Ο πραγματικός εχθρός είναι ο ιμπεριαλισμός

του Βασίλη Σαμαρά

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία, φυλ. 113, στις 11/4/1987

Η πρόσφατη κρίση στο πλαίσιο των ελληνοτουρκικών σχέσεων (και αντιθέσεων) αποτέλεσε αναμφισβήτητα το σημαντικότερο γεγονός αυτή την περίοδο.

Ο κίνδυνος ενός πολέμου φάνηκε να βρίσκεται πολύ κοντά, με ευνόητες τις ανησυχίες που προκάλεσε σ’ όλο τον κόσμο.

Από τα γεγονότα αυτά μπορούμε και πρέπει να βγάλουμε κάποια διδάγματα. Είναι κοινή διαπίστωση ότι τα προβλήματα δε λύθηκαν και ότι ο κίνδυνος μιας νέας κρίσης είναι πάντα υπαρκτός. Ταυτόχρονα δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι σε μια τέτοια περίπτωση οι εξελίξεις θα μπορούν και πάλι να ελεγχθούν.

Τα νήματα τα κινούν οι ιμπεριαλιστές

Τους Τούρκους λοιπόν τους «σταμάτησαν» οι Αμερικάνοι. Έγιναν έτσι τα πράγματα; Στις σελίδες των εφημερίδων είδαν το φως πολλές εκδοχές. Όλες αυτές συγκλίνουν ωστόσο στο ότι κύρια οι Αμερικάνοι και κατά δεύτερο λόγο η ΕΟΚ και οι Άγγλοι παρέμβηκαν και «συγκράτησαν» τον Οζάλ και τον Εβρέν. Αλλά και η ροή των γεγονότων δείχνει ότι κάπως έτσι έγινε.

«Ειρηνοποιοί» λοιπόν οι Αμερικάνοι! Μόνο που εδώ χωρούν μερικές πολύ απλές σκέψεις. Αυτό που αναμφισβήτητα αποδείχθηκε, είναι η δυνατότητα των Αμερικανών να παρεμβαίνουν με καθοριστικό τρόπο. Μια δυνατότητα που στηρίζεται στο γεγονός ότι τόσο η Τουρκία όσο και η Ελλάδα είναι πολύπλευρα εξαρτημένες από τον ιμπεριαλισμό και κύρια τον αμερικάνικο. Και πολύ απλά μπορούμε να συμπεράνουμε ότι αν είναι στις δυνατότητές τους να σταματούν και να εκτονώνουν μια κρίση, είναι επίσης στις δυνατότητές τους να τη δημιουργούν. Στο κάτω κάτω το πρόβλημα δεν είναι χτεσινό και την εξέλιξη του τη γνωρίζουν και την παρακολουθούν πολύ καλά οι Αμερικάνοι. Το ερώτημα που γεννιέται σε πολύ κόσμο είναι ποιο συμφέρον θα 'χουν οι Αμερικάνοι από μία ελληνοτουρκική σύγκρουση. Μια σύγκρουση που μπορούσε να διαλύσει τη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ, αλλά και να ανοίξει το δρόμο για την παρέμβαση της Σ.Ε.

Έτσι διατυπωμένο το ερώτημα οδηγεί σίγουρα σε λαθεμένα συμπεράσματα. Και το ζήτημα πρέπει να τεθεί στις πραγματικές του βάσεις.

Ένας όρος για τη διαιώνιση της εξάρτησης είναι η όξυνση και η εκμετάλλευση των διαφορών ανάμεσα σε διάφορες χώρες.

Και κατά κανόνα, ανάμεσα σε όμορες χώρες υπάρχουν τέτοιες διαφορές με βάση το ιστορικό προτσές διαμόρφωσής τους. Ο τρόπος ωστόσο που αντιμετωπίζονται αυτές οι διαφορές είναι συνάρτηση μιας σειράς παραγόντων στη βάση των οποίων υπάρχει στην πορεία είτε μια εξομάλυνση είτε μια όξυνσή τους.

Και αν τα συμφέροντα των λαών υπαγορεύουν την εξομάλυνση αυτών των διαφορών, τα συμφέροντα των ιμπεριαλιστών υπαγορεύουν τη διαιώνιση και την όξυνσή τους. Η διατήρηση αυτών των διαφορών σε «ενεργά» επίπεδα επιτρέπει στους ιμπεριαλιστές να εκβιάζουν τις διάφορες (μικρότερες) χώρες, εκμεταλλευόμενοι και τον πάντα υπαρκτό σοβινισμό των αντίστοιχων αστικών τάξεων. Η ιστορία έχει να μας επιδείξει πολλά παραδείγματα παρόμοιων μανουβραρισμάτων των ιμπεριαλιστών στη βάση των οποίων αιματοκυλίστηκαν λαοί και ερημώθηκαν χώρες.

Και για να μην πάμε πολύ μακριά η μικρασιατική εκστρατεία και η καταστροφή που ακολούθησε το 1922) και η πιο πρόσφατη περιπέτεια της Κύπρου αποτελούν ακριβώς τέτοια παραδείγματα.

Ζούμε σε μια εποχή κρίσης του συστήματος και όξυνσης των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων. Ζούμε σε μια εποχή έκδηλης και ενεργής επιθετικότητας των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, ενώ κάθε τόσο αναδύεται ένα ζήτημα ανακατανομής σφαιρών επιρροής και αγορών.

Η πιο χαρακτηριστική αλλά και η πιο σημαντική έκφραση του πράγματος, είναι οι «δοκιμαστικές» απόπειρες των αμερικάνων να θέσουν θέμα «Γιάλτας», δηλαδή ανατροπής των συσχετισμών και καταστάσεων που δημιούργησε η λήξη του 2^ου παγκόσμιου πολέμου.

Αν το ζήτημα αυτό στη φάση αυτή «μπήκε» για να «αποσυρθεί», δεν παύει ωστόσο να δείχνει σε ποια φάση βρισκόμαστε και ποια είναι η τροχιά των πραγμάτων. Και αν στο «κέντρο» τα βήματα για την ώρα είναι προσεκτικά, στην «περιφέρεια» οι κινήσεις μπορούν να είναι πιο «τολμηρές».

Βέβαια έχει περάσει η εποχή που έπαιρναν τον χάρακα και χώριζαν στο χάρτη τις επικράτειές τους (δείτε το χάρτη της Βόρειας Αφρικής) αλλά οι ορέξεις τους παραμένουν ίδιες. Σήμερα έχει ήδη διαμελισθεί ο Λίβανος, έχει διχοτομηθεί η Κύπρος ενώ πολύ στα σοβαρά συζητιέται ο διαμελισμός του Ιράκ σε περίπτωση που καταρρεύσει από την περσική πίεση.

Ταυτόχρονα, τα διάφορα σενάρια που κυκλοφορούν θέλουν την Τουρκία σαν φορέα της αμερικανικής ρυθμιστικής παρέμβασης στην περιοχή, σ’ έναν ρόλο ανάλογο με αυτόν που παίζει το Ισραήλ. Συνολικά διαφαίνεται μια τάση ανακατανομής ρόλων, επιρροών ακόμη και συνόρων στην περιοχή, όπου τα νήματα τα κινούν οι ιμπεριαλιστές και όπου έναν πρωτεύοντα ρόλο σ’ όλα αυτά έχει ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός. Από την άποψη αυτή έχει μια σημασία να δούμε τον τρόπο που τίθεται το «μακεδονικό» και που κατά ορισμένες απόψεις (όχι αβάσιμες) σημαντικό ρόλο στην υποκίνηση της όλης ιστορίας παίζουν διάφορα αμερικανικά κέντρα. Ανάλογο χαρακτήρα έχει και η «απήχηση» που βρίσκει σε ελλαδικούς σοβινιστικούς κύκλους το «χαρτί» του «βορειοηπειρωτικού». Πέρα από υπαρκτά προβλήματα σε κάθε περίπτωση (συμπεριλαμβανομένων και των διαφορών Ελλάδας-Τουρκίας) στις συγκεκριμένες συνθήκες όλα αυτά τροφοδοτούν το βρόμικο παιχνίδι των ιμπεριαλιστών σε βάρος των λαών. Και όσοι ενόψει πιθανών γενικότερων εξελίξεων βιάζονται να βάλουν «υποθήκες» διεκδικήσεων, το μόνο που υποθηκεύουν είναι το μέλλον των λαών και των χωρών τους.

Περνώντας στις συγκεκριμένες ελληνοτουρκικές διαφορές, θα δούμε το ρόλο των ιμπεριαλιστών σε όλη την πορεία των εξελίξεων.

Με τα όσα έχουν γίνει στα χρόνια που πέρασαν κοντεύει να «ξεχαστεί» τι ήταν αυτό που αποτέλεσε τη βασική αφετηρία των γεγονότων της τελευταίας 35ετίας. Και αναφερόμαστε βέβαια στην άρνηση των Άγγλων ιμπεριαλιστών να αφήσουν ελεύθερη την Κύπρο.

Μια πολιτική στην οποία είχαν την αμέριστη βοήθεια των Αμερικάνων μέχρις ότου οι τελευταίοι πήραν τον πρώτο ρόλο στην υπόθεση.

Ταυτόχρονα ο σοβινισμός των κυρίαρχων τάξεων σε Ελλάδα και Τουρκία σ’ έναν ιδιόμορφο συνδυασμό με την υποτέλεια που επεδείκνυαν απέναντι στους ιμπεριαλιστές αποτέλεσε το απαραίτητο συμπλήρωμα για να πάρουν τα πράγματα το δρόμο τους. Το δρόμο που χάραξαν οι ιμπεριαλιστές και κύρια οι αμερικάνοι. Έτσι φτάσαμε από τη Ζυρίχη (1959) από το σχέδιο Άτσεσον που προέβλεπε τη διχοτόμηση της Κύπρου, «σταθήκαμε» στο 1974 και στην υλοποίηση αυτής της διχοτόμησης, «περάσαμε» στη συνέχεια και στο Αιγαίο και «φτάσαμε» στα πρόσφατα γεγονότα.

Σίγουρα δεν συμφέρει στους αμερικάνους η διάλυση της ΝΑ πτέρυγας του ΝΑΤΟ και σίγουρα δεν τους συμφέρει να ανοίξει ο δρόμος για την παρέμβαση της ΣΕ.

Οι καταστάσεις ωστόσο που δημιουργούν έχουν και τους δικούς τους όρους, γεννούν καινούρια προβλήματα και περιπλοκές. Και οι αντιφάσεις είναι σύμφυτο στοιχείο της ιμπεριαλιστικής πολιτικής και δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα μπορούν πάντα να τις ελέγχουν. Και σε τέτοιες συνθήκες οι λύσεις δεν είναι καθόλου απλές, ακόμη και αν θα τις ήθελαν οι ιμπεριαλιστές. Πολύ περισσότερο που κάτι τέτοιο δεν είναι μέσα στις επιθυμίες τους.

Μια δίκαιη και οριστική λύση π.χ. του προβλήματος θα στερούσε τους ιμπεριαλιστές από έναν βασικό μοχλό πίεσης και εκβιασμού των δύο χωρών. Ένας άλλος επίσης όρος που αυξάνει τον κίνδυνο πολέμου είναι ο υπερεξοπλισμός των δύο χωρών (και όχι βέβαια μόνο των Τούρκων όπως σερβίρεται).

Αλλά πώς θα μπορούσαν να παραιτηθούν οι ιμπεριαλιστές από τον ρόλο αυτού που πουλάει όπλα, που εκβιάζει με τα όπλα, που στερεώνει τις αλυσίδες της εξάρτησης με βάση τον ρυθμιστικό του ρόλο στον εξοπλιστικό τομέα. Από την άλλη μεριά τα πράγματα έχουν οδηγηθεί σε τέτοια σημεία, που καμιά τουρκική κυβέρνηση δεν μπορεί πια να «παραιτηθεί» από τις διεκδικήσεις της και καμιά ελληνική κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να κάνει παραχωρήσεις κυριαρχικών δικαιωμάτων, χωρίς να μπει σε κίνδυνο όχι μόνο η ίδια αλλά συνολικά το σύστημα στις δύο χώρες.

Έτσι δημιουργήθηκε στην περιοχή αυτό που οι ίδιοι ιμπεριαλιστές ονομάζουν (σύμφωνα με σενάρια που πρόσφατα κυκλοφόρησαν) «απόστημα».

Ένα απόστημα που είναι δικό τους δημιούργημα, αλλά και που ταυτόχρονα αποτελεί και ένα πρόβλημα σε σχέση με την προώθηση των γενικότερων σχεδίων τους στην περιοχή. Και δεν είναι μόνο οι καθυστερήσεις των έργων του ΝΑΤΟ στην περιοχή, τα εμπόδια στο συντονισμό της δράσης του, αλλά και θα ήταν πολύ δύσκολο λ.χ. να αναλάβει «δράση» η Τουρκία προς ανατολάς (Ιράκ) έχοντας αφήσει σοβαρές εκκρεμότητες στα δυτικά της.

Το σενάριο που θέλει κάποια αμερικανικά κέντρα να προωθούν το «σπάσιμο» του αποστήματος με μια «περιορισμένη» αναμέτρηση (Καρατζαφέρης - Βλάχου κ.ά.) ούτε να το ελέγξουμε μπορούμε και φυσικά ούτε να το υιοθετήσουμε. Ωστόσο δεν μπορούμε να μην παρατηρήσουμε ότι μια τέτοια παράλογη (και φρικαλέα) ιδέα δεν είναι ξένη προς τη φύση και τα χαρακτηριστικά του ιμπεριαλισμού. Άλλωστε η ιδέα του «περιορισμένου ατομικού πολέμου» στην ίδια μήτρα έχει εκκολαφτεί. Και εκφράζει ακριβώς την αντίφαση ανάμεσα στους κινδύνους που παρουσιάζει (και για τα δικά τους συμφέροντα) μια γενικευμένη σύγκρουση και στην τάση του ιμπεριαλιστικού συστήματος να αναζητεί «διεξόδους» στον πόλεμο.

Είναι φανερό, ότι όχι μόνο δεν μπορούμε να περιμένουμε και να εναποθέτουμε τη λύση των προβλημάτων από τους ιμπεριαλιστές, αλλά θα πρέπει να είμαστε βέβαιοι ότι καμιά πραγματική και δίκαιη λύση δεν πρόκειται να υπάρξει ενόσω οι ιμπεριαλιστές αλωνίζουν στην περιοχή. Αντίθετα, θα μεγαλώνουν όλο και περισσότερο οι κίνδυνοι για «λύσεις» που θα οδηγήσουν τους λαούς στη σφαγή προς χάριν των ιμπεριαλιστικών συμφερόντων.

Ο μεγαλύτερος εχθρός μας δεν βρίσκεται στην άλλη όχθη του Αιγαίου αλλά στην άλλη όχθη του Ατλαντικού. Και το ίδιο ισχύει από την άλλη μεριά για τον τουρκικό λαό.

Ο πρώτος όρος για να ανοίξει πραγματικά ο δρόμος για την δίκαιη και οριστική λύση των προβλημάτων είναι το ξήλωμα της ιμπεριαλιστικής επιρροής και εξάρτησης.

Και θα πρέπει από τα τώρα να είναι καθαρό ότι σε οποιαδήποτε εξέλιξη και από οποιουσδήποτε δρόμους υποχρεωθούν να βαδίσουν οι λαοί, ο τελικός, ο μεγάλος στόχος τους, πρέπει να είναι και θα είναι οι ιμπεριαλιστές αλλά και τα ντόπια τσιράκια τους.

Αυτός ο αγώνας αντιστοιχεί στα πραγματικά συμφέροντα τόσο του ελληνικού όσο και του τουρκικού λαού και αυτή την ενότητα θα πρέπει να την επιδιώξουμε. Κόντρα στα ιμπεριαλιστικά σχέδια αλλά και κόντρα στους σοβινισμούς τόσο στην απ’ «εκεί» όσο και στην απ’ «εδώ» πλευρά.

Για την πολιτική των αστικών δυνάμεων

Για την εξέλιξη των πραγμάτων στα σημερινά επίπεδα σημαντική είναι η ευθύνη των αστικών πολιτικών δυνάμεων που είτε σαν κυβερνήσεις (κύρια) είτε σαν αντιπολιτεύσεις παίζουν σημαντικό ρόλο.

Η πολιτική φιλολογία στον τύπο συνηθίζει να αναφέρεται κύρια στον -υπαρκτό- σοβινισμό της Άγκυρας και τον αντιδραστικό (και εξαρτημένο) ρόλο της, ενώ περνά σαν δεύτερο πλάνο (όταν δεν αποσιωπά τελείως) τον ρόλο και τις ευθύνες των ελλαδικών αστικών πολιτικών δυνάμεων.

Η πολιτική αυτή υπήρξε ένα «ιδιόμορφο» κράμα σοβινισμού και υποτέλειας που οδηγούσε τα πράγματα από το κακό στο χειρότερο. Ο Αβέρωφ κάποτε αναφερόμενος στο κυπριακό είπε κάτι σαν το κάθε πέρσι και καλύτερα. Και όντως κάπως έτσι είναι τα πράγματα. Μόνο που δεν είπε ότι σ’ αυτή την εξέλιξη έπαιξε και ο ίδιος καθοριστικό ρόλο (Ζυρίχη) μαζί βέβαια με το σύνολο της αστικής πολιτικής ηγεσίας.

Οι κυβερνήσεις της Αθήνας από τη μια επεδίωκαν την υποταγή του αγώνα του κυπριακού λαού στις δικές τους επιδιώξεις (ένωση) και από την άλλη υποτάσσονταν οι ίδιες στα κελεύσματα των ιμπεριαλιστών.

Σήμερα «καταδικάζεται» από όλους το πραξικόπημα του Ιωαννίδη που αποτέλεσε αφορμή για την τουρκική εισβολή. Αλλά η πολιτική του Ιωαννίδη δεν ήταν παρά η ακραία έκφραση της πολιτικής που εφάρμοσαν οι προκάτοχές του κυβερνήσεις.

Αν θυμηθούμε λίγο τις σφαγές στα τουρκοκυπριακά χωριά (επί «δημοκρατικών» κυβερνήσεων) μπορούμε να δούμε ποιον σοβινισμό κληρονόμησε ο Ιωαννίδης και πήγε να τον προωθήσει παραπέρα.

Αν θυμηθούμε τον ρόλο που έπαιξαν οι ιμπεριαλιστές στα προηγούμενα χρόνια μπορούμε να δούμε ποια μέτρα είχε η «εμπιστοσύνη» του Ιωαννίδη στις «διαβεβαιώσεις» των Αμερικάνων. Φτάσαμε έτσι στο σημείο να έχει διχοτομηθεί η Κύπρος, αλλά και να προβάλλει στον ορίζοντα η απειλή της διχοτόμησης και του Αιγαίου.

Και καλείται ο ελληνικός λαός να υπερασπιστεί την εδαφική του ακεραιότητα. Και βεβαίως αν χρειαστεί θα το κάνει.

Αλλά εδώ το ερώτημα που μπαίνει είναι ενάντια σε ποιους κύρια θα την υπερασπιστεί. Ποιοι είναι αυτοί που κύρια απειλούν την εδαφική του ακεραιότητα, ποιοι είναι αυτοί που έχουν απαλλοτριώσει την εθνική του ανεξαρτησία.

Έχει στ’ αλήθεια πραγματικές διαφορές ο ελληνικός με τον τουρκικό λαό και μάλιστα τέτοιες που να πρέπει οι δύο λαοί να οδηγηθούν στο μακελειό για να τις «λύσουν». Η άποψή μας είναι διαμετρικά αντίθετη και στο ποιους θεωρούμε εμείς σαν πραγματικούς και κύριους εχθρούς έχουμε κιόλας αναφερθεί.

Η πολιτική ωστόσο των αστικών κυβερνήσεων (σήμερα του ΠΑΣΟΚ) μόνο σε μια τέτοια κατεύθυνση δεν οδηγεί.

Αντίθετα αναπαράγει το παλιό μοντέλο του σοβινισμού από τη μια και της στήριξης στον ιμπεριαλισμό από την άλλη. Από κοντά κι ο Μητσοτάκης να υπερακοντίζει τόσο σε σοβινισμό, όσο και σε κηρύγματα υποτέλειας στους Aμερικανούς. μια τέτοια πολιτική και αδιέξοδη και επικίνδυνη είναι.

Αυτή η βασική κατεύθυνση δεν αναιρείται καθόλου από τις αναπόφευκτες «τριβές», που δημιουργούνται στην πορεία και που έτσι ή αλλιώς βρίσκονται μέσα στη λογική των πραγμάτων. Και στο ΝΑΤΟ είμαστε και στην ΕΟΚ «παλεύουμε» και οι βάσεις θα μείνουν, γι’ αυτό δεν αμφιβάλει κανείς.

Ταυτόχρονα τις μέρες αυτές είδαμε το σοβινισμό να εκδηλώνεται και στις πιο αποκρουστικές του μορφές και μάλιστα στον «δημοκρατικό» και «προοδευτικό» Τύπο.

Και από κοντά ο Μητσοτάκης να υπερακοντίζει τόσο σε σοβινισμό όσο και σε κηρύγματα υποτέλειας στους αμερικάνους.

Βέβαια -και είναι χαρακτηριστικό αυτό- ακόμη και σ’ αυτές τις συνθήκες, όλοι αυτοί δεν σταμάτησαν στιγμή να παίζουν και το ιδιαίτερο δικό τους πολιτικό παιχνίδι. Πάντα βέβαια στο όνομα και προς χάριν των εθνικών συμφερόντων.

Εκείνο ωστόσο που έχει τη μεγαλύτερη σημασία και που θα θέλαμε εδώ να υπογραμμίσουμε είναι ότι μια τέτοια πολιτική είναι αδιέξοδη και δεν πρόκειται να οδηγήσει σε πραγματικές και δίκαιες λύσεις.

Αντίθετα και με βάση τα οξυμένα και υπαρκτά πλέον προβλήματα θα αντιμετωπίσουμε και στο μέλλον επικίνδυνες καταστάσεις. Δεν υπάρχει άλλος δρόμος για τον λαό και τη χώρα μας, δεν υπάρχει άλλος δρόμος για τον κυπριακό, για τον τουρκικό λαό, για τους λαούς της περιοχής, από το να ενωθούν ενάντια στους κοινούς εχθρούς τους.

Τους ιμπεριαλιστές δυνάστες άλλα και τους ντόπιους κολαούζους τους.