160 ΧΡΟΝΙΑ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ 1848-2008. «ΟΡΓΑΝΩΣΗ, ΑΓΩΝΑΣ, ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ»

του Κώστα Ασβεστόπουλου

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Έναυσμα» το 2008

«Ένα φάντασμα πλανιέται στην Ευρώπη: το φάντασμα του κομμουνισμού».

Με αυτή την ιστορική φράση Μαρξ και Ένγκελς ξεκινούν τη συγγραφή του ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΥ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟΥ από το Δεκέμβριο του 1847 μέχρι τον Γενάρη του 1848. Το κείμενο αυτό αποτελεί το πρώτο πρόγραμμα κομμουνιστικού κόμματος αφού γράφτηκε κατ' εντολή της «Ένωσης Κομμουνιστών».

Μαρξ και Ένγκελς έζησαν σε μια περίοδο, όπου το κομμουνιστικό κίνημα βρισκόταν στα πρώτα του βήματα, όπου οι μικροαστικές, αντιδραστικές, "σοσιαλιστικές" ιδέες ήταν ευρέως διαδεδομένες. Σε μια περίοδο κατά την οποία η αστική τάξη ήταν σε μεγάλη ανάπτυξη με βάση την ήττα της φεουδαρχίας και την επικράτηση του καπιταλισμού. Τέλος σε μια περίοδο που είτε με τη φεουδαρχία είτε με τον καπιταλισμό, ο λαός και η όλο και αυξανόμενη εργατική τάξη συνεχίζει να βρίσκεται στην πείνα, την εξαθλίωση και την απόλυτη εκμετάλλευση. Κάτω υπό αυτές τις συνθήκες Μαρξ και Ένγκελς, κυρίως μετά το δεύτερο μισό του 19^ου αιώνα, μέσα από την ενεργή συμμετοχή στα κινήματα της εποχής και τις πολύ καλές σχέσεις που είχαν αναπτύξει με μια σειρά από εργατικές ενώσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη, μπαίνουν σε διαδικασία να αποτυπώσουν τις σκέψεις τους και να γράψουν την δική τους ιστορία (η οποία είναι συνυφασμένη με την ιστορία των λαών) σε πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο. Κατά το 1845 ο Μαρξ βρίσκεται στη Γαλλία αφού είναι εξόριστος από τη Πρωσική κυβέρνηση. Κάπου εδώ ξεκινάει και η συγγραφική συνεργασία των Μαρξ και Ένγκελς με το βιβλίο τους «Η αγία οικογένεια ή κριτική της κριτικής ». Μέσα στα επόμενα χρόνια γράφονται μια σειρά από βιβλία όπως «οι θέσεις για τον Φόιερμπαχ», «η μισθωτή εργασία και το κεφάλαιο», «η κατάσταση της εργατικής τάξης στην Αγγλία» και άλλα.

Την ίδια περίοδο οικονομικές κρίσεις πλήττουν ολόκληρη την Ευρώπη και κυρίως την Γαλλία όπου κάτω από τις συνθήκες αυτές η φτώχια, η εξαθλίωση αλλά και η αγανάκτηση του λαού και της εργατικής τάξης γίνεται όλο και μεγαλύτερη. Σε αυτές τις συνθήκες και με βάση τις σχέσεις επιρροής που έχουν αποκτήσει με την εργατική οργάνωση «Ένωση Δικαίων», καταφέρνουν να την επηρεάσουν σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο. Άμεσο αποτέλεσμα η μετατροπή της σοσιαλιστικής «Ένωσης Δικαίων» στην πρώτη κομμουνιστική οργάνωση την «Ένωση Κομμουνιστών». Το πρώτο ιδρυτικό συνέδριο έγινε στις αρχές του 1847 ενώ το δεύτερο συνέδριο με απόφασή του, ανέθεσε στον Μαρξ και τον Ένγκελς να γράψουν το πρόγραμμα της νεοϊδρυθείσας κομμουνιστικής οργάνωσης. Έτσι στα τέλη του 1848 τυπώνεται πλέον το ιστορικότερο ίσως βιβλίο του κομμουνιστικού κινήματος το ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ.

Πολλοί θα μπορούσαν να πουν ότι το κομμουνιστικό μανιφέστο είναι ένα απλό βιβλίο, το οποίο εκθέτει κάποιες απόψεις. Για μας αλλά και για τους δημιουργούς του, επί της ουσίας ήταν η αποτύπωση μιας κοσμοθεωρίας με σκοπό να χρησιμοποιηθεί σαν θεωρητικό και πρακτικό αλφαβητάρι των κομμουνιστικών κομμάτων και του κομουνιστικού κινήματος συνολικότερα. Το έργο του Μαρξ και του Ένγκελς, θέτει ζητήματα ιστορικής εξέλιξης. Εξηγεί με όσο το δυνατόν πιο απλό τρόπο τη λειτουργία του κόσμου. Προσπαθεί να κάνει κατανοητές τις συνθήκες του περάσματος από την φεουδαρχία στον καπιταλισμό. Το κομμουνιστικό μανιφέστο δεν θα μπορούσε να σταματήσει εκεί. Εξηγεί τις σχέσεις που αναπτύχθηκαν στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής , την άνοδο της αστικής τάξης και τους όρους ύπαρξής της. Χαρακτηριστικά μας λέει «ο ουσιαστικός όρος για την ύπαρξη και την κυριαρχία της αστικής τάξης είναι η συσσώρευση τον πλούτου στα χέρια ιδιωτών, ο σχηματισμός και η αύξηση τον κεφαλαίου». Επίσης θέτει, ότι ο πλούτος ο οποίος αποτελεί βασικό όρο για την ύπαρξη της αστικής τάξης, παράγεται μέσω της μισθωτής εργασίας και της υφαρπαγής της υπεραξίας από τους εργαζόμενους και την εργατική τάξη. Επομένως καταλήγει στο συμπέρασμα ότι στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής η εκμετάλλευση μιας τάξης(εργατική τάξη) από μια άλλη (αστική τάξη) είναι απαράβατος όρος ύπαρξης του συστήματος αυτού.

Τέλος εξηγεί και αναλύει τον κόσμο από την πλευρά της εργατικής τάξης και του προλεταριάτου με βασικό σκοπό την ανασυγκρότησή της ως τάξη για τον εαυτό της. Προτρέπει το προλεταριάτο να οργανωθεί και να σπάσει τα δεσμά του, να βγει στο προσκήνιο της ιστορίας και με την καθοδήγηση των κομμουνιστικών κομμάτων να ανατρέψει τον υπάρχον τρόπο παραγωγής και στη θέση του να χτίσει μια καινούρια κοινωνία στην οποία «θα κυριαρχεί το παρόν πάνω στο παρελθόν», δεν θα υπάρχει κέρδος, ατομική ιδιοκτησία και εκμετάλλευση, την ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ.

Εκατόν εξήντα χρόνια μετά την συγγραφή του πολλοί έχουν βαλθεί να πουν για το πόσο αναχρονιστικό είναι πλέον το έργο του Μαρξ και του Ένγκελς. Και όμως η ιστορία μιλάει από μόνη της. Η απάντηση για την προσφορά των δύο μεγάλων θεωρητικών του κομμουνιστικού κινήματος, βρίσκεται στους αγώνες της εργατικής τάξης και του προλεταριάτου από το 19^ο αιώνα μέχρι σήμερα. Δεκάδες γενιές γαλουχήθηκαν με τις ιδέες του κομμουνισμού μέσα από τις πύρινες γραμμές του κομμουνιστικού μανιφέστου. Μεγάλες εξεγέρσεις, επαναστάσεις και ανατροπές, όπως η Παρισινή Κομμούνα, η Μπολσεβίκικη επανάσταση, η Πολιτιστική Επανάσταση στην Κίνα, ο Μάης του 68, το Πολυτεχνείο και ο αντιδικτατορικός αγώνας στην Ελλάδα, μεγάλοι ηγέτες και μετέπειτα θεωρητικοί του κομουνιστικού κινήματος, όπως ο Λένιν, ο Μάο Τσε Τουνγκ, ο Στάλιν, ο Τσε, πάτησαν επάνω στην προίκα που άφησαν Μαρξ και Ένγκελς σε θεωρητικό και πραχτικό επίπεδο ώστε να γειωθεί και να συγκροτηθεί το κομουνιστικό κίνημα.

Τέλος με το μανιφέστο στο χέρι χιλιάδες νέοι πιάνουν το νήμα της επανάστασης και το κάνουν πράξη στους αγώνες του σήμερα, βλέποντας πάντα με ορθάνοιχτο βλέμμα, όπως όλοι οι κομμουνιστές του παρελθόντος, το μέλλον, την ανατροπή, την επανάσταση, την τελική νίκη, τον ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟ.

ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΟΙ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΕΝΩΘΕΙΤΕ