του Ζήση Γκέρτσου
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Εναυσμα» το 1998
Η συζήτηση για τα ναρκωτικά που από καιρό διεξάγεται από μερίδα του Τύπου, αλλά απασχολεί και τα αρμόδια κυβερνητικά υπουργεία, αυτοδιαφημίζεται ως μια σοβαρή και ουσιαστική προσέγγιση απέναντι στο "πρόβλημα των ναρκωτικών"
Τίτλοι εφημερίδων όπως "η υποκρισία πέφτει... η αποποινικοποίηση έρχεται(;)" βρίσκουν ένθερμους υποστηριχτές ανάμεσα στους οπαδούς του "εκσυγχρονισμού" (και σ' αυτόν τον τομέα) ή ακόμη και σε ανθρώπους που απλά θεωρούν ότι η κατασταλτική πολιτική (όσον αφορά τα ναρκωτικά) έχει αποτύχει παταγωδώς.
Το ερωτηματικό ως προς την αποποινικοποίηση έσπευσαν να προσθέσουν διάφοροι "προοδευτικοί" που δυσπιστούν ακόμη, που αποδίδουν την πολιτική της καταστολής του προβλήματος σ' έναν "ιδιότυπο επαρχιωτισμό" της Ελλάδας, σε αντίθεση με την πολιτική που εφαρμόζουν -καθώς λένε- τα πολιτισμένα κράτη στην Ευρώπη.
Ως συνήθως, η στατιστική καλείται να επιβεβαιώσει τα όποια εκ των προτέρων συμπεράσματα: αύξηση των θανάτων από τα ναρκωτικά κατά 200% στην Ελλάδα μέσα σε δέκα χρόνια ('85-'95), ποσοστό που καθιστά την Ελλάδα τη δεύτερη χώρα σε θανάτους από ναρκωτικά, μετά την Ιρλανδία. Το θλιβερό, ωστόσο, είναι ότι απέναντι σ' αυτό το ποσοστό αντιπαρατίθεται -ως αποκλειστικός αντίλογος μάλιστα- το παράδειγμα της Ολλανδίας όπου -λένε- ο ρυθμός αύξησης των θανάτων από ναρκωτικά την ίδια περίοδο είναι... μόνο (!) 80 % (πράγματι, θλιβερή λογιστική αντίληψη).
Στην πραγματικότητα, καμία υποκρισία δεν έχει πέσει. Απλώς εμπλουτίστηκε με ισχυρές δόσεις κυνισμού και κακομοιριασμένου ρεαλισμού.
Η αφετηρία, βέβαια, όλων παραμένει το σύνθημα-προσευχή "ΝΑΙ ΣΤΗ ΖΩΗ - ΟΧΙ ΣΤΑ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ", ωστόσο, το ίδιο ομόψυχη είναι στη συνέχεια η κατάληξη του προβληματισμού: το πρόβλημα αναγνωρίζεται ως κοινωνικό, μονό και μόνο για να παραδοθούμε στη μακαριότητα του... όσο υπάρχουν άνθρωποι και ανθρωπινές κοινωνίες, αυτές θα αντιμετωπίζουν ένα πρόβλημα σύμφυτο με την ανθρωπινή φύση, ένα πρόβλημα που ακολουθεί τις κοινωνίες από την αρχή της ιστορίας. Ναι στη ζωή, λοιπόν! Σε ποια ζωή όμως; Σχετικά μ' αυτό, ούτε λόγος να γίνεται.
Πράγματι, η χρήση ναρκωτικών ουσιών δεν είναι μόνο σημερινό φαινόμενο. Συνδέεται ιστορικά με την εμφάνιση και εξέλιξη της ταξικής-εκμεταλλευτικής κοινωνίας. Στην εποχή όμως του ιμπεριαλισμού εμφανίζεται σαν "πρόβλημα ναρκωτικών" με σημαντικές πολιτικές, οικονομικές, ιδεολογικές, αλλά και στρατιωτικές διαστάσεις. Ας εξηγηθούμε: η χρήση ναρκωτικών ουσιών δεν ήταν ποτέ -ας το πούμε έτσι- σωστή στάση απέναντι στη ζωή, όμως, απέχει πολύ από αυτό που ονομάζουμε "πρόβλημα των ναρκωτικών" στη σύγχρονη μορφή. Επομένως οι όποιες αναφορές ορισμένων στην αρχαιότητα ή στους... Ινδιάνους είναι επομένως -εκτός από αφελείς και άσχετες- ανόητες.
Τι πραγματικά συμβαίνει; Όλη αυτή η φιλολογία περί ανθρώπινης φύσης και κοινωνίας αποτελεί επανάληψη του περίφημου, ως προς την αντιδραστικότητά του, δόγματος σχετικά με τη αιωνιότητα των κοινωνικών δομών, το αναλλοίωτο της ανθρώπινης φύσης. Η πλατιά εξάπλωση των ναρκωτικών δεν θα ήταν ποτέ δυνατή στη σημερινή της έκταση χωρίς την προστασία που της παρέχουν τα υψηλά συμφέροντα. Δεν είναι μυστικό ότι η παραγωγή, διακίνηση και χρήση των ναρκωτικών εντάσσεται στον πολιτικό, οικονομικό, ιδεολογικό και στρατιωτικό σχεδιασμό του ιμπεριαλισμού και του κεφαλαίου διεθνώς. Η νομιμοποίηση των ναρκωτικών υπάρχει, μόνο που δε λέγεται.
Εν τω μεταξύ, συνεχίζεται σε πολιτισμένο κλίμα η συζήτηση περί χωρισμού των "μαλακών" από τα "σκληρά" ναρκωτικά, για χορήγηση υποκατάστατων στους εξαρτημένους χρήστες (που η "υγιής" κοινωνία τους ονομάζει "ασθενείς"), περί αποποινικοποίησης της κατοχής και χρήσης μικρών ποσοτήτων κλπ, κλπ. Εξάλλου, σύμφωνα με κυβερνητικούς παράγοντες, τα παραπάνω αποτελούν βασικά σημεία μιας ενδεδειγμένης πολιτικής για την αντιμετώπιση της διάδοσης των ναρκωτικών.
Επομένως, το πρόβλημα αντιμετωπίζεται με κοινωνικούς όρους!
-Καταστολή στις περιπτώσεις που κρίνονται (από ποιους;) σοβαρές, προς ικανοποίηση των συντηρητικών.
-Κοινωνική ευαισθησία και ελαστικότητα στις "μαλακές περιπτώσεις", προς ικανοποίηση των προοδευτικών. Και ο χρήστης-καταναλωτής με την ελευθερία να επιλέγει το "δικό του lifestyle, το δικό του φτιάξιμο, τη δική του νεανική κουλτούρα".
Τα αποτελέσματα αυτής της "νέας" πολιτικής δεν άργησαν να φανούν. Είχαν πρόσφατα την τιμητική τους στα ΜΜΕ. Πολυάριθμες συλλήψεις μαθητών και προβολή που θα ζήλευε ο μεγαλύτερος χονδρέμπορος ναρκωτικών. Δαιμονοποίηση και αντιναρκωτική υστερία απέναντι σε συγκεκριμένες ομάδες και ηλικίες (νεολαία, μαθητές, τσιγγάνοι) και απέναντι σε συγκεκριμένες ουσίες (χασίς) προκειμένου να συσκοτιστεί το πρόβλημα και να απενοχοποιηθούν άλλες ουσίες και καταστάσεις. Καταστολή κάθε παρέκκλισης από την "κανονική και νομιμόφρονη" συμπεριφορά με πρόσχημα τα ναρκωτικά.
Το ψευτοκυνηγι των ναρκωτικών προσδίδει άλλωστε και έναν "ριζοσπαστικό, ανυπότακτο, ανατρεπτικό" χαρακτήρα στην χρήση τους.
Από την άλλη, έχουμε μια σειρά από απλοϊκά σχήματα:
-Η απαγόρευση μειώνει ή αυξάνει τη διάδοση των ναρκωτικών ανάλογα με το αν είμαστε υπέρ ή κατά της απαγόρευσης.
-Το χασίς είναι πιο αθώο από το αλκοόλ ή το τσιγάρο (βέβαια, το "φτιάξιμο" παραμένει πάντα ατομικό, δεδομένου ότι η λογική του "ταξιδιού" δεν δέχεται καμία συναναστροφή).
-Τέλος, το γνωστό για τη ποιότητά του επιχείρημα του "δικαιώματος στην επιλογή" που κολλάει βέβαια σε κάθε κοινωνική μάστιγα"
Ναρκωτικά: ένα προϊόν που δεν τηρεί όσα υπόσχεται
Χωρίς αμφιβολία, η σημερινή κοινωνία για κάθε ανθρώπινη ανάγκη που αδυνατεί να ικανοποιήσει δημιουργεί τα ανάλογα υποκατάστατα. Ακόμη παραπέρα, δημιουργεί πλαστές ανάγκες στη θέση των πραγματικών αναγκών, για χάρη μιας ολόκληρης βιομηχανίας υποκατάστατων. Η χρήση ναρκωτικών "απαντά" κατά κάποιον τρόπο σε πραγματικές ανάγκες, κι εδώ, όμως, το προϊόν δεν τηρεί όσα υπόσχεται:
-Είναι υποταγή που, ωστόσο, μοιάζει με πράξη ανυπακοής.
-Είναι παραίτηση από στοιχειώδεις ανάγκες και επιθυμίες, ενώ μοιάζει με διεκδίκηση μιας έντονης ζωής, φρενάρει την ανάπτυξη της προσωπικότητας, συρρικνώνει τις εμπειρίες και τις αισθήσεις, ενώ τα "συνιστούν" προς απόκτηση εμπειριών και διεύρυνση των αισθήσεων.
-Μειώνουν την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμηση, ενώ τα παίρνεις για να αισθάνεσαι "ψηλά και από πάνω".
-Δημιουργούν μια ελεγχόμενη σκέψη και συμπεριφορά, ενώ πλασάρονται σαν μια πράξη "έξω από τα συνηθισμένα".
-Δίνονται προς συμμόρφωση προς τις υποδείξεις, ενώ διακινούνται στην ατίθαση νεολαία.
-Διακινούνται σε έναν κόσμο που απαγορεύει την κοινωνική εμπειρία και δράση, που επιβάλλει το φόβο, τη διστακτικότητα και την ανασφάλεια απέναντι στις ανθρώπινες σχέσεις και στην ατομική και κοινωνική συμπεριφορά και δράση.
Δεν είναι τα ναρκωτικά που απειλούν τον "πολιτισμό μας", αλλά ο σημερινός "πολιτισμός" που απειλεί, και μέσα από τα ναρκωτικά, τη νεολαία και το λαό.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ποινικοποίηση απλώς ανακυκλώνει το πρόβλημα με χειρότερους όρους, ενώ η αποποινικοποίηση, όσο κι αν κρίνεται αναγκαία, απλώς περιορίζει τις πιο ακραίες καταστάσεις του προβλήματος.
Η απάντηση δεν μπορεί να είναι απλά η οικοδόμηση αξιών που αποτρέπουν τη χρήση, αλλά η ύπαρξη ενός μαζικού κινήματος που να εκπροσωπεί αυτές τις αξίες με μαχητικό τρόπο στην κοινωνία και στη ζωή. Τα ναρκωτικά παράγονται, διακινούνται και καταναλώνονται, γιατί κάποιοι γνωρίζουν πολύ καλά πως αν σταματήσουμε να εξοντώνουμε ψυχικά και σωματικά τους εαυτούς μας θα ψάξουμε να βρούμε τα "άλλα νοήματα" της ζωής, τους "άλλους μας στόχους", την αντικατάσταση της φυγής από την πραγματικότητα με την αλλαγή της, σήμερα και στο αύριο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου