1917-2017. "...στον δρόμο για τον Μεγάλο Οκτώβρη"

Δημοσιεύτηκε σε σειρά άρθρων στην Προλεταριακή Σημαία από τον Ιανουάριο ως τον Οκτώβριο του 2017

Η στήλη “ ...στον δρόμο για τον Μεγάλο Οκτώβρη”  θα παρουσιάσει τα κορυφαία γεγονότα του 1917 στην Ρωσία στον δρόμο για την νίκη της προλεταριακής  επανάστασης που φέτος τιμάμε τα  εκατό χρόνια της. Η χρονολόγηση είναι με βάση το Ιουλιανό  ημερολόγιο

Από τη  Ματωμένη Κυριακή του 1905 ως το Γενάρη του 1917

Μετά την ήττα της εξέγερσης του 1905 (Ματωμένη Κυριακή τον Γενάρη, εξέγερση στο θωρηκτό Ποτέμκιν τον Ιούλη, ένοπλη εξέγερση στη Μόσχα τον Δεκέμβρη) ο ρωσικός λαός και το κόμμα των μπολσεβίκων πέρασε μια μεγάλη περίοδο αυταρχισμού και τρομοκρατίας. Το Ρωσικό Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα (ΡΣΔΕΚ) χρησιμοποιώντας όλα τα νόμιμα μέσα που διέθετε κατάφερε να διατηρήσει τη σύνδεση με τις πλατιές λαϊκές μάζες και να συγκεντρώσει δυνάμεις για την νέα επαναστατική έφοδο. Ο Λένιν έδωσε πολιτικές και ιδεολογικές μάχες με πολλές τάσεις που υπήρχαν μέσα στο ΡΣΔΕΚ -κυρίως με τους μενσεβίκους- μέχρι να κυριαρχήσει ο μπολσεβικισμός και να δημιουργηθεί το ανεξάρτητο μπολσεβίκικο κόμμα.

Μετά το 1912 άρχισαν να ξεσπούν δεκάδες απεργίες σε όλη τη Ρωσία. Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη ριζοσπαστικοποίηση των ρώσων εργατών και στρατιωτών. Οι στρατιωτικές ήττες, η κατάρρευση της οικονομίας και η πείνα στα μεγάλα βιομηχανικά κέντρα ξεσήκωσαν πλατιά στρώματα του ρωσικού πληθυσμού εναντίον του τσάρου. Οι περιπτώσεις ανυπακοής στο μέτωπο του πολέμου ήταν συχνές.

Στα τέλη του 1916 η κατάσταση είναι εκρηκτική. Οι νεκροί από τον πόλεμο φτάνουν τα 2 εκατομμύρια και οι τραυματίες είναι διπλάσιοι. Πραγματοποιούνται δεκάδες διαδηλώσεις και απεργίες που χτυπιούνται βάναυσα από την τσαρική αστυνομία.

Ο Γενάρης του 1917 στη Ρωσία ξεκινά με μεγάλες απεργίες και διαδηλώσεις που οργανώνονται από τους μπολσεβίκους. Τα βασικά συνθήματα είναι «Κάτω ο πόλεμος», «Θέλουμε ψωμί» και «Κάτω η ακρίβεια». Στις 9 Γενάρη επέτειο της «ματωμένης Κυριακής» της Πετρούπολης εκατοντάδες χιλιάδες εργάτες απεργούν σε Πετρούπολη και άλλες μεγάλες πόλεις. Στη Μόσχα απεργεί το ένα τρίτο την εργατών της πόλης. Στην Πετρούπολη οι φαντάροι ενώνονται με τους εργάτες. Το βασικό σύνθημα είναι πλέον «Κάτω η τσαρική μοναρχία».

Η αντιμοναρχική - αστικοδημοκρατική επανάσταση του Φλεβάρη του 1917

Στις αρχές του Φλεβάρη του ’17 οι εργάτες πολλών μεγάλων πόλεων της Ρωσίας βρίσκονται στο πόδι. Η οργή του ρωσικού λαού έχει ξεχειλίσει.

Στις 18 Φλεβάρη στην Πετρούπολη οι εργάτες στο εργοστάσιο Πουτίλοφ ξεκινάνε απεργία. Στις 22 και 23 Φλεβάρη χιλιάδες διαδηλωτές πλημμυρίζουν την πόλη με αφορμή τη μέρα της γυναίκας. Η αστυνομία και οι κοζάκοι προσπαθούν να τους καταστείλουν και αρχίζουν σκληρές συγκρούσεις στους δρόμους. Στις 24 Φλεβάρη οι διαδηλώσεις γίνονται ακόμα πιο μαχητικές. Όλη η πόλη βρίσκεται σε αναβρασμό. Η αστυνομία που αδυνατεί να συγκρατήσει τον αποφασισμένο ρωσικό λαό, πυροβολεί στο ψαχνό και σκοτώνει δεκάδες εργάτες. Η απεργία αρχίζει να παίρνει χαρακτηριστικά εξέγερσης ενάντια στο τσαρικό καθεστώς.

Στις 25 με 27 Φλεβάρη οι μπολσεβίκοι μαζί με το λαό παίρνουν τα όπλα. Κηρύσσουν γενική απεργία, καταλαμβάνουν όλα τα αστυνομικά τμήματα της Πετρούπολης και κυριαρχούν στο μεγαλύτερο μέρος της. Φάλαγγες οπλισμένων εργατών προσπαθούν να σπάσουν τον τσαρικό στρατό και να φτάσουν στη λεωφόρο Νέφσκι την κεντρική λεωφόρο της πόλης. Στην εργατική συνοικία Βίμποργκ μετά από έκκληση των μπολσεβίκων οι στρατιώτες που είχαν διαταχθεί να καταστείλουν την εξέγερση ενώνονται με τους εργάτες. Σε πολλές περιπτώσεις οι στρατιώτες πυροβολούν τους αστυνομικούς. Ακόμα και ο λόχος των βαθμοφόρων της αυτοκρατορικής φρουράς του συντάγματος Βολίνσκι αποφασίζει να ενωθεί με τους εργάτες. Οι φυλακές ανοίγουν και απελευθερώνονται παλιοί πολιτικοί κρατούμενοι. Ο εξεγερμένος λαός στρέφεται ενάντια σε όποιο τσαρικό σύμβολο υπάρχει και το καταστρέφει.

Στις 27 Φλεβάρη ο τσάρος αποφασίζει να διακόψει τις εργασίες της Δούμας. Την ίδια μέρα δημιουργείται το Σοβιέτ των αντιπροσώπων των Εργατών και των Στρατιωτών της Πετρούπολης και η Πολιτοφυλακή των ένοπλων εργατών. Το Σοβιέτ όμως αρχικά ελέγχεται από τους μενσεβίκους και των Εσέρους που δεν έχουν καμιά διάθεση να ασκήσουν εξουσία αλλά προσπαθούσαν να περιορίσουν την επανάσταση μέσα στα πλαίσια του φιλελεύθερου τμήματος της αστικής τάξης.

Στις 28 Φλεβάρη όλα τα δημόσια κτίρια της Πετρούπολης είναι υπό τον έλεγχο του επαναστατημένου λαού και η τελευταία εστία αντίστασης του τσαρισμού (η περιοχή του Ναυαρχείου) συνθηκολογεί.

Τις επόμενες μέρες γίνονται εξεγέρσεις και δημιουργούνται σοβιέτ εργατών και αγροτών και σε άλλες πόλεις (Σαμάρα, Μόσχα, Σαράτοφ). Στις 2 Μαρτίου ο τσάρος Νικόλαος ο Β΄ αναγκάζεται να παραιτηθεί.

Τα γεγονότα του Μάρτη του 1917 - Δυαδική εξουσία

Μετά την παραίτηση του τσάρου Νικόλαου του Β’, θα ανεβεί στο θρόνο ο αδερφός του Μιχαήλ που όμως θα αναγκαστεί πολύ σύντομα να παραιτηθεί κι αυτός. Λίγες μέρες αργότερα ο έκπτωτος τσάρος Νικόλαος συλλαμβάνεται και φυλακίζεται. Η αντιμοναρχική - αστικοδημοκρατική επανάσταση του Φλεβάρη του 1917 έχει ολοκληρωθεί.

Μετά την παραίτηση του τσάρου στη Ρωσία υπάρχει μια πρωτοφανής κατάσταση σε ό,τι αφορά την εξουσία. Εμφανίζεται η δυαδική εξουσία. Από τη μια μεριά είναι η Προσωρινή Κυβέρνηση που δημιουργήθηκε στις 2 Μάρτη από μετριοπαθείς εκπροσώπους της αστικής τάξης, κυρίως Καντέ και Οκτωβριστές αλλά και με τη βοήθεια των Μενσεβίκων και των Εσέρων και απ’ την άλλη τα Σοβιέτ των εργατών που στηρίζονταν στον εξοπλισμένο λαό. Ο πρίγκιπας Λβόφ ορίστηκε πρωθυπουργός, ο Μιλιούκοφ, υπουργός εξωτερικών και ο Κερένσκι, υπουργός δικαιοσύνης. Οι μπολσεβίκοι διαφωνούν λέγοντας πως ο σχηματισμός της Προσωρινής Κυβέρνησης ήταν ουσιαστικά παράδοση της εξουσίας, από τα χέρια των εργατών στα χέρια της αστικής τάξης και των τσιφλικάδων. Η νέα κυβέρνηση με διάγγελμα προς το λαό, στις 6 Μάρτη, αρνείται να ικανοποιήσει τις ζωτικές διεκδικήσεις του ρωσικού λαού, συνεχίζει τον πόλεμο σε συνεννόηση με τους Άγγλους και Γάλλους ιμπεριαλιστές και δεν προχωρεί σε αγροτική μεταρρύθμιση ώστε να μοιράσει τη γη στο λαό. Ούτε το στοιχειώδες αίτημα του λαού για «ψωμί» δεν ικανοποιεί αφού θα πρέπει να συγκρουστεί με τους τσιφλικάδες και τους κουλάκους και να πάρει το στάρι που κατείχαν. Ταυτόχρονα με διάφορα νομοθετήματα προσπαθεί να περιορίσει την εξουσία των εργατών.

Οι μπολσεβίκικες οργανώσεις άρχισαν να βγαίνουν από την παρανομία και να κάνουν πλέον ανοιχτή πολιτική δουλειά. Στις 5 Μάρτη οι μπολσεβίκοι επανεκδίδουν την «Πράβντα» και ασκούν σκληρή κριτική στη στάση της κυβέρνησης. Καθημερινά ξεσκεπάζουν την πολιτική της αλλά και τη συμβιβαστική πολιτική των Εσέρων και Μενσεβίκων που τη στηρίζουν. Ο Λένιν, με τηλεγράφημά του από την Ελβετία στις 6 Μάρτη, απευθύνεται στους μπολσεβίκους: «Η τακτική μας: πλέρια δυσπιστία, καμιά υποστήριξη στη νέα κυβέρνηση, ιδιαίτερα υποπτευόμαστε τον Κερένσκι, εξοπλισμός προλεταριάτου- μοναδική λύση, άμεσες εκλογές Δούμας στην Πετρούπολη, καμιά προσέγγιση με άλλα κόμματα» (Άπαντα Λένιν, τόμος 23, σελ.312, 4^η ρωσ. έκδοση). Η αναφορά στον Κερένσκι γίνεται γιατί αυτός έπαιξε το ρόλο του συνδέσμου ανάμεσα στην Προσωρινή Κυβέρνηση και τα Σοβιέτ.

Μια σειρά από επιστολές του Λένιν σε μπολσεβίκους ηγέτες κινούνται στο ίδιο πνεύμα. Είναι τα περίφημα «Γράμματα από μακριά». Σε ένα από αυτά αναφέρει ρητά πως στόχος είναι να φτάσει ο λαός από τον πιο σίγουρο δρόμο στην επανάσταση και στην κατάληψη της εξουσίας.

Ο Λένιν επιστρέφει στην Πετρούπολη – Θέσεις του Απρίλη

Στις 3 Απρίλη, ο Λένιν, έπειτα από πολύχρονη εξορία, επιστρέφει από τη Ζυρίχη στη Ρωσία, με το «σφραγισμένο τρένο». Την ίδια μέρα, στον πρώτο του κιόλας λόγο προς τους συγκεντρωμένους που τον υποδέχτηκαν ξεκαθάρισε την αταλάντευτη πίστη του στις δυνάμεις του ρωσικού λαού για νίκη της επανάστασης. «Ζήτω η σοσιαλιστική επανάσταση» ήταν τα λόγια με τα οποία θα κλείσει την πρώτη του αυτή ομιλία.

Την επομένη ανακοινώνει στους μπολσεβίκους τις θέσεις του σχετικά με τα καθήκοντα του προλεταριάτου. Είναι οι «θέσεις του Απρίλη» που ουσιαστικά έπαιξαν το ρόλο της διακήρυξης της επανάστασης στη Ρωσία: Τερματισμός του πολέμου και άμεση σύναψη ειρήνης. Καμιά εμπιστοσύνη στην Προσωρινή Κυβέρνηση, κατάργηση του στρατού και της αστυνομίας και αντικατάστασή τους από τον οπλισμένο λαό. Εθνικοποίηση όλης της γης της χώρας και δήμευση των κτημάτων των φεουδαρχών και διανομή της στο λαό. Όλη η εξουσία στα χέρια των εργατών και των αγροτών μέσα από τα Σοβιέτ.

Οι θέσεις του Απρίλη δημοσιεύτηκαν στην Πράβντα στις 7 Απρίλη μέσα από το κείμενο «Τα καθήκοντα του προλεταριάτου στην τωρινή επανάσταση». Ήταν μεγάλη η σημασία των θέσεων αυτών γιατί ουσιαστικά αποτέλεσαν ένα θεωρητικά θεμελιωμένο σχέδιο οργάνωσης του αγώνα για το πέρασμα από την αστικοδημοκρατική επανάσταση στη σοσιαλιστική.

Ενώ όμως ο ρωσικός λαός απαιτούσε δημοκρατική ειρήνη χωρίς προσαρτήσεις και αποζημιώσεις, ο Μιλιούκοφ στις 18 Απρίλη ανακοινώνει προς τους δυτικούς τη συνέχιση του πολέμου: «παλλαϊκή επιθυμία είναι να συνεχιστεί ο πόλεμος ως την νίκη και πρόθεση της Προσωρινής Κυβέρνησης είναι να τηρήσει πέρα για πέρα τις υποχρεώσεις που έχουν αναληφθεί απέναντι στους συμμάχους μας». Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθεί σοβαρή κρίση στους κόλπους της Προσωρινής Κυβέρνησης και από την άλλη στις 20 Απρίλη να ξεκινήσουν μεγάλες διαδηλώσεις του ρωσικού λαού. Τα συνθήματα που κυριαρχούσαν ήταν «Κάτω ο πόλεμος» και «Όλη η εξουσία στα Σοβιέτ».

Τις επόμενες μέρες η λαϊκή οργή γιγαντώνεται και ξεσπούν αιματηρές συγκρούσεις («μέρες του Απρίλη»). Εξοπλισμένοι εργάτες και λαϊκή πολιτοφυλακή (Κόκκινη Φρουρά) αντιστέκονται σθεναρά στην καταστολή που επιχειρεί η Προσωρινή Κυβέρνηση. Ακόμα και όταν ο Κορνίλοφ επιχείρησε να χρησιμοποιήσει το πυροβολικό εναντίον των διαδηλωτών, οι στρατιώτες αρνούνται να εκτελέσουν τις διαταγές του.

Στις 24 Απρίλη θα ξεκινήσει η 7^η Πανρωσική Συνδιάσκεψη του Μπολσεβίκικου Κόμματος, ουσιαστικά το πρώτο νόμιμο συνέδριο των μπολσεβίκων στη Ρωσία. Η Συνδιάσκεψη θα διαρκέσει μέχρι τις 29 Απρίλη. Αποφασίζεται η ειρηνική κατάκτηση της πλειοψηφίας μέσα στα Σοβιέτ με στόχο να αναγκαστεί σε παραίτηση όλη η Προσωρινή Κυβέρνηση και να περάσει όλη η εξουσία στα Σοβιέτ. Επικυρώνονται οι «θέσεις του Απρίλη», επιβεβαιώνεται η θέση για τερματισμό του πολέμου και ψηφίζεται ένα πρόγραμμα για «την ειρήνη, το ψωμί και τη γη». Επίσης εγκρίνεται η εισήγηση του Στάλιν, για το εθνικό ζήτημα, σύμφωνα με την οποία οι μπολσεβίκοι πρέπει να υπερασπιστούν το δικαίωμα των εθνών για αυτοδιάθεση μέχρι και τον αποχωρισμό τους από τη Ρωσία και το σχηματισμό ανεξάρτητων κρατών.

Μάης του 1917. Οι Μπολσεβίκοι απέναντι στη νέα Κυβέρνηση Συνασπισμού

Μετά τα γεγονότα του Απρίλη ο Κορνίλοφ μαζί με τον Μιλιούκοφ αναγκάζονται να παραιτηθούν (2 Μάη). Έτσι στις 5 Μάη σχηματίζεται νέα κυβέρνηση (Συνασπισμού) με πρωθυπουργό τον πρίγκιπα Λβόφ και υπουργό των Στρατιωτικών τον Κερένσκι. Στη νέα κυβέρνηση συμμετέχουν και οι εσέροι με τους μενσεβίκους καταλαμβάνοντας θέσεις σε υπουργεία. Η κίνηση αυτή απηχεί την προσπάθεια της αστικής τάξης να διευρύνει τη βάση στήριξής της και να εξαπατήσει για μια ακόμη φορά το ρωσικό λαό. Από την άλλη, η συμμετοχή των εσέρων και μενσεβίκων στην κυβέρνηση σήμαινε πως η ηγεσία του Σοβιέτ της Πετρούπολης παραβίασε την απόφαση του ίδιου του Σοβιέτ που απαγόρευε σε μέλη του να πάρουν μέρος σε αστική κυβέρνηση.

Με τη συνεργασία αυτή παγιώνεται η συμμαχία ανάμεσα στη μεγάλη και στη μικρομεσαία αστική τάξη. Οι εσέροι και οι μενσεβίκοι περνούν πλέον ανοιχτά με το μέρος της αστικής τάξης.

Η νέα κυβέρνηση από τις πρώτες κιόλας μέρες έδειξε τις διαθέσεις της σχετικά με το ζήτημα του ειρήνης. Στις 19 Μάη ο Κερένσκι διατάζει επίθεση σε πολλά μέτωπα του πολέμου.

Την ίδια μέρα το πανρωσικό Σοβιέτ οργανώνει τεράστια διαδήλωση. Τα συνθήματα των μπολσεβίκων είναι κυρίαρχα. Το κόμμα των μπολσεβίκων στηριγμένο στις «θέσεις του Απρίλη» και τις αποφάσεις της πρόσφατης συνδιάσκεψης προωθεί την καθοδηγητική του δουλειά και με μαχητικό τρόπο οργανώνει το λαό. Καθημερινά καταγγέλλει την αστική κυβέρνηση, ξεσκεπάζει τη συμβιβαστική στάση των εσέρων και των μενσεβίκων και σταδιακά κατακτά μεγάλα κομμάτια του λαού. Τεράστια επίσης είναι η δουλειά που κάνει μέσα στην εργατική τάξη, τα συνδικάτα και τις εργοστασιακές επιτροπές, με αποτέλεσμα να ξεσπούν συνεχώς απεργίες σε όλες τις βιομηχανικές περιοχές και μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις οι εργάτες καταφέρνουν να εφαρμόσουν μόνοι τους το οκτάωρο.

Στην ύπαιθρο οι αγρότες, χωρίς να περιμένουν τις αποφάσεις της Συντακτικής Συνέλευσης, ξεσηκώνονται και καταλαμβάνουν με τη βία μεγάλες εκτάσεις γης από τους τσιφλικάδες.

Αλλά και μέσα στο στρατό οι μπολσεβίκοι εργάζονται ακούραστα και δημιουργούν στρατιωτικές οργανώσεις στους ναύτες και τους φαντάρους.

Αυτά έχουν ως συνέπεια να αρχίσουν να αλλάζουν οι συσχετισμοί σε πολλά Σοβιέτ συνοικιών και πόλεων και να εκλέγονται περισσότεροι μπολσεβίκοι. Ιδιαίτερα στην Πετρούπολη, στη συνδιάσκεψη των εργοστασιακών επιτροπών που πραγματοποιείται από τις 30 Μάη ως τις 3 Ιούνη οι μπολσεβίκοι καταφέρνουν να εκλέξουν τα τρία τέταρτα των αντιπροσώπων.

Ιούνης του 1917. Αντιπολεμικές διαδηλώσεις

Στις 3 Ιούνη πραγματοποιείται το 1ο Πανρωσικό Συνέδριο των Σοβιέτ. Οι Μπολσεβίκοι είναι ακόμα μειοψηφία. Παρά το γεγονός της συντριπτικής υπεροχής των Μενσεβίκων και των Εσέρων (είχαν περισσότερους από 700 συνέδρους έναντι μόλις 100 των Μπολσεβίκων) οι Μπολσεβίκοι κατάφεραν να ξεσκεπάσουν τον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα του πολέμου και τη συμβιβαστική πολιτική της πλειοψηφίας του Συνεδρίου, υπερασπιζόμενοι το στόχο για εξουσία στα Σοβιέτ ως το μόνο δρόμο για την εδραίωση της ειρήνης στη χώρα.

Στις 6 Ιούνη πραγματοποιείται ευρεία συνδιάσκεψη της ΚΕ του μπολσεβίκικου κόμματος. Ο Λένιν προτείνει τη διοργάνωση ειρηνικής διαδήλωσης των εργατών και στρατιωτών ενάντια στη πολιτική της συνέχισης του πολέμου και στην επιχείρηση της κυβέρνησης να διώξει από την Πετρούπολη τις στρατιωτικές μονάδες που εκφράζονταν και δρούσαν επαναστατικά. Η κυβέρνηση απαντά με απαγόρευση των διαδηλώσεων. Σε μια νέα συνεδρίαση της ΚΕ, με πρόταση των Λένιν και Στάλιν, αναστέλλεται η διαδήλωση που είχε οριστεί για τις 10 Ιούνη ώστε να προετοιμαστεί καλύτερα.

Οι Μενσεβίκοι και οι Εσέροι βρίσκουν την ευκαιρία να προγραμματίσουν διαδηλώσεις για τις 18 Ιούνη ελπίζοντας να εκφραστούν σ’ αυτές τα αντιμπολσεβίκικα στοιχεία. Οι Μπολσεβίκοι δέχονται την πρόκληση και συμφωνούν για τη διαδήλωση. Έτσι, στις 18 Ιούνη πραγματοποιείται μια από τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις στην Πετρούπολη με τη συμμετοχή 500 χιλιάδων λαού και με κυρίαρχα τα συνθήματα των μπολσεβίκων «Κάτω ο πόλεμος» και «Όλη η εξουσία στα Σοβιέτ». Όλοι παραδέχονται πλέον πως οι Μπολσεβίκοι είναι κυρίαρχοι και η πολιτική των Μενσεβίκων και των Εσέρων είχε καταρρεύσει.

Παρά την παλλαϊκή διάθεση για τερματισμό του πολέμου, την ίδια μέρα, η Προσωρινή Κυβέρνηση πιστή στις δεσμεύσεις της στους Άγγλους και Γάλλους ιμπεριαλιστές, στέλνει επιπλέον στρατό στο μέτωπο. Η απόφαση αυτή θα ξεσηκώσει τους φαντάρους και αρχίζουν να εμφανίζονται μαζικά φαινόμενα απειθαρχίας στο στράτευμα. Είναι ολοφάνερη η έλλειψη εμπιστοσύνης στη στρατιωτική ηγεσία, υπάρχει μεγάλη έλλειψη σε πολεμοφόδια και οι στρατιώτες είναι καταβεβλημένοι. Η επίθεση του ρωσικού στρατού στο μέτωπο καταλήγει σε αποτυχία και μέσα σε λίγες μέρες οι νεκροί ξεπερνούν τους 60.000. Έτσι, στα τέλη του μήνα ξεσπούν νέα τεράστια αντιπολεμικά και αντικυβερνητικά συλλαλητήρια αφού είναι πλέον φανερό πως η Κυβέρνηση εξαπατά το λαό και η ηγεσία του Σοβιέτ της Πετρούπολης δεν έχει καμιά διάθεση να την κοντράρει.

Μέρες του Ιούλη. Εξέγερση και τρομοκρατία

Στις αρχές Ιούλη ξεσπούν νέες διαδηλώσεις στην Πετρούπολη («μέρες του Ιούλη»). Τμήματα της φρουράς Πετρούπολης και ένα μεγάλο μέρος των εργατών αποφασίζουν εξέγερση. Οι Μπολσεβίκοι εκτίμησαν ότι δεν ήταν η κατάλληλη στιγμή για την εξέγερση και είχαν βάσιμες πληροφορίες ότι η κυβέρνηση θα την καταστείλει με κάθε μέσο. Παρόλα αυτά θα συμμετέχουν στα συλλαλητήρια με στόχο την καλύτερη δυνατή οργάνωση και περιφρούρησή τους.

Έτσι στις 3 Ιούλη ξεκινούν μαζικές διαμαρτυρίες με συμμετοχή και των Μπολσεβίκων και με κεντρικό σύνθημα «Ολη η εξουσία στα Σοβιέτ». Η διαδηλώσεις έληξαν ειρηνικά. Την επομένη όμως κοζάκοι και ευέλπιδες επιτίθενται με όπλα σε περισσότερους από 500 χιλιάδες διαδηλωτές και βάφουν τους δρόμους της Πετρούπολης με το αίμα των εργατών. Οι νεκροί και οι τραυματίες θα ξεπεράσουν τους 400. Η αστική τάξη βρίσκει την ευκαιρία να χτυπήσει το επαναστατικό κίνημα της Ρωσίας. Κατηγορούνται οι Μπολσεβίκοι ως υπεύθυνοι και τίθεται εκτός νόμου το μπολσεβίκικο κόμμα. Συλλαμβάνονται πολλά στελέχη και μέλη του κόμματος και διατάσσεται η σύλληψη του Λένιν. Ο ηγέτης των Μπολσεβίκων καταφέρνει να διαφύγει και περνά παράνομα στη Φινλανδία. Το μπολσεβίκικο κόμμα αλλάζει πλέον τακτική. Περνά όλος ο μηχανισμός του στην παρανομία και αρχίζει η προετοιμασία για την ένοπλη σύγκρουση.

Στις 18 Ιούλη ο νέος πρωθυπουργός Κερένσκι διορίζει αρχιστράτηγο τον Κορνίλοφ και του δίνει εντολές να συντρίψει τους Μπολσεβίκους. Η κυβέρνηση εφαρμόζει πλέον ανοιχτή τρομοκρατία απέναντι στο εξεγερμένο ρωσικό λαό. Επαναφέρει την ποινή του θανάτου, τη λογοκρισία και κλείνει μπολσεβίκικες εφημερίδες. Παρόλα αυτά, το μπολσεβίκικο κόμμα δυναμώνει και αυξάνει τον αριθμό των μελών του.

Στα τέλη του Ιούλη (26 Ιούλη με 3 Αυγούστου) συνέρχεται παράνομα στην Πετρούπολη το 6ο συνέδριο του κόμματος. Τα βασικά ζητήματα είναι η εκτίμηση της πολιτικής κατάστασης, οι οικονομικές θέσεις και το καταστατικό του κόμματος. Ουσιαστικά, στο συνέδριο αυτό αποφασίστηκε το πρόγραμμα της σοσιαλιστικής επανάστασης: Πάρσιμο της εξουσίας από τους εργάτες και τους αγρότες με την επαναστατική βία, εργατοαγροτική συμμαχία ως απαραίτητος όρος για τη διατήρηση της εξουσίας, εθνικοποίηση της γης, των τραπεζών και της μεγάλης βιομηχανίας και εργατικός έλεγχος στην παραγωγή και τη διανομή των προϊόντων. Τέλος όσο αφορά το καταστατικό του κόμματος αποφασίστηκε η συγκρότηση των οργανώσεών του πάνω στην αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού.

Αύγουστος - Σεπτέμβρης 1917. Πραξικόπημα Κορνίλοφ και κυριαρχία των μπολσεβίκων

Μετά το 6^ο συνέδριου του μπολσεβίκικου κόμματος, οι αντιδραστικές δυνάμεις της Ρωσίας και η Προσωρινή Κυβέρνηση αποφασίζουν να συντρίψουν τα Σοβιέτ και να εγκαθιδρύσουν απολυταρχική εξουσία. Στις 12 Αυγούστου, στο Μεγάλο Θέατρο της Μόσχας, ξεκινά η «Κρατική Σύσκεψη» της Προσωρινής Κυβέρνησης. Σ’ αυτήν θα συναντηθούν όλοι οι αντιδραστικοί κύκλοι της Ρωσίας και θα αποφασίσουν να αντιμετωπίσουν τους μπολσεβίκους δυναμικά.

Η απάντηση των μπολσεβίκων ήταν άμεση. Την ίδια μέρα, με μια τεράστια κινητοποίηση, κατεβαίνουν σε απεργία στη Μόσχα πάνω από 400 χιλιάδες εργάτες. Αντίστοιχες απεργιακές κινητοποιήσεις πραγματοποιούνται και σ’ άλλες μεγάλες πόλεις.

Στις 21 Αυγούστου ο στρατηγός Κορνίλοφ, έχοντας την έγκριση του Κερένσκι, την υποστήριξη τραπεζιτών, εμπόρων, βιομηχάνων και τσιφλικάδων αλλά και εκπροσώπων των Άγγλων και των Γάλλων, οργανώνει πραξικόπημα με στόχο τη διάλυση των Σοβιέτ, τη συντριβή των μπολσεβίκων και την επαναφορά του τσάρου που ήταν φυλακισμένος. Ο Κορνίλοφ σε συνεννόηση με τον Κερένσκι, παραδίδει στους Γερμανούς τη Ρίγα και ρίχνει τις ευθύνες στους απλούς στρατιώτες και τους μπολσεβίκους. Στέλνει στην Πετρούπολη έμπιστους στρατιώτες και κοζάκους ενώ μέσα στην πόλη φιλοτσαρικές οργανώσεις ετοιμάζουν προβοκάτσια με σκηνοθετημένο «μπολσεβίκικο πραξικόπημα» ώστε οι αντεπαναστατικές δυνάμεις του Κορνίλοφ να έχουν το πρόσχημα της ένοπλης επέμβασης.

Ο Κορνίλοφ όμως έχει αποφασίσει να πάρει όλη την εξουσία στα χέρια του. Απαιτεί την παραίτηση της κυβέρνησης και στις 26 Αυγούστου στέλνει τηλεγράφημα στον Κερένσκι ζητώντας να κηρυχθεί στρατιωτικός νόμος. Ο Κερένσκι αντιλαμβάνεται ότι κινδυνεύει πλέον και η δική του θέση και ζητά τη βοήθεια των λαϊκών μαζών για να καταστείλει το πραξικόπημα. Με προτροπή των μπολσεβίκων, πλήθος λαού κινητοποιείται. Οι εργάτες εξοπλίζονται και ετοιμάζονται για αντίσταση, οι κόκκινες φρουρές παίρνουν θέση μάχης. Χιλιάδες ένοπλοι ναύτες από την Κροστάνδη φτάνουν στην Πετρούπολη για να την υπερασπίσουν. Το πραξικόπημα έχει αποτύχει. Την 1^η Σεπτέμβρη συλλαμβάνεται ο Κορνίλοφ μαζί με άλλους στρατηγούς.

Η νίκη αυτή ενισχύει τους μπολσεβίκους. Είναι πλέον η μοναδική και αποφασιστική δύναμη της επανάστασης. Μέσα στο Σεπτέμβρη οι απεργίες πληθαίνουν, οι αγρότες καταλαμβάνουν τις περιουσίες των γαιοκτημόνων, οι εργάτες στις βιομηχανίες απαιτούν εργατικό έλεγχο στην παραγωγή. Ο κυβερνητικός στρατός έχει σχεδόν διαλυθεί. Οι μπολσεβίκοι είναι κυρίαρχοι. Ρίχνουν το σύνθημα «Ειρήνη, Γη, Ψωμί» και μέχρι τα μέσα Σεπτέμβρη ελέγχουν τα Σοβιέτ της Πετρούπολης και της Μόσχας. Στις 25 Σεπτέμβρη, σε μια ύστατη προσπάθεια να κρατήσει η αστική τάξη την εξουσία, σχηματίζεται νέα κυβέρνηση υπό τον Κερένσκι που καλεί τα Σοβιέτ να διαλυθούν. Όμως, οι αυταπάτες που είχε για το ρόλο της κυβέρνησης το προηγούμενο διάστημα ένα μεγάλο μέρος του ρωσικού λαού, έχουν πλέον διαλυθεί. Οι φτωχοί αλλά και πολλοί μεσαίοι αγρότες τάσσονται στο πλευρό των μπολσεβίκων. Όλα είναι έτοιμα για την τελική αναμέτρηση.

Η επανάσταση του Οκτώβρη του 1917

Στις αρχές του Οκτώβρη επικρατεί αναβρασμός στην Πετρούπολη αλλά και την υπόλοιπη Ρωσία. Υπάρχει μεγάλη έλλειψη τροφίμων και ο λιμός απειλεί ολόκληρες πόλεις. Οι τσιφλικάδες παρακρατούν και καταστρέφουν τη σοδειά και οι βιομήχανοι εφαρμόζουν λοκ άουτ στα εργοστάσια, πιστεύοντας ότι με αυτόν τον τρόπο θα σταματήσουν την άνοδο του επαναστατικού κινήματος.

Η απάντηση των Μπολσεβίκων και του ρωσικού λαού είναι η κατάληψη των εργοστασίων και των μεγάλων τσιφλικιών και ο έλεγχος της παραγωγής.

Στις 7 του Οκτώβρη ο Λένιν επιστρέφει κρυφά στην Πετρούπολη και στις 10 Οκτώβρη η ΚΕ του κόμματος αποφασίζει να πραγματοποιηθεί άμεσα η ένοπλη εξέγερση. Να σημειωθεί ότι με την απόφαση αυτή διαφώνησαν οι Κάμενεφ και Ζηνόβιεφ, ενώ ο Τρότσκι διατύπωσε επιφυλάξεις.

Το βράδυ της 23^ης προς 24^η Οκτώβρη ο Κερένσκι δίνει εντολή να καταληφθεί το Σμόλνι που είναι το κέντρο επιχειρήσεων των μπολσεβίκων και συγκεντρώνει οπλισμένους ευέλπιδες στα χειμερινά ανάκτορα που ήταν η έδρα της Προσωρινής Κυβέρνησης. Οι Μπολσεβίκοι καλούν την Κόκκινη Φρουρά των εργατών να υπερασπίσει το Σοβιέτ. Μέσα σε 24 ώρες καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της Πετρούπολης, γέφυρες, σιδηροδρομικούς σταθμούς, το Κεντρικό Ταχυδρομείο, την Κρατική Τράπεζα, την Ηλεκτρική Εταιρεία κ.α.

Το πρωί της 25^ης Οκτώβρη δημοσιεύεται ένα διάγγελμα του Λένιν με το οποίο ανακοινώνεται η ανατροπή της Προσωρινής Κυβέρνησης. Το Σοβιέτ της Πετρούπολης έχει πλέον την εξουσία.

Την ίδια μέρα 25 Οκτώβρη στις 9.40 το βράδυ το καταδρομικό Aurora δίνει το σύνθημα για την έφοδο στα χειμερινά ανάκτορα. Τα ανάκτορα καταλαμβάνονται και ο Κερένσκι διαφεύγει με τη βοήθεια της αμερικανικής πρεσβείας. Το ίδιο βράδυ ξεκινούν οι συνεδριάσεις του 2^ου Πανρωσικού Συνεδρίου των Σοβιέτ στο οποίο δε συμμετέχουν πλέον οι Μενσεβίκοι και οι δεξιοί Εσέροι.

Την επομένη, 26 Οκτώβρη, σχηματίζεται η Εργατοαγροτική Κυβέρνηση και το Συμβούλιο των Επιτρόπων του Λαού με πρόεδρο τον Λένιν. Την ίδια μέρα σε συνεδρίασή του το Πανρωσικό Συνέδριο των Σοβιέτ αποφασίζει: να απευθύνει έκκληση για ειρήνη στους λαούς και στις κυβερνήσεις της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας, να καταργηθεί η φεουδαρχικού τύπου γαιοκτησία χωρίς καμία αποζημίωση και το δικαίωμα της ατομικής ιδιοκτησίας στη γη, τα τσιφλίκια και τα μοναστηριακά κτήματα να παραχωρηθούν στους αγρότες χωρίς αποζημίωση, να καταργηθεί η ποινή του θανάτου στο μέτωπο και να ελευθερωθούν όλοι οι στρατιώτες που φυλακίστηκαν για επαναστατική δράση. Επίσης να καταργηθεί η μυστική διπλωματία και να ακυρωθούν όλα τα μυστικά σύμφωνα που είχαν υπογραφεί από τον Τσάρο.

Τις επόμενες μέρες δεν θα λείψουν οι συγκρούσεις με το λιγοστό στρατό που μπορούσε να ελέγχει Κερένσκι. Σύντομα όμως υποχωρούν μπροστά στην αποφασιστικότητα της Κόκκινης Φρουράς και του οπλισμένου ρωσικού λαού.