ΑΙΓΑΙO. Τίνος είναι αυτός ο Πόλεμος

του Βασίλη Σαμαρά

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία φυλ. 351, στις 10-01-98

Συνεχίζεται η τουρκική άσκηση στο Αιγαίο ενόσω γράφονται αυτές οι γραμμές. Οι αναφορές στα ΜΜΕ για κίνδυνο θερμού επεισοδίου εναλλάσσονται με εκτιμήσεις για ομαλότερες εξελίξεις. Εδώ υπάρχει μια κατάσταση εκ πρώτης όψεως παράδοξη. Οι λαοί Ελλάδας και Τουρκίας (αλλά και γενικότερα της περιοχής) σίγουρα δεν θέλουν τον πόλεμο μια και θα ναι αυτοί που σε οποιαδήποτε περίπτωση θα τον πληρώσουν. Οι αστικές τάξεις Ελλάδας και Τουρκίας τον φοβούνται και η κάθε μια για τους δικούς της λόγους.

Οι ιμπεριαλιστές θέλουν τις δυο χώρες ''σύμμαχες'' και ''ντουέτο'' στα σχέδια τους και τους ανησυχεί η πιθανότητα να ξεφύγουν από τον έλεγχο τους οι συνέπειες μιας σύρραξης. Παρ όλα αυτά ο κίνδυνος υπάρχει. Παρ όλα αυτά, μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας διεξάγεται εδώ και χρόνια ένα είδος ακήρυχτου πολέμου.

Τίνος είναι λοιπόν αυτός ο πόλεμος, ποιος τον προκαλεί, τον συντηρεί, πόσο και με ποιον τρόπο μας αφορά;

Αν δει κανείς το ζήτημα μόνο στο ''στενό'' πλαίσιο των ελληνοτουρκικών διαφορών -και μάλιστα περιορισμένων στα πλαίσια που εκδηλώνονται τα τελευταία χρόνια- μπορεί να δώσει απλές αλλά όχι απαραίτητα ολοκληρωμένες και σωστές απαντήσεις. Επιθετική η Τουρκία, απειλεί την εδαφική ακεραιότητα της χώρας μας, παραβιάζει την μόνη βάση ειρηνικής επίλυσης των διαφορών, δηλαδή το διεθνές δίκαιο, άρα η μόνη θέση είναι αυτή της υπεράσπισης κλπ κλπ.

Η πρώτη και η πιο σοβαρή ένσταση έχει να κάνει με το αν πράγματι η σχέση που συνδέει τις δυο χώρες (τις αστικές τους τάξεις) είναι καθορισμένη άπαξ δια παντός με το σχήμα επιθετική Τουρκία-αμυντική Ελλάδα.

Εμείς όμως γνωρίζουμε ότι και η ελληνική αστική τάξη έχει επιθετικές τάσεις, τις έχει εκδηλώσει επανειλημμένα (παλιότερα αλλά και πρόσφατα) και είναι απλά ζήτημα του πως εκτιμά από τη μεριά της τον κάθε φορά συσχετισμό.

Στην πραγματικότητα υπάρχει ένας έντονος και διαρκής ανταγωνισμός ανάμεσα στις δυο αστικές τάξεις για την ηγεμονία στην περιοχή με εναλλασσόμενες φάσεις εδώ και χρόνια.

Η αγνόηση αυτής της πραγματικότητας θα παρείχε μια εν λευκώ εξουσιοδότηση στην αστική τάξη ακόμη και για ενδεχόμενους τυχοδιωκτισμούς της και πάντα στο όνομα της υπεράσπισης της πατρίδας. Ταυτόχρονα της παρέχει άλλοθι για τους ''ελιγμούς'' της (διάβαζε συμμόρφωση σε υποδείξεις) απέναντι στους ιμπεριαλιστές, τις υπέρογκες πολεμικές δαπάνες που γονατίζουν το λαό, ενισχύουν τον μιλιταρισμό, βαθαίνουν και διευρύνουν το πλαίσιο της εξάρτησης, ενώ γενικότερα ενισχύεται ο εθνικισμός με όλα τα παρεπόμενα.

Αντίστοιχα εύκολες και ''απλές'' απαντήσεις μπορούν να δοθούν στο όνομα μιας υποτιθέμενης διεθνιστικής αντίληψης που καταλήγει (περίπου) στο να εναποθέτει το ζήτημα στην αστική τάξη, μια και ''οι εργάτες δεν έχουν πατρίδα''.

Στην πραγματικότητα προσπερνούν μια σειρά πολύ σοβαρά ζητήματα όπως λ.χ. το δικαίωμα ενός λαού να ζει με ασφάλεια στα δοσμένα σύνορα του, την αναγκαιότητα αντιμετώπισης  της επιθετικότητας μιας αστικής τάξης οποτεδήποτε αυτή εκδηλώνεται.

Ζητήματα που όπως πιστεύουμε αφορούν άμεσα τους κομμουνιστές, τους διεθνιστές κομμουνιστές.

Τα προβλήματα που μπαίνουν είναι πράγματι σύνθετα και δεν νομίζουμε ότι επιδέχονται απαντήσεις ευκολίας. Τα ζητήματα είναι ''απλά'' και ''καθαρά'' μόνο για τους ''υπερπατριώτες'' από τη μια και τους ''υπερδιεθνιστές'' από την άλλη. Και μάλλον δεν πρόκειται για σύμπτωση το ότι πολλοί, αμφότερων των πλευρών, έχουν πάντα πρόχειρο το διαβατήριο στη τσέπη.

Εμάς όμως μας ενδιαφέρει η άποψη που μπορεί να εκφράσει τον λαό της Λέσβου και της Λάρισας της Χίου και του Βόλου ή αν θέλετε της Σμύρνης και της Σαλονίκης.

Μας ενδιαφέρει η θέση που μπορεί να γίνει όπλο αυτών που όπως είπε ο Νταντών ''δεν τους είναι εύκολο να κουβαλήσουν την πατρίδα τους στις σόλες των παπουτσιών τους''.(Ή για να ''εκσυγχρονιστούμε'' κι εμείς σε κάρτα Ντάινερς).

Έχουμε λοιπόν την άποψη ότι αυτό που χρειάζεται είναι κατ αρχήν η κατανόηση του ζητήματος στην ευρύτερη του διάσταση και στις ιδιαίτερες πλευρές του.

Ζούμε σε μια ορισμένη εποχή. Μια εποχή κατά την οποία έχει διαμορφωθεί ένας ολότελα αρνητικός συσχετισμός σε βάρος των λαών. Στα πλαίσια του η επίθεση τού πάντα αδηφάγου καπιταλισμού ξετυλίγεται χωρίς όρια ενώ η ιμπεριαλιστική βαρβαρότητα επεκτείνεται σε όλο τον πλανήτη, εξανδραποδίζοντας λαούς και μετατρέποντας τις μάζες σε αναλώσιμη υλη των σχεδίων του. Βεβαίως οι λαοί αντιστέκονται. Εξελίσσεται ήδη ένα προτσές σε αντίστροφη κατεύθυνση. Απέχει ωστόσο ακόμη από το επίπεδο εκείνο που θα έδινε την δυνατότητα να ορθωθούν (άμεσα) αποτελεσματικοί φραγμοί στις αντιδραστικές εξελίξεις.

Ταυτόχρονα και στα πλαίσια πάντα αυτού του αρνητικού συσχετισμού βρισκόμαστε σε μια περίοδο σημαντικών ανατροπών και ανακατατάξεων στο ταμπλό των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων.

Έντασης των μεταξύ τους ανταγωνισμών που στα πλαίσια ενός προτσές αναδιανομής ρόλων, αγορών, πηγών ενέργειας και πρώτων υλών, ζωνών επιρροής και κυριαρχίας, οδηγούνται σε επίπεδα παροξυσμού. Διαμορφώνονται επιθετικές στρατηγικές, στήνεται ένα αληθινό σκηνικό πολέμου. Επέκταση ΝΑΤΟ αντιπαράθεση στον Καύκασο, στη Μέση Ανατολή, στην Άπω Ανατολή, στην Αφρική, τα Βαλκάνια. Στα πλαίσια του οι λαοί δεν αντιμετωπίζονται παρά σαν αναλώσιμη υλη, οι χώρες σαν περιοχές προς αναδιανομή σαν ''κομμάτια'' στη σκακιέρα που μπορούν να θυσιαστούν χάριν του βασιλέως.

Αυτή η συνολική σχέση πραγμάτων είναι που καθορίζει και τη βασική μας θέση. Τους εχθρούς και τους φίλους μας. Τα βασικά μέτωπα πάλης. Σε μια τέτοια βάση για μας είναι καθαρό ότι οι λαοί Ελλάδας και Τουρκίας (των Βαλκανίων αλλά και γενικότερα) είναι σύμμαχοι απέναντι στους κοινούς εχθρούς τους, τους ιμπεριαλιστές αλλά και όσους υπηρετούν τα σχέδια τους, ευελπιστώντας ότι αυτοί δεν θα ανήκουν στα κομμάτια που θα καούν.

Σ’ αυτή τη βάση και σε μια τέτοια κατεύθυνση πιστεύουμε πως πρέπει να οικοδομηθούν μέσα από την πάλη, οι αντίστοιχοι ιδεολογικοί πολιτικοί και οργανωτικοί όροι (και στη διεθνιστική τους διάσταση). Σε μια τέτοια βάση και μ’ αυτήν σαν πλαίσιο αναφοράς βλέπουμε το ζήτημα και στις ειδικότερες πλευρές του. Αυτή την κατεύθυνση προσπαθούμε να οικοδομήσουμε. Με θέσεις και πρακτικές που θα συνδέουν τα ειδικότερα ζητήματα με την γενικότερη προοπτική. Με την ενεργή εναντίωση σε πιθανές αρνητικές εξελίξεις και πάνω απ’ όλα τον πόλεμο. Με την πάλη ενάντια σε πρακτικές και εξελίξεις που δημιουργούν αρνητικά δεδομένα.

Στις συγκεκριμένες συνθήκες

Μπορούμε να πάρουμε σαν σημείο αναφοράς τη σύνοδο του ΝΑΤΟ από τη μια και της ΕΟΚ από την άλλη (Λουξεμβούργο) αλλά και σ’ ένα άλλο επίπεδο να ''σημειώσουμε'' την προώθηση των διαδικασιών για το αγωγό Μπουργκάς -Αλεξανδρούπολης. Έχοντας ήδη αναφερθεί αναλυτικά σε όλα αυτά, μπορούμε να σταθούμε σε ορισμένα χαρακτηριστικά (και οπωσδήποτε σημαντικά) στοιχεία.

Με την σύνοδο του ΝΑΤΟ οι ΗΠΑ ανακηρύχτηκαν επιδιαιτητές της αντιπαράθεσης στο Αιγαίο και έβαλαν τις βάσεις για πλήρη έλεγχο από τη μεριά τους της περιοχής. Με τη σύνοδο του Λουξεμβούργου οι ευρωπαίοι ιμπεριαλιστές προσπαθούν να μπουν σφήνα στις εξελίξεις διεκδικώντας έναν αυξημένο ρόλο για λογαριασμό τους. Σε δεύτερο πλάνο η Ρωσία ''παρακολουθεί'' τις εξελίξεις, δημιουργεί όρους που θα της επιτρέψουν να μπει στο παιχνίδι. Χαρακτηριστικό της συνολικής διάστασης του ζητήματος, την ίδια στιγμή με την τουρκική άσκηση στο Αιγαίο διεξάγονται κοινές ασκήσεις ΗΠΑ-Ισραήλ-Τουρκίας, εξέλιξη που θέτει μείζον ζήτημα συνολικά για την ανατολική Μεσόγειο και την Μέση Ανατολή.

Σ’ ένα τέτοιο πλαίσιο διεξάγεται ο ''ακήρυχτος πόλεμος'' Ελλάδας και Τουρκίας που διαγκωνίζονται να κερδίσουν πόντους και ερείσματα στα ιμπεριαλιστικά κέντρα ενόψει πιθανών συνολικών ρυθμίσεων.

Αυτό ακριβώς το πλαίσιο είναι που δημιουργεί και τον κίνδυνο θερμού επεισοδίου που δεν είναι βέβαιο ότι θα παραμείνει απλώς ''επεισόδιο''. Ακριβώς εδώ βρίσκεται και μια ιδιαίτερη πτυχή του ζητήματος. Στη λογική των ιμπεριαλιστών και ιδιαίτερα των ΗΠΑ δεν είναι ξένη ακόμα και η τεχνητή πρόκληση ενός θερμού επεισοδίου για να αποτελέσει τον καταλύτη ρυθμίσεων και διευθετήσεων υπό την αιγίδα τους.

Το ζήτημα είναι ότι δεν έχουν διασφαλισμένο τον περιορισμένο και ελεγχόμενο χαραχτήρα του και ότι από τη στιγμή που τα πράγματα ξεφύγουν από κάποια όρια υπάρχουν και άλλοι ιμπεριαλιστές που θα σπεύσουν να προσφέρουν τις ''υπηρεσίες'' τους.

Με οποιοδήποτε τρόπο σε οποιαδήποτε περίπτωση, σήμερα ή αύριο, οι κίνδυνοι είναι υπαρκτοί και μεγάλοι. Αυτό που πρέπει να είναι καθαρό είναι πως οι λαοί δεν είναι πιόνια ούτε αναλώσιμη υλη. Μόνο που αυτό πρέπει να πάρει υπόσταση να αναδειχτεί σε πολιτική και ''απειλητική'' δύναμη. Όσο λιγότερο αυτό ισχύει όσο, περισσότερο μένουν οι λαοί στο περιθώριο, τόσο πιο ασύδοτα και ανεξέλεγκτα θα κινούνται οι ιμπεριαλιστές και τα ενεργούμενα τους και τόσο πιο μεγάλοι θα είναι οι κίνδυνοι για τους λαούς.

Με τον πιο ενεργό τρόπο θα πρέπει να αντιταθούμε στον πόλεμο να ανοιχτούν μέτωπα ενάντια στο ΝΑΤΟ και τις ''δομές'' του, τις βάσεις, τους ιμπεριαλιστές, την ΕΟΚ, ενάντια στον μεγαλύτερο εχθρό των λαών τις ΗΠΑ, αλλά και ενάντια σε όσους με τον ένα ή τον άλλο τρόπο υπηρετούν τα σχέδια τους.

Δεν έχουμε να περιμένουμε τίποτα και από κανέναν. Δεν υπάρχει άλλος δρόμος για την ειρήνη την φιλία και την προκοπή των λαών από αυτόν που μόνο οι λαοί μπορούν να ανοίξουν με τα δικά τους χέρια.