Εισήγηση του περιοδικού «Έναυσμα» στην εκδήλωση για τα 30 χρόνια της ΜΠΠΕ
Αγαπητοί φίλοι και συναγωνιστές,
30 χρόνια πριν, στη μακρινή Κίνα, εκατομμύρια νεολαίοι αλλά και εργάτες εξεγείρονται. Μια πρωτοφανής, μαζική εξέγερση βρίσκεται σε εξέλιξη. Το νέα που φτάνουν από την Ανατολή στην αρχή είναι λίγα, αντιφατικά, συγκεχυμένα. Τα ειδησεογραφικά πρακτορεία της Δύσης αλλά και εκείνα που ελέγχονται από τη Μόσχα για ένα πράγμα είναι σίγουρα. Ότι αυτή η επανάσταση ευνοείται και καθοδηγείται από τον Μάο Τσε Τουνγκ.
Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία αρ. φύλ. 319, στις 8/6/1996
Αγαπητοί φίλοι και συναγωνιστές,
30 χρόνια πριν, στη μακρινή Κίνα, εκατομμύρια νεολαίοι αλλά και εργάτες εξεγείρονται. Μια πρωτοφανής, μαζική εξέγερση βρίσκεται σε εξέλιξη. Το νέα που φτάνουν από την Ανατολή στην αρχή είναι λίγα, αντιφατικά, συγκεχυμένα. Τα ειδησεογραφικά πρακτορεία της Δύσης αλλά και εκείνα που ελέγχονται από τη Μόσχα για ένα πράγμα είναι σίγουρα. Ότι αυτή η επανάσταση ευνοείται και καθοδηγείται από τον Μάο Τσε Τουνγκ.
Όλες οι ειδήσεις μιλούν για σφαγές, για αντιπαραθέσεις κλικών. Φτάνουν μάλιστα να αναμεταδίδουν ότι το αίμα ρέει άφθονο στην Κίνα σε σημείο, όπως χαρακτηριστικά ανέφεραν, ο Κίτρινος ποταμός να ‘χει γίνει κόκκινος. Τα ερωτήματα που εκείνη την εποχή απασχολούν τούς αριστερούς και κομμουνιστές σ' όλο τον κόσμο, σε σχέση με το τι συμβαίνει στο Πεκίνο, στη Σαγκάη και αλλού στην αχανή αυτή χώρα είναι πολλά. Ποιοι συγκρούονται και γιατί; Εναντίον ποιων στρέφονται αυτοί που ξεσηκώνονται;
Αρκετά από τα προβλήματα του τότε εξακολουθούν να απασχολούν και σήμερα. Άσχετο αν τα όσα κοσμογονικά γεγονότα συνέβησαν από τότε μέχρι σήμερα, και ιδίως μετά το 1989, έχουν θολώσει πολύ περισσότερο τις τότε εξελίξεις, τι κάνουν να φαντάζουν μακρινές και παρωχημένες. Σε τέτοιο βαθμό, που ολόκληρα τμήματα της σημερινής νεολαίας να έχουν πλήρη άγνοια. Όλες αυτές τις δεκαετίες η αστική τάξη και ο ιμπεριαλισμός της Δύσης, όποτε «θυμούνται» για δικούς τους λόγους, τα όσα συνέβησαν συνεχίζουν αταλάντευτα να δίνουν τις δικές τους ερμηνείες. Έχουν μια σταθερή γραμμή. Τέτοια που φάνηκε σε όλα τα αφιερώματα που έκαναν πρόσφατα σε εφημερίδες και τηλεόραση μ’ αφορμή τα 30χρονα της ΜΠΠΕ. Στη χώρα μας μάλιστα, εκτός από τα όσα έγραψαν οι εφημερίδες, προβλήθηκαν στην τηλεόραση και ταινίες σύγχρονων κινέζων σκηνοθετών όπου παρουσιάζουν τα πράγματα μ’ έναν τελείως συκοφαντικό τρόπο. «Μερικές χιλιάδες πωρωμένοι και φανατισμένοι, πραιτοριανοί της αυλής του Μάο Τσε Τουνγκ, λοιδορούν και συκοφαντούν στελέχη της κυβέρνησης και του κόμματος, ανθρώπους των γραμμάτων, της τέχνης και του πολιτισμού. Μερικές χιλιάδες τυφλωμένοι, ανεγκέφαλοι φανατικοί ξεκαθαρίζουν τους αντιπάλους του Μάο, που κινδύνευε να χάσει την ηγετική και προνομιακή του θέση για τα ολέθρια λάθη που είχε διαπράξει». Αυτή είναι πάνω κάτω η μόνιμη και σταθερή «επίσημη» εκδοχή που πλασάρει ο καπιταλισμός όλες αυτές τις δεκαετίες και που επίσης υιοθέτησε και πλάσαρε η ηγεσία του εκφυλισμένου από τότε ΚΚΣΕ και όλων των κομμάτων που την ακολούθησαν και τη σιγόνταραν πειθήνια.
Αρκετά από τα προβλήματα του τότε εξακολουθούν να απασχολούν και σήμερα. Άσχετο αν τα όσα κοσμογονικά γεγονότα συνέβησαν από τότε μέχρι σήμερα, και ιδίως μετά το 1989, έχουν θολώσει πολύ περισσότερο τις τότε εξελίξεις, τι κάνουν να φαντάζουν μακρινές και παρωχημένες. Σε τέτοιο βαθμό, που ολόκληρα τμήματα της σημερινής νεολαίας να έχουν πλήρη άγνοια. Όλες αυτές τις δεκαετίες η αστική τάξη και ο ιμπεριαλισμός της Δύσης, όποτε «θυμούνται» για δικούς τους λόγους, τα όσα συνέβησαν συνεχίζουν αταλάντευτα να δίνουν τις δικές τους ερμηνείες. Έχουν μια σταθερή γραμμή. Τέτοια που φάνηκε σε όλα τα αφιερώματα που έκαναν πρόσφατα σε εφημερίδες και τηλεόραση μ’ αφορμή τα 30χρονα της ΜΠΠΕ. Στη χώρα μας μάλιστα, εκτός από τα όσα έγραψαν οι εφημερίδες, προβλήθηκαν στην τηλεόραση και ταινίες σύγχρονων κινέζων σκηνοθετών όπου παρουσιάζουν τα πράγματα μ’ έναν τελείως συκοφαντικό τρόπο. «Μερικές χιλιάδες πωρωμένοι και φανατισμένοι, πραιτοριανοί της αυλής του Μάο Τσε Τουνγκ, λοιδορούν και συκοφαντούν στελέχη της κυβέρνησης και του κόμματος, ανθρώπους των γραμμάτων, της τέχνης και του πολιτισμού. Μερικές χιλιάδες τυφλωμένοι, ανεγκέφαλοι φανατικοί ξεκαθαρίζουν τους αντιπάλους του Μάο, που κινδύνευε να χάσει την ηγετική και προνομιακή του θέση για τα ολέθρια λάθη που είχε διαπράξει». Αυτή είναι πάνω κάτω η μόνιμη και σταθερή «επίσημη» εκδοχή που πλασάρει ο καπιταλισμός όλες αυτές τις δεκαετίες και που επίσης υιοθέτησε και πλάσαρε η ηγεσία του εκφυλισμένου από τότε ΚΚΣΕ και όλων των κομμάτων που την ακολούθησαν και τη σιγόνταραν πειθήνια.
Αυτή βέβαια είναι η μια πλευρά. Η οποία, πολύ φυσιολογικά, έχυσε τόνους δηλητήριο ενάντια στη ΜΠΠΕ και τη συκοφάντησε, προφανώς γιατί φοβήθηκε. Πιο ακριβείς θα ‘μασταν αν λέγαμε ότι πανικοβλήθηκε. Ταράχτηκε και έχασε τον ύπνο της. Γιατί πίσω απ’ τα επιφαινόμενα διέβλεπε ένα κίνημα μαζών που τάραζε τα λιμνάζοντα νερά, στο πλαίσιο ενός κομμουνιστικού κινήματος που όλο και υποχωρούσε, όλο και εκφυλιζόταν. Διέβλεπε ένα κίνημα που θα μπορούσε να ξαναεμπνεύσει τα εκατομμύρια των καταπιεσμένων και εκμεταλλευόμενων σ’ ολόκληρο τον πλανήτη. Και έσπευσε να προλάβει. Η δυτική προπαγάνδα, αλλά και αυτή της Μόσχας, δεν πέτυχε τους στόχους της, τουλάχιστον εκείνη την εποχή. Δεκάδες κομμουνιστικά κόμματα σε διάφορες μεριές του πλανήτη. Αρκετά εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα στη λεγόμενη «ζώνη των θυελλών» (Ασία, Αφρική, Ν. Αμερική), πολλά μαζικά κινήματα σε αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες συγκλονίστηκαν, συγκινήθηκαν, εμπνεύστηκαν, διδάχτηκαν και πήραν κουράγιο και ώθηση απ’ τα όσα κοσμογονικά συνέβαιναν στην Κίνα. Μάης ’68, Μαύροι Πάνθηρες Αμερικής κ.λπ. Το ήδη από πριν μερικά χρόνια δημιουργημένο διεθνές μ-λ κίνημα διευρύνει την επιρροή του, μαζικοποιείται. Αυτό που πρέπει να τονιστεί είναι ότι πολλά κομμουνιστικά κόμματα επηρεάζονται βαθύτατα, ξεκόβουν απ’ την επιρροή της Μόσχας, ενώ άλλα κλονίζονται και ταλαντεύονται. Μέσα σ’ αυτούς που επηρεάστηκαν σαφέστατα απ’ τα βαθύτερα μηνύματα της ΜΠΠΕ ήταν και το ΚΕΑ (ανεξάρτητα απ’ τη μετέπειτα θέση του γι’ αυτήν) αλλά και ο ίδιος ο Φιντέλ Κάστρο (που επανέκαμψε μετά την εισβολή της ΣΕ στην Τσεχοσλοβακία).
Ας αφήσουμε όλους αυτούς τους προλόγους και ας προχωρήσουμε πιο συγκεκριμένα σε όσα έχουμε να πούμε επί της ουσίας. Πριν απ’ αυτό, οφείλουμε μια εξήγηση γύρω απ’ το γιατί τα δύο περιοδικά μας προχώρησαν στη διοργάνωση μιας τέτοιας συζήτησης μ’ ένα τέτοιο θέμα. Ένα πρώτο ερέθισμα σίγουρα μας έδωσε η συγκυρία. η επέτειος των 30 χρόνων, τα αφιερώματα στον Τύπο και την τηλεόραση ξανάφεραν έστω για λίγο στο προσκήνιο το θέμα που συζητάμε.
Είναι γεγονός επίσης ότι στην εποχή που ζούμε, λίγα μόλις χρόνια μετά την πολυδιαφημισμένη νίκη του καπιταλισμού το 1991 και το τέλος της ιστορίας και του κομμουνισμού., όπως αυτάρεσκα και μεγαλόστομα διακήρυτταν οι απολογητές του εκμεταλλευτικού συστήματος, οι λαϊκές μάζες δε συμμερίζονται καθόλου την τεχνητή ευφορία που καλλιεργήθηκε μπροστά στη καπιταλιστική επέλαση σ’ ολόκληρο τον κόσμο, αλλά και στις χώρες του πάλαι ποτέ «υπαρκτού σοσιαλισμού». Αισθητηριακά, ενστικτώδικα, ίσως και χωρίς ολοκληρωμένη και σε βάθος επίγνωση, τμήματα της νεολαίας και των εργαζομένων δε φαίνεται να βλέπουν με καλό μάτι το ότι το μέλλον τους είναι ο καπιταλισμός και τα όσα τους υπόσχεται. Τμήματα που αναζητούν αλλού τις απαντήσεις. Και που αρκετές φορές, παρά τη σύγχυση και τον αποπροσανατολισμό που καλλιεργείται, αισθάνονται την ανάγκη να σκύψουν πιο προσεκτικά στις οργανωμένες προσπάθειες που κάνουν οι αριστεροί και οι επαναστάτες για να αντισταθούν και να παλέψουν ενάντια στο σύστημα. Αισθάνονται την ανάγκη να μελετήσουν την ιστορία των επαναστάσεων και των εξεγέρσεων. Για να γνωρίσουν περισσότερα, για να διδαχθούν, για να δουν τις επιτυχίες και τις αποτυχίες.
Η ιστορία αυτών των εξεγέρσεων, της Κομμούνας του Παρισιού, της Οκτωβριανής Επανάστασης, της κινέζικης, της βιετναμέζικης, του ΕΑΜικού κινήματος, της ΜΠΠΕ και τόσων άλλων δεν περιορίζεται ούτε εξαντλείται στο ρόλο που έπαιξαν οι ηγέτες τους και οι πρωτοπόροι. Είναι πρώτα απ’ όλα κομμάτι της ιστορίας των ίδιων των μαζών, της ιστορίας που οι ίδιες έγραψαν, από τη στιγμή που μετατράπηκαν σε υποκείμενο των επαναστατικών μετατροπών του αιώνα μας. Δεν τίθεται λοιπόν ένα ακαδημαϊκό ζήτημα να μάθουμε ιστορία, αλλά να γνωρίσουμε τη δικιά μας ιστορία. Την ιστορία των καταπιεσμένων που πήραν την τύχη του κόσμου στα χέρια τους και τόλμησαν να αναμετρηθούν με τους αιώνες. Πολλές φορές έχει λεχθεί ότι «λαοί χωρίς μνήμη δεν έχουν προοπτική».
Δε διαλέγουμε λοιπόν τυχαία αυτό τον τίτλο στην αφίσα-κάλεσμα στη συγκέντρωση: «οι λαοί γράφουν την ιστορία, το μέλλον τούς ανήκει». Για το πρώτο μέρος δε χωράει, νομίζουμε, αμφιβολία. Το δεύτερο μένει να αποδειχθεί. Και είμαστε βέβαιοι ότι θα γίνει, σ’ αυτή την κατεύθυνση πασχίζουμε, μ’ όλα τα μέσα που έχουμε στα χέρια. Σας καλωσορίζουμε λοιπόν στη σημερινή μας συγκέντρωση και ελπίζουμε σε μια γόνιμη και ζωντανή συζήτηση.
Αν θέλαμε με απλά λόγια και χωρίς περίπλοκα σχήματα να περιγράψουμε τι κατά τη γνώμη μας αποτέλεσε η ΜΠΠΕ θα λέγαμε ότι ήταν μια μεγαλειώδης προσπάθεια που καθοδήγησαν οι κινέζοι κομμουνιστές μ’ επικεφαλής τον Μάο Τσε Τουνγκ, ώστε να δημιουργήσουν τους όρους, τις δυνατότητες και τις προϋποθέσεις που απέτρεπαν την κυριαρχία, στο πλαίσιο της τότε σοσιαλιστικής Κίνας, των νεοαστικών στοιχείων. Την κυριαρχία δηλαδή μιας νέου τύπου αστικής τάξης, η οποία θα ανέτρεπε τη λαϊκή εξουσία και θα εγκαθίδρυε σε μια πορεία ένα σύστημα παλινορθωμένου καπιταλισμού. Η ΜΠΠΕ ήταν ένα μαζικό κίνημα που ήθελε να φράξει το δρόμο σ’ όλα εκείνα τα, διαβρωμένα από την αστική ιδεολογία και τον καπιταλισμό, στελέχη του κράτους και του κόμματος, σ’ όλους εκείνους που σήμερα βλέπουμε και αναγνωρίζουμε στα πρόσωπα των Γέλτσιν, του Τενγκ Χσιάο Πινγκ και που έχουν για τα καλά φορτωθεί στις πλάτες των λαών στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες.
Σ’ όλους εκείνους τους νέο-καπιταλιστές που, θαμπωμένοι από τον καπιταλισμό και συνεπαρμένοι από τα «αγαθά» του, έχουν υφαρπάξει την εξουσία από τις μάζες και την εργατική τάξη, τις οποίες και εκμεταλλεύονται με τον πιο ξεδιάντροπο τρόπο. Ολοι όσοι τότε, αλλά και σήμερα, μεμψιμοιρούν για υπαρκτές και ανύπαρκτες βιαιότητες και ακρότητες των νεολαίων και εργατών στην Κίνα κατά τη διάρκεια της ΜΠΠΕ, καλά θα κάνουν να βλέπουν την ουσία. Να μη χάνουν το δάσος βλέποντας το δέντρο. Καλά θα κάνουν να σκεφτούν ποιες αναγκαιότητες και ποιες αιτίες τροφοδότησαν αυτό το κίνημα, που ούτε οι ίδιοι οι αστοί δεν αμφισβητούν ότι υπήρξε ιδιαίτερα μαζικό. Καλά θα κάνουν να ξαναμελετήσουν το διεθνές και εσωτερικό πλαίσιο στην Κίνα, για να ερμηνεύσουν το μίσος και την οργή των εκατομμυρίων ξεσηκωμένων ενάντια σε μια ιδιότυπη νέα αστική τάξη που ήθελε να πάρει το παν χέρι και που σήκωνε απειλητικά κεφάλι στην αχανή αυτή χώρα. Μια νέου τύπου αστική τάξη που, εκμεταλλευόμενη τις δυσκολίες στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού, την κυριαρχία του ρεβιζιονισμού στην τότε ΣΕ και τις άλλες σοσιαλιστικές χώρες, το μόνο που κοίταζε ήταν να αναπαράγει τον εαυτό της, αδιαφορώντας για τις τύχες εκατομμυρίων ανθρώπων, για τις ανάγκες και τις αγωνίες τους.
Για να πάρουμε μια ιδέα του τι προβλήματα αντιμετώπιζε η Κίνα, ας αφήσουμε τους ίδιους τους κινέζους να μιλήσουν: «Από την παραγωγή μέχρι τη διανομή, από τους οικονομικούς κλάδους μέχρι τους κυβερνητικούς οργανισμούς, οι δυνάμεις του καπιταλισμού έχουν εξαπολυθεί στην πόλη και την επαρχία. Η κερδοσκοπία, η συγκέντρωση των ειδών για να προκληθεί αύξηση τιμών και η απάτη βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη. Καπιταλιστές συνωμότες στις επιχειρήσεις και την κυβέρνηση συνεργάζονται στην κερδοσκοπία και την κατάχρηση, δουλεύουν για το δικό τους συμφέρον σε βάρος του δημοσίου συμφέροντος, μοιράζονται τα λάφυρα και δωροδοκούνται. Η σοσιαλιστική ιδιοκτησία όλου του λαού έχει εκφυλιστεί σε ιδιοκτησία ενός προνομιούχου στρώματος και κατευθύνεται άμεσα από μια χούφτα καπιταλιστές συνωμότες και από νέα αστικά στοιχεία… Αυτό υπήρξε ένα οδυνηρό ιστορικό μάθημα. («Σοσιαλιστική οικοδόμηση και ταξική πάλη στο οικονομικό πεδίο - Κριτική της ρεβιζιονιστικής θεωρίας του Σαν Γιε Φανάκι και της συντακτικής ομάδας της επαναστατικής επιτροπής της επαρχίας Κίριν).
Ο περιορισμένος χώρος που έχουμε στη διάθεσή μας δεν μας επιτρέπει μια πλήρη ανάπτυξη και ανάλυση των δυνάμεων, των τάσεων που αντιπαρατέθηκαν εκείνη την περίοδο στην Κίνα. Το πρώτο σίγουρο είναι ότι δεν επρόκειτο για πόλεμο φατριών και αυλοκολάκων, όπως ήθελε να το παρουσιάσει η αστική και ρεβιζιονιστική προπαγάνδα που εκπορευόταν από τη Δύση και από τη Μόσχα.
Στο κάτω κάτω, ποτέ μα ποτέ στην ιστορία μια αντιπαράθεση κλικών στα άδυτα των αδύτων των μηχανισμών δεν συνεπήρε και δεν ενέπνευσε τις μάζες. Και η ΜΠΠΕ συγκλόνισε όχι μόνο την Κίνα, αλλά, όπως είπαμε ήδη, και πολλά άλλα σημεία του πλανήτη. Στη χώρα μας, με πρωτοβουλία κομμουνιστικών μ-λ οργανώσεων, έχει κυκλοφορήσει αρκετό υλικό, που σε ένα μεγάλο μέρος είναι μεταφρασμένο από κείμενα των ίδιων των κινέζων επαναστατών, που περιγράφουν αρκετά αδρά το ποιοι συγκρούστηκαν εκείνη την περίοδο, τα οποία είναι στη διάθεση αυτών που μπορούν και πρέπει να ενδιαφερθούν, να γνωρίσουν και να διδαχτούν. Αυτό που πρέπει να συγκρατήσουμε είναι ότι ο Μάο Τσε Τουνγκ και τα άλλα στελέχη που εναντιώθηκαν σε κείνους που έπαιρναν τον καπιταλιστικό δρόμο, έχοντας την απεριόριστη εμπιστοσύνη των μαζών, δεν περιόρισαν την αντιπαράθεση στο πλαίσιο των ηγετικών κλιμακίων του ΚΚ Κίνας. Ξεπέρασαν τους οργανωτικούς τύπους, προσπέρασαν αυτά τα όργανα που είχαν φτάσει να κυριαρχούνται από τα διαβρωμένα στελέχη και έθεσαν το πρόβλημα «πού πάει η Κίνα» μέσα στην ίδια την κοινωνία και κάλεσαν τις μάζες να πάρουν την υπόθεση στα χέρια τους. Για την ιστορία και μόνο αναφέρουμε ότι ο βασικός εκφραστής των στελεχών εκείνων που είχαν υποκύψει στην αστική ιδεολογία εκείνη την εποχή ήταν ο Λιού Σάο Σι. Θα ‘ναι βέβαια λάθος, όσο και αν μας διευκολύνει να περιορίσουμε την αντιπαράθεση που έγινε, τότε σε επίπεδο προσώπων. Τα πρόσωπα απλώς εξέφραζαν και συνόψιζαν μια ολόκληρη πάλη που διεξαγόταν σε όλο το φάσμα της κινεζικής κοινωνίας, μια πάλη που ξεκινούσε από την παραγωγική και οικονομική βάση και τα εργοστάσια, για να καταλήξει στο πολιτικό, πολιτιστικό επίπεδο στον τομέα του εποικοδομήματος. Για την ιστορία και πάλι αναφέρουμε ότι ένα από τα πρόσωπα που συγκέντρωσαν τα πυρά των εξεγερμένων ήταν και ο Τενγκ Χσιάο Πινγκ, που βρισκόταν στο ίδιο στρατόπεδο με τον Λιού Σάο Σι.
Και δεν θα μπορούσε φυσικά να γίνει διαφορετικά, αν παρακολουθήσουμε τη μετέπειτα πορεία του. Άλλωστε αυτός ήταν που έκφρασε και καθοδήγησε την πορεία της σημερινής Κίνας προς τον καπιταλισμό μετά το θάνατο του Μάο Τσε Τουνγκ. Αυτός ήταν που είχε και τη βασική ευθύνη για τις σφαγές στην πλατεία Τιεν Αν Μεν το 1989.
Είναι γεγονός ότι η εξαπόλυση της ΜΠΠΕ για την άμεση καθοδήγηση και συμμετοχή του Μάο Τσε Τουνγκ αρκετούς σόκαρε και αιφνιδίασε. Ήταν, βλέπετε, η πρώτη φορά που σε τέτοια έκταση και με τέτοια ένταση έμπαινε το πρόβλημα ότι σε μια μεταβατική κοινωνία όπου η πολιτική εξουσία της αστικής τάξης έχει ανατραπεί και η οποία βαδίζει προς τον σοσιαλισμό είναι δυνατόν να ξανακυριαρχήσει ο καπιταλισμός και να υπάρξει πισωγύρισμα. Ήταν, βλέπετε, οι εποχές που οι λαϊκές μάζες σ’ ολόκληρο τον πλανήτη είχαν φτάσει, με βάση τις επιτυχίες και την ανάπτυξη του σοσιαλισμού να έχουν απεριόριστη και τυφλή εμπιστοσύνη στους κομμουνιστές. Ήταν η εποχή που ήταν περίπου αδύνατον να συνειδητοποιηθεί ότι μέσα στο πλαίσιο του σοσιαλισμού, μέσα από τις ίδιες τις δομές και τους μηχανισμούς αυτής της κοινωνίας, θα μπορούσε να αναπαραχθεί μια νέου τύπου αστική τάξη, που μαζί με τα υπολείμματα της παλιάς αστικής τάξης θα παλινόρθωνε τον καπιταλισμό. Ήταν η εποχή που δεν μπορούσε εύκολα ο κομμουνιστής που τα ‘χε δώσει όλα, μέχρι και τη ζωή του, για την ιδεολογία του, το κόμμα του, την επανάσταση, να πιστέψει ότι το κομμουνιστικό κόμμα θα μπορούσε να διαβρωθεί και να εκφυλιστεί, και να φτάσει να υπηρετήσει το αντίθετο απ’ αυτό για το οποίο δημιουργήθηκε. Αρκετοί αριστεροί μέσα στον αιφνιδιασμό τους έριξαν όλη την ευθύνη στον Μάο Τσε Τουνγκ, που δεν κατάφερε την προηγούμενη περίοδο, από το ’49 ως το ’60, να χτυπήσει την αστική τάξη με αποφασιστικό τρόπο. Έφτασαν να τον χαρακτηρίσουν μικροαστό που ποτέ του δεν πίστεψε στον πρωτοποριακό ρόλο της εργατικής τάξης, στη δικτατορία του προλεταριάτου, στον πρωτοπόρο ρόλο του κομμουνιστικού κόμματος. Μα αν η Κίνα έφτασε σ’ αυτό το σημείο που είναι σήμερα, γιατί δήθεν ο Μάο ήταν ανέκαθεν συμβιβαστικός απέναντι στην αστική τάξη, τότε πώς εξηγήσουμε τις εξελίξεις στις άλλες πρώην σοσιαλιστικές χώρες, όπου υποτίθεται η αστική τάξη είχε χτυπηθεί και εξαφανιστεί ολοκληρωτικά, όπως πίστευαν τουλάχιστον αυτοί που κατηγορούν τον Μάο;
Και αν δεχθούμε ότι ο Μάο ήταν αυτό που τον κατηγορούν, τότε πώς θα εξηγήσουμε τις μεγάλες και διαρκείς μάχες που μέσα απ’ όλο του το έργο, θεωρητικό και πρακτικό, έδωσε ενάντια στην αστική τάξη και πριν το ’49, αλλά και καθ’ όλη τη διάρκεια της οικοδόμησης της νέας σοσιαλιστικής κοινωνίας; Υπήρξαν βέβαια και εκείνοι που ξεκινώντας, υποτίθεται από άλλη αφετηρία, ξεσπάθωσαν ενάντια σε οτιδήποτε τους θύμιζε τον επάρατο «σταλινισμό», ερμήνευσαν τον Μάο σε πλήρη αντιπαράθεση με τον Στάλιν και είδαν στον Μάο ένα πρόσωπο που υποτίθεται πως θα αμφισβητούσε και θα διέγραφε με μια μονοκοντυλιά αυτό που θεωρούσαν σαν σταλινικό μοντέλο. Για να καταλήξουν και αυτοί -όταν αντιλήφθηκαν ότι στις προθέσεις του Μάο κάθε άλλο παρά αυτό ήταν- σε ένα ανάθεμα ενάντια στον μαοϊσμό.
Ας αφήσουμε όλους αυτούς τους προλόγους και ας προχωρήσουμε πιο συγκεκριμένα σε όσα έχουμε να πούμε επί της ουσίας. Πριν απ’ αυτό, οφείλουμε μια εξήγηση γύρω απ’ το γιατί τα δύο περιοδικά μας προχώρησαν στη διοργάνωση μιας τέτοιας συζήτησης μ’ ένα τέτοιο θέμα. Ένα πρώτο ερέθισμα σίγουρα μας έδωσε η συγκυρία. η επέτειος των 30 χρόνων, τα αφιερώματα στον Τύπο και την τηλεόραση ξανάφεραν έστω για λίγο στο προσκήνιο το θέμα που συζητάμε.
Είναι γεγονός επίσης ότι στην εποχή που ζούμε, λίγα μόλις χρόνια μετά την πολυδιαφημισμένη νίκη του καπιταλισμού το 1991 και το τέλος της ιστορίας και του κομμουνισμού., όπως αυτάρεσκα και μεγαλόστομα διακήρυτταν οι απολογητές του εκμεταλλευτικού συστήματος, οι λαϊκές μάζες δε συμμερίζονται καθόλου την τεχνητή ευφορία που καλλιεργήθηκε μπροστά στη καπιταλιστική επέλαση σ’ ολόκληρο τον κόσμο, αλλά και στις χώρες του πάλαι ποτέ «υπαρκτού σοσιαλισμού». Αισθητηριακά, ενστικτώδικα, ίσως και χωρίς ολοκληρωμένη και σε βάθος επίγνωση, τμήματα της νεολαίας και των εργαζομένων δε φαίνεται να βλέπουν με καλό μάτι το ότι το μέλλον τους είναι ο καπιταλισμός και τα όσα τους υπόσχεται. Τμήματα που αναζητούν αλλού τις απαντήσεις. Και που αρκετές φορές, παρά τη σύγχυση και τον αποπροσανατολισμό που καλλιεργείται, αισθάνονται την ανάγκη να σκύψουν πιο προσεκτικά στις οργανωμένες προσπάθειες που κάνουν οι αριστεροί και οι επαναστάτες για να αντισταθούν και να παλέψουν ενάντια στο σύστημα. Αισθάνονται την ανάγκη να μελετήσουν την ιστορία των επαναστάσεων και των εξεγέρσεων. Για να γνωρίσουν περισσότερα, για να διδαχθούν, για να δουν τις επιτυχίες και τις αποτυχίες.
Η ιστορία αυτών των εξεγέρσεων, της Κομμούνας του Παρισιού, της Οκτωβριανής Επανάστασης, της κινέζικης, της βιετναμέζικης, του ΕΑΜικού κινήματος, της ΜΠΠΕ και τόσων άλλων δεν περιορίζεται ούτε εξαντλείται στο ρόλο που έπαιξαν οι ηγέτες τους και οι πρωτοπόροι. Είναι πρώτα απ’ όλα κομμάτι της ιστορίας των ίδιων των μαζών, της ιστορίας που οι ίδιες έγραψαν, από τη στιγμή που μετατράπηκαν σε υποκείμενο των επαναστατικών μετατροπών του αιώνα μας. Δεν τίθεται λοιπόν ένα ακαδημαϊκό ζήτημα να μάθουμε ιστορία, αλλά να γνωρίσουμε τη δικιά μας ιστορία. Την ιστορία των καταπιεσμένων που πήραν την τύχη του κόσμου στα χέρια τους και τόλμησαν να αναμετρηθούν με τους αιώνες. Πολλές φορές έχει λεχθεί ότι «λαοί χωρίς μνήμη δεν έχουν προοπτική».
Δε διαλέγουμε λοιπόν τυχαία αυτό τον τίτλο στην αφίσα-κάλεσμα στη συγκέντρωση: «οι λαοί γράφουν την ιστορία, το μέλλον τούς ανήκει». Για το πρώτο μέρος δε χωράει, νομίζουμε, αμφιβολία. Το δεύτερο μένει να αποδειχθεί. Και είμαστε βέβαιοι ότι θα γίνει, σ’ αυτή την κατεύθυνση πασχίζουμε, μ’ όλα τα μέσα που έχουμε στα χέρια. Σας καλωσορίζουμε λοιπόν στη σημερινή μας συγκέντρωση και ελπίζουμε σε μια γόνιμη και ζωντανή συζήτηση.
Αν θέλαμε με απλά λόγια και χωρίς περίπλοκα σχήματα να περιγράψουμε τι κατά τη γνώμη μας αποτέλεσε η ΜΠΠΕ θα λέγαμε ότι ήταν μια μεγαλειώδης προσπάθεια που καθοδήγησαν οι κινέζοι κομμουνιστές μ’ επικεφαλής τον Μάο Τσε Τουνγκ, ώστε να δημιουργήσουν τους όρους, τις δυνατότητες και τις προϋποθέσεις που απέτρεπαν την κυριαρχία, στο πλαίσιο της τότε σοσιαλιστικής Κίνας, των νεοαστικών στοιχείων. Την κυριαρχία δηλαδή μιας νέου τύπου αστικής τάξης, η οποία θα ανέτρεπε τη λαϊκή εξουσία και θα εγκαθίδρυε σε μια πορεία ένα σύστημα παλινορθωμένου καπιταλισμού. Η ΜΠΠΕ ήταν ένα μαζικό κίνημα που ήθελε να φράξει το δρόμο σ’ όλα εκείνα τα, διαβρωμένα από την αστική ιδεολογία και τον καπιταλισμό, στελέχη του κράτους και του κόμματος, σ’ όλους εκείνους που σήμερα βλέπουμε και αναγνωρίζουμε στα πρόσωπα των Γέλτσιν, του Τενγκ Χσιάο Πινγκ και που έχουν για τα καλά φορτωθεί στις πλάτες των λαών στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες.
Σ’ όλους εκείνους τους νέο-καπιταλιστές που, θαμπωμένοι από τον καπιταλισμό και συνεπαρμένοι από τα «αγαθά» του, έχουν υφαρπάξει την εξουσία από τις μάζες και την εργατική τάξη, τις οποίες και εκμεταλλεύονται με τον πιο ξεδιάντροπο τρόπο. Ολοι όσοι τότε, αλλά και σήμερα, μεμψιμοιρούν για υπαρκτές και ανύπαρκτες βιαιότητες και ακρότητες των νεολαίων και εργατών στην Κίνα κατά τη διάρκεια της ΜΠΠΕ, καλά θα κάνουν να βλέπουν την ουσία. Να μη χάνουν το δάσος βλέποντας το δέντρο. Καλά θα κάνουν να σκεφτούν ποιες αναγκαιότητες και ποιες αιτίες τροφοδότησαν αυτό το κίνημα, που ούτε οι ίδιοι οι αστοί δεν αμφισβητούν ότι υπήρξε ιδιαίτερα μαζικό. Καλά θα κάνουν να ξαναμελετήσουν το διεθνές και εσωτερικό πλαίσιο στην Κίνα, για να ερμηνεύσουν το μίσος και την οργή των εκατομμυρίων ξεσηκωμένων ενάντια σε μια ιδιότυπη νέα αστική τάξη που ήθελε να πάρει το παν χέρι και που σήκωνε απειλητικά κεφάλι στην αχανή αυτή χώρα. Μια νέου τύπου αστική τάξη που, εκμεταλλευόμενη τις δυσκολίες στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού, την κυριαρχία του ρεβιζιονισμού στην τότε ΣΕ και τις άλλες σοσιαλιστικές χώρες, το μόνο που κοίταζε ήταν να αναπαράγει τον εαυτό της, αδιαφορώντας για τις τύχες εκατομμυρίων ανθρώπων, για τις ανάγκες και τις αγωνίες τους.
Για να πάρουμε μια ιδέα του τι προβλήματα αντιμετώπιζε η Κίνα, ας αφήσουμε τους ίδιους τους κινέζους να μιλήσουν: «Από την παραγωγή μέχρι τη διανομή, από τους οικονομικούς κλάδους μέχρι τους κυβερνητικούς οργανισμούς, οι δυνάμεις του καπιταλισμού έχουν εξαπολυθεί στην πόλη και την επαρχία. Η κερδοσκοπία, η συγκέντρωση των ειδών για να προκληθεί αύξηση τιμών και η απάτη βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη. Καπιταλιστές συνωμότες στις επιχειρήσεις και την κυβέρνηση συνεργάζονται στην κερδοσκοπία και την κατάχρηση, δουλεύουν για το δικό τους συμφέρον σε βάρος του δημοσίου συμφέροντος, μοιράζονται τα λάφυρα και δωροδοκούνται. Η σοσιαλιστική ιδιοκτησία όλου του λαού έχει εκφυλιστεί σε ιδιοκτησία ενός προνομιούχου στρώματος και κατευθύνεται άμεσα από μια χούφτα καπιταλιστές συνωμότες και από νέα αστικά στοιχεία… Αυτό υπήρξε ένα οδυνηρό ιστορικό μάθημα. («Σοσιαλιστική οικοδόμηση και ταξική πάλη στο οικονομικό πεδίο - Κριτική της ρεβιζιονιστικής θεωρίας του Σαν Γιε Φανάκι και της συντακτικής ομάδας της επαναστατικής επιτροπής της επαρχίας Κίριν).
Ο περιορισμένος χώρος που έχουμε στη διάθεσή μας δεν μας επιτρέπει μια πλήρη ανάπτυξη και ανάλυση των δυνάμεων, των τάσεων που αντιπαρατέθηκαν εκείνη την περίοδο στην Κίνα. Το πρώτο σίγουρο είναι ότι δεν επρόκειτο για πόλεμο φατριών και αυλοκολάκων, όπως ήθελε να το παρουσιάσει η αστική και ρεβιζιονιστική προπαγάνδα που εκπορευόταν από τη Δύση και από τη Μόσχα.
Στο κάτω κάτω, ποτέ μα ποτέ στην ιστορία μια αντιπαράθεση κλικών στα άδυτα των αδύτων των μηχανισμών δεν συνεπήρε και δεν ενέπνευσε τις μάζες. Και η ΜΠΠΕ συγκλόνισε όχι μόνο την Κίνα, αλλά, όπως είπαμε ήδη, και πολλά άλλα σημεία του πλανήτη. Στη χώρα μας, με πρωτοβουλία κομμουνιστικών μ-λ οργανώσεων, έχει κυκλοφορήσει αρκετό υλικό, που σε ένα μεγάλο μέρος είναι μεταφρασμένο από κείμενα των ίδιων των κινέζων επαναστατών, που περιγράφουν αρκετά αδρά το ποιοι συγκρούστηκαν εκείνη την περίοδο, τα οποία είναι στη διάθεση αυτών που μπορούν και πρέπει να ενδιαφερθούν, να γνωρίσουν και να διδαχτούν. Αυτό που πρέπει να συγκρατήσουμε είναι ότι ο Μάο Τσε Τουνγκ και τα άλλα στελέχη που εναντιώθηκαν σε κείνους που έπαιρναν τον καπιταλιστικό δρόμο, έχοντας την απεριόριστη εμπιστοσύνη των μαζών, δεν περιόρισαν την αντιπαράθεση στο πλαίσιο των ηγετικών κλιμακίων του ΚΚ Κίνας. Ξεπέρασαν τους οργανωτικούς τύπους, προσπέρασαν αυτά τα όργανα που είχαν φτάσει να κυριαρχούνται από τα διαβρωμένα στελέχη και έθεσαν το πρόβλημα «πού πάει η Κίνα» μέσα στην ίδια την κοινωνία και κάλεσαν τις μάζες να πάρουν την υπόθεση στα χέρια τους. Για την ιστορία και μόνο αναφέρουμε ότι ο βασικός εκφραστής των στελεχών εκείνων που είχαν υποκύψει στην αστική ιδεολογία εκείνη την εποχή ήταν ο Λιού Σάο Σι. Θα ‘ναι βέβαια λάθος, όσο και αν μας διευκολύνει να περιορίσουμε την αντιπαράθεση που έγινε, τότε σε επίπεδο προσώπων. Τα πρόσωπα απλώς εξέφραζαν και συνόψιζαν μια ολόκληρη πάλη που διεξαγόταν σε όλο το φάσμα της κινεζικής κοινωνίας, μια πάλη που ξεκινούσε από την παραγωγική και οικονομική βάση και τα εργοστάσια, για να καταλήξει στο πολιτικό, πολιτιστικό επίπεδο στον τομέα του εποικοδομήματος. Για την ιστορία και πάλι αναφέρουμε ότι ένα από τα πρόσωπα που συγκέντρωσαν τα πυρά των εξεγερμένων ήταν και ο Τενγκ Χσιάο Πινγκ, που βρισκόταν στο ίδιο στρατόπεδο με τον Λιού Σάο Σι.
Και δεν θα μπορούσε φυσικά να γίνει διαφορετικά, αν παρακολουθήσουμε τη μετέπειτα πορεία του. Άλλωστε αυτός ήταν που έκφρασε και καθοδήγησε την πορεία της σημερινής Κίνας προς τον καπιταλισμό μετά το θάνατο του Μάο Τσε Τουνγκ. Αυτός ήταν που είχε και τη βασική ευθύνη για τις σφαγές στην πλατεία Τιεν Αν Μεν το 1989.
Είναι γεγονός ότι η εξαπόλυση της ΜΠΠΕ για την άμεση καθοδήγηση και συμμετοχή του Μάο Τσε Τουνγκ αρκετούς σόκαρε και αιφνιδίασε. Ήταν, βλέπετε, η πρώτη φορά που σε τέτοια έκταση και με τέτοια ένταση έμπαινε το πρόβλημα ότι σε μια μεταβατική κοινωνία όπου η πολιτική εξουσία της αστικής τάξης έχει ανατραπεί και η οποία βαδίζει προς τον σοσιαλισμό είναι δυνατόν να ξανακυριαρχήσει ο καπιταλισμός και να υπάρξει πισωγύρισμα. Ήταν, βλέπετε, οι εποχές που οι λαϊκές μάζες σ’ ολόκληρο τον πλανήτη είχαν φτάσει, με βάση τις επιτυχίες και την ανάπτυξη του σοσιαλισμού να έχουν απεριόριστη και τυφλή εμπιστοσύνη στους κομμουνιστές. Ήταν η εποχή που ήταν περίπου αδύνατον να συνειδητοποιηθεί ότι μέσα στο πλαίσιο του σοσιαλισμού, μέσα από τις ίδιες τις δομές και τους μηχανισμούς αυτής της κοινωνίας, θα μπορούσε να αναπαραχθεί μια νέου τύπου αστική τάξη, που μαζί με τα υπολείμματα της παλιάς αστικής τάξης θα παλινόρθωνε τον καπιταλισμό. Ήταν η εποχή που δεν μπορούσε εύκολα ο κομμουνιστής που τα ‘χε δώσει όλα, μέχρι και τη ζωή του, για την ιδεολογία του, το κόμμα του, την επανάσταση, να πιστέψει ότι το κομμουνιστικό κόμμα θα μπορούσε να διαβρωθεί και να εκφυλιστεί, και να φτάσει να υπηρετήσει το αντίθετο απ’ αυτό για το οποίο δημιουργήθηκε. Αρκετοί αριστεροί μέσα στον αιφνιδιασμό τους έριξαν όλη την ευθύνη στον Μάο Τσε Τουνγκ, που δεν κατάφερε την προηγούμενη περίοδο, από το ’49 ως το ’60, να χτυπήσει την αστική τάξη με αποφασιστικό τρόπο. Έφτασαν να τον χαρακτηρίσουν μικροαστό που ποτέ του δεν πίστεψε στον πρωτοποριακό ρόλο της εργατικής τάξης, στη δικτατορία του προλεταριάτου, στον πρωτοπόρο ρόλο του κομμουνιστικού κόμματος. Μα αν η Κίνα έφτασε σ’ αυτό το σημείο που είναι σήμερα, γιατί δήθεν ο Μάο ήταν ανέκαθεν συμβιβαστικός απέναντι στην αστική τάξη, τότε πώς εξηγήσουμε τις εξελίξεις στις άλλες πρώην σοσιαλιστικές χώρες, όπου υποτίθεται η αστική τάξη είχε χτυπηθεί και εξαφανιστεί ολοκληρωτικά, όπως πίστευαν τουλάχιστον αυτοί που κατηγορούν τον Μάο;
Και αν δεχθούμε ότι ο Μάο ήταν αυτό που τον κατηγορούν, τότε πώς θα εξηγήσουμε τις μεγάλες και διαρκείς μάχες που μέσα απ’ όλο του το έργο, θεωρητικό και πρακτικό, έδωσε ενάντια στην αστική τάξη και πριν το ’49, αλλά και καθ’ όλη τη διάρκεια της οικοδόμησης της νέας σοσιαλιστικής κοινωνίας; Υπήρξαν βέβαια και εκείνοι που ξεκινώντας, υποτίθεται από άλλη αφετηρία, ξεσπάθωσαν ενάντια σε οτιδήποτε τους θύμιζε τον επάρατο «σταλινισμό», ερμήνευσαν τον Μάο σε πλήρη αντιπαράθεση με τον Στάλιν και είδαν στον Μάο ένα πρόσωπο που υποτίθεται πως θα αμφισβητούσε και θα διέγραφε με μια μονοκοντυλιά αυτό που θεωρούσαν σαν σταλινικό μοντέλο. Για να καταλήξουν και αυτοί -όταν αντιλήφθηκαν ότι στις προθέσεις του Μάο κάθε άλλο παρά αυτό ήταν- σε ένα ανάθεμα ενάντια στον μαοϊσμό.
Και το β' μέρος;; (Θα βοηθούσε ένα link!)
ΑπάντησηΔιαγραφήεσ