Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία, φ. 425, 10/3/01
Ευτυχής συγκυρία το γεγονός της -για πρώτη φορά- δημοσίευσης [1] ολόκληρης της έκθεσης του Θόδωρου Μακρίδη - Εκτορα, την περίοδο που ξεκινούσε η προετοιμασία της εκδήλωσης για τον ΕΛΑΣ και ολόκληρη τη δεκαετία 1940-1949.
Η ύπαρξή της ήταν γνωστή και αποσπάσματά της ή έμμεσες αναφορές κατά καιρούς υπήρξαν από διάφορες πλευρές. Ο Πολύδωρος Δανιηλίδης μάλιστα στο βιβλίο του [2] αναφέρεται στην έκθεση θεωρώντας την σαν την "πιο επιστημονική ανάλυση που είχαμε για την περίοδο εκείνη".
Οι δύο αγωνιστές μάλιστα συνδέθηκαν στην πορεία του αγώνα πολύ στενά. Μαζί στην ΚΕ του ΕΛΑΣ, πολλές φορές έβλεπαν με τον ίδιο τρόπο το χαρακτήρα των εξελίξεων και την προοπτική της πάλης, παρά το γεγονός ότι όχι λίγες φορές συγκρούονταν, μιας και ο Πολύδωρος Δανιηλίδης ήταν ο πολιτικός καθοδηγητής της ΚΕ του ΕΛΑΣ από μεριάς του ΚΚΕ. Για να γραφτεί η έκθεση μάλιστα, ήταν ο Π. Δανιηλίδης αυτός που ανέλαβε να κουβαλήσει στον Μακρίδη τα κομματικά αρχεία και τα αρχεία του ΕΛΑΣ.
Η έκθεση γράφτηκε το καλοκαίρι του 1946 με εντολή του Νίκου Ζαχαριάδη και απευθύνονταν στην ηγεσία του ΚΚΕ. Αφορά όλη την περίοδο από την προετοιμασία ίδρυσης του ΕΛΑΣ ως και τη Βάρκιζα. Το γεγονός και μόνο ότι αυτή η έκθεση δημοσιεύεται ολόκληρη 54 χρόνια μετά τη συγγραφή της, είναι και αυτό δείγμα του τρόπου μελέτης της ιστορίας που επέβαλλαν οι ρεβιζιονιστές στα χρόνια που ακολούθησαν. Απόψεις και θέσεις σαν του Θ. Μακρίδη ήταν έξω από τις ιεραρχήσεις της και τις αναθεωρητικές αντιλήψεις της κατοπινής ηγεσίας που σφετερίστηκε τον τίτλο του κόμματος.
Ο Θόδωρος Μακρίδης δεν ήταν ένας τυχαίος αξιωματικός του ΕΛΑΣ. Αξιωματικός του αστικού στρατού, καλείται από την ηγεσία του ΚΚΕ στην Αθήνα τον Αύγουστο του 1941. Από τα πρώτα μέλη της Κεντρικής Στρατιωτικής Επιτροπής, παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ίδρυση του ΕΛΑΣ και γίνεται από τα πρώτα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του. Αργότερα αναλαμβάνει επιτελικό πόστο στο Γενικό Στρατηγείο. Στρατιωτική ιδιοφυΐα για όλους όσους συνεργάστηκαν μαζί του, είναι αυτός που συντάσσει, σ' όλη τη διάρκεια της κατοχής, τις εκθέσεις για την πορεία του παγκόσμιου πολέμου. Μετά τη Βάρκιζα παραμένει στρατιωτικός σύμβουλος της ΚΕ του ΚΚΕ, συμμετέχει στις πρώτες στρατιωτικές συσκέψεις έως τη σύλληψή του και την εξορία του στη Νάξο πρώτα, και ύστερα στη Μακρόνησο. Αργότερα θα είναι αυτός και ο Π. Δανιηλίδης τα μοναδικά μέλη της ΚΕ του ΚΚΕ που θ' αρνηθούν να ψηφίσουν την καθαίρεση του Ν. Ζαχαριάδη.
Από ιστορική άποψη, η έκθεση έρχεται να επιβεβαιώσει μια σειρά άλλες μαρτυρίες αλλά και να παρουσιάσει αναλυτικά στοιχεία γύρω από τη δράση του ΕΛΑΣ, την ποιοτική και ποσοτική δύναμή του κ.λπ.
Από πολιτική άποψη, η έκθεση αποτελεί μια λεπτομερειακή παρουσίαση-ανάλυση της εσωτερικής αντιπαράθεσης μέσα στα πλαίσια της ηγεσίας του ΕΛΑΣ και ως ένα βαθμό και του ΚΚΕ για την πορεία και το χαρακτήρα του αγώνα. Αναδείχνει τις ταλαντεύσεις και τις υποχωρήσεις της ηγεσίας του ΚΚΕ απέναντι στο ζήτημα της εξουσίας των Αγγλων και των αστικών πολιτικών δυνάμεων. Περιγράφει με στοιχεία την πορεία ανάπτυξης του ΕΛΑΣ και τις αδυναμίες που αποτύπωσε σ' αυτόν η ασαφής και δίχως ξεκάθαρους στόχους πολιτική της ηγεσίας του ΚΚΕ Αναφέρεται εκτενώς στην αρνητική επίπτωση των συμφωνιών της Καζέρτα, της υπαγωγής στο Συμμαχικό Στρατηγείο, του σχεδίου Κιβωτός κ.λπ.
Η έκθεση -όπως παραδέχεται και ο Γρ. Φαράκος- αποτελεί ένα κείμενο βασισμένο σε ντοκουμέντα και αρχειακά υλικά τόσο από το αρχείο της Μέσης Ανατολής όσο και αυτό του ΚΚΕ και του ΕΛΑΣ.
Για τον Θ. Μακρίδη, που πέθανε τον Αύγουστο του 1981 στην Αθήνα, ο Πολύδωρος Δανιηλίδης έγραψε μια τιμητική νεκρολογία στις στήλες της "Αριστερής Πολιτικής".
Αξίζει να διαβαστεί προσεκτικά η έκθεση Μακρίδη. Αποτελεί σημαντική πηγή για την περίοδο 1941-1945. Και ήταν ο λόγος που στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε, υπήρξε ιδιαίτερη αναφορά σ' αυτήν.
[1]Γρηγ. Φαράκος , Ο ΕΛΑΣ και η εξουσία, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2000
[2] Πολύδωρος Δανιηλίδης, Ο Πολύδωρος θυμάται, Ιστορικές Εκδόσεις, Αθήνα 1990
Ευτυχής συγκυρία το γεγονός της -για πρώτη φορά- δημοσίευσης [1] ολόκληρης της έκθεσης του Θόδωρου Μακρίδη - Εκτορα, την περίοδο που ξεκινούσε η προετοιμασία της εκδήλωσης για τον ΕΛΑΣ και ολόκληρη τη δεκαετία 1940-1949.
Η ύπαρξή της ήταν γνωστή και αποσπάσματά της ή έμμεσες αναφορές κατά καιρούς υπήρξαν από διάφορες πλευρές. Ο Πολύδωρος Δανιηλίδης μάλιστα στο βιβλίο του [2] αναφέρεται στην έκθεση θεωρώντας την σαν την "πιο επιστημονική ανάλυση που είχαμε για την περίοδο εκείνη".
Οι δύο αγωνιστές μάλιστα συνδέθηκαν στην πορεία του αγώνα πολύ στενά. Μαζί στην ΚΕ του ΕΛΑΣ, πολλές φορές έβλεπαν με τον ίδιο τρόπο το χαρακτήρα των εξελίξεων και την προοπτική της πάλης, παρά το γεγονός ότι όχι λίγες φορές συγκρούονταν, μιας και ο Πολύδωρος Δανιηλίδης ήταν ο πολιτικός καθοδηγητής της ΚΕ του ΕΛΑΣ από μεριάς του ΚΚΕ. Για να γραφτεί η έκθεση μάλιστα, ήταν ο Π. Δανιηλίδης αυτός που ανέλαβε να κουβαλήσει στον Μακρίδη τα κομματικά αρχεία και τα αρχεία του ΕΛΑΣ.
Η έκθεση γράφτηκε το καλοκαίρι του 1946 με εντολή του Νίκου Ζαχαριάδη και απευθύνονταν στην ηγεσία του ΚΚΕ. Αφορά όλη την περίοδο από την προετοιμασία ίδρυσης του ΕΛΑΣ ως και τη Βάρκιζα. Το γεγονός και μόνο ότι αυτή η έκθεση δημοσιεύεται ολόκληρη 54 χρόνια μετά τη συγγραφή της, είναι και αυτό δείγμα του τρόπου μελέτης της ιστορίας που επέβαλλαν οι ρεβιζιονιστές στα χρόνια που ακολούθησαν. Απόψεις και θέσεις σαν του Θ. Μακρίδη ήταν έξω από τις ιεραρχήσεις της και τις αναθεωρητικές αντιλήψεις της κατοπινής ηγεσίας που σφετερίστηκε τον τίτλο του κόμματος.
Ο Θόδωρος Μακρίδης δεν ήταν ένας τυχαίος αξιωματικός του ΕΛΑΣ. Αξιωματικός του αστικού στρατού, καλείται από την ηγεσία του ΚΚΕ στην Αθήνα τον Αύγουστο του 1941. Από τα πρώτα μέλη της Κεντρικής Στρατιωτικής Επιτροπής, παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ίδρυση του ΕΛΑΣ και γίνεται από τα πρώτα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του. Αργότερα αναλαμβάνει επιτελικό πόστο στο Γενικό Στρατηγείο. Στρατιωτική ιδιοφυΐα για όλους όσους συνεργάστηκαν μαζί του, είναι αυτός που συντάσσει, σ' όλη τη διάρκεια της κατοχής, τις εκθέσεις για την πορεία του παγκόσμιου πολέμου. Μετά τη Βάρκιζα παραμένει στρατιωτικός σύμβουλος της ΚΕ του ΚΚΕ, συμμετέχει στις πρώτες στρατιωτικές συσκέψεις έως τη σύλληψή του και την εξορία του στη Νάξο πρώτα, και ύστερα στη Μακρόνησο. Αργότερα θα είναι αυτός και ο Π. Δανιηλίδης τα μοναδικά μέλη της ΚΕ του ΚΚΕ που θ' αρνηθούν να ψηφίσουν την καθαίρεση του Ν. Ζαχαριάδη.
Από ιστορική άποψη, η έκθεση έρχεται να επιβεβαιώσει μια σειρά άλλες μαρτυρίες αλλά και να παρουσιάσει αναλυτικά στοιχεία γύρω από τη δράση του ΕΛΑΣ, την ποιοτική και ποσοτική δύναμή του κ.λπ.
Από πολιτική άποψη, η έκθεση αποτελεί μια λεπτομερειακή παρουσίαση-ανάλυση της εσωτερικής αντιπαράθεσης μέσα στα πλαίσια της ηγεσίας του ΕΛΑΣ και ως ένα βαθμό και του ΚΚΕ για την πορεία και το χαρακτήρα του αγώνα. Αναδείχνει τις ταλαντεύσεις και τις υποχωρήσεις της ηγεσίας του ΚΚΕ απέναντι στο ζήτημα της εξουσίας των Αγγλων και των αστικών πολιτικών δυνάμεων. Περιγράφει με στοιχεία την πορεία ανάπτυξης του ΕΛΑΣ και τις αδυναμίες που αποτύπωσε σ' αυτόν η ασαφής και δίχως ξεκάθαρους στόχους πολιτική της ηγεσίας του ΚΚΕ Αναφέρεται εκτενώς στην αρνητική επίπτωση των συμφωνιών της Καζέρτα, της υπαγωγής στο Συμμαχικό Στρατηγείο, του σχεδίου Κιβωτός κ.λπ.
Η έκθεση -όπως παραδέχεται και ο Γρ. Φαράκος- αποτελεί ένα κείμενο βασισμένο σε ντοκουμέντα και αρχειακά υλικά τόσο από το αρχείο της Μέσης Ανατολής όσο και αυτό του ΚΚΕ και του ΕΛΑΣ.
Για τον Θ. Μακρίδη, που πέθανε τον Αύγουστο του 1981 στην Αθήνα, ο Πολύδωρος Δανιηλίδης έγραψε μια τιμητική νεκρολογία στις στήλες της "Αριστερής Πολιτικής".
Αξίζει να διαβαστεί προσεκτικά η έκθεση Μακρίδη. Αποτελεί σημαντική πηγή για την περίοδο 1941-1945. Και ήταν ο λόγος που στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε, υπήρξε ιδιαίτερη αναφορά σ' αυτήν.
[1]Γρηγ. Φαράκος , Ο ΕΛΑΣ και η εξουσία, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2000
[2] Πολύδωρος Δανιηλίδης, Ο Πολύδωρος θυμάται, Ιστορικές Εκδόσεις, Αθήνα 1990
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου