Ο χωρισμός των δύο Γερμανιών και η ανέγερση του τείχους του Βερολίνου

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία, φυλ. 861, στις 11/1/2020

 

Η πτώση του τείχους του Βερολίνου (1991) είναι ένα από τα αγαπημένα θέματα των ΜΜΕ. Τον περασμένο Νοέμβρη συμπληρώθηκαν 30 χρόνια από το γεγονός και δεν ήταν λίγα τα αφιερώματα που προβλήθηκαν. Όμως για το ζήτημα τού πώς φτάσαμε στο χωρισμό των δύο Γερμανιών και της ανέγερσης του τείχους δεν γίνεται και πολύ συχνή αναφορά. Και όταν γίνεται, το μόνο σίγουρο είναι η απόκρυψη του ρόλου των δυτικών ιμπεριαλιστών και η διαστρέβλωση της αλήθειας.

 

Στις 5 Ιούνη του 1945 οι νικητές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (ΕΣΣΔ, ΗΠΑ, Γαλλία και Μ. Βρετανία) υπέγραψαν τον προσωρινό χωρισμό της ηττημένης Γερμανίας, σε τέσσερις ζώνες κατοχής. Αντίστοιχα και το Βερολίνο που βρισκόταν μέσα στη ζώνη που ελεγχόταν από την ΕΣΣΔ, χωρίστηκε σε τέσσερις τομείς. Η στρατιωτική κατοχή της Γερμανίας από τις δυνάμεις αυτές θα τερματιζόταν με τη δημιουργία του ενιαίου γερμανικού κράτους. Η συμφωνία επιβεβαιώθηκε δύο μήνες αργότερα στο Πότσνταμ, όπου αποφασίστηκε να πληρώσει η Γερμανία τις πολεμικές αποζημιώσεις, να παραμείνει ενιαία, ουδέτερη, αποστρατιωτικοποιημένη και να απομακρυνθούν οι ναζιστές από διοικητικές θέσεις. Όμως παρά τις υποσχέσεις που δόθηκαν, η μόνη δύναμη που έμπρακτα και με σταθερότητα υποστήριξε τις αποφάσεις αυτές ήταν η ΕΣΣΔ.

Από την επόμενη κιόλας χρονιά (1946) οι Δυτικοί αμφισβήτησαν τη συμφωνία επειδή -όπως έλεγαν- υπήρχε μεγάλη επιρροή των κομμουνιστών στη χώρα και πρότειναν το χωρισμό και τη δημιουργία της Δυτικής Γερμανίας με τη συμμετοχή των τριών κομματιών που ήταν υπό την κατοχή τους. Στα τέλη του 1946 αυτό έγινε πράξη με τη συμφωνία των Δυτικών για ενοποίηση των ζωνών που κατείχαν και στα τέλη του 1947 (Συνδιάσκεψη του Λονδίνου) αποφάσισαν να δρομολογηθεί η δημιουργία ξεχωριστού κράτους. Σύντομα προχώρησαν και σε νομισματική μεταρρύθμιση (1948) με την οποία αντικατέστησαν το παλιό μάρκο με νέο νόμισμα και στις 23 Μαΐου του 1949 το δυτικό κομμάτι αποκόπηκε και ιδρύθηκε η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας (ΟΔΓ). Από την πρώτη στιγμή τέθηκε ζήτημα «απελευθέρωσης» του ανατολικού κομματιού καθώς και αμφισβήτησης των συμφωνιών του Πότσνταμ σχετικά με τα σύνορα με την Πολωνία. Ήταν σαφής η πίεση που ασκούσαν προς την ΕΣΣΔ.

Αρχικά η ΕΣΣΔ πρότεινε την πραγματοποίηση δημοψηφίσματος για να αποφασίσει ο γερμανικός λαός για την τύχη της χώρας του όμως δεν έγινε δεκτό από τους Δυτικούς. Μετά από αυτό, τον Οκτώβρη του 1949, ιδρύεται η Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία (ΓΛΔ) με πρώτο πρόεδρο τον Βίλχελμ Πικ και το 1950 τα δυτικά κράτη θα επιβάλλουν εμπάργκο απέναντι στην ΓΛΔ.

Το Μάρτιο του 1952 οι Σοβιετικοί θα επιδιώξουν επανάληψη των διαπραγματεύσεων για το γερμανικό ζήτημα με στόχο την ενοποίηση της χώρας. Πρότειναν συγκεκριμένα την είσοδο της ενοποιημένης Γερμανίας στον ΟΗΕ, το δικαίωμα να διατηρεί εθνικό στρατό και τη διεξαγωγή ελεύθερων εκλογών. Μοναδικό όρο που έβαζαν ήταν να παραμείνει η Γερμανία ουδέτερη και να μην ενταχθεί σε κανέναν συνασπισμό κρατών. Οι διαπραγματεύσεις δεν προχώρησαν με ευθύνη κυρίως των ΗΠΑ που ήθελαν να εντάξουν τη Δυτική Γερμανία στο ΝΑΤΟ. Χαρακτηριστικά αναφέρει ο Χόροβιτς «…οι προτάσεις αυτές δεν οδήγησαν στην έναρξη σοβαρών διαπραγματεύσεων, γιατί το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και το Πεντάγωνο με την προοπτική να εντάξουν τη Δυτική Γερμανία στην αμερικανική συμμαχία δεν ήθελαν πραγματικά να τις εξετάσουν». 

Οι πιέσεις των Δυτικών προς την ΕΣΣΔ και τους Ανατολικογερμανούς το επόμενο διάστημα θα ενταθούν. Στην προεκλογική εκστρατεία του 1952 στις ΗΠΑ, οι Ρεπουμπλικάνοι διακήρυξαν την πολιτική της «απελευθέρωσης των δορυφόρων της Ρωσίας» και της προπαγάνδας για την εξώθηση των λαών της Ανατολικής Ευρώπης σε ανατροπή των Λαϊκών Δημοκρατιών. Η πολιτική της «αναχαίτισης του κομμουνιστικού κινδύνου» πλέον εγκαταλείπεται αφού δεν θα έφερνε αποτελέσματα, κατά την αντίληψη του διπλωμάτη και μελλοντικού υπουργού εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζον Φόστερ Ντάλλες. Τόνιζε χαρακτηριστικά: «Ο μόνος τρόπος να αποτρέψουμε μια σύγκρουση με τη Σοβιετική Ένωση είναι να τη διαβρώσουμε από μέσα». (Χόροβιτς).

Τον Νοέμβρη του 1952 και πάλι η ΕΣΣΔ προτείνει την αποχώρηση όλων των ξένων στρατευμάτων από το έδαφος της Γερμανίας και τη δημιουργία ενιαίου, ουδέτερου και ανεξάρτητου κράτους, με δικό του στρατό, κάτι που αρνείται εκ νέου η Δύση.

Το 1953 μετά το θάνατο του Στάλιν η νέα ηγεσία της Σοβιετικής Ένωσης θεώρησε ότι ήταν ορθότερο διπλωματικά να κάνει μεγαλύτερα «ανοίγματα» προς τη Δύση σε ό,τι αφορούσε το γερμανικό ζήτημα. Έτσι τερματίστηκε η πολιτική της κολεκτιβοποίησης στην ΓΛΔ, σταμάτησε η εκστρατεία της κυβέρνησης Πικ-Ούλμπριχτ της ΓΛΔ εναντίον της Ευαγγελικής Εκκλησίας και δόθηκε το δικαίωμα σε όσους είχαν εγκαταλείψει τη χώρα να επιστρέψουν και να ξαναπάρουν τις περιουσίες τους (!!) (Χόροβιτς). Διαφαίνεται δηλαδή η ανάδειξη της τάσης εκείνης μέσα στην ηγεσία της ΕΣΣΔ για μια συνεννόηση με τη Δύση, κάνοντας όμως σοβαρές υποχωρήσεις. Η αλήθεια βέβαια είναι ότι η κυβέρνηση της ΓΛΔ είχε προχωρήσει με γρήγορους ρυθμούς στο ζήτημα της κολεκτιβοποίησης και μάλιστα έγινε κριτική από τον ίδιο τον Στάλιν για το θέμα αυτό, εφιστώντας την προσοχή στους κινδύνους μιας υπερεπαναστατικής πολιτικής. Η εξέγερση των Ανατολικογερμανών εργατών (16-17 Ιούνη του 1953) ήταν η επιβεβαίωση της ορθότητας αυτής της κριτικής. Οι μη ρεαλιστικές νόρμες που επιχειρήθηκαν να επιβληθούν στη βιομηχανία, η βιαστική κολεκτιβοποίηση χωρίς να υπάρχουν οι απαραίτητες προϋποθέσεις και οι γενικότερες οικονομικές δυσκολίες των εργαζομένων, οδήγησαν εργάτες και αγρότες σε απεργίες και ογκώδεις διαδηλώσεις που η κυβέρνηση της ΓΛΔ αναγκάστηκε να τις καταστείλει με τη συμβολή σοβιετικών στρατευμάτων. Φυσικά και υπήρχε έντονη επιρροή και παρέμβαση των Δυτικών στα γεγονότα, οι οποίοι εκμεταλλεύτηκαν τις επιλογές αυτές της ανατολικογερμανικής κυβέρνησης.

Σε όλο το διάστημα από το 1948 και μετά, το Βερολίνο έγινε πεδίο δράσης χιλιάδων δυτικών πρακτόρων και κατασκόπων που «αλώνιζαν» στο έδαφος της ΓΛΔ και σε πολλές περιπτώσεις πραγματοποίησαν ένοπλες επιθέσεις, δολοφονίες και σαμποτάζ στις βιομηχανικές υποδομές τις ΓΛΔ. Μάλιστα οι ΗΠΑ οργάνωσαν τις μυστικές υπηρεσίες της ΟΔΓ με επικεφαλής τον ναζιστή και κατηγορούμενο για εγκλήματα πολέμου Ρ. Γκέλεν που είχε πλούσια πείρα ως αρχικατάσκοπος την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμο. Σύμφωνα με τον Χόροβιτς «ο Γκέλεν έπαιρνε 6 εκατομμύρια δολάρια ετησίως επιχορήγηση από τις ΗΠΑ για τις επιχειρήσεις του».

Στις 6/5/1955 η ΟΔΓ μπαίνει στο ΝΑΤΟ και λίγες μέρες μετά, ως απάντηση, δημιουργείται το Σύμφωνο της Βαρσοβίας στο οποίο εντάσσεται η ΓΛΔ. Η ΟΔΓ ενισχύεται αδρά σε οικονομικό επίπεδο από τις ΗΠΑ (σχέδιο Μάρσαλ) και η γρήγορη ανάπτυξή της λειτουργεί ως βιτρίνα του καπιταλισμού απέναντι σε όλα τα κράτη του ανατολικού μπλοκ. Χιλιάδες Ανατολικογερμανοί επηρεασμένοι από το «οικονομικό θαύμα» της ΟΔΓ περνούσαν τα επόμενα χρόνια στο έδαφός της. Βέβαια σε αυτό συνετέλεσε και η ρεβιζιονιστική στροφή που πραγματοποιήθηκε μετά το 1956 στο ανατολικό μπλοκ, με όποιες συνέπειες είχε αυτό τα επόμενα χρόνια για την οικονομική κατάσταση των εργαζομένων της ΓΛΔ. Μια άλλη μάστιγα για την οικονομία της ΓΛΔ ήταν η δυνατότητα που είχαν οι Δυτικογερμανοί να αγοράζουν τα προϊόντα της σε εξευτελιστικές τιμές και σε πολλές περιπτώσεις μαζικά, ώστε να δημιουργούνται σοβαρές ελλείψεις ακόμα και σε είδη πρώτης ανάγκης.

Στις αρχές του 1961 η Δ. Γερμανία οργανώνει και πραγματοποιεί μπαράζ από σαμποτάζ σε καίριες υποδομές του Ανατολικού Βερολίνου. Μέχρι και στρατιώτες της ΟΔΓ θα εισβάλουν στον Ανατολικό Βερολίνο.

Στις 5 Αυγούστου του 1961 οι Δυτικοί ιμπεριαλιστές και η κυβέρνηση της ΟΔΓ συναντώνται στο Παρίσι και απειλούν την ΓΛΔ με πυρηνικό πόλεμο. Λίγες μέρες μετά η ΓΛΔ ξεκινά την ανέγερση του περίφημου «Τείχους» με στόχο να αποτρέψει παρόμοιες ενέργειες από τη Δύση αλλά και την αφαίμαξη της ΓΛΔ από εργατικό και επιστημονικό δυναμικό που εγκατέλειπε μαζικά τη χώρα.

Σχεδόν τρεις δεκαετίες αργότερα το τείχος θα πέσει μαζί με όλο το ρεβιζιονιστικό οικοδόμημα για να παραχωρήσει τη θέση του στη στυγνή καπιταλιστική πραγματικότητα.

Σημείωση: Πολλά από τα στοιχεία του άρθρου αντλήθηκαν από το βιβλίο «Από τη Γιάλτα στο Βιετνάμ», του David Horowitz, εκδ. Κάλβος που μόνο ως φιλοκομμουνιστικό δεν μπορεί να κατηγορηθεί.