Προλεταριακή
Σημαία φ. 532 24-9-2005
Μετά την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού τον Αύγουστο του 1949 χιλιάδες αντάρτες και αντάρτισσες αναγκάζονται να καταφύγουν αρχικά στην Αλβανία και μετά στις άλλες Λαϊκές Δημοκρατίες (ΛΔ). Στις χώρες αυτές, εκτός από τη διασφάλιση της ίδιας τους της ύπαρξης, βρήκαν εργασία και πολλοί απ’ αυτούς κατάφεραν να σπουδάσουν. Ένα μεγάλο τμήμα των μαχητών του ΔΣΕ (περίπου 8.000) μεταφέρθηκε στην πρωτεύουσα του Ουζμπεκιστάν, την Τασκένδη. Ετσι δημιουργήθηκε εκεί η μεγαλύτερη Κομματική Οργάνωση των Ελλήνων πολιτικών προσφύγων στις ΛΔ, η Κομματική Οργάνωση Τασκένδης (ΚΟΤ).
Οι πρώτες επεμβάσεις των χρουστσοφικών
Μετά το θάνατο του Στάλιν στα 1953, οι Χρουστσοφικοί, που κατάφεραν να αναρριχηθούν στην ηγεσία του ΚΚΣΕ, έβαλαν σαν στόχο την ανατροπή των ηγεσιών σε όλα τα κομμουνιστικά κόμματα και την επιβολή με όλα τα μέσα των δικών τους ανθρώπων που ήταν διατεθειμένοι να εφαρμόσουν τη ρεφορμιστική - αναθεωρητική τους πολιτική. Κάτι αντίστοιχο συνέβη και με το ΚΚΕ, μόνο που στην περίπτωση αυτή η ανατροπή συνοδεύτηκε ακόμα και με τη διάλυση ολόκληρων οργανώσεων. Καθοριστικός παράγοντας στα σχέδιά τους ήταν η επικράτησή τους στην ΚΟΤ που ήταν η μεγαλύτερη και δυναμικότερη οργάνωση των πολιτικών προσφύγων.
Ετσι από το 1954 ξεκίνησαν μια υπόγεια φραξιονιστική δουλειά συκοφάντησης του Νίκου Ζαχαριάδη του ηγέτη του ΚΚΕ, αλλά και προσεταιρισμού πολλών ηγετικών στελεχών του κόμματος, με στόχο την αλλαγή των συσχετισμών υπέρ τους, καταρχάς σε στελεχικό επίπεδο. Τελικά κατάφεραν μετά από μια απροκάλυπτη παρέμβαση να τοποθετήσουν στην ηγεσία της ΚΟΤ τους δικούς τους ανθρώπους, που υποτάχθηκαν στις ρεβιζιονιστικές θέσεις των χρουστσοφικών αλλά ήταν πολύ μακριά από τις απόψεις του κόμματος. Οι εξελίξεις αυτές ήταν αντίθετες και με τη θέληση της πλειοψηφίας των απλών μελών της ΚΟΤ. Βασικό στέλεχος και καθοδηγητής της φράξιας αυτής ήταν ο Πάνος Δημητρίου, που μετά τη διάσπαση του 1968 κατέληξε σε ηγετική θέση στο ΚΚΕ(εσ). Με την αμέριστη συμπαράσταση των σοβιετικών αρχών η νέα ηγετική ομάδα προχώρησε σε μαζικές διαγραφές μελών που αντιτάσσονταν στις ρεφορμιστικές απόψεις της. Σταδιακά, με την άμεση καθοδήγηση των Σοβιετικών, προχώρησε σε ανοιχτή επίθεση στους Ελληνες της Τασκένδης με απολύσεις από την εργασία, απειλές για μετατοπίσεις και εξορία στη Σιβηρία. Οι Σοβιετικοί υπεύθυνοι για την καθοδήγηση της ομάδας αυτής ήταν ο Σαάκοφ (συνταγματάρχης του υπουργείου Εσωτερικών και Ασφάλειας στο Ουζμπεκιστάν) και ο Πονομαριόφ (μέλος της ΚΕ του ΚΚΣΕ). Είναι χαρακτηριστικά τα όσα λέγανε για το Ζαχαριάδη στους Ελληνες πολιτικούς πρόσφυγες: (Σαάκοφ): «Να σας πώς εγώ για το Ζαχαριάδη. Ένα βουνό από λάθη έκανε. Να σας τα πω ένα ένα. Και πρώτα απ’ όλα έστελνε στελέχη στην Αθήνα για παράνομη δουλειά και ειδοποιούσε ο ίδιος την Ασφάλεια να φροντίσει να τα ξετρυπώσει, να τα συλλάβει.» (Αχιλ. Παπαϊωάννου, σελ. 62). Ο Πονομαριόφ προχωρούσε, μεθοδικά, ακόμα περισσότερο, προτείνοντας και τους αντικαταστάτες του Ζαχαριάδη: «Εμείς ξέρουμε ότι στην ηγεσία σας υπάρχει βάλτος, υπάρχει προδότης… Πρέπει να ξέρετε ότι ο Ζαχαριάδης υστερεί ως προς την ανάδειξη ικανών στελεχών. Πολλά στελέχη, όπως ο Δημητρίου, ο Εξαρχος, ο Φουρκιώτης, ο Ευθυμιάδης, ο Ζαχαριάδης δεν τα ανέδειξε στο κεντρικό όργανο. Δεν το βλέπετε; Η ηγεσία του Ζαχαριάδη σας οδήγησε στην ήττα στο Γράμμο. Πρέπει να αλλάξει ηγεσία το ΚΚΕ. Πρέπει να μας βοηθήσετε. Ετσι δεν είναι;» (Αχιλ. Παπαϊωάννου, σελ. 63).
Τα γεγονότα της 9ης Σεπτέμβρη του 1955
Η ηγεσία του ΚΚΕ αποφάσισε να αντιδράσει δυναμικά στην απαράδεκτη αυτή κατάσταση, καθαιρώντας το Γραφείο της Κομματικής Επιτροπής Τασκένδης στις 9 Σεπτέμβρη του 1955. Τοποθετήθηκε προσωρινό γραφείο με στόχο την εκλογή συνέδρων για τη Συνδιάσκεψη, από τη βάση. Η απόφαση αυτή βρήκε σύμφωνες τις 11 από τις 14 πολιτείες των ελλήνων προσφύγων στην Τασκένδη. Την ίδια μέρα η καθαιρεμένη ηγεσία, με την προτροπή των Σοβιετικών, προχώρησε σε μια άνευ προηγουμένου ενέργεια εις βάρος της ΚΟΤ. Το απόγευμα της 9ης Σεπτέμβρη 400 περίπου μέλη του κόμματος από τις 3 πολιτείες που υποστήριζαν την κλίκα του Π. Δημητρίου επιτέθηκαν με μαχαίρια, λοστούς, τούβλα και πέτρες στα γραφεία της ΚΟΤ, όπου μέσα βρίσκονταν 20 περίπου μέλη. Η επίθεση είχε καθαρά δολοφονικούς σκοπούς αλλά οι αμυνόμενοι κατάφεραν να κλείσουν τις εισόδους του δευτέρου ορόφου του κτιρίου και να ειδοποιήσουν για ενισχύσεις. Ο Γαβρίλης Λαμπάτος περιγράφει: «Από την πλευρά των αντιζαχαριαδικών έγινε προσπάθεια κατάληψης των γραφείων. Λίγο νωρίτερα είχε ξυλοκοπηθεί άγρια τμήμα της φρουράς που δεν είχε προλάβει να καταφύγει στο εσωτερικό του κτιρίου. Οι επιτιθέμενοι αντιζαχαριαδικοί κατέλαβαν το ισόγειο, αλλά οι αμυνόμενοι έφραξαν τη σκάλα που οδηγούσε στον πρώτο όροφο με κάθε είδους αντικείμενα (ντουλάπια κ.ά.) και πετώντας τούβλα δεν επέτρεψαν την κατάληψη του υπόλοιπου κτιρίου». (Γ. Λαμπάτος, σελ. 165)
Το δυσάρεστο στην υπόθεση είναι ότι τα γραφεία βρίσκονταν στην 7η πολιτεία (μία από τις τρεις που ελέγχονταν από τη φράξια) και οι τραμπούκοι επιδόθηκαν σε ένα όργιο ξυλοδαρμών και μαχαιρωμάτων ενάντια σε όποιον ήθελε να βοηθήσει τους έγκλειστους. Οι σοβιετικές αρχές παρακολουθούσαν τις εξελίξεις χωρίς να επεμβαίνουν. Σύντομα όμως έφτασαν ενισχύσεις με Ελληνες από όλες τις πολιτείες, οι συμπλοκές γενικεύτηκαν και οι τραμπούκοι αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν. Τα επεισόδια συνεχίστηκαν και τις επόμενες δύο μέρες (10 και 11 Σεπτέμβρη) με ξυλοδαρμούς και μαχαιρώματα. Οι σοβιετικές αρχές συνέλαβαν δεκάδες Ελληνες κι απ’ τις δυο πλευρές αλλά στις δίκες που έγιναν καταδικάστηκαν μόνο όσοι ήταν με την μεριά των υπερασπιστών των γραφείων!! Πολλοί απ’ αυτούς εξορίστηκαν.
Στην «Εκθεση για το έργο της επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΣΕ για την εξακρίβωση των αιτίων και των συνθηκών που οδήγησαν στα επεισόδια στην Τασκένδη» επιρρίπτονται οι ευθύνες αποκλειστικά στο Ζαχαριάδη: «…Για τις ταραχές που έγιναν στην κοινότητα των Ελλήνων πολιτικών προσφύγων στην Τασκένδη και για την ανώμαλη κατάσταση που δημιουργήθηκε στην κομματική οργάνωση της Τασκένδης του ΚΚΕ ευθύνονται κυρίως οι αντιπρόσωποι της ΚΕ του ΚΚΕ και προσωπικά ο σ. Ζαχαριάδης, οι οποίοι με τις λανθασμένες ενέργειες τους και τη μεροληπτική τους στάση διέσπασαν την κομματική οργάνωση του ΚΚΕ σε δύο εχθρικές ομάδες…». (Β.Γ. Αφινιάν, Β. Κόντης, …σελ. 87)
Η πραξικοπηματική στροφή στο ρεφορμισμό
Οι σοβιετικοί απαγόρευσαν ακόμα και την έκδοση της εφημερίδας από την ΚΟΤ και η προσωρινή ηγεσία που ορίστηκε από την ΚΕ του ΚΚΕ τελούσε κάτω από ένα ιδιότυπο καθεστώς ημιπαρανομίας. Στις συνελεύσεις που ακολούθησαν το 80% των μελών του κόμματος υποστήριξε την ηγεσία του παρά τις συνεχείς παρεμβάσεις και απειλές του ΚΚΣΕ. Το αποτέλεσμα ήταν να αποκρουστεί αυτή η πρώτη επίθεση των Σοβιετικών στα εσωτερικά του ΚΚΕ, αλλά αυτό ήταν κάτι προσωρινό. Η συνδιάσκεψη της ΚΟΤ, που ορίστηκε για τις αρχές του ’56 και με βάση τους συσχετισμούς θα εξελισσόταν σε μια πανωλεθρία των ρεβιζιονιστών, ακυρώθηκε με εντολή των σοβιετικών. Ακολούθησε το 20ο συνέδριο του ΚΚΣΕ, που επισημοποίησε τη μεγάλη στροφή στη Σοβιετική Ενωση και η περίφημη 6η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, που με πραξικοπηματικό τρόπο και την άμεση παρέμβαση των Σοβιετικών άλλαξε τους συσχετισμούς στην ηγεσία του ιστορικού κόμματος. Με εντελώς αντιδημοκρατικές διαδικασίες, μαζικές διαγραφές, όπου η μειοψηφία διέγραφε την πλειοψηφία σε μια σειρά οργανώσεις των Ελλήνων στην Τασκένδη (και όχι μόνο) ξεκίνησε ένα δραματικό ολίσθημα σε θέσεις και πρακτικές και άλλαξε συνολικά η πορεία του ΚΚΕ. Μια πορεία προσκόλλησης στο ρεβιζιονισμό της Σοβιετικής Ενωσης που είχε ως αποτέλεσμα την εξορία πολλών προσφύγων στην Σιβηρία (μέσα σ’ αυτούς και ο Ζαχαριάδης). Μια πορεία που πέρασε μέσα από τον «ειρηνικό δρόμο για το σοσιαλισμό» το 1957, τη διάσπαση του 1968, τη θεωρία περί «δημοκρατικών δυνάμεων» το 1981, τη συγκυβέρνηση το 1989, τη νέα διάσπαση με το ΣΥΝ και την ανοιχτή υπονόμευση των εργατικών και αγροτικών αγώνων.
Το θετικό της υπόθεσης είναι ότι οι άνθρωποι που έδωσαν τότε τη μάχη κράτησαν ψηλά τη σημαία του μαρξισμού - λενινισμού, υπερασπίστηκαν με συνέπεια την υπόθεση του σοσιαλισμού και του κομμουνισμού και παρά τις δυσκολίες της εποχής κατάφεραν να δημιουργήσουν νέες οργανώσεις, πραγματικά κομμουνιστικές, που έδωσαν, δίνουν και θα συνεχίσουν να δίνουν τη μάχη για το χτίσιμο του κόμματος της εργατιάς.
Βιβλιογραφία
1. Αχιλλέας Παπαϊωάννου, «Η απαγορευμένη εικόνα», Φιλίστωρ
2. Γαβρίλης Λαμπάτος, «Ελληνες πολιτικοί πρόσφυγες στην Τασκένδη 1949-1957», Κούριερ-Εκδοτική
3. Β. Γ. Αφινιάν, Β Κόντης, Κ Παπουλίδης, Ν. Ντ. Σμιρνόβα, Ν. Τομίλινα, «Οι σχέσεις ΚΚΕ και ΚΚ Σοβιετικής ενωσης στο διάστημα 1953-1977», Παρατηρητής
4. Πολύδωρος Δανιηλίδης, «…Ο Πολύδωρος θυμάται», Ιστορικές Εκδόσεις
5. «Το ΚΚΕ, επίσημα κείμενα» τόμος 7ος, 8ος, Σύγχρονη Εποχή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου