Προλεταριακή Σημαία φ. 618 25-4-09
Δεκαετία του 1880. Οι εργάτες των ΗΠΑ μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου θέτουν επιτακτικά το αίτημα για μείωση του χρόνου εργασίας τους. Στο Συνέδριο της Αμερικανικής Ομοσπονδίας Εργασίας το 1884 ορίζεται η 1η Μάη του 1886 να είναι η ημέρα που θα οι εργάτες θα κατεβούν σε απεργία διαρκείας με στόχο την καθιέρωση του οκτάωρου, αυξήσεις στους μισθούς τους και καλύτερες συνθήκες εργασίας. Έτσι καθιερώνεται η μέρα αυτή σαν η «παγκόσμια ημέρα της εργατικής τάξης».
Βέβαια οι πρώτοι αγώνες των εργατών τουλάχιστον στις δύο μεγαλύτερες βιομηχανικές χώρες (ΗΠΑ και Αγγλία) ξεκινούν πολύ νωρίτερα (αρχές του 19ου αιώνα). Στην Αγγλία μάλιστα οι εργάτες απαίτησαν για πρώτη φορά το οκτάωρο το 1829 και εφαρμόστηκε το 1856 στην αποικία της Βικτώριας.
Το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα ο καπιταλισμός αναπτυσσόταν με ταχύτατους ρυθμούς. Το ίδιο και η παραγωγή προϊόντων. Με ακόμα μεγαλύτερους ρυθμούς όμως μεγάλωναν τα κέρδη των καπιταλιστών, χωρίς να υπάρχει καμιά αντιστοιχία με τους μισθούς και τις συνθήκες διαβίωσης της εργατικής τάξης. Οι εργάτες είναι υποχρεωμένοι να δουλεύουν σχεδόν όλη την ημέρα, κάτω από δύσκολες και επικίνδυνες συνθήκες, για ένα κομμάτι ψωμί. Πολλές φορές αναγκάζονται να δουλεύουν ακόμα και μικρά παιδιά. Για περίθαλψη και ασφάλιση ούτε λόγος.
Αρχίζουν όμως σιγά σιγά να εμφανίζονται τα πρώτα σημάδια συνειδητοποίησης. Οι εργάτες αντιλαμβάνονται το ρόλο τους μέσα στην κοινωνία, ότι δηλαδή αυτοί είναι που παράγουν τον πλούτο και πρέπει να τον απαιτήσουν. Σταθμός στην αφύπνιση των εργατών, σ’ όλο τον κόσμο, έπαιξε η πρώτη απόπειρα κατάληψης της εξουσίας από την εργατική τάξη, με την Κομμούνα του Παρισιού το 1871.
Η πρωτομαγιά του 1886 στις ΗΠΑ
Την 1η Μάη του 1886 σχεδόν 500.000 εργάτες κατεβαίνουν στους δρόμους μικρών και μεγάλων αμερικανικών πόλεων αποφασισμένοι για πολυήμερο αγώνα. Στο Σικάγο όμως τα γεγονότα εξελίσσονται δραματικά. Στις 3 Μάη εργάτες που διαδήλωναν έξω από το εργοστάσιο μηχανών Μακ Κόρμικ ενάντια σε απεργοσπάστες, δέχονται την επίθεση της αστυνομίας με όπλα. Τέσσερις εργάτες νεκροί και πολλοί τραυματίες είναι ο πρώτος απολογισμός. Την επομένη (4 Μάη) ο Διεθνής Σύνδεσμος Εργαζομένων καλεί σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας στην πλατεία Χεϊμάρκετ. Η συγκέντρωση είναι μεγαλειώδης. Ένας προβοκάτορας όμως ρίχνει βόμβα στους αστυνομικούς σκοτώνοντας έναν και τραυματίζοντας πολλούς. Η αστυνομία εκμεταλλεύεται το γεγονός επιτίθεται, πυροβολεί τους εργάτες και συλλαμβάνει ηγετικά στελέχη τους. Στις συγκρούσεις σκοτώνεται ένας εργάτης και τραυματίζονται και συλλαμβάνονται πολλοί.
Τελικά θα οδηγηθούν σε δίκη 8 εργάτες. Οι Φίσερ, Πάρσονς, Σπάις και Έγκελ καταδικάστηκαν και απαγχονίστηκαν στις 11 Νοεμβρίου 1887. Ο Λιγκ βρέθηκε νεκρός στο κελί του. Οι Νιμπ, Φίλντεν και Σουάμπ καταδικάστηκαν σε πολυετή καταναγκαστικά έργα.
Η θυσία των εργατών του Σικάγου δεν πήγε χαμένη. Χιλιάδες εργάτες κέρδισαν το οκτάωρο και σε πολλά εργοστάσια κέρδισαν την αργία της Κυριακής.
Το 1889 ιδρύεται η 2η Σοσιαλιστική Διεθνής και μεταξύ των άλλων αποφάσεων που πήρε όρισε την 1η Μάη ως μέρα των εργατών αρχίζοντας από το 1890.
Πρωτομαγιές στην Ελλάδα
Το 1891, οι οπαδοί του Σταύρου Καλλέργη γιορτάζουν συμβολικά την Πρωτομαγιά. Ένα μόλις χρόνο πριν είχαν ιδρύσει τον «Κεντρικό Σοσιαλιστικό Όμιλο» μια αριστερή ριζοσπαστική οργάνωση. Δυο χρόνια αργότερα θα επιχειρήσουν και πάλι τον εορτασμό στους στύλους του Ολυμπίου Διός που, αν και δε θεωρήθηκε ιδιαίτερα μαζικός, θορύβησε την κυβέρνηση με συνέπεια να συλληφθεί ο Καλλέργης και να φυλακιστεί.
Όμως την επόμενη χρονιά (1894) για πρώτη φορά γιορτάζεται ενωτικά η Εργατική Πρωτομαγιά απ’ όλους τους σοσιαλιστικούς ομίλους, στο Παναθηναϊκό Στάδιο, στην Αθήνα. Η συγκέντρωση ήταν αξιόλογη για την εποχή. Πάνω από 1000 εργάτες διαδήλωσαν απαιτώντας οκτάωρο, απαγόρευση της παιδικής εργασίας, αργία τις Κυριακές κ.ά. Κι αυτή τη φορά δε έλειψαν οι συλλήψεις. Ο Καλλέργης δικάζεται και αθωώνεται.
Οι επόμενες πρωτομαγιάτικες συγκεντρώσεις συνοδεύονται σχεδόν πάντα από βία και καταστολή. Ταυτόχρονα όμως το εργατικό κίνημα στη χώρα μας αναπτυσσόταν με απεργίες, συγκρούσεις αλλά και σημαντικές κατακτήσεις.
Σταθμός στην εξέλιξη του εργατικού κινήματος στην Ελλάδα είναι η ίδρυση της «Φεντερασιόν» (σοσιαλιστική οργάνωση) στη Θεσσαλονίκη το 1909. Η Φεντερασιόν οργάνωσε πολλά εργατικά σωματεία καθώς και την πρώτη πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση στη Θεσσαλονίκη στα 1910.
Στα 1911 έχουμε μια σημαντική επιτυχία του εργατικού κινήματος. Αναθεωρείται το σύνταγμα του 1864 με ευνοϊκές διατάξεις για την προστασία των εργαζομένων (Κυριακή αργία, ασφάλιση, οκτάωρο). Θεσπίζεται η μονιμότητα και το αμετάθετο των δημοσίων υπάλληλων όπως και η υποχρεωτική - δωρεάν στοιχειώδης εκπαίδευση. Βέβαια πολλά απ’ αυτά έμειναν στα χαρτιά.
Την ίδια χρονιά η πρωτομαγιά στη Θεσσαλονίκη γιορτάζεται με συμμετοχή 12.000 εργατών. Είναι μια σημαντική στιγμή για το ελληνικό εργατικό κίνημα. Τα αμέσως επόμενα χρόνια πραγματοποιήθηκαν ιστορικές απεργιακές κινητοποιήσεις που έδωσαν ώθηση στην ελληνική εργατική τάξη όπως το 1911 η μεγάλη απεργία των οδηγών των τραμ της Αθήνας που συγκρούστηκαν άγρια με την αστυνομία, το 1913 η απεργία των γαιανθρακεργατών, το 1914 η απεργία των εργατών φωταερίου, των τυπογράφων και των σιδηροδρομικών στην Αθήνα. Ιστορική θα μείνει η απεργία, που κατέληξε σε εξέγερση με νεκρούς και τραυματίες, στη Σέριφο το 1916.
Αποτέλεσμα όλων αυτών των αγώνων είναι η ίδρυση της ΓΣΕΕ, το Νοέμβρη του 1918 και η ίδρυση του ΣΕΚΕ (του μετέπειτα ΚΚΕ) τον ίδιο μήνα.
Η στάση των ελληνικών κυβερνήσεων απέναντι στους εργαζόμενους γίνεται ακόμα σκληρότερη. Η κυβέρνηση του Βενιζέλου απαγόρευσε τον γιορτασμό το 1919, χωρίς όμως αποτέλεσμα, αφού οι συγκεντρώσεις στην Αθήνα και τον Πειραιά ήταν ιδιαίτερα μαζικές. Στα 1923 διοργανώνεται εργατική απεργία στο Πασαλιμάνι που καταλήγει σε σύγκρουση με νεκρούς και την πρωτομαγιά του 1924 η «δημοκρατική» κυβέρνηση Παπαναστασίου διαλύει βίαια τη συγκέντρωση στην πλατεία Κοτζιά με αποτέλεσμα να σκοτωθεί ο εργάτης Σωτήρης Παρασκευαΐδης.
Λίγα χρόνια αργότερα το Μάη του ’36 στη Θεσσαλονίκη απεργούν οι καπνεργάτες της πόλης. Σε λίγες μέρες στην απεργία συμμετέχουν οι καπνεργάτες όλης της Βόρειας Ελλάδας. Η απεργιακή συγκέντρωση στις 8 Μάη πνίγεται στο αίμα. Δολοφονούνται 30 εργάτες και πάνω από 300 τραυματίζονται. Την επομένη (9 Μάη) γίνεται η κηδεία των νεκρών που μετατρέπεται σε παλλαϊκή εξέγερση. Άλλοι 10 νεκροί εργάτες από τις συγκρούσεις. Η πόλη περνά για 36 ώρες στα χέρια των εργατών. Οι εργοδότες αναγκάζονται να δεχτούν τα αιτήματα των εργατών.
Βαθιά χαραγμένη στη μνήμη του ελληνικού λαού έχει μείνει η 1 Μάη του 1944 που οι Γερμανοί κατακτητές εκτέλεσαν 200 αγωνιστές στο σκοπευτήριο Καισαριανής. Μετά την απελευθέρωση και τη συμφωνία της Βάρκιζας, με τις γνωστές συνέπειες (κλίμα βίας και διώξεων απέναντι στους λαϊκούς αγωνιστές) γιορτάζεται η πρωτομαγιά του 1945 με τη συγκέντρωση 40.000 εργαζομένων στο Καλλιμάρμαρο. Μετά τον εμφύλιο πολλές ήταν οι πρωτομαγιάτικες συγκεντρώσεις που χτυπήθηκαν από τον κρατικό κατασταλτικό μηχανισμό, αφού σχεδόν πάντοτε ήταν απαγορευμένες.
Στη σημερινή συγκυρία οι καπιταλιστές σ’ όλο τον κόσμο εκμεταλλευόμενοι την κρίση προχωρούν στο σάρωμα των εργατικών κατακτήσεων. Η ασφάλιση βρίσκεται εδώ και χρόνια στο στόχαστρο. Η λιτότητα, οι μαζικές απολύσεις, το πάγωμα και οι μειώσεις των μισθών, η τετραήμερη εβδομάδα εργασίας, η παραπέρα ελαστικοποίηση της εργασίας, η γενίκευση της μερικής απασχόλησης ανατρέπουν όλα όσα κέρδισε η εργατική τάξη από την πρωτομαγιά του Σικάγου και μετά. Η τρομοκρατία στους χώρους δουλειάς έχει γενικευτεί. Οι μετανάστες αντιμετωπίζονται περίπου σαν σκλάβοι. Η περίπτωση της Ηλείας είναι χαρακτηριστική αλλά όχι και η μοναδική. Τα εργατικά «ατυχήματα» είναι καθημερινά και η ωμή βία από τη μεριά των εργοδοτών (βλέπε Κούνεβα) γίνεται όλο και συχνότερη. Ο γιορτασμός της Πρωτομαγιάς γίνεται όλο και πιο επίκαιρος.
Βιβλιογραφία
1. «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ», Ουίλλιαμ Φόστερ, εκδ. Μόρφωση
2. Γ. Κορδάτου «Ιστορία του Ελληνικού Εργατικού Κινήματος», εκδ. Μπουκουμάνη
3. «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ (1821-1909)», Τάσος Βουρνάς, εκδ. Πατάκη
4. «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ (1909-1940)», Τάσος Βουρνάς, εκδ. Τολίδη
5. «ΜΕΓΑΛΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ», (τόμοι 23-25), Γ. Κορδάτος, εκδ. Εικοστός Αιώνας
6. «ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ (1900-1920)», Χρήστος Βραχνιάρης, εκδ. Gutenberg
7. «ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ», Φίλιπ Φόνερ, εκδ. Σύγχρονη Εποχή
8. «ΟΙ ΤΑΞΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ (τ. Α, Β)», Ν. Ψυρούκη, εκδ. Επικαιρότητα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου