Χημικοί παράδεισοι. Το όραμα της ταξικής κοινωνίας

της Ελένης Γκρούη

 Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Εναυσμα» το 1994

Ναρκωμένες πολιτείες" και "νυχτωμένες κοινωνίες", έρευνες για τα θύματα του αργού θανάτου, δημόσιοι διαξιφισμοί ανάμεσα οε "φιλελευθέρους" και "συντηρητικούς", οπαδούς της απαγόρευσης και της αντιαπαγόρευσης τοξικών ουσιών, πραγματείες για την κοινωνική μάστιγα των ναρκωτικών και συνεντεύξεις από χαροκαμένες μάνες, το παιδιά των οποίων έφυγαν για ένα ταξίδι χωρίς επιστροφή... Αυτό είναι το σημείο αιχμής της επικαιρότητας των τελευταίων μηνών, τέτοιοι είναι οι πηχυαίοι τίτλοι που στολίζουν τα έντυπα ή που εκτοξεύονται από χείλη "αρμοδίων" στις εκπομπές που τους φιλοξενούν. Πλειοδότες ουκ ολίγοι στις εκρήξεις "κοινωνικής ευαισθησίας". Ως γνωστόν, μειοδότες σε τέτοια ζητήματα δεν υπάρχουν. Υπάρχουν μόνο οι κατηγορίες των μεν προς τους δε για εγκληματική αδιαφορία, των δε προς τους μεν για εγκληματικά δαιμόνια που θέλουν να εισαγάγουν, ενώ στη μέση στέκεται ένας ολόκληρος κόσμος σπρωγμένος  στο περιθώριο, μπλεγμένος ανάμεσα σε επιχειρήματα και διατυπώσεις, που ξαφνικά έρχεται στο προσκήνιο της αδηφάγος επικαιρότητας και που, το ίδιο ξαφνικά, όταν σβήνουν 3 φώτα βρίσκεται μόνος με τη δόση του, χωρίς σωτήρες, ισορροπώντας ανάμεσα στην παρανομία και την αρρώστια.

Γιατί σήμερα όλη αυτή η επίδειξη ενδιαφέροντος; Χθες το πρόβλημα δεν υπήρχε; Πέρσι οι θάνατοι ήταν λιγότεροι; Τα νούμερα που έχουν την τιμητική τους στα δελτία ειδήσεων είναι το ίδιο τραγικά και ο απολογισμός των προηγούμενων χρόνων, όσο και ο μελλοντικός προϋπολογισμός...

Οι ισχυρές δόσεις από τα ΜΜΕ δεν μπορούν να πείσουν για το αγνό των προθέσεων. Ούτε οι κραυγές των διαλεγομένων όλο αυτό το διάστημα είναι υπεράνω πάσης υποψίας.

Τα πάντα, λοιπόν, είναι εκμεταλλεύσιμα ποικιλοτρόπως. Είτε χρειαστεί να κατασκευαστεί κάτι για να χρησιμοποιηθεί, είτε χρειαστεί να αναδειχθεί με ιδιαίτερη οξύτητα, είτε, απλώς, γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης αυθύπαρκτο καθώς είναι. Έτσι, συμπολιτευόμενοι και αντιπολιτευόμενοι, μπλε υποψήφιοι δήμαρχοι, πράσινοι υποψήφιοι νομάρχες και ροζ μαϊντανοί εμπλουτίζουν τις προεκλογικές τους εκστρατείες με "γενναιόδωρες" χειρονομίες και "ριζοσπαστικές" εμφανίσεις.

Εάν θελήσει κανείς να μπει στην ουσία του προβλήματος θα δυσκολευτεί πολύ να ξεχωρίσει του "καλούς" και τους "κακούς" αυτού του εφιαλτικού παραμυθιού. Όλοι μιλούν εξ ονόματος των θυμάτων του λευκού θανάτου με τις γκρίζες αποχρώσεις κι όλοι έχουν να καταθέσουν τη δική τους φιλοσοφία. Περιέργως πώς, όλες οι φιλοσοφίες που πέφτουν στο τραπέζι παρουσιάζουν μια αξιοσημείωτη μονομέρεια, κινούνται πάνω στις ίδιες σταθερές και παραλλάσουν σε επιμέρους ζητήματα. Το πείραμα του Άμστερνταμ και οι "εκσυγχρονισμένες" ευρωπαϊκές νομοθεσίες συγκρούονται με την "καθυστερημένη" Ελλάδα και ο απολογισμός και των δυο μερών είναι άνθρωποι εγκλωβισμένοι, αδύναμοι να αντισταθούν. Κάποιοι διαλέγουν ερήμην τους τη μέθοδο θεραπείας, κάποιοι υπερασπίζονται το δικαίωμα τους να επιλέγουν πώς θα διαχειριστούν τη ζωή και το θάνατό τους και όλοι υποκλίνονται στη λογική του "εφικτού", σ' ένα ρεαλισμό που με απαράμιλλη κυνικότητα παραδέχεται πως η "απόδραση" είναι σύμφυτη της κοινωνίας, της κάθε κοινωνίας, και πως όλα τ' άλλα είναι ουτοπίες.

Και η πολιτεία, σε μια συνεπέστερη εκδήλωση ρεαλισμού, συσσωρεύει στις φυλακές χρήστες και βαποράκια και χορηγεί άδειες εξόδου στους μεγαλέμπορους.

Η διαφωνία ανάμεσα σ' όλους αυτούς αφορά το αν η ψευδαίσθηση θα χορηγείται απ' το κράτος ή το παρακράτος, αν τα "ταξίδια" θα γίνονται με βάση νόμιμες ή παράνομες συναλλαγές, αν η "παραμύθα" θα διακινείται στη μαύρη ή στην άσπρη αγορά, αν η βιομηχανία χημικών οραμάτων θα ανήκει στο δημόσιο ή στον ιδιωτικό τομέα! Κάποιοι χρίζονται τιμωροί και κάποιοι υπερασπιστές που αποθεώνουν το "εγώ" και βγάζουν πύρινους λόγους για το δικαίωμα στο θάνατο!

Πραγματικά βρώμικη ιστορία! Και απατηλή! Ποιος είναι αυτός που με ακρίβεια θα οριοθετήσει το κράτος και το παρακράτος; Ποιος είναι αυτός που με ασφάλεια θα πει πού τελειώνει η οικονομία και που αρχίζει η παραοικονομία; Από πότε έπαψε το εμπόριο των τοξικών ουσιών -αντάμα με το εμπόριο όπλων- να αποτελεί κεφαλαιώδες έσοδο για τους διαχειριστές της αστικής εξουσίας; Από πότε άρχισε ο λύκος να ενδιαφέρεται για την αφύπνιση των προβάτων;

Αν κάποιοι μεγαλέμποροι εκμεταλλεύονται το υφιστάμενο καθεστώς, κάποιοι άλλοι ακονίζουν τα δόντια τους περιμένοντας το νέο καθεστώς. Μιλούν για διαχωρισμό των ουσιών, για χορήγηση των ουσιών και υποκατάστατων από το κράτος και επιχειρηματολογούν για τη μείωση της εγκληματικότητας, την περιστολή εξάπλωσης της ηρωίνης, την αποδυνάμωση της παράνομης αγοράς. Πουθενά σε όλα αυτά δε βρίσκει κανείς μια κοινωνία που να θέλει τα παιδιά της απελευθερωμένα από κάθε είδους καταναγκασμούς, ασυμβίβαστα, που να αντιστέκονται και να διεκδικούν το δικαίωμα στη ζωή και όχι στο θάνατο. Πουθενά με όλα αυτά, δε βρίσκει κανείς μια κοινωνία που να θέλει να χτυπήσει τα γενεσιουργά αίτια και όχι να χαϊδέψει τις αφορμές. Πουθενά, σε όλα αυτά, δεν βρίσκει κανείς την άρνηση των ψευδαισθήσεων και των "παραδείσων", την καταγγελία των χημικών οραμάτων και των ακριβοπουλημένων "ονείρων". Γιατί κανείς δεν έχει να προσφέρει ένα άλλο όραμα, μια προοπτική που να υπόσχεται την ευτυχία που μπορείς να γευτείς με τις αισθήσεις και όχι με τις παραισθήσεις. Γιατί κανείς δεν μπορεί να διανοηθεί μια κοινωνία με πραγματικά ελεύθερα μέλη. Γιατί όλοι φοβούνται μια κοινωνία που αντιστέκεται, που επιμένει και διεκδικεί πέρα από "εφικτό" και το "ρεαλιστικό". Γιατί, σήμερα, τα οράματα που κονταροχτυπιούνται είναι απ' τη μια η εξαθλίωση, η ανεργία, η εκπόρνευση της συνείδησης και ο τζόγος και απ’ την άλλη η "απόδραση". Ε, λοιπόν, αυτή είναι η μια πάντα, δεν είναι δυο διαφορετικές. Η άλλη θέλει κόπο, θέλει επαγρύπνηση και όχι φυγή.

Οι "φιλελεύθεροι" ξεκινούν και καταλήγουν στην παραδοχή ότι το πρόβλημα θα υπάρχει πάντα και, απλώς, πρέπει να ελεγχθεί. Οι "συντηρητικοί" φυλακίζουν το πρόβλημα. Είναι σίγουρο πως ο χρήστης το τελευταίο που χρειάζεται είναι η φυλακή. Όπως επίσης είναι σίγουρο ότι το τελευταίο απ’ το οποίο έχει ανάγκη είναι κάποιον να του προσφέρει άλλη μια εύκολη λύση.

Αν δε θέλουμε να ανακυκλώνουμε το πρόβλημα με χειρότερους όρους, η αποποινικοποίηση είναι επιβεβλημένη. Αν θέλουμε να ξανακερδίσουμε τους κυνηγούς των ψευδεπίγραφων παραδείσων, πρέπει να απομακρύνουμε τους καλοθελητές, τους κομιστές του απλού και του εύκολου. Αν θέλουμε να μην έχουμε κρούσματα "απόδρασης", πρέπει να αντικαταστήσουμε τη χημεία με το όραμα.