην πειθαρχούν στις εντολές. Η επίθεση της Ρωσίας έμελλε να αποτύχει. 60 χιλιάδες ρώσοι νεκροί ήταν ο τραγικός απολογισμός. Στα τέλη του Ιούνη ξεσπούν στην Πετρούπολη τεράστια συλλαλητήρια διαμαρτυρίας, ενάντια στον πόλεμο.

Νέες διαδηλώσεις ξεσπούν τον επόμενο μήνα («μέρες του Ιούλη») στην Πετρούπολη. Πολλά στρατιωτικά τμήματα της φρουράς Πετρούπολης μαζί με εργάτες πήραν απόφαση για εξέγερση. Οι μπολσεβίκοι όμως εκτιμούσαν ότι ήταν πρόωρη η εξέγερση και δεν ήταν η κατάλληλη στιγμή για να δοθεί η αποφασιστική μάχη. Εξάλλου υπήρχαν πληροφορίες ότι η κυβέρνηση ετοίμαζε μακελειό. Οι διαμαρτυρίες ξεκινούν στις 3 Ιούλη με κεντρικό σύνθημα «Ολη η εξουσία στα Σοβιέτ», με συμμετοχή και των μπολσεβίκων, χωρίς σοβαρά επεισόδια. Στη διαδήλωση όμως που πραγματοποιείται την επόμενη μέρα (4 Ιούλη) οι κοζάκοι και οι ευέλπιδες επιτίθενται με όπλα σε περισσότερους από 500 χιλιάδες διαδηλωτές. Πάνω από 400 είναι οι νεκροί και οι τραυματίες. Ο Κερένσκι κατηγορεί τους μπολσεβίκους ως υπαίτιους των ταραχών. Το μπολσεβίκικο κόμμα τίθεται εκτός νόμου. Συλλαμβάνονται πολλά στελέχη του μεταξύ των οποίων ο Τρότσκι που είχε μόλις προσχωρήσει στους μπολσεβίκους και οι Κάμενεφ, Ρίκοφ, Λουνατσάρσκι, Κολοντάι.

Στις 7 Ιούλη η προσωρινή κυβέρνηση διατάσσει τη σύλληψη του Λένιν. Ο Λένιν μετά από μια περιπετειώδη διαδρομή περνάει παράνομα τα Φινλανδικά σύνορα (μεταμφιεσμένος σε θερμαστή της ατμομηχανής) και μεταβαίνει τελικά στο Ελσίνγκφορς (σημερινό Ελσίνκι). Εκεί θα γράψει και το βιβλίο του «Κράτος και επανάσταση».



Τρομοκρατία

Μετά τα γεγονότα της 4ης Ιούλη, ο Λβοφ παραιτείται και πρωθυπουργός γίνεται ο Κερένσκι. Στις 14 Ιούλη πολλά μέλη της κυβέρνησης παραιτούνται, αλλά ο Κερένσκι παραμένει πρωθυπουργός και στις 18 Ιούλη διορίζει αρχιστράτηγο τον Κορνίλοφ. Ο Κορνίλοφ αμέσως παίρνει εντολές να συντρίψει τους Μπολσεβίκους. Ετσι η κυβέρνηση περνά στην ανοιχτή τρομοκρατία. Επαναφέρει την ποινή του θανάτου, τη λογοκρισία, κλείνει μπολσεβίκικες εφημερίδες και συμπεριφέρεται δικτατορικά. Παρόλα αυτά, ο αριθμός των μπολσεβίκων αυξάνεται αισθητά και το κόμμα δυναμώνει.

Στις 12 Αυγούστου στο θέατρο Μπολσόι της Μόσχας γίνεται η έναρξη της «Κρατικής Σύσκεψης» της Προσωρινής Κυβέρνησης. Σ’ αυτήν πήραν μέρος όλοι οι αντιδραστικοί κύκλοι της Ρωσίας και αποφάσισαν τη σθεναρή αντιμετώπιση του μπολσεβικισμού. Οι μπολσεβίκοι απάντησαν στην πρόκληση αυτή με μια τεράστια απεργιακή κινητοποίηση στη Μόσχα με πάνω από 400 χιλιάδες εργάτες. Απεργίες έγιναν και σ’ άλλες μεγάλες πόλεις.

Στο 6ο συνέδριο του ΡΣΔΕΚ (μπ.) (26 Ιούλη - 3 Αυγούστου) τα μέλη του κόμματος φτάνουν τις 240.000. Ο Λένιν καθοδηγεί από την παρανομία το συνέδριο αυτό, μέσω του Στάλιν (πολιτικός εισηγητής, αντικαταστάτης του Λένιν), καθώς και των Σβερντλόφ, Μολότοφ και Ορντζονικίτζε. Το συνέδριο εκτιμά ότι δεν υπάρχει πια ειρηνικός δρόμος για το σοσιαλισμό μετά τα γεγονότα του Ιούλη. Βασικός στόχος του κόμματος γίνεται η προετοιμασία της σοσιαλιστικής επανάστασης, η ανατροπή της δικτατορίας της αστικής τάξης και η εγκαθίδρυση της δικτατορίας του προλεταριάτου. Απαραίτητος όρος για αυτήν είναι η συμμαχία του προλεταριάτου με τη φτωχή αγροτιά.



Πραξικόπημα του Κορνίλοφ

Στα τέλη Αυγούστου ο Κορνίλοφ, σε συνεργασία με τον Κερένσκι και με το πρόσχημα ότι θα υποστηρίξει την κυβέρνηση από την απειλή των μπολσεβίκων, οργανώνει πραξικόπημα με στόχο την επαναφορά του τσάρου, που ήταν φυλακισμένος. Βασικός στόχος του πραξικοπήματος είναι η διάλυση των Σοβιέτ και η συντριβή των μπολσεβίκων. Η συνομωσία ξεκινάει στις 21 Αυγούστου, όταν ο Κορνίλοφ παραδίδει στους Γερμανούς τη Ρίγα και ρίχνει τις ευθύνες στους στρατιώτες. Ο αστικός τύπος κατηγορεί τους μπολσεβίκους ότι προετοιμάζουν εξέγερση. Ο Κορνίλοφ σε συνεννόηση με την κυβέρνηση στέλνει στην Πετρούπολη έμπιστους στρατιώτες και κοζάκους. Μέσα στην Πετρούπολη μοναρχικές οργανώσεις ετοιμάζουν προβοκάτσια με σκηνοθετημένο «μπολσεβίκικο πραξικόπημα» ώστε οι αντεπαναστατικές δυνάμεις του Κορνίλοφ και του Κρίμοφ να έχουν το πρόσχημα της ένοπλης επέμβασης. Την τελευταία στιγμή όμως ο Κερένσκι κατάλαβε ότι ο Κορνίλοφ δεν είχε τη διάθεση να μοιραστεί την εξουσία. Στις 26 Αυγούστου ο πρίγκιπας Λβοφ διαβιβάζει στον Κερένσκι τηλεγράφημα του Κορνίλοφ που ζητά να κηρυχθεί στρατιωτικός νόμος και να παραιτηθεί η κυβέρνηση. Ο Κερένσκι, βλέποντας να κινδυνεύει πλέον και η δικιά του θέση, κηρύσσει τον Κορνίλοφ ένοχο εσχάτης προδοσίας και για να καταστείλει το πραξικόπημα ζητά τη βοήθεια των λαϊκών μαζών. Με προτροπή των μπολσεβίκων, πλήθος λαού κινητοποιείται και συντρίβει το πραξικόπημα. Την 1η Σεπτέμβρη συλλαμβάνεται ο Κορνίλοφ μαζί με το Ντενίκιν και άλλους στρατηγούς.

Η νίκη αυτή ενισχύει τους μπολσεβίκους. Οι απεργίες πληθαίνουν, ο στρατός διαλύεται, οι αγρότες καταλαμβάνουν τις περιουσίες των γαιοκτημόνων, οι εργάτες στις βιομηχανίες απαιτούν εργατικό έλεγχο στην παραγωγή. Οι μπολσεβίκοι ρίχνουν το σύνθημα «Ειρήνη, Γη, Ψωμί» και μέχρι τα μέσα Σεπτέμβρη ελέγχουν τα Σοβιέτ της Πετρούπολης και της Μόσχας. Στις 25 Σεπτέμβρη σχηματίζεται νέα κυβέρνηση υπό τον Κερένσκι που καλεί τα Σοβιέτ να διαλυθούν.



Η επανάσταση του Οκτώβρη

Στις 7 του Οκτώβρη ο Λένιν επιστρέφει κρυφά στην Πετρούπολη και στις 10 Οκτώβρη η ΚΕ του κόμματος ψηφίζει να μπει η ένοπλη εξέγερση σε ημερήσια διάταξη και να πραγματοποιηθεί άμεσα. Στην απόφαση αυτή αντιδρούν οι Κάμενεφ και Ζηνόβιεφ, ενώ ο Τρότσκι διατυπώνει επιφυλάξεις. Υπάρχει φοβερή έλλειψη τροφίμων και ο λιμός απειλεί ολόκληρες πόλεις. Οι τσιφλικάδες σαμποτάρουν τον επαναστατικό αγώνα με το να καίνε ή να μην παραδίδουν τη σοδειά και οι κεφαλαιοκράτες κάνουν λοκ-άουτ στα εργοστάσια. Οι μπολσεβίκοι απαντούν με κατάληψη των εργοστασίων και έλεγχο της παραγωγής. Στην ύπαιθρο οι αγρότες εξεγείρονται καθημερινά καταλαμβάνοντας τη γη από τους τσιφλικάδες.

Το Σεπτέμβρη οι Γερμανοί βρίσκονται κοντά στην Πετρούπολη. Με το πρόσχημα του κινδύνου της πόλης, η κυβέρνηση σχεδιάζει την εκκένωσή της και τη μεταφορά της κυβέρνησης στη Μόσχα. Οι μπολσεβίκοι δηλώνουν πως στόχος της κυβέρνησης είναι να αφήσει την Πετρούπολη στο έλεος των Γερμανών, ώστε να ανασυγκροτηθεί η ίδια και να υπονομευθεί η επανάσταση. Ο αστικός τύπος με κυνικότατες ανακοινώσεις επικροτεί την απόφαση της κυβέρνησης. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του Ρουτζιάνκο (αρχηγού της δεξιάς πτέρυγας των καντέ) πως η κατάληψη της Πετρούπολης από τους Γερμανούς θα του έδινε μεγάλη χαρά γιατί θα καταστρέφονταν τα Σοβιέτ και θα σωζόταν η Ρωσία από την επανάσταση. Η λαϊκή αγανάκτηση ήταν τόσο μεγάλη που το σχέδιο της εκκένωσης αναβλήθηκε.

Στις 21-22 Οκτώβρη το Σοβιέτ αποφασίζει να αναθέσει έκτακτες εξουσίες στη Φρουρά μέσω της Στρατιωτικής Επαναστατικής Επιτροπής. Επίσης το βράδυ της 23ης προς 24η Οκτώβρη ο Κερένσκι δίνει εντολή να καταληφθεί το Σμόλνι (κέντρο επιχειρήσεων των μπολσεβίκων), να κλείσουν οι γέφυρες στον ποταμό Νέβα ώστε να αποκοπούν οι εργατικές συνοικίες από το κέντρο και συγκεντρώνει στα χειμερινά ανάκτορα πολλά καινούρια σώματα από ευέλπιδες. Ο Κερένσκι στέλνει στρατό το πρωί της 24ης Οκτώβρη για να κλείσει τις μπολσεβίκικες εφημερίδες. Οι μπολσεβίκοι καλούν την Κόκκινη Φρουρά των εργατών να υπερασπίσει το Σοβιέτ και μέχρι το απόγευμα της 25ης Οκτώβρη καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της Πετρούπολης, μια και ο στρατός του Κερένσκι ήταν σχεδόν διαλυμένος. Καταλαμβάνουν γέφυρες, σιδηροδρομικούς σταθμούς, το Κεντρικό Ταχυδρομείο, την Κρατική Τράπεζα, την Ηλεκτρική Εταιρεία κ.α. Το πρωί της 25ης Οκτώβρη δημοσιεύεται στην εφημερίδα «Ραμπότσι ι Σολντάτ» («Ο εργάτης και ο στρατιώτης» που πρωτοκυκλοφόρησε στις 17 Οκτώβρη) ένα διάγγελμα «Προς τους πολίτες της Ρωσίας!», που το έχει γράψει ο Λένιν ανακοινώνοντας ότι η Προσωρινή Κυβέρνηση ανατράπηκε και η εξουσία πέρασε στα χέρια του Σοβιέτ της Πετρούπολης. Ολη η πρωτεύουσα βρίσκεται στην ουσία κάτω από τον έλεγχο της Στρατιωτικής Επαναστατικής Επιτροπής Το μεσημέρι της ίδιας μέρας οι επαναστάτες κατέλαβαν και το ανάκτορο Μαρίινσκι. Τέλος, το βράδυ της 25η Οκτωβρίου στις 9 και 40’ το καταδρομικό Aurora έδωσε το σύνθημα για την έφοδο στα χειμερινά ανάκτορα (έδρα της κυβέρνησης). Τα ανάκτορα καταλαμβάνονται και ο Κερένσκι θα διαφύγει με αυτοκίνητο που του παραχώρησε η πρεσβεία των ΗΠΑ.

Είναι αξιοσημείωτο πως τα θύματα μέχρι τότε ήταν σχετικά λίγα, περίπου 200 νεκροί στις 25 Οκτώβρη και περίπου 1000 στα γεγονότα του Φλεβάρη.

Το βράδυ της 25ης Οκτώβρη ξεκινούν οι συνεδριάσεις του 2ου Πανρωσικού Συνεδρίου των Σοβιέτ, στο οποίο οι μενσεβίκοι και οι δεξιοί εσέροι δεν έλαβαν μέρος αρνούμενοι οποιαδήποτε συνεργασία με τους μπολσεβίκους. Αλλά και οι αριστεροί εσέροι που συμμετέχουν στην Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή προς το παρόν δε θέλουν να προχωρήσουν τη συνεργασία με τους μπολσεβίκους.

Το επόμενο βράδυ, 26 Οκτώβρη, η ΚΕ του μπολσεβίκικου κόμματος αποφασίζει να σχηματιστεί μια εργατοαγροτική κυβέρνηση, το Συμβούλιο των Επιτρόπων του Λαού (ΣΕΛ) που λειτουργεί ως Υπουργικό Συμβούλιο) με πρόεδρο τον Λένιν και Λαϊκούς Επιτρόπους: εξωτερικών τον Τρότσκι, εσωτερικών τον Ρίκοφ, στρατιωτικών τον Αντόνοφ- Οβσέενκο, εργασίας τον Σλιάπνικοφ, παιδείας τον Λουνατσάρσκι, εθνοτήτων το Στάλιν, γεωργίας τον Μιλιούτιν, κ.α. Ο Κάμενεφ ορίστηκε πρόεδρος του συνεδρίου των Σοβιέτ και ο Ζηνόβιεφ διευθυντής της εφημερίδας των σοβιέτ, «Ιζβέστια». Τα Σοβιέτ είναι πλέον κυρίαρχα όργανα στη Ρωσία, επικεφαλής των οποίων είναι η Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή των Σοβιέτ και το ΣΕΛ.

Η ουσιαστική συνεδρίαση του Πανρωσικού Συνεδρίου των Σοβιέτ ξεκινά στις 9 το βράδυ. Το συνέδριο θα απευθύνει έκκληση για ειρήνη στους λαούς και στις κυβερνήσεις της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας. Επίσης καταργείται η φεουδαρχικού τύπου γαιοκτησία χωρίς καμία αποζημίωση, καταργείται το δικαίωμα της ατομικής ιδιοκτησίας στη γη και πλέον θα υπάρχει η παλλαϊκή κρατική ιδιοκτησία. Η φεουδαρχική γη και τα μοναστηριακά κτήματα παραχωρούνται στους αγρότες χωρίς αποζημίωση. Καταργείται η ποινή του θανάτου στο μέτωπο και αποφασίζεται να ελευθερωθούν όλοι οι στρατιώτες που φυλακίστηκαν για επαναστατική δράση. Καταργείται η μυστική διπλωματία και ακυρώνονται όλα τα μυστικά σύμφωνα που είχαν υπογραφεί από τον Τσάρο και είχε εγκρίνει η Προσωρινή κυβέρνηση. Τέλος ιδιοκτησία του κράτους θα είναι πλέον ο ορυκτός πλούτος, τα δάση και τα νερά της χώρας. Το συνέδριο λήγει στις 5 το πρωί της 27ης Οκτώβρη.

Στις 27 Οκτώβρη ο Κερένσκι σχηματίζει μια στρατιωτική οργάνωση. Ο στρατηγός Ντουχόνιν, που ήταν αρχηγός του Επιτελείου, ορίζεται αρχιστράτηγος και τελεί υπό τις διαταγές μιας νέας προσωρινής αντεπαναστατικής κυβέρνησης. Τα στρατεύματα του Κερένσκι και του Κρασνόφ καταλαμβάνουν τη Γκάτσινα, που βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα έξω από την Πετρούπολη. Η κατάσταση εξακολουθεί να είναι κρίσιμη.

Στις 28 Οκτώβρη ο Λένιν με το Στάλιν επεξεργάζονται το σχέδιο άμυνας της Πετρούπολης από την επίθεση των στρατευμάτων των Κερένσκι και Κρασνόφ που απειλούσαν το Τσάρσκοσγιε Σελό.

Στις 29 Οκτώβρη οι μπολσεβίκοι στην Πετρούπολη καταλαμβάνουν το τηλεφωνικό κέντρο, το τηλεγραφείο και το στρατιωτικό ξενοδοχείο μετά από μάχες με τους ευέλπιδες. Ολη την ημέρα γίνονται συμπλοκές ανάμεσα στους κοκκινοφρουρούς και τους ευέλπιδες. Λίγο πριν, οι ευέλπιδες με τη βοήθεια των αρμάτων μάχης κατέλαβαν το τηλεφωνικό κέντρο και έπιασαν αιχμάλωτο τον Λαϊκό Επίτροπο Αντόνοφ-Οβέενκο. Στις 30 Οκτώβρη, τμήμα στρατιωτών και κοκκινοφρουρών πήγε στη Σχολή Ευελπίδων «Βλαντιμίρ» και ζήτησε από τους ευέλπιδες να καταθέσουν τα όπλα. Αυτοί αρνήθηκαν, τα σοβιετικά στρατεύματα κύκλωσαν τη σχολή και άρχισαν να ρίχνουν καταιγιστικά πυρά στο κτίριο. Σε λίγο οι ευέλπιδες παραδόθηκαν.

Ταυτόχρονα και στη Μόσχα γίνονται σκληρές μάχες. Στις 25 Οκτώβρη τα επαναστατικά στρατεύματα καταλαμβάνουν το ταχυδρομείο και το τηλεγραφείο και την επομένη τα τυπογραφεία των αστικών εφημερίδων. Οι ευέλπιδες και οι λευκοφρουροί προσπαθούν να κρατήσουν το Κρεμλίνο που πολιορκείται από τα επαναστατικά στρατεύματα. Είχε προηγηθεί η κατάληψη του Κρεμλίνου από τους ευέλπιδες που εκτέλεσαν εκατοντάδες άοπλους στρατιώτες. Ηταν μια πολύ σοβαρή και βάρβαρη πράξη που σηματοδοτούσε την έναρξη του εμφυλίου πολέμου στη Ρωσία. Το σοβιετικό πυροβολικό βομβαρδίζει το Δημαρχείο, το Διοικητήριο και το ξενοδοχείο «Μετροπόλ». Στις 28 Οκτώβρη κηρύσσεται στη Μόσχα γενική απεργία. Οι εργάτες εξοπλίζονται και ξεκινούν σκληρές μάχες στους δρόμους που θα κρατήσουν αρκετές μέρες. Τελικά, στις 3 Νοέμβρη οι λευκοφρουροί και οι ευέλπιδες παραδίδουν στο σοβιετικό στρατό το Κρεμλίνο και αφήνονται ελεύθεροι. Ετσι εγκαθιδρύεται η εξουσία των Σοβιέτ και στη Μόσχα.

Τη νύχτα 30-31 Οκτώβρη ο Κερένσκι προσπάθησε να κινηθεί εναντίον της Πετρούπολης αλλά αποκρούστηκε αποφασιστικά (μάχη στο Πούλκοβο) από τις μπολσεβίκικες δυνάμεις. Ταυτόχρονα οι κοκκινοφρουροί νικούν τα στρατό του Κρασνόφ και καταλαμβάνουν το Τσάρσκογιε Σελό. Την 1η Νοέμβρη οι μπολσεβίκοι καταλαμβάνουν την Γκάτσινα. Ετσι οι αντεπαναστατικές ενέργειες των Κερένσκι και Κρασνόφ συντρίβονται. Ο Κρασνόφ συλλαμβάνεται στις 31 Οκτώβρη και αφού έδωσε το λόγο της τιμής του στρατηγού πως δε θα αγωνιστεί ενάντια στη Σοβιετική εξουσία, αφήνεται ελεύθερος. Μάλιστα στις διαπραγματεύσεις που έκανε δέχτηκε να παραδώσει τον Κερένσκι στους μπολσεβίκους. Βέβαια λίγο μετά θα παραβεί την υπόσχεσή του και ο Κερένσκι θα καταφέρει να δραπετεύσει.

Στις 2 Νοέμβρη το ΣΕΛ εγκρίνει τη «Διακήρυξη των δικαιωμάτων των λαών της Ρωσίας». Η νέα επαναστατική κυβέρνηση στη Ρωσία δημοσιεύει τα «Νοεμβριανά διατάγματα» (τερματισμός του πολέμου, μοίρασμα της γης, εθνικοποίηση των βιομηχανικών επιχειρήσεων και των τραπεζών, κατάργηση της κληρονομικότητας, ισότητα των διαφόρων εθνοτήτων κ.α.).

Η επανάσταση εξαπλώνεται και σ’ άλλες πόλεις Στις 29 Οκτώβρη εγκαθιδρύεται η σοβιετική εξουσία στο Κρασνογιάρσκ και στις 31 Οκτώβρη στην Τασκένδη. Στις 24 Οκτώβρη αρχίζει η εξέγερση στο Ρεβάλ (Τάλιν) της Εσθονίας και στις 26 Οκτώβρη ανακοινώνεται η εγκαθίδρυση της σοβιετικής εξουσίας στην Εσθονία. Μέχρι το Δεκέμβρη εγκαθιδρύθηκε η σοβιετική εξουσία στην Λετονία και στις αρχές του επόμενου χρόνου και στην Ουκρανία μετά από σκληρές μάχες.

Στις 7 Νοέμβρη το ΣΕΛ διατάσσει τον αρχιστράτηγο Ντουχόνιν που ανάλαβε την αρχιστρατηγία (θέση που είχε προεπαναστατικά ο Κερένσκι) να προτείνει αμέσως ανακωχή σε όλες τις εμπόλεμες χώρες. Δύο μέρες αργότερα ο αρχιστράτηγος, αφού αρνείται να εκτελέσει τη διαταγή θα καθαιρεθεί. Στη θέση του διορίζεται από τη σοβιετική κυβέρνηση ο Κριλένκο και το ΣΕΛ προτείνει να αρχίσουν διαπραγματεύσεις για ανακωχή με τους Γερμανούς. Ο Ντουχόνιν όμως οργανώνει αντεπαναστατικό πραξικόπημα, αποφυλακίζοντας τους Κορνίλοφ, Ντενίκιν, Λουκόσκι, Ρομανόφσκι κ.α. Γρήγορα όμως το αντεπαναστατικό πραξικόπημα θα συντριβεί και στις 20 Νοέμβρη ο Ντουχόνιν θα συλληφθεί και θα τουφεκιστεί από τους ίδιους του τους φαντάρους, αν και η ηγεσία των μπολσεβίκων (Κριλένκο) προσπάθησε να τους σταματήσει.



Οργάνωση του νέου κράτους.

Στις 8 Νοέμβρη η Σοβιετική κυβέρνηση πρότεινε σε ΗΠΑ, Αγγλία, Γαλλία και άλλες χώρες να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις για να υπογραφεί ειρήνη. Οι χώρες της Αντάντ την απορρίπτουν.

Στις 10 Νοέμβρη εκδίδεται Διάταγμα της Πανρωσικής Κεντρικής Εκτελεστικής Επιτροπής (ΠΚΕΕ) για την κατάργηση του φεουδαρχικού θεσμού των καστών. Ετσι καταργούνται και με νόμο οι κλειστές τάξεις, οι τίτλοι, οι διακρίσεις και η διαβάθμιση των πολιτών. Θεσπίζονται ίσα δικαιώματα για όλους, άντρες και γυναίκες. Στις 11 Νοέμβρη, θεσμοθετείται ο εργατικός έλεγχος στα εργοστάσια. Στις 15 Νοέμβρη εγκρίνονται τα διατάγματα για την ειρήνη και τη γη και πραγματοποιείται ουσιαστικά η ένωση των Σοβιέτ των αντιπροσώπων των εργατών, των στρατιωτών και των αγροτών σε πανρωσική κλίμακα. Στις 22 Νοέμβρη με διάταγμα καταργούνται τα παλιά δικαστικά όργανα και ακυρώνονται όλοι οι νόμοι που είναι αντίθετοι στη Σοβιετική εξουσία. Στις 2 Δεκέμβρη ιδρύεται το Ανώτατο Συμβούλιο Εθνικής Οικονομίας (ΑΣΕΟ) με διάταγμα της ΠΚΕΕ και του ΣΕΛ.




Βιβλιογραφία:

Απαντα Λένιν, τόμοι 22, 23, 24, 4η ρωσ. έκδοση

Απαντα Στάλιν, τόμοι 3, 4, εκδόσεις Γνώσεις

«1917-19153 - Η ιστορία διδάσκει και εμπνέει», Β. Σαμαράς, εκδόσεις Προλεταριακή Σημαία

Παγκόσμια ιστορία, Ακαδημία Επιστημών ΕΣΣΔ, τόμοι Β2, Η, εκδόσεις Μέλισσα

«Ιστορία της Σοβιετικής Ενωσης», Jean Elleinstein, τόμος Α, εκδόσεις Θεμέλιο

«Ιστορία της Σοβιετικής Ενωσης», Ε. Χ. Καρρ, Εκδόσεις Υποδομή

«10 Μέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο», Τζον Ριντ, εκδόσεις Πολίτης







Του Μενέλαου Λουντέμη
Από τη συλλογή «Κραυγή στα πέρατα»

Είδα το Λένιν

Τον είδα να τρέχει χέρι - χέρι με τη Ζωή.
Να σπρώχνει κατά τον ανήφορο με τον ώμο του την Ιστορία.
Τον είδα να λαχανιάζει και να βιάζεται.
Γιατί όλα τότε ήταν βιαστικά. Ολα.
Οι ώρες, οι σελίδες, οι στιγμές.
«Σήμερα νωρίς - αύριο θάν' αργά».
Η Επανάσταση κοίταξε το παιδί της στα μάτια
Ναι. Ηταν καιρός...
Το φώναξε κι η «Αβρόρα» απ' το ποτάμι.
Ηταν καιρός.
Θολός σιγόψελνε δίπλα της κι ο Νέβας.
Τον ακολούθησαν σιγοψέλνοντας και τα κανάλια.
Ηταν καιρός:
Η Πόλη σώπαινε πνιγμένη στα σκότη.
Και μόνο το «Σμόλνυ» έφεγγε.
Μόνο το «Σμόλνυ» έφεγγε σαν φανάρι.
Για να δείξει στο Μέλλον να περάσει.





Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου