«ΣΚΑΝΔΑΛΟ ΔΙΟΞΙΝΗ». Όταν η φύση στέλνει το λογαριασμό

του Χρήστου Γκότζια

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Εναυσμα» το 1999

Η ιστορία ξεκινά στα τέλη του περασμένου αιώνα όταν ο Τζόζεφ Λίστερ στη Γλασκόβη ανακαλύπτει τις αντισηπτικές ιδιότητες της φαινόλης. Στα 1900, όμως, αποκαλύπτονται οι ισχυρά τοξικές επιδράσεις της φαινόλης και η χημική βιομηχανία χάνει ένα φθηνό κι επικερδές προϊόν.
Τα πρώτα σημάδια (προειδοποιητικά) της έκθεσης σε διοξίνη παρουσιάζονται το 1938 στην Αμερική, όπου οι ξυλοκόποι χρησιμοποιούν το ισχυρό ζιζανιοκτόνο "Dowicide-H" της Dow-Chemical. Η χλωράκνη (ακμή του χλωρίου) είναι κύστες, φουσκάλες με πύον και έλκη που διαρκούν 8 χρόνια!

Τρεις μήνες μετά ο θόρυβος για τις διοξίνες στα τρόφιμα έχει καταλαγιάσει. Κανείς πλέον δεν ασχολείται με τις αναμενόμενες μετρήσεις των δειγμάτων που στάλθηκαν για ανάλυση στα διάφορα εργαστήρια. Τα "δεσμευμένα" τρόφιμα επιστρέφουν στα ράφια των σούπερ- μάρκετ και οι ειδήσεις για τον εμπορικό πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ-ΕΕ περνούν πια στα ψιλά των εφημερίδων. Τα τοξικά και ραδιενεργά νέφη καθώς και η ανυπολόγιστη οικολογική καταστροφή στη γειτονική Γιουγκοσλαβία, αποτέλεσμα της ιμπεριαλιστικής επιδρομής λες και συνέβησαν τον προηγούμενο αιώνα!

Η κυβέρνηση, με την αγαστή σύμπνοια των ΜΜΕ, προχωρεί στο σχέδιο "λήθη της κοινής γνώμης" όπως άλλωστε έκανε σε μια σειρά ανάλογες περιπτώσεις π.χ. Τσερνομπίλ, τρελές αγελάδες, μεταλλαγμένα τρόφιμα, ορμονούχα κρέατα, λαχανικά με ζιζανιοκτόνα κ.λπ.

Η ιστορία της διοξίνης, όμως, έρχεται από πολύ παλιά κι είναι αρκετά διδακτική γι' αυτό πιστεύουμε αξίζει να πάμε λίγο πίσω.

"Εν αρχή ην η φαινόλη"

Γρήγορα αντικαθίσταται από νέα χλωριωμένα παράγωγα (2,4 διχλωροφαινόλη και 2,4,6 τριχλωροφαινόλη) που είναι τα νέα αντισηπτικά, "ακίνδυνα και αβλαβή" υποτίθεται. Ακολουθούν νέες ενώσεις όπως το 2,4D (2,4 διχλωροφαινυλοξικό οξύ) ένα ισχυρό ζιζανιοκτόνο και ταυτόχρονα απολυμαντικό σαπούνι, απ' αυτό αργότερα προκύπτει και το 2,4,5 Τ (2,4,5 τριχλωροφαινυλοξικό οξύ) ένα ακόμα πιο ισχυρό ζιζανιοκτόνο.

Κάπως έτσι ξεκίνησε η δημιουργία μιας μεγάλης και επικίνδυνης οικογένειας ενώσεων με πάνω από 70 μέλη και τη γενική ονομασία διοξίνες.

Η πιο επικίνδυνη απ' αυτές, η ΤCDD (2,3,7,8 τετραχλωροδιβενζο -π- διοξίνη). Οι διοξίνες στο σύνολο τους είναι αδιάλυτες στο νερό, μεταφέρονται όμως (με τον αέρα και το νερό) στο λιπαρό ιστό των ψαριών και των ζώων όπου "εγκαθίστανται" για να μετακομίσει και στον άνθρωπο μέσα απ' την τροφική αλυσίδα.

Οι συνέπειες της εναπόθεσής τους στον ανθρώπινο λιπαρό ιστό ανατριχιαστικά αμέτρητες και μη αντιστρεπτές.

Οι εκατόμβες των θυμάτων

Οι έρευνες των γιατρών σταματούν μ' εντολή της εταιρείας και το ζιζανιοκτόνο συνεχίζει να πουλιέται! Την ίδια περίοδο στη Γερμανία παρατηρήθηκε η εμφάνιση της χλωράκνης σε εργάτες της χημικής βιομηχανίας. Οι έρευνες που γίνονται ενοχοποιούν τις διοξίνες και τα εργοστάσια αναγκάζονται να περιορίσουν τη χρήση τους.

Το 1949 στην πόλη Nitro της Δυτικής Βιρτζίνια μια έκρηξη σ' ένα εργοστάσιο της εταιρείας Monsanto εκθέτει 200 εργάτες σε ψηλά επίπεδα διοξίνης. Μόνο τότε αναγνωρίζεται επίσημα(;) πως η διοξίνη είναι ένα ισχυρό καρκινογόνο. Σήμερα, πλέον, είναι γνωστές οι πιο σημαντικές συνέπειές της στον ανθρώπινο οργανισμό.

Ο όρος "χημικό AIDS" αποδίδει πιο σωστά τη θανατηφόρο δράση της. Καταστρέφοντας το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου, έχει τα συμπτώματα του AIDS. Δημιουργώντας καταστρεπτικές συνέπειες στο νευρικό, ουρολογικό και αναπαραγωγικό σύστημα, προκαλεί τερατογενέσεις αλλά και αφύσικη σεξουαλική συμπεριφορά (συμπτώματα εφηβείας σε παιδιά). Σ' όλα τα παραπάνω πρέπει να προστεθεί ο ρόλος τους ως "περιβαλλοντικές ορμόνες", δηλαδή "μιμούνται τη δράση των μοριακών αγγελιοφόρων σ' όλα τα ζωντανά κύτταρα και στέλνουν συστηματικώς λανθασμένα μηνύματα σε κάθε κύτταρο και σύστημα οργάνων του σώματος".

Την περίοδο 1962-1969 οι Αμερικανοί ιμπεριαλιστές ψεκάζουν τη Βιετναμέζικη ύπαιθρο με 50.000 τόνους του "Agent Orange" (πορτοκαλί δραστικό), ένα μείγμα 2,4D και 2,4,5 Τ με στόχο την αποψίλωση της ζούγκλας που κρύβει τους αντάρτες. Στην παραπάνω ποσότητα περιέχονταν 100 κιλά διοξίνης. Πλέον έχει αποδειχθεί ότι ένα μόνο δισεκατομμυριοστό του γραμμαρίου διοξίνης μπορεί να προκαλέσει καρκινογενέσεις!

Στα εκατομμύρια των Βιετναμέζων που ψεκάστηκαν με τις διοξίνες των Αμερικάνων προστίθενται και οι δεκάδες χιλιάδες Αμερικανοί στρατιώτες βετεράνοι του πολέμου, που επιστρέφουν, με μικρότερες ή μεγαλύτερες βλάβες στην υγεία τους.

Η κυβέρνηση των ΗΠΑ αρνείται να πληρώσει αποζημιώσεις και οι DOW και Monsanto αναλαμβάνουν να χρηματοδοτήσουν(!) τις έρευνες για την τοξικότητα της έκθεσης στη διοξίνη. Τα αποτελέσματα των ερευνών -φυσικά παραποιημένα- βγάζουν "ακίνδυνη" τη διοξίνη και η κυβέρνηση Ρήγκαν προπαγανδίζει το δόγμα του «ρίσκου», "ένα στο εκατομμύριο να πάθουν καρκίνο οι άνθρωποι που καταναλώνουν τροφή με διοξίνη".

Το 1953, 250 εργάτες σε εργοστάσιο φαρμάκων της BASF στη Γερμανία (Αουντσβιγκσχαφεν), μολύνονται από χλωράκνη.

Το 1963 στο Ντουφάρ της Ολλανδίας, εμφανίζουν χλωράκνη 16 εργάτες εργοστασίου της Philips, απ' τους οποίους 4 πεθαίνουν.

Το 1968 στην Αγγλία, 80 εργάτες του εργαστηρίου της Coabite Chemical εμφανίζουν τα συμπτώματα της χλωράκνης.

Στις 10 του Ιούλη 1976 στο Σέρεβο της Ιταλίας σε εργοστάσιο ζιζανιοκτόνων, εκρήγνυται αντιδραστήρας υψηλής πίεσης και τα αέρια σχηματίζουν τοξικό νέφος. 3 κιλά TCDD απελευθερώνονται και πολύ γρήγορα η περιοχή είναι μια "χημική" Χιροσίμα.

Σ' ακτίνα αρκετών χιλιομέτρων πεθαίνουν κατοικίδια ζώα, και παιδιά εμφανίζουν χλωράκνη ενώ οι καρκινογενέσεις θερίζουν τα επόμενα χρόνια.

Διοξίνη = Κέρδος

Με το πέρασμα των χρόνων και την αλματώδη ανάπτυξη των χημικών βιομηχανιών ένα νέο πρόβλημα, αυτό της εναπόθεσης-ταφής ή καταστροφής των τοξικών αποβλήτων κάνει την εμφάνισή του. Το καπιταλιστικό κέρδος προτιμά την ταφή ή και την καύση τους με ανυπολόγιστες συνέπειες για το περιβάλλον και τον άνθρωπο.

Ο κανόνας που θέλει να προτιμούνται οι υπανάπτυκτες χώρες του τρίτου κόσμου για τα "χημικά νεκροταφεία", λόγω των ανύπαρκτων κρατικών ελέγχων, έχει και τις εξαιρέσεις του.

Καμιά φορά και οι καπιταλιστικές μητροπόλεις μπορούν κάλλιστα να χρησιμοποιηθούν ως χώροι ταφής, άλλωστε η εκμετάλλευση των πάντων χωρίς κανέναν ενδοιασμό απ' τις χημικές βιομηχανίες δε γνωρίζει όρια.

Το 1978 αποκαλύπτεται η τραγική περίπτωση του Love Canal, μιας κοινότητας στη βόρεια περιοχή της πολιτείας της Νέας Υόρκης, που ζούσε πάνω σε μια βραδυφλεγή βόμβα. Τις δεκαετίες του '40 και '50 η Hooker Chemical Company είχε θάψει χιλιάδες κιλά υλικών με διοξίνες τα οποία στη συνέχεια σακάτεψαν μια ολόκληρη γενιά παιδιών της κοινότητας.

Στο Άμστερνταμ, λειτουργούσε την προηγούμενη δεκαετία και για πάνω από 12 συνεχή χρόνια ένα εργοστάσιο καύσης βιομηχανικών αποβλήτων. Χωρίς κανένα μέτρο προστασίας αποτεφρώθηκαν πάνω από 80.000 βαρέλια τοξικών αποβλήτων. Το Ντέμπερτσιντκ, το προάστιο όπου λειτουργούσε το εργοστάσιο, θεωρείται ακόμη και σήμερα ένα από τα πιο μολυσμένα μέρη της Ευρώπης. Η διοξίνη ανιχνεύεται παντού στο έδαφος, το υπέδαφος, τον υδροφόρο ορίζοντα.

Στις αρχές του '99 ξεκινά ένα τεράστιο πρόγραμμα καθαρισμού της περιοχής, ύψους 34 δις δραχμών. Σύμφωνα με το σχέδιο, θα αφαιρεθεί το έδαφος σε βάθος 120 εκατοστών και αφού τοποθετηθεί ένα λεπτό στεγανωτικό στρώμα μπετονίτη, θα επιστρωθεί μ' ένα στρώμα άμμου πάχους 40 εκατοστών, για να προστεθεί τέλος ένα στρώμα άμμου πάχους 80 εκατοστών!! Όσον αφορά τα υπόγεια νερά, ειδικά αντλιοστάσια θα τοποθετηθούν για να αντλούν το ρυπασμένο νερό για τα επόμενα 5 χρόνια σε βάθος 25 μέτρα.

Όλα τα παραπάνω δείχνουν ανάγλυφα το μέγεθος και την έκταση της καταστροφικής μόλυνσης αλλά και το πόσο δύσκολα μπορούν να αναιρεθούν οι όποιες περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Μπορούμε, λοιπόν, ν' αναλογιστούμε πόσο μακροπρόθεσμες και επικίνδυνα θανατηφόρες είναι η ρίψη των βιομηχανικών αποβλήτων -η οποία γίνεται ανεξέλεγκτα και χωρίς μέτρα προφύλαξης και στη χώρα μας (π.χ. θαμμένα βαρέλια με Clofen της ΔΕΗ)- ή και η καύση των σκουπιδιών σε μεγάλη ποσότητα που εκλύουν σημαντικές ποσότητες διοξινών.

Διοξίνη και Stealth

Στις αρχές της δεκαετίας του '80, εργαζόμενος στη στρατιωτική βάση Nellis της Αμερικανικής Πολεμικής Αεροπορίας, ο R. Frost μολύνεται από διοξίνη σε θανατηφόρα επίπεδα. "Σε λίγα χρονιά άρχισε να χάνει βάρος, η κοιλία του πρήστηκε, το δέρμα του έβγαλε πληγές που έτρεχαν κι αργότερα το δέρμα του έσκαγε κι αιμορραγούσε". Το 1989 πεθαίνει ενώ ένας συνάδελφος του δεν άντεξε κι αυτοκτόνησε. Οι έρευνες που γίνονται σε ανεξάρτητο (Σουηδικό) εργαστήριο αποκαλύπτουν θανατηφόρες ποσότητες διοξίνης και διβενζοφουρανίων στους ιστούς του Frost.

Η αμερικανική κυβέρνηση "σβήνει" απ' το χάρτη τη βάση Nellis προσπαθώντας να αποκρύψει τη χρησιμοποίηση και αποθήκευση επικίνδυνα τοξικών ουσιών και αποβλήτων: Πρόκειται για υλικά επιστρώσεως και ρητίνες που χρησιμοποιούνται κυρίως στην κατασκευή του γνωστού, πλέον, βομβαρδιστικού αεροσκάφους Stealth. Να, που πριν κομματιάσουν και μολύνουν τους Ιρακινούς και Γιουγκοσλάβους με τις ραδιενεργές βόμβες τους, τα Stealth σπέρνουν το θάνατο στους Αμερικανούς στρατιώτες.

Πάντσεβο: η διοξίνη ήρθε... απ' τον ουρανό!

Όσο κι αν ο θόρυβος που σηκώθηκε με τις διοξίνες Βελγίου και την Coca - Cola, βοήθησε να περάσει σε δεύτερη μοίρα και να ξεχαστεί η οικολογική καταστροφή απ' την επιδρομή στη γειτονική Γιουγκοσλαβία αυτό δε σημαίνει πως δεν είναι σημαντικές και δεν πρέπει να μας ανησυχούν οι τεράστιες ποσότητες τοξικών νεφών που για βδομάδες εκλύονταν από τα βομβαρδισμένα εργοστάσια.

Τι να πρωτοαναφέρει κανείς; Την έκλυση ραδιενέργειας απ' τις βόμβες από εμπλουτισμένο ουράνιο που χρησιμοποιούν για να 'ναι μεγαλύτερη η διατρητική τους ικανότητα σε πρόσκρουση σε μέταλλα ή σε τσιμέντο;

Άλλωστε η "ασθένεια του Κόλπου" χιλιάδων βετεράνων Αμερικανών στρατιωτών έχει πλέον επιστημονικά τεκμηριωθεί ότι είναι αποτέλεσμα ραδιενεργούς μόλυνσης στη διάρκεια της "Καταιγίδας της Ερήμου".

Όμως οι χιλιάδες Ιρακινοί που προσβλήθηκαν ή και πέθαναν απ' τις συνεχιζόμενες επιπτώσεις της ραδιενέργειας καθώς και τα μολυσμένα εδάφη, περνούν στα "ψιλά" των εφημερίδων. Τα περίφημα "νέφη" που τύφλωναν τα σερβικά ραντάρ και που φτάσανε μέχρι την... Εύβοια, αποτελούνταν από μικροσκοπικές ίνες γυαλιού τυλιγμένες με αλουμίνιο, εισπνεόμενα δεν γίνονται αντιληπτά και ενοχοποιούνται για καρκινογενέσεις. Το ίδιο και οι "έξυπνες" βόμβες από γραφίτη που προκαλούσαν βραχυκυκλώματα στις γεννήτριες χωρίς να τις καταστρέφουν.

Τη νύχτα της 18ης Απριλίου οι βομβαρδισμοί στο Πάντσεβο ισοπεδώνουν διυλιστήρια, εργοστάσια λιπασμάτων και πετροχημικές εγκαταστάσεις. Ασύλληπτες οι διαστάσεις της καταστροφής, χωρίς περιορισμό το εύρος εξάπλωσης της μόλυνσης.

Στο κανάλι που βρίσκεται στη βόρεια βιομηχανική ζώνη που Πάντσεβο χύθηκαν 100 τόνοι του καρκινογόνου βινυλοχλωρίδιου που ελευθερώθηκε απ' το εργοστάσιο "Πέτρο Χεμίγια", με αποτέλεσμα να μολυνθούν τα νερά του Δούναβη και όλη η τροφική αλυσίδα. Όλη η περιοχή γύρω από το Πάντσεβο έχει κυριολεκτικά διαποτιστεί με αμμωνία, υδράργυρο, νάφθα, οξέα, διοξίνες και άλλες τοξίνες.

Οι αμερικανοί και ΝΑΤΟϊκοί ιμπεριαλιστές προκειμένου να υποτάξουν το λαό της Γιουγκοσλαβίας δε δίστασαν να δημιουργήσουν μια νέα "Χιροσίμα" στα Βαλκάνια. Η επέκταση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς χρειάζεται τις εκατόμβες των νεκρών Σέρβων και Κοσοβάρων αλλά και τη δηλητηρίαση της γης, του αέρα, των νερών που τα επόμενα χρόνια θα σκοτώσουν χιλιάδες παιδιά, θα παραμορφώσουν άλλα τόσα, θα αυξήσουν τις καρκινογενέσεις, τη λευχαιμία, υποθηκεύοντας το μέλλον εκατομμυρίων ανθρώπων σ' όλα τα Βαλκάνια.

Οι γιατροί στο Πάντσεβο -κι όχι μονό- συνιστούν στις έγκυες γυναίκες να διακόψουν την εγκυμοσύνη αν βρίσκονται σε χρόνο μικρότερο της ένατης εβδομάδας και σε όσες βρίσκονταν στην πόλη το βράδυ των βομβαρδισμών να αποφύγουν την εγκυμοσύνη για 2 τουλάχιστο χρόνια!

Η επιστήμη στην υπηρεσία του κέρδους

Τα όσα αποκαλύφθηκαν πριν λίγους μήνες για τις διοξίνες στα βελγικά κοτόπουλα δεν είναι παρά μια παρανυχίδα μπροστά στο τι κρύβεται πίσω απ' τον επιστημονικό όρο "εντατικός τρόπος παραγωγής". Το κεφάλαιο, αναζητώντας μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους δε διστάζει να χρησιμοποιήσει λάδια μηχανής για την παρασκευή τροφών για πτηνά, ή σάπια και άρρωστα ζώα που αλέθονται εμπλουτίζοντας τα άλευρα (τρελές αγελάδες) τα οποία συμπληρώνουν τη διατροφή αγελάδων, χοίρων, ψαριών κ.λπ. Οι ορμόνες πάχυνσης βοοειδών χρησιμοποιούνται παράνομα, παρόλο που έχει αποδειχθεί η καρκινογόνος δράση τους.

Η αποκάλυψη των όποιων σκανδάλων περισσότερο έχει να κάνει με τον άγριο εμπορικό ανταγωνισμό ΗΠΑ-ΕΕ, παρά με κάποιους ευαίσθητους ελεγκτές που δεν τους σταματούν τα συμφέροντα των βιομηχανιών.

Δεν είναι τυχαίο πως η αποκάλυψη των σκανδάλων με τα βελγικά κοτόπουλα συνέπεσε με την κόντρα ΗΠΑ - ΕΕ για την προτιθέμενη απαγόρευση εισαγωγής βοοειδών απ' την Αμερική που ήταν "παστωμένα" με ορμόνες. Τελικά μετά το θόρυβο με τις διοξίνες οι Ευρωπαίοι υποχώρησαν και έδωσαν εξάμηνη παράταση στις εισαγωγές, ενώ οι Αμερικάνοι (με περισσό θράσος) προχώρησαν στην πλήρη απαγόρευση εισαγωγής ευρωπαϊκών κρεάτων!

Μια αντίστοιχη κόντρα υποβόσκει εδώ και χρόνια και στην παραγωγή και διακίνηση των μεταλλαγμένων (γενετικά) προϊόντων. Εκείνο όμως που είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι ότι πολλά απ' αυτά κυκλοφορούν ήδη (στην "παγκοσμιοποιημένη" αγορά) χωρίς πολλές φορές την ανάλογη σήμανση και φυσικά χωρίς να έχει γίνει κανένας έλεγχος για τις επιπτώσεις και παρενέργειες τους.

Κλείνοντας το πρώτο μέρος αυτής της αναφοράς θα θέλαμε να υπογραμμίσουμε την αναγκαιότητα της ενεργητικής αντίστασης που, και σ' αυτά τα ζητήματα διατροφής και περιβάλλοντος, δεν μπορεί παρά να δίνεται με τη γενικότερη προοπτική, γιατί η κοινωνία της μόλυνσης δεν καθαρίζεται, ανατρέπεται!