Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία φύλ. 906, σις 27/11/2021
 |
|
Ισθμός της Καρελίας. Η κόκκινη γραμμή δείχνει τα σοβιετοφινλανδικά σύνορα πριν και μετά τον πόλεμο. Η μπλε γραμμή δείχνει τη γραμμή Μανερχάιμ |
Στις 30/11/1939 λίγες μόλις εβδομάδες μετά την εισβολή της ναζιστικής Γερμανίας στην Πολωνία και την έναρξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, ξέσπασε ο σοβιετοφινλανδικός πόλεμος, ύστερα από επίθεση που εξαπέλυσε ο Κόκκινος Στρατός στα σύνορα των δύο χωρών. Πολλά ειπώθηκαν γι’ αυτό τον πόλεμο και όλα σε βάρος των Σοβιετικών. Ότι ήταν μια εισβολή σε ξένο κράτος χωρίς να υπάρχει αιτία, ότι οι Ρώσοι ήθελαν να κατακτήσουν όλη τη Φινλανδία και στη συνέχεια τη Σουηδία και τη Νορβηγία, ότι οι σοβιετικοί στρατιώτες είχαν χαμηλό ηθικό και έχαναν συνεχώς στις μάχες κ.α. Για να κατανοήσουμε όμως το χαρακτήρα αυτού του πολέμου πρέπει να δούμε τα δεδομένα της εποχής.
Είναι γνωστό ότι οι δυτικοί ιμπεριαλιστές (κυρίως Αγγλία, Γαλλία και ΗΠΑ) ευνόησαν τη ναζιστική Γερμανία όλα τα προηγούμενα χρόνια με οικονομική βοήθεια, επενδύσεις, στρατιωτικούς εξοπλισμούς αλλά και με την πολιτική του λεγόμενου «κατευνασμού». Δεν αντέδρασαν ούτε στην προσάρτηση της Αυστρίας από τη Γερμανία ούτε στη εισβολή του Μουσολίνι στην Αιθιοπία. Η συμφωνία του Μονάχου έδωσε τη δυνατότητα στο Χίτλερ να προσαρτήσει τη Σουδητία και στη συνέχεια ολόκληρη την Τσεχοσλοβακία. Λίγο αργότερα και η Ρουμανία δέχτηκε επίθεση από τους ναζί και της επιβλήθηκε φιλογερμανική κυβέρνηση.
Στόχος των Δυτικών ήταν να στρέψουν τις δυνάμεις του Άξονα προς τη Σοβιετική Ένωση (ΣΕ). Έτσι όταν ξεκίνησε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, ουσιαστικά δεν υπερασπίστηκαν την Πολωνία, όπως είχαν χρέος από τις συμφωνίες που είχαν υπογράψει, αφού έβλεπαν ότι ο πόλεμος έπαιρνε τη «σωστή» γι’ αυτούς κατεύθυνση, δηλαδή προς ανατολάς. Σ’ όλο αυτό το διάστημα η σοβιετική διπλωματία προσπάθησε να πραγματοποιήσει συμφωνία με τους Δυτικούς ενάντια στον Άξονα, χωρίς όμως αποτέλεσμα, με ευθύνη των Αγγλογάλλων. Γι’ αυτό και αναγκάστηκε να υπογράψει με τη Γερμανία το σύμφωνο μη επίθεσης Ρίμπεντροπ- Μολότοφ.
Μετά την εισβολή των ναζί στην Πολωνία, ο εχθρός για τη ΣΕ ήταν πλέον προ των πυλών. Πέραν όλων των άλλων μέτρων που πήρε (είσοδος του Κόκκινου Στρατού στην Πολωνία -αφού η πολωνική κυβέρνηση εγκατέλειψε τη χώρα και αφού δεν επενέβησαν οι Δυτικοί- αλλά και συμφωνία αλληλοβοήθειας με τις βαλτικές χώρες) υπήρχε πάντα ο υπαρκτός κίνδυνος της γερμανικής εισβολής από την Φινλανδία. Η Φινλανδία ήταν φίλα προσκείμενη προς τις δυνάμεις του Άξονα -παρά τη δηλωμένη ουδετερότητά της- κάτι που φάνηκε και αργότερα σε όλη τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Άλλωστε κατά τη διάρκεια του ρωσικού εμφυλίου η κυβέρνηση της Φινλανδίας επέτρεψε στους δυτικούς ιμπεριαλιστές να χρησιμοποιήσουν το έδαφός της ως προγεφύρωμα για στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον της ΣΕ. Επίσης το 1929-1932 είχε ξεσηκωθεί ένα μεγάλο κύμα του «κινήματος Λαπονάς» στη Φινλανδία (εθνικιστικό - φασιστικό) οργανώνοντας διαδηλώσεις μπροστά στη σοβιετική πρεσβεία στο Ελσίνκι. Προπαγάνδιζε τη «Μεγάλη Φινλανδία» που θα περιλάμβανε το Λένινγκραντ και ολόκληρη την Καρελία. Κι ενώ οι Σοβιετικοί προσπαθούσαν να ρίξουν τους τόνους, οι Αγγλογάλλοι εκμεταλλεύτηκαν αυτή την κατάσταση ρίχνοντας λάδι στη φωτιά. Πολύ εύστοχα ο Ιβάν Μαΐσκι (σοβιετικός πρεσβευτής στη Φινλανδία) χαρακτήρισε τη χώρα «σφηκοφωλιά που μπορούν να τη χρησιμοποιούν σ’ οποιαδήποτε στιγμή προς το συμφέρον τους οι ιμπεριαλιστές εχθροί του σοβιετικού κράτους». Και να σκεφτούμε ότι η ΣΕ ήταν η πρώτη χώρα που αναγνώρισε το 1918 την ανεξαρτησία της Φινλανδίας.
Μια εισβολή των ναζί μέσω του ισθμού της Καρελίας (δυτικά της λίμνης Λάντογκα) θα έθετε σε κίνδυνο το ίδιο το Λένινγκραντ -μια πόλη με 3,5 εκατομμύρια κατοίκους και με ιστορική βαρύτητα- αφού βρισκόταν μόλις 30 χλμ από τα σοβιετοφινλανδικά σύνορα και μέσα στην ακτίνα βολή του γερμανικού πυροβολικού. Για τους λόγους αυτούς η ΣΕ πρότεινε στη Φινλανδία να υπογράψουν σύμφωνο αμοιβαίας ασφάλειας και βοήθειας. Ζήτησε να της παραχωρήσει τον ισθμό της Καρελίας ώστε τα σύνορα στην περιοχή αυτή να απομακρυνθούν στην ασφαλή απόσταση των 70 περίπου χλμ. Επίσης ζήτησε από τη Φινλανδία να της μισθώσει το λιμάνι του Χάνκο ώστε να ελέγχει με μια ναυτική βάση την είσοδο του φινλανδικού κόλπου. Σε αντάλλαγμα θα έπαιρνε από τη ΣΕ μια περιοχή διπλάσιας έκτασης. Η Φινλανδία έχοντας τη στήριξη των Δυτικών αλλά και της Γερμανίας αρνήθηκε την πρόταση των Σοβιετικών, προχώρησε σε επιστράτευση και συγκέντρωσε στρατό στα σύνορα. Εδώ να αναφέρουμε ότι οι Δυτικοί και οι Γερμανοί υποστήριξαν οικονομικά και στρατιωτικά τη Φινλανδία όλο το προηγούμενο διάστημα. Στα επίμαχα σύνορα, κατασκευάστηκαν με τη βοήθειά τους στρατιωτικά οχυρά (γραμμή Μανερχάιμ). Μετά την άρνησή της για συμφωνία, η Φινλανδία προέβαινε σε καθημερινές στρατιωτικές προκλήσεις προς τη ΣΕ και όχι μόνο στον ισθμό της Καρελίας. Σε μια από αυτές, στις 26/11/1939 οι Φινλανδοί έπληξαν με πυρά πυροβολικού ένα σοβιετικό συνοριακό φυλάκιο στο χωριό Μαϊνίλα, προκαλώντας το θάνατο τεσσάρων και τον τραυματισμό εννέα σοβιετικών συνοριακών φρουρών. Φυσικά οι ίδιοι δεν παραδέχτηκαν ποτέ αυτή την πράξη και απέδωσαν το γεγονός σε σοβιετική προβοκάτσια. Μετά και από αυτή την πρόκληση, η ΣΕ εισέβαλε στη Φινλανδία στις 30/11/1939 και ο πόλεμος ξεκίνησε.
Η αναμέτρηση ήταν σκληρή. Η γραμμή Μανερχάιμ ήταν πολύ καλά οχυρωμένη. Η μορφολογία του εδάφους με τα πυκνά δάση, τις λίμνες και τους βάλτους βοηθούσε την άμυνα των Φινλανδών. Ακόμα και οι καιρικές συνθήκες με τις σφοδρές χιονοθύελλες ήταν δύσκολες για τους επιτιθέμενους, όπως και η μικρή διάρκεια της ημέρας δεν ευνοούσε τις αεροπορικές επιθέσεις των Σοβιετικών.
Ο πόλεμος κρίθηκε από την τακτική του Κόκκινου Στρατού να προχωρήσει στο βόρειο και κεντρικό μέτωπο της Φινλανδίας δίνοντας την εντύπωση ότι εκεί έπεφτε το κύριο βάρος της επίθεσης. Έτσι αναγκάστηκαν οι Φινλανδοί να αποσύρουν στρατό από τον ισθμό της Καρελίας και να αποδυναμώσουν το βασικό μέτωπο. Το αποτέλεσμα ήταν να ξεκινήσει μια μεγάλη επίθεση στη γραμμή Μανερχάιμ από τους Σοβιετικούς, το Φλεβάρη του 1940. Μέχρι τις αρχές του Μάρτη οι σοβιετικοί κατάφεραν να κυριαρχήσουν και στις 12/3/1940 ο πόλεμος έληξε με την ήττα της Φινλανδίας.
Να σημειώσουμε εδώ ότι οι Δυτικοί (κυρίως οι Άγγλοι και οι Γάλλοι) αλλά και οι Γερμανοί και οι Ιταλοί υποστήριξαν με κάθε τρόπο τη Φινλανδία στον πόλεμο αυτό. Πέρα από την αντισοβιετική προπαγάνδα περί προσπάθειας κατάκτησης όλης της σκανδιναβικής χερσονήσου από τον Κόκκινο Στρατό, έστειλαν στη Φινλανδία μεγάλες ποσότητες πολεμικού υλικού (αεροπλάνα, πυροβόλα, οβίδες κλπ) και ετοιμάζονταν να στείλουν εθελοντικά εκστρατευτικά σώματα δεκάδων χιλιάδων ανδρών αλλά τους πρόλαβε η λήξη του πολέμου. Η αποστολή όμως ενός τέτοιου σώματος εναντίον της ΣΕ εξυπηρετούσε κι έναν ακόμα σκοπό. Θα έδινε και ένα μήνυμα στον Χίτλερ σχετικά με τις διαθέσεις τους ενάντια στη ΣΕ και μια πιθανή νίκη τους θα σηματοδοτούσε την οριστική στροφή του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και τη διαμόρφωση των αντίστοιχων συμμαχιών. Ακόμα και όταν άρχισαν οι συνομιλίες για τους όρους της λήξης του σοβιετοφινλανδικού πολέμου, ο Νταλαντιέ και ο Τσάμπερλεν (πρωθυπουργοί της Γαλλίας και της Μ. Βρετανίας) υπόσχονταν στη Φινλανδία νέα στρατιωτική βοήθεια αν θα συνέχιζαν τον πόλεμο.
Στις 12/3/1940 υπογράφηκε στη Μόσχα η συνθήκη ειρήνης μεταξύ των εμπολέμων. Οι όροι της συνθήκης ήταν περίπου αυτά που ζητούσε η ΣΕ πριν την έναρξη του πολέμου. Αυτό αποδεικνύει πως οι συκοφαντίες εναντίον της ΣΕ ότι τάχα ήθελε να κατακτήσει ολόκληρη τη Φινλανδία και να επιβάλει καθεστώς σοβιετικού τύπου, δεν είχαν καμιά βάση. Την απάντηση δίνει ο ίδιος ο Μολότοφ, (πρωθυπουργός τότε της ΣΕ) που μετά την ήττα της Φινλανδίας δήλωσε: «Η ΣΕ νίκησε το φινλανδικό στρατό και είχε τη δυνατότητα να πάρει όλη τη Φινλανδία. Δεν το έκανε όμως αυτό. Δε ζήτησε καμιά πολεμική επανόρθωση (…) πράγμα που θα έκανε οποιοδήποτε άλλο κράτος (…) Δεν προβάλαμε καμία άλλη αξίωση εκτός από τη διασφάλιση της ασφάλειας του Λένινγκραντ, του Μουρμάνσκ και του σιδηροδρόμου του Μουρμάνσκ». (Ψυρούκης, σελ. 292-293)
Λίγο αργότερα η Φινλανδία θα κηρύξει τον πόλεμο στη ΣΕ συμμαχώντας ανοιχτά με τις δυνάμεις του Άξονα και δίνοντας την καλύτερη απόδειξη ότι οι ισχυρισμοί των Σοβιετικών είχαν βάση.
Πηγές:
1. Ν. Ψυρούκη, «Η ιστορία της αποικιοκρατίας», τ. ΣΤ, εκδ. Επικαιρότητα
2. Ρ. Καρτιέ, «Ιστορία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου», τ. Α’, εκδ. Πάπυρος-Λαρούς
3. Ιβάν Μαΐσκι, «Ο πόλεμος», εκδ. Γνώσεις
ΣΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου