Ο Κόκκινος Οκτώβρης φωτίζει το μέλλον των λαών

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία στις 7/11/2015, φ.766

Εχει περάσει σχεδόν ένας αιώνας από τότε που κατάφερε η εργατική τάξη στη Ρωσία να συντρίψει την αστική και να κατακτήσει την εξουσία, ιδρύοντας για πρώτη φορά στην παγκόσμια ιστορία ένα κράτος εργατικό. Το ημερολόγιο στις δυτικές χώρες έγραφε Νοέμβρης του 1917. Οι ημερομηνίες στο παρακάτω κείμενο αναφέρονται στο ημερολόγιο που ίσχυε στη Ρωσία μέχρι το Φλεβάρη 1918 και όχι στις δυτικές χώρες.




Η επανάσταση του Φλεβάρη

Στις αρχές του 1917 οργανώνονται από τους μπολσεβίκους στην Πετρούπολη μεγάλες απεργίες και διαδηλώσεις με βασικά συνθήματα «κάτω ο πόλεμος» και «κάτω η ακρίβεια». Στις 8 Γενάρη, την επέτειο της «Ματωμένης Κυριακής» του 1905, 150.000 εργάτες της πόλης κατεβαίνουν σε απεργία. Μέσα σε λίγες εβδομάδες εκατοντάδες χιλιάδες λαού εξεγείρονται και μετά από αλλεπάλληλες συγκρούσεις με την αστυνομία και τους κοζάκους καταλαμβάνουν την πόλη. Στα τέλη Φλεβάρη δημιουργείται το Σοβιέτ των αντιπροσώπων των εργατών και των στρατιωτών της Πετρούπολης που αρχικά βρισκόταν κάτω από τον έλεγχο των μενσεβίκων και των εσέρων. Ταυτόχρονα όμως με πρωτοβουλία των μπολσεβίκων συγκροτείται και πολιτοφυλακή ένοπλων εργατών. Ο τσάρος Νικόλαος ο Β’ συλλαμβάνεται και φυλακίζεται. Ετσι ολοκληρώθηκε η αντιμοναρχική, αστικοδημοκρατική επανάσταση του Φλεβάρη.



Θέσεις του Απρίλη

Το αμέσως επόμενο διάστημα δημιουργείται μια πρωτόγνωρη κατάσταση στη Ρωσία (δυαδική εξουσία). Από τη μια η προσωρινή κυβέρνηση με εκπροσώπους της αστικής τάξης (Λβόφ, Μιλιούκοφ, Κερένσκι) και απ’ την άλλη τα Σοβιέτ των εργατών. Η νέα κυβέρνηση που δημιουργήθηκε με τη βοήθεια των μενσεβίκων και των εσέρων αρνείται να σταματήσει τον πόλεμο και να μοιράσει τη γη στο λαό. Οι μπολσεβίκοι με επικεφαλής τον Λένιν κάνουν σκληρή κριτική στη στάση της κυβέρνησης. Ο Λένιν, με τηλεγράφημά του από την Ελβετία στις 6 Μάρτη, απευθύνεται στους μπολσεβίκους: «Η τακτική μας: πλέρια δυσπιστία, καμιά υποστήριξη στη νέα κυβέρνηση, ιδιαίτερα υποπτευόμαστε τον Κερένσκι, εξοπλισμός προλεταριάτου- μοναδική λύση, άμεσες εκλογές Δούμας στην Πετρούπολη, καμιά προσέγγιση με άλλα κόμματα» (Άπαντα Λένιν, τόμ. 23, σελ.312). Και αναφέρει ρητά πως στόχος είναι να φτάσει ο λαός από τον πιο σίγουρο δρόμο στην επανάσταση και στην κατάληψη της εξουσίας.

Τον Απρίλη ο Λένιν επιστρέφει στη Ρωσία και ανακοινώνει τις θέσεις του για τα καθήκοντα του επαναστατικού προλεταριάτου, «θέσεις του Απρίλη»: Το μπολσεβίκικο κόμμα έχει ως βασικές πολιτικές θέσεις την άμεση σύναψη ειρήνης, τη διανομή των κτημάτων των ευγενών στους χωρικούς. Ολη η εξουσία πρέπει να είναι στα Σοβιέτ των εργατών και των αγροτών. Απαιτεί την κατάργηση του στρατού και της αστυνομίας και την αντικατάστασή τους από τον εξοπλισμένο λαό.

Τις επόμενες μέρες πραγματοποιούνται τεράστιες διαδηλώσεις που καταλήγουν σε νέα εξέγερση και παραίτηση πολλών μελών της κυβέρνησης.

Στα τέλη του Απρίλη σε Συνδιάσκεψη του Μπολσεβίκικου Κόμματος αποφασίζεται η ειρηνική κατάκτηση της πλειοψηφίας μέσα στα Σοβιέτ, ώστε να ανατραπεί η Προσωρινή Κυβέρνηση και να περάσει σταδιακά όλη η εξουσία σ’ αυτά. Στόχος είναι ο τερματισμός του πολέμου και ψηφίζεται ένα πρόγραμμα για «την Ειρήνη, το Ψωμί και τη Γη».



Μέρες του Ιούλη - Πραξικόπημα του Κορνίλοφ

Στα τέλη του Ιούνη καθώς και τον επόμενο μήνα ξεσπούν στην Πετρούπολη νέα τεράστια συλλαλητήρια διαμαρτυρίας, ενάντια στον πόλεμο. Εργάτες μαζί με στρατιώτες εξεγείρονται. Οι μπολσεβίκοι όμως εκτιμούσαν ότι η εξέγερση ήταν πρόωρη και δεν ήταν η κατάλληλη στιγμή για να δοθεί η αποφασιστική μάχη. Οι διαμαρτυρίες ξεκινούν στις 3 Ιούλη με κεντρικό σύνθημα «Ολη η εξουσία στα Σοβιέτ», με συμμετοχή και των μπολσεβίκων, χωρίς σοβαρά επεισόδια. Στη διαδήλωση όμως που πραγματοποιείται την επόμενη μέρα (4 Ιούλη) οι κοζάκοι και οι ευέλπιδες επιτίθενται σκοτώνοντας δεκάδες διαδηλωτές. Το μπολσεβίκικο κόμμα τίθεται εκτός νόμου. Συλλαμβάνονται πολλά στελέχη του. Ο Λένιν καταφέρνει να αποφύγει τη σύλληψη περνώντας παράνομα στη Φινλανδία.

Μετά τα γεγονότα της 4ης Ιούλη, πρωθυπουργός γίνεται ο Κερένσκι και διορίζει αρχιστράτηγο τον Κορνίλοφ. Ο Κορνίλοφ αμέσως παίρνει εντολές να συντρίψει τους Μπολσεβίκους. Ετσι η κυβέρνηση περνά στην ανοιχτή τρομοκρατία. Επαναφέρει την ποινή του θανάτου, τη λογοκρισία, κλείνει μπολσεβίκικες εφημερίδες συλλαμβάνει και φυλακίζει μπολσεβίκους. Παρόλα αυτά οι μπολσεβίκοι δυναμώνουν. Οι απεργίες και οι διαδηλώσεις συνεχίζονται και τον επόμενο μήνα.

Το 6ο συνέδριο του Μπολσεβίκικου κόμματος (26 Ιούλη - 3 Αυγούστου) εκτιμά ότι δεν υπάρχει πια ειρηνικός δρόμος για το σοσιαλισμό μετά τα γεγονότα του Ιούλη. Βασικός στόχος του κόμματος γίνεται η προετοιμασία της σοσιαλιστικής επανάστασης, η ανατροπή της δικτατορίας της αστικής τάξης και η εγκαθίδρυση της δικτατορίας του προλεταριάτου σε συμμαχία με τη φτωχή αγροτιά.

Στα τέλη Αυγούστου ο Κορνίλοφ, σε συνεργασία με τον Κερένσκι οργανώνει πραξικόπημα με στόχο την επαναφορά του τσάρου, τη διάλυση των Σοβιέτ και τη συντριβή των μπολσεβίκων. Όμως οι μπολσεβίκοι μαζί με πλήθος λαού σταματούν το πραξικόπημα.

Η νίκη αυτή ενισχύει τους μπολσεβίκους και η επανάσταση προχωράει με γοργά πλέον βήματα. Οι απεργίες πληθαίνουν, ο στρατός διαλύεται, οι αγρότες καταλαμβάνουν τη γη των γαιοκτημόνων, οι εργάτες στις βιομηχανίες απαιτούν εργατικό έλεγχο στην παραγωγή. Οι μπολσεβίκοι ρίχνουν το σύνθημα «Ειρήνη, Γη, Ψωμί» και μέχρι τα μέσα Σεπτέμβρη ελέγχουν τα Σοβιέτ της Πετρούπολης και της Μόσχας.



Η επανάσταση του Οκτώβρη

Στις 7 του Οκτώβρη ο Λένιν επιστρέφει κρυφά στην Πετρούπολη και η ΚΕ του μπολσεβίκικου κόμματος αποφασίζει να πραγματοποιηθεί άμεσα ένοπλη εξέγερση.

Το βράδυ της 23ης προς 24η Οκτώβρη ο Κερένσκι δίνει εντολή να καταληφθεί το Σμόλνι (κέντρο επιχειρήσεων των μπολσεβίκων), να αποκοπούν οι εργατικές συνοικίες από το κέντρο και συγκεντρώνει ένοπλους στα χειμερινά ανάκτορα. Οι μπολσεβίκοι σε απάντηση καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της Πετρούπολης, γέφυρες, σιδηροδρομικούς σταθμούς, το Κεντρικό Ταχυδρομείο, την Κρατική Τράπεζα, την Ηλεκτρική Εταιρεία κ.α. Το πρωί της 25ης Οκτώβρη δημοσιεύεται ένα διάγγελμα του Λένιν «Προς τους πολίτες της Ρωσίας!», ανακοινώνοντας ότι η Προσωρινή Κυβέρνηση ανατράπηκε και η εξουσία πέρασε στα χέρια του Σοβιέτ της Πετρούπολης. Τέλος, το βράδυ της 25ης Οκτωβρίου στις 9 και 40’ το καταδρομικό Aurora έδωσε το σύνθημα για την έφοδο στα χειμερινά ανάκτορα που ήταν και η έδρα της κυβέρνησης του Κερένσκι. Τα ανάκτορα καταλαμβάνονται αλλά ο Κερένσκι θα διαφύγει.

Την επομένη η ΚΕ του μπολσεβίκικου κόμματος αποφασίζει να σχηματιστεί μια εργατοαγροτική κυβέρνηση, το Συμβούλιο των Επιτρόπων του Λαού (ΣΕΛ) που λειτουργεί ως Υπουργικό Συμβούλιο, με πρόεδρο τον Λένιν και Λαϊκούς Επιτρόπους τους Στάλιν, Τρότσκι, Ρίκοφ, Αντόνοφ- Οβσέενκο, Σλιάπνικοφ, Λουνατσάρσκι, Μιλιούτιν, κ.α. Ο Κάμενεφ ορίστηκε πρόεδρος του συνεδρίου των Σοβιέτ και ο Ζηνόβιεφ διευθυντής της εφημερίδας των σοβιέτ, «Ιζβέστια». Τα Σοβιέτ είναι πλέον κυρίαρχα όργανα στη Ρωσία, επικεφαλής των οποίων είναι η Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή των Σοβιέτ και το ΣΕΛ.

Μια από τις πρώτες αποφάσεις της νέας εξουσίας είναι να ζητήσει από τις κυβερνήσεις της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας τον τερματισμό του πολέμου. Επίσης καταργείται η ατομική ιδιοκτησία στη γη και πλέον θα υπάρχει η παλλαϊκή κρατική ιδιοκτησία. Η φεουδαρχική γη και τα μοναστηριακά κτήματα παραχωρούνται στους αγρότες χωρίς αποζημίωση. Τέλος ιδιοκτησία του κράτους θα είναι πλέον ο ορυκτός πλούτος, τα δάση και τα νερά της χώρας.

Λίγες μέρες αργότερα το ΣΕΛ εγκρίνει τη «Διακήρυξη των δικαιωμάτων των λαών της Ρωσίας» και δημοσιεύει τα «Νοεμβριανά διατάγματα» (τερματισμός του πολέμου, μοίρασμα της γης, εθνικοποίηση των βιομηχανικών επιχειρήσεων και των τραπεζών, κατάργηση της κληρονομικότητας, ισότητα των διαφόρων εθνοτήτων κ.α.). Επίσης θεσπίζονται ίσα δικαιώματα για όλους, άντρες και γυναίκες και θεσμοθετείται ο εργατικός έλεγχος στα εργοστάσια.

Πολύ γρήγορα η επανάσταση εξαπλώνεται και σ’ άλλες πόλεις. Όμως ο εμφύλιος πόλεμος και οι ξένες επεμβάσεις που ακολούθησαν θα διαρκέσουν μερικά χρόνια ακόμα. Τελικά η νίκη της επανάστασης θα είναι ένα κοσμοϊστορικό γεγονός. Θα επιτρέψει στο νεαρό σοβιετικό κράτος να επιχειρήσει την πρώτη προσπάθεια οικοδόμησης μιας νέας σοσιαλιστικής κοινωνίας για αρκετές δεκαετίες, να καταφέρει να απαντήσει σε προκλήσεις εσωτερικές και εξωτερικές, να στηρίξει τη δράση πολλών κομμουνιστικών κομμάτων σε όλο τον κόσμο, και φυσικά να συντρίψει το τέρας του ναζισμού στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Το πισωγύρισμα και η καπιταλιστική παλινόρθωση που ακολούθησε δεν μειώνουν καθόλου τη σημασία της οκτωβριανής επανάστασης. Ακόμα και σήμερα μέσα στην καπιταλιστική Ρωσία αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο τα ονόματα των Λένιν και Στάλιν εξακολουθούν να εμπνέουν χιλιάδες κομμουνιστές στον αγώνα τους για κοινωνική απελευθέρωση.





Βιβλιογραφία:

Απαντα Λένιν, τόμοι 22, 23, 24, 4η ρωσ. έκδοση

Απαντα Στάλιν, τόμοι 3, 4, εκδ. Γνώσεις

«Απ’ το Φλεβάρη στον Οκτώβρη του 1917», Ι.Β. Λένιν , εκδ. Κοροντζή

«1917-19153 - Η ιστορία διδάσκει και εμπνέει», Β. Σαμαράς, εκδ. Προλεταριακή Σημαία

Παγκόσμια ιστορία, Ακαδημία Επιστημών ΕΣΣΔ, τόμοι Β2, Η, εκδ. Μέλισσα

«Ιστορία της Σοβιετικής Ενωσης», Jean Elleinstein, τόμος Α, εκδ. Θεμέλιο

«Ιστορία της Σοβιετικής Ενωσης», Ε. Χ. Καρρ, εκδ. Υποδομή

«10 Μέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο», Τζον Ριντ, εκδ. Πολίτης

«Ιστορία του κομμουνιστικού κόμματος (μπολσεβίκων) της Σοβιετικής Ένωσης» τόμος Α, Εκδόσεις του Λαού

«Οι ταξικοί αγώνες στην ΕΣΣΔ 1917-1923» τόμος Α, Σαρλ Μπετελέμ, εκδ. Ράππα