Η ονομασία του ιστολογίου είναι ο τίτλος του βιβλίου του Βασίλη Σαμαρά "1917-1953, Η ιστορία διδάσκει και εμπνέει"

Κυριακή 12 Ιουνίου 2016

Για τον Δημήτρη Μπάτση (με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση του)

Του Γρηγόρη Ανδρεάτου
Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία φ. 779, στις 28-5-2016


Ο Δημήτρης Μπάτσης, που γεννήθηκε το 1916 στην Αθήνα, γόνος αστικής οικογένειας, αποτέλεσε μία ξεχωριστή προσωπικότητα στο χώρο της Αριστεράς με το έργο του στο περιοδικό «Ανταίος», την «ΕΠ-ΑΝ» και κυρίως με το βιβλίο του «Η βαρειά βιομηχανία στην Ελλάδα». Εκτελέστηκε στις 30 Μάρτη του 1952 μαζί με τους Μπελογιάννη, Αργυριάδη, Καλούμενο από το μετεμφυλιακό κράτος της αμερικανοκρατίας στην Ελλάδα.
Το ζήτημα της στάσης του στο δικαστήριο, όπου πήρε αποστάσεις από τους συγκατηγορούμενούς του και προσπάθησε να δείξει μεταμέλεια για την αριστερή του τοποθέτηση, αποτελεί μία αρνητική πλευρά, που δεν μπορεί όμως να επισκιάσει την ουσία του έργου του.



Ο Δημ. Μπάτσης, γιος ναυάρχου, δικαζόταν με την κατηγορία της «κατασκοπίας» μαζί με ηγετικά στελέχη του ΚΚΕ όπως ο Νίκος Μπελογιάννης και με απειλούμενη ποινή την εκτέλεση. Μεγάλο το βάρος στις πλάτες του και με δεδομένο ότι όλος ο περίγυρός του τον πίεζε να κάνει δήλωση αποκήρυξης του κομμουνισμού. Τελικά το γεγονός ότι εκτελέστηκε μαζί με άλλους τρεις κομμουνιστές αποκαλύπτει ότι η υποχώρησή του δεν έφτασε σε τέτοιο σημείο που να του δώσουν χάρη - και αυτό δεν είναι ασήμαντο.
Ο Δημήτρης Μπάτσης υπήρξε ένας διανοούμενος που πρόδωσε την τάξη του και τάχθηκε στην υπηρεσία των λαϊκών συμφερόντων από ένα σπουδαίο μετερίζι, της επιστημονικής μαρξιστικής ανάλυσης και σύνθεσης των όρων μιας αυτοδύναμης οικονομικής ανάπτυξης της χώρας. Το έργο του δεν είναι στενά οικονομικό, αλλά ευρύτατα πολιτικό, καθώς στη βάση του έχει την εξυπηρέτηση των εργατικών-λαϊκών συμφερόντων, την αποτίναξη του ζυγού της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης και της ντόπιας κεφαλαιοκρατίας με προοπτική τη σοσιαλιστική οικοδόμηση.
Κεντρικό πολιτικό ζήτημα αυτό της λαϊκής εξουσίας, καθώς την ανάπτυξη της βαριάς βιομηχανίας την ορίζει σαν καθήκον της λαϊκής δημοκρατίας που θα προκύψει από τη νίκη των λαϊκών δυνάμεων και θα κρίνει την πορεία της οικονομίας μέσω των αναγκαίων ανατροπών και μετασχηματισμών. «Ανακεφαλαιώνοντας μπορούμε να πούμε πως θεμελιακές προϋποθέσεις για να ανασυγκροτηθεί η οικονομία είναι : 1) Να πάρει την πολιτική εξουσία ο εργαζόμενος λαός, και 2) Να διωχτεί το ξένο κεφάλαιο και το κεφάλαιο της ντόπιας οικονομικής ολιγαρχίας από τις κυριαρχικές θέσεις της οικονομίας απ' όπου εκμεταλλεύονται μονοπωλιακά και προνομιακά την οικονομία και τον δουλευτή λαό" (σελ. 196, Οι κατευθύνσεις και τα γενικά μέτρα για τη μετάπλαση της οικονομίας).
Το βιβλίο του δεν αποτελεί ένα τεχνοκρατικό σχέδιο για την ανοικοδόμηση της ελληνικής οικονομίας, γενικά, αλλά ένα πολιτικό σχέδιο, ένα πρόγραμμα το οποίο μπορούσε να υλοποιηθεί μόνο από έναν κυρίαρχο λαό στη μοίρα και τη χώρα του. "Πρέπει όμως να ξεχωρίσουμε τα συμπεράσματά μας από τα συμπεράσματα που καταλήγουν όλοι εκείνοι οι ειδικοί, τεχνικοί και οικονομολόγοι, που φαίνονται να συμφωνούν στο τεχνικό μέρος μαζί μας, τοποθετούν όμως σε ολότελα διαφορετικό οικονομικό πλαίσιο από μας τη λειτουργία των κλάδων της βαριάς βιομηχανίας... Η δημιουργία των καινούριων αυτών κλάδων δεν είναι για αυτούς παρά κερδοφόρα επένδυση κεφαλαίου, είτε από την ντόπια αστική τάξη και τα συγκροτήματα της οικονομικής της ολιγαρχίας είτε από το ξένο κεφάλαιο. Και, όπως φαίνεται, στο ξένο κεφάλαιο στηρίζουν και τις περισσότερες ελπίδες τους" (σελ. 173 Το οικονομικό πλαίσιο και η μορφή οργάνωσης για τη λειτουργία των κλάδων της βαριάς οικονομίας).
Γνωρίζει πολύ καλά, ότι η δημιουργία βαριάς βιομηχανίας στην Ελλάδα είναι η ολοκλήρωση του αστικοδημοκρατικού μετασχηματισμού που πρόδωσε η ντόπια κεφαλαιοκρατία, για να εξασφαλίσει μία μονοπωλιακή θέση κυριαρχίας σε μία χώρα, όπου ξεπουλούσε τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της, τις πρώτες ύλες και όλο τον πλούτο της στους ιμπεριαλιστές και έδενε τον λαό και τη χώρα με δεσμά οικονομικά -πολιτικά- στρατιωτικά. Αποκαλύπτει με αυτό τον τρόπο, ότι ο δρόμος για τις σοσιαλιστικές σχέσεις παραγωγής περνάει αναγκαστικά στη χώρα μας μέσα από την ανάπτυξη της βαριάς βιομηχανίας και της εσωτερικής συσσώρευσης, στα πλαίσια της ανεξάρτητης λαϊκής Ελλάδας. «Όπως όμως η εκβιομηχάνιση στο πλαίσιο της λαϊκής δημοκρατίας αποτελεί προϋπόθεση για την ελεύθερη ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, την πραγματοποίηση της εσωτερικής συσσώρευσης σε μεγάλη κλίμακα, την αποδέσμευση της οικονομίας από το ξένο κεφάλαιο και τη δημιουργία των όρων για μια σοσιαλιστική οικονομία, έτσι και η βαριά βιομηχανία αποτελεί για την πραγματοποίηση της εκβιομηχάνισης τον πρώτο βασικό και θεμελιώδη όρο» (από την Εισαγωγή).

Το έργο του Δημ. Μπάτση «Η βαρεία βιομηχανία στην Ελλάδα» είναι απόλυτα συνδεδεμένο με την εκτίμηση του ΚΚΕ (6η Ολομέλεια ΚΕ του 1934 ) για την κατάσταση στη χώρα, τον χαρακτήρα της επανάστασης στην Ελλάδα και τις κινητήριες δυνάμεις της. «Η ιδιομορφία της Ελλάδας συνίσταται στη σημαντική της εξάρτηση από το ξένο κεφάλαιο και στη συνδεδεμένη με αυτήν ασθενή ανάπτυξη της βιομηχανίας και γενικά των παραγωγικών δυνάμεων (...). Η εξάρτηση της χώρας και οι καταστροφικές συνέπειες των αδιάκοπων πολέμων καθόρισαν τη μονομερή σχετικά αδύνατη ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων της Ελλάδας. Η υπάρχουσα ενεργητική βάση της βιομηχανίας είναι στενή (...). Η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων της χώρας απ' τον καιρό της γέννησης σε αυτή του καπιταλισμού εμποδίζεται από το ξένο χρηματιστικό κεφάλαιο (...). Ο εργαζόμενος πληθυσμός της Ελλάδας, οι εργάτες και οι αγρότες, οι πλατιές μάζες των φορολογούμενων υπόκεινται στη διπλή εκμετάλλευση του ντόπιου ελληνικού και ξένου κεφαλαίου (...). (από τις θέσεις της 6ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ, Γενάρης 1934).
Ο Δημ. Μπάτσης βλέπει στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων κάτω από τη λαϊκή κυριαρχία τη δυνατότητα να αποτιναχτεί ο ιμπεριαλιστικός ζυγός και να καταχτηθεί η πολιτική και η οικονομική ανεξαρτησία. Βλέπει τη δυνατότητα μιας χώρας να μπορεί να σταθεί στα πόδια της και να αποκρούσει τις επιθέσεις που θα δεχθεί. Οι αμερικάνικες βόμβες ναπάλμ που έπεφταν στα βουνά της ελεύθερης Ελλάδας για να υποτάξουν τους αντάρτες του ΔΣΕ τα δύο επόμενα χρόνια από την κυκλοφορία του βιβλίου (1947) έκαναν ξεκάθαρο, ότι η απελευθέρωση ενός λαού και μίας χώρας θα κριθεί πρώτα και κύρια στο πεδίο της αναπόφευκτης σύγκρουσης με τους αντιδραστικούς. Το έργο του Δημ. Μπάτση χωρίς τους αγωνιστές του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και αργότερα του ΔΣΕ δεν θα είχε καμία αξία, αλλά θα παρέμενε ένα σχέδιο επί χάρτου. Η ανάγκη έκδοσης ενός έργου που σε πολλά σημεία του είναι αποτέλεσμα συλλογικής δουλειάς νέων επιστημόνων (κυρίως του Πολυτεχνείου) της εταιρείας μελέτης νεοελληνικών προβλημάτων «Επιστήμη -Ανοικοδόμηση» (ΕΠ-ΑΝ), προέκυψε από τη δυνατότητα που άνοιγε η αντίσταση του λαού στους καταχτητές και τους ντόπιους συνεργάτες τους για μία άλλη πορεία απελευθέρωσης και ανεξαρτησίας.
«Για το χτίσιμο της καινούριας Ελλάδας δουλεύουν σήμερα μέσα σε τραγικές συνθήκες και αψηφώντας κάθε κίνδυνο, όλοι οι προοδευτικοί επιστήμονες πλάι στον αδάμαστο ελληνικό λαό, προσφέροντας ακόμη και τη ζωή τους, στερεώνοντας έτσι τη νίκη του. Σε όλους αυτούς τους ηρωικούς αγωνιστές προσφέρω και εγώ τη μικρή μου τούτη συμβολή» (Δύο λόγια του Δημ. Μπάτση).
Στις δεκαετίες που πέρασαν από την έκδοση του βιβλίου, μέχρι τις μέρες μας, τα βασικά ζητήματα που ανέδειξε παρέμειναν αναπάντητα τόσο με την ενίσχυση των ιμπεριαλιστικών δεσμών όσο και με τον παρασιτικό ρόλο της ντόπιας κεφαλαιοκρστίας. Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία μίας οικονομίας σε απόλυτη εξάρτηση από τους ιμπεριαλιστές επικυρίαρχους, μίας χώρας που δεν μπορεί να σταθεί στα πόδια της, αν «κατεβάσουν τους διακόπτες» οι ξένοι δανειστές-ληστές. Και φυσικά, το πρόβλημα δεν είναι μόνο στενά οικονομικό, αλλά τα δεσμά της εξάρτησης που έχουν επιβληθεί στον λαό και τη χώρα, στο πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο, από αμερικάνους και ευρωπαίους ιμπεριαλιστές καθορίζουν σήμερα τους όρους εξαθλίωσης της ζωής του, αλλά ενισχύουν και τους κινδύνους για τη μετατροπή τους σε «κρέας για τα κανόνια» των επικυρίαρχων.
Σαν υστερόγραφο σε αυτό το μικρό αφιέρωμα θα καλούσαμε τους αγωνιστές της Αριστεράς και ιδιαίτερα τους νέους να μελετήσουν και να συγκρίνουν το έργο του Δημ. Μπάτση με τα διάφορα «προγράμματα» που κυκλοφορούν σήμερα από διάφορες οργανώσεις και κόμματα, τα οποία με περισσή ευκολία προσπερνούν το ζήτημα της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης, ζήτημα κεφαλαιώδες για την απάντηση των πραγματικών προβλημάτων του λαού και της χώρας. Στο έργο του Δημ. Μπάτση γίνεται σαφές, ότι η εκπλήρωση του καθήκοντος της ανάπτυξης της βαριάς βιομηχανίας, που αποτελεί κρίκο από τον οποίο μπορεί να τραβηχτεί η ανάπτυξη όλης της βιομηχανίας και της οικονομίας, δεν μπορεί να πραγματωθεί χωρίς την πολιτική ανατροπή και την κατάκτηση της ανεξαρτησίας της χώρας. Αποτελεί αστικοδημοκρατικό καθήκον, αλλά δεν μπορείς να το προσπεράσεις «από τα αριστερά» καθώς αποτελεί βασικό υλικό όρο για την οικοδόμηση σοσιαλιστικής οικονομίας.
Όσοι θεωρούν στην Αριστερά, ότι η αστική «μας» τάξη έχει κάνει το ιστορικό της καθήκον στη χώρα που κυριαρχεί και μπορούμε (ως εργατική τάξη και εργαζόμενος λαός) άμεσα να περάσουμε στο σοσιαλιστικό μετασχηματισμό, ακόμα και στον... κομμουνισμό, δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να αποκρύβουν τα πραγματικά προβλήματα που βάζει μπροστά η γιγάντια υπόθεση της κοινωνικής απελευθέρωσης στη χώρα μας.

Τέλος, είναι σημαντικό να αναφερθεί, ότι ο Δημ. Μπάτσης ολοκλήρωσε το βιβλίο του σε ηλικία μόλις 31 χρόνων, δείγμα του τι μπορεί να «παράξει» η ανάπτυξη του κινήματος σε ανώτερο επίπεδο και πόσο μπορεί να παρακινήσει και να κερδίσει διανοούμενους να μπουν στην υπηρεσία των εργατικών-λαϊκών συμφερόντων. Ταυτόχρονα, αποτελεί και μία πρόκληση για τους νέους της Αριστεράς σήμερα για μία ιδιαίτερη προσπάθεια στην κατεύθυνση της μελέτης, της ανάλυσης και της σύνθεσης όλων των στοιχείων που μπορούν να ενισχύσουν και να υπηρετήσουν το στόχο για μια Δημοκρατική, Ανεξάρτητη και Σοσιαλιστική Ελλάδα.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου