Η ονομασία του ιστολογίου είναι ο τίτλος του βιβλίου του Βασίλη Σαμαρά "1917-1953, Η ιστορία διδάσκει και εμπνέει"

Σάββατο 12 Δεκεμβρίου 2015

70 χρόνια από την άγρια δολοφονία του. Σίμος Κερασίδης, ο ανυπότακτος λεβεντονιός. Παρουσίαση του ιστορικού μυθιστορήματος «Στο Ρύγχος του Λύκου»

του Δημήτρη Παυλίδη

Θεσσαλονίκη, Απρίλης 2013 


Ο Σίμος Κερασίδης υπήρξε μια θρυλική μορφή του αντιστασιακού-απελευθερωτικού αγώνα στα χρόνια της τριπλής κατοχής στην Θεσσαλονίκη και ευρύτερα, στην Μακεδονία. 


Επίσης του κομμουνιστικού κινήματος από τα τις αρχές της δεκαετίας του Τριάντα και ειδικά στα σκληρά χρόνια της Μεταξικής δικτατορίας. Πλούσια στα όρια της μυθιστορίας η δράση και η σύντομη ζωή του, σταμάτησε απότομα πριν εβδομήντα χρόνια, τον Απρίλη του 1943. Δολοφονήθηκε άνανδρα και βασανιστικά από έλληνες συνεργάτες των κατακτητών μαζί με τους συντρόφους του, στην Δυτική Μακεδονία. 
Αυτόν τον σημαντικό αλλά στους πολλούς άγνωστο αγωνιστή έχει κεντρικό πρόσωπο το ιστορικό μυθιστόρημα «Στο Ρύγχος του Λύκου» του θεσσαλονικιού λογοτέχνη Σίμου Κερασίδη, που κυκλοφόρησε πριν λίγο καιρό από τις εκδόσεις Πηγή. 

Ο συγγραφέας είναι ανιψιός του αγωνιστή και φέρει το ίδιο όνομα. Πρωτοεμφανίστηκε στην ελληνική λογοτεχνία το 1995 με την συλλογή διηγημάτων «το τραμ» και από τότε εξέδωσε τρία μυθιστορήματα μια αυτοβιογραφική ιστορία για την Θεσσαλονίκη και την Τούμπα ένα λεύκωμα για την Τούμπα των προσφύγων. 

Ο Σίμος Κερασίδης ήταν ένα από τα σημαίνοντα ηγετικά στελέχη του, άπιαστου από το κυνηγητό του Μανιαδάκη, Μακεδονικού Γραφείου του ΚΚΕ. Εγκατεστημένος στην Θεσσαλονίκη έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην οργάνωση της αντίστασης ενάντια στους Γερμανούς στην κυριολεξία πριν καν αυτοί μπούνε από την πύλη του Βαρδάρη στην πόλη. Οργάνωσε την απόκρυψη οπλισμού και την απόδραση από το σανατόριο στο Ασβεστοχώρι, η τελευταία, ώρες πριν εισέλθουν οι κατακτητές. Από την πρώτη στιγμή μαζί με μια ομάδα αποφασισμένων κομμουνιστών ρίχτηκε στην οργάνωση της αντίστασης, στην εκτέλεση των πρώτων σαμποτάζ και στην ίδρυση των δυο ανταρτομάδων που βγήκαν στο κλαρί στην περιοχή της Νιγρίτας και του Κιλκίς. Ο «Ανδρούτσος» στα Κερδύλια και στα Κρούσια ο «Διάκος» είναι τα πρώτα οργανωμένα ένοπλα τμήματα στην ηπειρωτική Ελλάδα που θα κτυπήσουν τους Γερμανούς. Νωρίτερα, ο Κερασίδης θα παίξει καθοριστικό ρόλο στην ίδρυση της οργάνωσης «Ελευθερία», προδρομικής του ΕΑΜ αντιστασιακής συνεργασίας στην Μακεδονία. Θα συνυπογράψει την αρχική διακήρυξη σαν Μήτσος Χρυσαφόπουλος εκπροσωπώντας την ΟΚΝΕ και θα γίνει η ψυχή της έκδοσης της ομώνυμης εφημερίδας αλλά και άλλων κομματικών εκδόσεων που θα αποτελέσουν τον μαζικό αντιστασιακό τύπο σε όλη την κεντρική Μακεδονία. Είναι ο άνθρωπος που βρίσκονταν πίσω από τις πρώτες μαζικές φοιτητικές κινητοποιήσεις στην Θεσσαλονίκη με κορυφαία αυτήν της 25ης του Μάρτη του 1942 και άλλες αντιστασιακές ενέργειες. O Γ. Καφταντζής που έχει γράψει για το Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης στον καιρό της κατοχής, αναφέρεται σε τρεις φοιτητικές ομάδες που αποτελούσαν τον πρώτο αντιστασιακό πυρήνα στο Πανεπιστήμιο ο οποίος σχηματίστηκε με ευθύνη του Κερασίδη. Τεχνίτης στις αποδράσεις, τον έπιασαν οι κάθε λογής διώκτες του στην δεκαετία του Τριάντα και στην Κατοχή οκτώ φορές και ισάριθμες το έσκασε. Τελευταία απόδραση από τα κρατητήρια της Ειδικής Ασφάλειας στην Λεωφόρο Στρατού την άνοιξη του 1942. Σε αποστολή για την οργάνωση του ΕΑΜ στην Δυτική Μακεδονία, αφού κατάφερε να αντιμετωπίσει με επιτυχία προβλήματα που αφορούσαν τις συμμαχίες και την ανάπτυξη του Μετώπου, στην επιστροφή, θα συλληφθεί από ομάδα τουρκόφωνων Ποντίων από τα Ιμερα Κοζάνης που καθοδηγούσε ο περιβόητος Μιχάλαγας. Με εντολή του ιδίου, του Χρυσοχόου και της ΕΚΑ- ΥΒΕ (κατοπινής ΠΑΟ) αφού βασανιστεί θα δολοφονηθεί άγρια στην κορυφή της Ζαρκαδόπετρας στην περιοχή των Σερβίων στις 15 του Απρίλη 1943. Μαζί του θα μαρτυρήσουν άλλοι έξι ΕΑΜίτες και κομμουνιστές. Λάζαρος Ζησιάδης (Τερπόφσκι), Γιώργος Μέντζας, Παναγιώτης Τάσιου, Βασίλης Τερζόπουλος, Νίκος Κουτσαντώνης και Μιχάλης Γουλάρας.
«Στο Ρύγχος του Λύκου» η εξιστόρηση ξεκινά από την γενέτειρα του Κερασίδη, την Οινόη του Πόντου στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας. Γεννημένος το 1918 ακολουθεί την μοίρα των προσφύγων που ξεριζωμένοι έρχονται στην Ελλάδα. Η οικογένεια ορφανή από τον πατέρα που σκοτώθηκε από τους Τούρκους επιστρατευμένος σε τάγμα εργασίας, ύστερα από περιπέτειες καταλήγει στον προσφυγομαχαλά της Τούμπας. Σε αυτόν θα αντρωθεί ο ήρωας της ιστορίας, δυνατό παιδί θα ασχοληθεί με την ελληνορωμαϊκή πάλη, θα μπει στην βιοπάλη από μικρός και γρήγορα θα οργανωθεί στην ΟΚΝΕ. Από εκεί και πέρα και μέχρι την 4η Αυγούστου του 1936 θα συμμετέχει ενεργά στην πολιτική δράση και στους συνεχείς εργατικούς αγώνες στην πόλη. Θα βρεθεί για λίγο καιρό στον βράχο του Αι-Στράτη, πολιτικός εξόριστος μετά τον Μάη του '36 και αμέσως μετά, από το φθινόπωρο, θα επιστρέψει και θα περάσει στην παρανομία. Σε στιγμές πολύ δύσκολες για το ΚΚΕ, στα χρόνια της συνεχούς καταδίωξης, της διάλυσης των οργανώσεων από τους πράκτορες του Μανιαδιάκη ο Κερασίδης μαζί με την περιβόητη ομάδα του Μακεδονικού Γραφείου θα μείνουν όρθιοι. Θα αλλάζουν συχνά πρόσωπα και γιάφκες για να διαφεύγουν, θα οργανώσουν και θα διασώσουν τμήμα του παράνομου μηχανισμού και θα γλιτώσουν από το εσωτερικό αλληλοφάγωμα των δύο Κεντρικών Επιτροπών, κρατώντας αποστάσεις και δρώντας ανεξάρτητα. Έτσι θα τους βρει η τριπλή κατοχή, ετοιμοπόλεμους και αποφασισμένους για δράση. Οι περισσότεροι θα θυσιαστούν πριν λευτερωθεί η πατρίδα από τους κατακτητές. Στις 6 του Ιούνη του '43, όταν σε ειδική έκδοση η παράνομη «Ελευθερία», όργανο του ΕΑΜ Μακεδονίας αναγγέλλει τον θάνατο του Κερασίδη δεν υπάρχει τίποτε το υπερβολικό στις λιγοστές αράδες του κειμένου : «Ο πορθητής φυλακών, ρεζιλευτής της Ειδικής Ασφάλειας, ο τρόμος των εχθρών του λαού, ο ανυπότακτος λεβεντονιός. Ο θυελλώδης μαχητής, το αγνό, μεγαλόψυχο και ηχηρόγελο παλικάρι. Ο ήρωας των μακεδονικών βουνόκαμπων, ο αγαπημένος μας «Μήτσος», έπεσε … δολοφονημένος. Μαζί του και έξι λιοντόκαρδα παλικάρια….». Πριν το ξεκίνημα της αφήγησης της σύντομης ζωής του Σίμου ο συγγραφέας μιλά για την προσπάθεια να βρεθεί ο τόπος που θάφτηκαν οι επτά δολοφονημένοι. Το 1988 η Νομαρχιακή Επιτροπή Κοζάνης του ΚΚΕ έφτιαξε μια ομάδα έρευνας η οποία μαζί με τον συγγραφέα γύρισαν στην περιοχή ψάχνοντας μαρτυρίες και σημεία. Τελικά τα κατάφεραν. Τα οστά του Σίμου Κερασίδη και των συντρόφων του αναπαύονται έκτοτε στο μνημείο της μάχης του Φαρδύκαμπου. Τον Σεπτέμβρη του 1988 έγινε και το πρώτο μνημόσυνο που κατά καιρούς επαναλαμβάνεται, μερικές φορές στην κορυφή της Ζαρκαδόπετρας.

Στο ιστορικό μυθιστόρημα η αληθινή ιστορία πλουτίζεται και δένεται με φανταστικά στοιχεία. Στην προκειμένη περίπτωση και για την δράση του Κερασίδη, η αφήγηση του συγγραφέα τολμώ να πω υπολείπεται της πολυσχιδούς και εν πολλοίς υπόγειας ιστορίας στην οποία διαδραμάτισε κύριο ρόλο ο ήρωας του μυθιστορήματος. Αυτό δεν το αναφέρω σαν αδυναμία. Αν και ο συγγραφέας είχε να αντιμετωπίσει ένα διάσπαρτο και ασυνεχές υλικό, ανεξερεύνητα γεγονότα και καταστάσεις, λιγοστούς ζωντανούς μάρτυρες των γεγονότων και πεισματικές σιωπές εξαιτίας της κατοπινής περιόδου της μετεμφυλιακής τρομοκρατίας αναπαριστά με ακρίβεια την αληθινή ιστορία. Ο Σίμος Κερασίδης καταφέρνει να ζωντανέψει την μορφή του Σίμου, όχι μόνο τον αγωνιστή αλλά και τον άνθρωπο, τον νέο που θυσίασε τα πάντα για την λαϊκή υπόθεση, δίχως περιττές εξιδανικεύσεις αλλά με αγάπη και σεβασμό. Προσπαθεί να πλησιάσει τις σκέψεις του, τα όνειρα και τους προβληματισμούς του. Ο συγγραφέας Σίμος Κερασίδης τίμησε και με το παραπάνω την υπόσχεση που έδωσε στην μάνα του Σίμου, στην γιαγιά Ρόδη. Όχι μόνο βρήκε τον τόπο που οι δολοφόνοι έθαψαν πρόχειρα τον αγωνιστή με τους συντρόφους του. Αλλά και με το βιβλίο πετυχαίνει να γνωρίσει τον Σίμο σε πολλούς νέους ανθρώπους και να διαιωνίσει την μνήμη του. Και αυτό είναι πολύ σημαντικό για την δύσκολη σημερινή περίοδο που ξαναζεί ο λαός μας.


Ο αγωνιστής Σίμος Κερασίδης υπήρξε ένας από τους πολλούς μιας γενιάς -δρακογενιά την ονόμασαν μερικοί- που πρωταγωνίστησε σε μια σκληρή αλλά και κρίσιμη εποχή της νεοελληνικής ιστορίας. Της πιο ελπιδοφόρας και ηρωικής γενιάς που γέννησαν οι συνθήκες στον εικοστό αιώνα, σε αυτήν την χώρα. Σαν τον Κερασίδη υπήρξαν πολλοί, νέοι και νέες που έδωσαν ανυστερόβουλα τα πάντα -μέχρι την υπέρτατη θυσία- για την εθνική και κοινωνική απελευθέρωση. Μέσα από τους πολλούς όμως, ορισμένοι -όπως συνήθως συμβαίνει- ξεχώριζαν. Έδωσαν το έναυσμα, παρακίνησαν και υπήρξαν οδηγοί αυτής της συλλογικής κοινωνικής ανάτασης και εκτίναξης. Ένας από αυτήν την ιδιαίτερη κατηγορία ήταν ο Σίμος Κερασίδης, ο λεβεντονιός που μπήκε άφοβα πολλές φορές στο ρύγχος του λύκου για να ζήσει ο λαός μας δίχως ζυγούς, κατακτητές και εκμεταλλευτές. Σήμερα -αν και με διαφορετικούς τρόπους και σε άλλες συνθήκες- στις δύσκολες στιγμές που περνά ο λαός μας χρειαζόμαστε παραδείγματα σαν αυτό του Σίμου Κερασίδη. Παραδείγματα που υπογραμμίζουν πως και σε στιγμές που είναι σκληρές και φαντάζουν ανυπέρβλητες η αντίσταση μπορεί να πραγματωθεί και να κυοφορήσει ελπιδοφόρες προοπτικές.







Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου