Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία φύλ. 894, στις 15/5/2021
Η συνθηκολόγηση του Τρίτου Ράιχ στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο υπογράφηκε τη νύχτα 8-9 Μάη του 1945, όταν έληξαν και οι τελευταίες μάχες στο Βερολίνο. Μια ημερομηνία που τυπικά σηματοδοτεί τη λήξη του Πολέμου στην Ευρώπη και τη Μεγάλη Αντιφασιστική Νίκη των Λαών. Κι όμως, για λίγες ακόμη μέρες, οι μάχες συνεχίζονταν σε μια άλλη πρωτεύουσα της Κεντρικής Ευρώπης, την Πράγα. Ήταν η τελευταία μεγάλη μάχη στο ανατολικό μέτωπο που ξεκίνησε στις 6 Μάη και έληξε στις 11 του ίδιου μήνα, με την απελευθέρωση της πόλης από τους εξεγερμένους κατοίκους της και τον Κόκκινο Στρατό.
Γερμανική κατοχή
Η Τσεχία ουσιαστικά παραδόθηκε στη ναζιστική Γερμανία από τους Δυτικούς με τη Συμφωνία του Μονάχου το 1938, αρχικά με την προσάρτηση της Σουδητίας και μετά με την κατάκτηση ολόκληρου του εδάφους της. Το κράτος της διαλύθηκε ολοκληρωτικά από τον Χίτλερ που μετέτρεψε τη χώρα σε γερμανικό προτεκτοράτο. Ο λαός της πλήρωσε ακριβό αντίτιμο στη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής με 400.000 Τσέχους να στέλνονται στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και δεκάδες χιλιάδες να εκτελούνται. Ο εβραϊκός πληθυσμός της είχε κυριολεκτικά εκμηδενιστεί.
Αμερικανικές βόμβες
Το Απρίλη του 1945 οι σοβιετικοί στρατιώτες είχαν ήδη απελευθερώσει το μεγαλύτερο μέρος της ανατολικής Ευρώπης και είχαν εισέλθει στην Τσεχοσλοβακία. Ταυτόχρονα τα αμερικανικά στρατεύματα είχαν φτάσει στα δυτικά σύνορα της χώρας. Ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα των Δυτικών γράφτηκε εκείνες τις μέρες με το βομβαρδισμό τσεχοσλοβακικών πόλεων και βιομηχανικών κέντρων από την αμερικανική αεροπορία. Στις 25 Απρίλη βομβαρδίστηκε η πόλη Πλζεν (Πίλσεν), με αποτέλεσμα να προκληθούν τεράστιες καταστροφές, ειδικά σε εργατικές συνοικίες και στα εργοστάσια της Σκόντα, με πολλούς άμαχους νεκρούς. Όπως οι κατά πολύ φονικότεροι βομβαρδισμοί της Δρέσδης και του Τόκιου (Φλεβάρης - Μάρτης 1945) από τους Δυτικούς δεν εξυπηρετούσαν κανέναν στρατιωτικό σκοπό, έτσι και στην περίπτωση της Τσεχοσλοβακίας -με τον Κόκκινο Στρατό να βρίσκεται εκείνες τις μέρες λίγο έξω από το Βερολίνο- είχαν ως μόνο στόχο να θέσουν οι Αμερικάνοι τους δικούς τους όρους για τη μεταπολεμική εποχή. Το έγκλημα ολοκληρώθηκε λίγους μήνες αργότερα με τις ρίψεις των ατομικών βομβών στην Ιαπωνία.
Αλλά και τα γερμανικά στρατεύματα που βρίσκονταν μέσα στην Τσεχοσλοβακία εξακολουθούσαν να μάχονται με λύσσα απέναντι στους Σοβιετικούς ενώ δεν υπήρχε καμιά περίπτωση να συνεχιστεί ο πόλεμος. Ο λόγος ήταν ότι ήθελαν να καθυστερήσουν όσο γινόταν περισσότερο την είσοδο των Σοβιετικών από τα ανατολικά και έπειτα να παραδοθούν με ασφάλεια στους Αμερικανούς. Για να έχουμε μια εκτίμηση της δύναμης της Βέρμαχτ που έλαβε μέρος σε αυτές τις τελευταίες μάχες, να σημειώσουμε ότι συμμετείχαν περίπου 900.000 άνδρες, με 2.200 άρματα μάχης και 1.000 αεροπλάνα.
Η εξέγερση
Οι επιτυχίες των Σοβιετικών στο ανατολικό μέτωπο βοήθησαν το ένοπλο κίνημα Αντίστασης στην Τσεχοσλοβακία. Ταυτόχρονα δημιουργήθηκε η Κυβέρνηση Εθνικού Μετώπου με ισχυρή την επιρροή των κομμουνιστών.
Στις αρχές του 1945 το Κομμουνιστικό Κόμμα έθεσε ως άμεσο καθήκον την προετοιμασία ένοπλης εξέγερσης, η οποία τελικά προγραμματίστηκε για τις 7 Μάη, αν και αυθόρμητες διαδηλώσεις και αντιφασιστικές εξεγέρσεις ξέσπασαν αρκετές μέρες νωρίτερα, δείγμα του μίσους που έτρεφε ο λαός για τους κατακτητές.
Από τις πρώτες μέρες του Μάη οι παρτιζάνοι κατάφεραν να απελευθερώσουν αρκετές πόλεις και σε μεγάλα βιομηχανικά κέντρα οι εργάτες κατέλαβαν τα εργοστάσια. Οι ένοπλες συγκρούσεις των κατοίκων της Πράγας με τα γερμανικά στρατεύματα ξεκίνησαν στις 4 Μάη και κράτησαν πολλές μέρες. Στήθηκαν 1.600 οδοφράγματα σε όλη την πόλη και αφοπλίστηκαν πολλοί γερμανοί στρατιώτες. Οι κάτοικοι της πόλης γκρέμιζαν ναζιστικά σύμβολα και ταμπέλες που ήταν γραμμένες στα γερμανικά και ύψωσαν την τσεχοσλοβακική σημαία, ανακηρύσσοντας, στις 5 Μάη, την ελεύθερη Τσεχοσλοβακική Δημοκρατία. Κατέλαβαν το ταχυδρομείο, το τηλεγραφείο, τις μεγάλες γέφυρες, τους σιδηροδρομικούς σταθμούς και το κτίριο του ραδιοσταθμού, ξεκινώντας εκπομπές στην απαγορευμένη τσεχική γλώσσα. Στις περισσότερες περιπτώσεις καθοριστικό ρόλο στις μάχες έπαιξαν εργάτες οργανωμένοι στο κομμουνιστικό κόμμα.
Οι Γερμανοί, μετά τον αρχικό αιφνιδιασμό και μπροστά στο ενδεχόμενο να μπει ο Κόκκινος Στρατός στην Πράγα πριν προλάβουν να φύγουν, αναδιοργανώθηκαν και συγκέντρωσαν δυνάμεις ώστε να συντρίψουν τους εξεγερμένους. Ο λαός της πόλης βρέθηκε σε πολύ δύσκολη θέση. Τα όπλα και τα πολεμοφόδια ήταν λίγα. Η εξωτερική βοήθεια ήταν απολύτως απαραίτητη. Στην κρίσιμη εκείνη στιγμή οι Αμερικάνοι, γνωρίζοντας το συσχετισμό των δυνάμεων μέσα στο λαό της χώρας (είχε απελευθερωθεί η Σλοβακία και ένα μεγάλο μέρος της Τσεχίας με πρωτεργάτες τους κομμουνιστές) απαγόρευσαν σε εθελοντές από τις γύρω περιοχές που έλεγχαν, να προστρέξουν σε βοήθεια, όπως και να σταλούν όπλα στην Πράγα. Έτσι τις επόμενες δύο ημέρες (6 και 7 Μάη) οι Ναζί προχώρησαν σε μαζικές σφαγές των εξεγερμένων. Κατέλαβαν τα γραφεία του Κομμουνιστικού Κόμματος, διέλυσαν τα οδοφράγματα και βομβάρδισαν μεγάλο μέρος της πόλης. Πολλά ιστορικά μνημεία καταστράφηκαν ή υπέστησαν σοβαρές φθορές. Το σχέδιό τους ήταν να εξοντωθεί ο πληθυσμός της. Παρόλα αυτά ο λαός της Πράγας δεν το έβαζε κάτω. Εξακολουθούσε να μάχεται σθεναρά. Μόνο μια μικρή μερίδα των συνεργατών των Ναζί θεώρησε ότι ήταν η κατάλληλη στιγμή να πάρει την εξουσία τής χώρας, πριν προλάβει να ανασυγκροτηθεί το κίνημα της Αντίστασης και πριν την είσοδο του Κόκκινου Στρατού.
Η απελευθέρωση
Τελικά η βοήθεια ήρθε από τον Κόκκινο Στρατό. Δόθηκαν διαταγές να εισβάλλει αμέσως στην Πράγα και να κυκλώσει τα γερμανικά στρατεύματα. Η επίθεση που ήταν καταιγιστική, ξεκίνησε στις 6 Μάη, μετά από έκκληση μέσω του ραδιοφωνικού σταθμού της Πράγας για επίσπευσή της. Στις 9 Μάη οι Σοβιετικοί κατάφεραν να μπουν στην πόλη και μέσα σε λίγες ώρες κύκλωσαν τα γερμανικά στρατεύματα. Στις 11 Μάη η επιχείρηση ολοκληρώθηκε με επιτυχία. Ο τελικός απολογισμός της μάχης της Πράγας ήταν βαρύς για τη Βέρμαχτ. Αιχμαλωτίστηκαν 860.000 στρατιώτες και αξιωματικοί, μεταξύ αυτών και πολλοί στρατηγοί και όλος ο εξοπλισμός τους έπεσε στα χέρια των Σοβιετικών μαζί με το σύνολο σχεδόν των αρμάτων μάχης.
Με την ένοπλη εξέγερση του λαού και την επέμβαση του Κόκκινου Στρατού η Πράγα γλίτωσε τα χειρότερα. Το σχέδιο των Γερμανών να μετατρέψουν την πόλη σε γραμμή άμυνας απέναντι στην επέλαση του Κόκκινου Στρατού, ματαιώθηκε. Όπως και τα σχέδια των Τσέχων αντιδραστικών να πάρουν την εξουσία, απέτυχαν.
Ο λαός της χώρας ξεκίνησε την εξέγερσή του από την Σλοβακία τον Αύγουστο του 1944. Κατάφερε την απελευθέρωσή της στις αρχές του 1945, το διώξιμο των Γερμανών από τη Μοραβία (ανατολική Τσεχία) με τη βοήθεια του Κόκκινου Στρατού και προχώρησε στη δημιουργία της Κυβέρνησης Εθνικού Μετώπου Τσέχων και Σλοβάκων. Στην κυβέρνηση αυτή συμμετείχαν και οι κομμουνιστές και μάλιστα πέτυχαν την υιοθέτηση του προγράμματος τους με τη διακήρυξη του Κόσιτσε (εθνικοποιήσεις, αγροτική μεταρρύθμιση, διεύρυνση δημοκρατικών δικαιωμάτων κ.ά.). Η νικηφόρα πορεία του κινήματος της Αντίστασης ολοκληρώθηκε στα μέσα του Μάη του 1945 με την απελευθέρωση της Πράγας και την επανενοποίηση της χώρας. Η εργατική τάξη πρόβαλε πλέον ως ηγέτιδα δύναμη και άνοιξε ο δρόμος για το προχώρημα της λαϊκοδημοκρατικής επανάστασης σε σοσιαλιστική.
Λόγω των σημαντικών γεγονότων που έλαβαν χώρα εκείνο το χρονικό διάστημα της λήξης του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη, η εξέγερση της Πράγας -όπως και όλη η πορεία του αντάρτικου κινήματος της Τσεχοσλοβακίας- συνήθως περνά στα «ψιλά» της ιστορίας. Παραμένει όμως ένα αξιόλογο γεγονός που η αγάπη για την πατρίδα και ο ηρωισμός κατάφεραν να θριαμβεύσουν.
Σ.Σ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου