Ματωμένες Πρωτομαγιές

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία, φύλ. 893, στη 1/5/2021

Πέρασαν 135 χρόνια από την εξέγερση των εργατών του Σικάγου την 1^η Μάη του 1886. Μέσα σε αυτά τα χρόνια -που μοιάζουν με δευτερόλεπτα στην ιστορία της ανθρωπότητας- η εργατική τάξη, σε όλο τον κόσμο, οργανώθηκε, πάλεψε και απέσπασε σημαντικές κατακτήσεις. Σε ορισμένες περιπτώσεις κατάφερε να πάρει και την εξουσία, αποδεικνύοντας ότι ο καπιταλισμός δεν είναι αιώνιος και ότι η εκμετάλλευση μπορεί να καταργηθεί. Δυστυχώς μέσα σ’ αυτά τα χρόνια χώρεσε και το πισωγύρισμα. Πολλά εργατικά δικαιώματα αφαιρέθηκαν, χάθηκαν ιστορικές κατακτήσεις ή εξακολουθούν να βάλλονται, όπως γίνεται στις μέρες μας με το 8ωρο, την ασφάλιση κ.ά. Το ρολόι της ιστορίας μοιάζει να γυρίζει πίσω στα μέσα του 19^ου αιώνα που κανένα εργατικό δικαίωμα δεν ήταν δεδομένο.

 

Σικάγο 1886

Στις ΗΠΑ, την 1^η Μάη του 1886, περισσότεροι από 600.000 εργάτες ξεσηκώθηκαν και κατέβηκαν σε απεργία με αίτημα το 8ωρο και καλύτερες συνθήκες εργασίας. Η αστυνομία κατέστειλε βίαια τις διαδηλώσεις. Ιδιαίτερα στο Σικάγο, οι 80.000 των συγκεντρωμένων στην πλατεία Χεϊμάρκετ δέχτηκαν πυροβολισμούς, με αποτέλεσμα εκατοντάδες να σκοτωθούν. Οι διαδηλώσεις συνεχίστηκαν και τις επόμενες μέρες με αιματηρή και πάλι κατάληξη. Συνελήφθησαν πολλοί πρωτοπόροι εργάτες. Ένα χρόνο μετά, 4 από τους ηγέτες της εξέγερσης που καταδικάστηκαν σε θάνατο, θα απαγχονιστούν. Η θυσία τους όμως δεν πήγε χαμένη. Χιλιάδες εργάτες κατάφεραν να κερδίσουν το 8ωρο και πολλοί περισσότεροι να μειώσουν σημαντικά το χρόνο εργασίας τους. Τρία χρόνια αργότερα (1889) η Β’ Διεθνής καθιέρωσε την Πρωτομαγιά ως Διεθνή Μέρα των Εργατών.

 

Ελλάδα

Έχει καθιερωθεί ως ο πρώτος γιορτασμός της Πρωτομαγιάς στη χώρα μας, αυτός του 1894, όταν χιλιάδες οπαδοί του Κεντρικού Σοσιαλιστικού Ομίλου του Σταύρου Καλλέργη συγκεντρώθηκαν στην Αθήνα, απαιτώντας 8ωρο, κυριακάτικη αργία, απαγόρευση της παιδικής εργασίας κ.α. Η αστυνομία επιτέθηκε στους εργάτες και συνέλαβε πολλούς.

Η αλήθεια όμως είναι ότι 6 χρόνια νωρίτερα, το 1888, είχε πραγματοποιηθεί πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση από τους καπνεργάτες της Δράμας (ανήκε ακόμα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία). Επίσης το 1892 και το 1893 ο Σοσιαλιστικός Όμιλος του Καλλέργη είχε διαδηλώσει την 1^η Μάη με λιγότερους όμως συγκεντρωμένους.

Την Πρωτομαγιά 1919 η ΓΣΕΕ κήρυξε γενική πανελλαδική απεργία, με βασικά αιτήματα την αυτόματη τιμαριθμική αναπροσαρμογή των μισθών, την καθιέρωση του 8ωρου και της κοινωνικής ασφάλισης. Ακόμα απαιτήθηκε η ανάκληση των ελληνικών στρατευμάτων από τη Σοβιετική Ρωσία. Η κυβέρνηση του Βενιζέλου απαγόρευσε τον γιορτασμό αλλά οι συγκεντρώσεις στην Αθήνα και τον Πειραιά πραγματοποιήθηκαν.

Το 1924 διοργανώθηκε πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση από το Εργατικό Κέντρο Αθήνας και το ΣΕΚΕ(Κ) στην πλατεία Κοτζιά. Χιλιάδες εργάτες από την Αθήνα και τον Πειραιά συμμετείχαν. Η κυβέρνηση του «δημοκράτη» Παπαναστασίου είχε απαγορεύσει τη συγκέντρωση και τη διέλυσε βίαια, στέλνοντας στρατό και αστυνομία εναντίον των απεργών, με αποτέλεσμα να τραυματιστούν δεκάδες και να σκοτωθεί ο Σωτήρης Παρασκευαΐδης, χτυπημένος από ξιφολόγχη στο κεφάλι.

Το εργατικό κίνημα στη χώρα μας δυναμώνει μέσα στη δεκαετία του 1920. Η ίδρυση του ΣΕΚΕ-ΚΚΕ μπόλιασε με τις κομμουνιστικές ιδέες την εργατική τάξη. Την Πρωτομαγιά του 1929, λίγους μήνες πριν ψηφιστεί το «Ιδιώνυμο», η κυβέρνηση Βενιζέλου απαγόρευσε τις συγκεντρώσεις. Μάλιστα τις προηγούμενες μέρες η αστυνομία συνέλαβε εκατοντάδες ηγετικά στελέχη εργατικών σωματείων. Παρόλα αυτά οι συγκεντρώσεις της Πρωτομαγιάς πραγματοποιήθηκαν με απανωτές επιθέσεις της αστυνομίας, συγκρούσεις και συλλήψεις.

 

Γαλλία

Σε όλες σχεδόν τις χώρες της Ευρώπης μετά την καθιέρωση της παγκόσμιας μέρας των εργατών πραγματοποιούνταν συγκεντρώσεις με πρωτοποριακά αιτήματα. Το εργατικό κίνημα βρισκόταν σε φάση ανόδου και ήδη είχε καταφέρει να αποσπάσει πολλές κατακτήσεις και να βελτιώσει τη ζωή του εργαζόμενου λαού. Αντίστοιχη πορεία είχε και η εργατική τάξη της Γαλλίας παρά το χτύπημα που δέχτηκε από την άγρια καταστολή της Κομμούνας.

Την 1^η Μάη του 1891 η εργατική συγκέντρωση στο Παρίσι δέχθηκε την επίθεση του στρατού με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 3 εργάτες. Το 1906, σε μια ακόμα πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση στο Παρίσι, η κυβέρνηση αποφάσισε να επέμβει και πάλι με το στρατό. Πάνω από 1000 εργάτες συνελήφθησαν εκείνη την ημέρα. Όμως η Πρωτομαγιά του 1919 με τη συγκέντρωση 500.000 εργαζομένων στο Παρίσι έμεινε στην ιστορία για την αγριότητα με την οποία αντιμετωπίστηκε. Εκτός από τα εργατικά, το βασικό αίτημα ήταν ο τερματισμός της στρατιωτικής επέμβασης στη Σοβιετική Ρωσία, στην οποία η Γαλλία είχε κυρίαρχο ρόλο. Οι συγκρούσεις είχαν πάρει μεγάλη έκταση, με αποτέλεσμα να σκοτωθεί ένας διαδηλωτής και να τραυματιστούν 350. Την επομένη, στην κηδεία του νεκρού διαδήλωσαν 3 εκατομμύρια Γάλλοι. Αλλά και την Πρωτομαγιά της επόμενης χρονιάς, 250.000 γάλλοι σιδηροδρομικοί κατέβηκαν σε απεργία. Μέσα σε λίγες μέρες οι απεργοί έφτασαν το 1 εκατομμύριο αφού στον αγώνα μπήκαν κι άλλοι κλάδοι (ανθρακωρύχοι, λιμενεργάτες κ.α.)

 

Βερολίνο 1929

Η Γερμανία του Μεσοπολέμου ζει πρωτόγνωρες καταστάσεις. Από τη μια μεριά το Κομμουνιστικό Κόμμα δυναμώνει και αποκτά όλο και περισσότερα ερείσματα μέσα στην εργατική τάξη και από την άλλη το ναζιστικό (εθνικοσοσιαλιστικό) κόμμα στηρίζεται απροκάλυπτα από τη γερμανική αστική τάξη αλλά και από τους δυτικούς ιμπεριαλιστές που θέλουν να εξαφανίσουν το γερμανικό επαναστατικό κίνημα. Επιδιώκουν όμως και τη στρατιωτικοποίηση της χώρας με στόχο να συντρίψουν το πρώτο εργατικό κράτος, την Σοβιετική Ένωση. Ο γερμανικός λαός βρισκόταν σε κατάσταση εξαθλίωσης, η ανεργία είχε εκτοξευθεί και η φτώχεια είχε απλωθεί σε ευρεία λαϊκά στρώματα. Σε λίγους μήνες θα ξεσπούσε το παγκόσμιο κραχ του ’29.

Το ΚΚ Γερμανίας είχε ανακοινώσει ότι θα πραγματοποιούσε τη συγκέντρωση της Πρωτομαγιάς. Η αστυνομία όμως απαγόρευσε όλες τις συγκεντρώσεις, με στόχο να επιβληθεί ένα κλίμα τρομοκρατίας και να αποτραπεί οποιαδήποτε διαμαρτυρία. Ο αστικός τύπος, σε μια προσπάθεια να συκοφαντήσει τους κομμουνιστές, διέδωσε τη φήμη ότι προετοίμαζαν ένοπλη εξέγερση. Μάλιστα στα φύλλα των εφημερίδων των προηγούμενων ημερών έκαναν την εμφάνισή τους και προβλέψεις για εκατοντάδες νεκρούς.

Εκείνη την ημέρα συγκεντρώθηκαν χιλιάδες στην Αλεξάντερπλατς. Η αστυνομία επιτέθηκε στο πλήθος με γκλόμπς και όπλα. Οι συγκρούσεις ήταν άγριες και σε ορισμένες περιοχές συνεχίστηκαν για μέρες. Η αστυνομία απροκάλυπτα εισέβαλε σε σπίτια και προχώρησε σε συλλήψεις. Ο τελικός απολογισμός ήταν περισσότεροι από 30 νεκροί, εκατοντάδες τραυματίες και χιλιάδες συλληφθέντες. Το άγριο χτύπημα της συγκέντρωσης της Πρωτομαγιάς του 1929 στο Βερολίνο σηματοδότησε το άνοιγμα μιας περιόδου που το ναζιστικό κόμμα εμφάνιζε μια ραγδαία άνοδο (από 2,6% στις εκλογές του 1928 εκτινάχθηκε στο 18,3% το 1930). Τελικά, μέσα σε 4 μόλις χρόνια, ο Χίτλερ κατάφερε να γίνει Καγκελάριος της χώρας.

 

Θεσσαλονίκη, Μάης του '36

Στις 29 Απρίλη του 1936 οι καπνεργάτες στη Θεσσαλονίκη κατέβηκαν σε απεργία. Την Πρωτομαγιά πραγματοποιήθηκαν μεγάλες εργατικές συγκεντρώσεις στο Σέιχ Σου και στο Μπεχτσινάρ. Μέσα σε λίγες μέρες οι εργάτες σε όλα τα καπνεργατικά κέντρα της βόρειας Ελλάδας σταμάτησαν τη δουλειά. Η απάντηση από τη μεριά της κυβέρνησης Μεταξά δεν άργησε να δοθεί. Στις 6 Μάη η πόλη μετατράπηκε σε πεδίο μάχης. Η αστυνομία χτυπούσε αδιακρίτως άντρες, γυναίκες ακόμη και μικρά παιδιά. Οπλισμένοι αστυνομικοί, παρακρατικοί και μέλη φασιστικών οργανώσεων πυροβολούσαν εναντίον των εργατών.

Στις 8 Μάη κηρύχθηκε πανεργατική απεργία και η κυβέρνηση επιτέθηκε ξανά στους συγκεντρωμένους απεργούς με απίστευτη βία. Δολοφονήθηκαν δεκάδες εργάτες και πάνω από 300 τραυματίστηκαν. Την επομένη η κηδεία των νεκρών μετατράπηκε σε παλλαϊκή εξέγερση με νέους νεκρούς από τις συγκρούσεις. Η πόλη πέρασε για 36 ώρες στα χέρια των εργατών και ο στρατός που στάλθηκε να επιβάλει την τάξη ενώθηκε με το λαό της πόλης. Οι εργοδότες αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν και να δεχθούν πολλά από τα αιτήματα των εργατών. Τελικά η κυβέρνηση έστειλε ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις από τη Λάρισα και κατέστειλε την εξέγερση.

 

Καισαριανή 1944

Την Πρωτομαγιά του 1944 εκτελούνται από τους Γερμανούς 200 αγωνιστές του ΚΚΕ στο σκοπευτήριο Καισαριανής. Ανάμεσά τους και ο Ναπολέων Σουκατζίδης. Η μαζική εκτέλεση έγινε σε αντίποινα για την εκτέλεση του γερμανού υποστράτηγου Φράντς Κρεχ λίγες μέρες νωρίτερα στην περιοχή των Μολάων της Λακωνίας. Οι περισσότεροι από τους εκτελεσμένους ήταν Ακροναυπλιώτες.

 

Σικελία 1947

Μια ιδιαίτερη περίπτωση αποτελεί η πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση στην Πορτέλα ντελα Τζινέστρα της Σικελίας το 1947 όπου οι συγκεντρωμένοι του Κομμουνιστικού Κόμματος δέχτηκαν άγρια επίθεση από μαφιόζους που μετά από συμφωνία με την κυβέρνηση επιτέθηκαν στους συγκεντρωμένους. Το αποτέλεσμα ήταν να σκοτωθούν 11 κομμουνιστές και δεκάδες να τραυματιστούν.

 

Κωνσταντινούπολη - πλατεία Ταξίμ 1977

Μια από τις πιο αιματοβαμμένες ήταν η Πρωτομαγιά του 1977 στην πλατεία Ταξίμ. 500.000 εργαζόμενοι αψήφησαν την απαγόρευση και συμμετείχαν στην συγκέντρωση. Η αστυνομία άνοιξε πυρ εναντίον του πλήθους με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 42 και να τραυματιστούν εκατοντάδες.

Οι περιπτώσεις που εργαζόμενοι δέχτηκαν άγριες επιθέσεις στις εκδηλώσεις της Πρωτομαγιάς είναι πολύ περισσότερες. Η Πρωτομαγιά είναι δεμένη με την ιστορία της ταξικής πάλης στον 20^ο αιώνα και με τον αγώνα για τη χειραφέτηση της εργατικής τάξης. Γι’ αυτό και τα αστικά κράτη έχουν επιδείξει τέτοιο λυσσαλέο μίσος και επιχειρούν ακόμα και σήμερα να χτυπήσουν την Πρωτομαγιά μαζί με όσα συμβολίζει. Οι Πρωτομαγιές που πέρασαν αλλά και αυτές του 21^ου αιώνα που είναι μπροστά μας θα εξακολουθούν να μας θυμίζουν ότι τη μέρα αυτή πολεμούν δύο κόσμοι. Από τη μια ο σάπιος κόσμος του κεφαλαίου και της εκμετάλλευσης, του ιμπεριαλισμού και των πολέμων και από την άλλη ο κόσμος της εργασίας και της αδελφοσύνης των λαών, ο κόσμος της επανάστασης και της νέας σοσιαλιστικής κοινωνίας.

Σ.Σ.