150 χρόνια από την Παρισινή κομμούνα

της Ελένης Δαμαλή

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Έναυσμα», τ. 56, το φθινόπωρο του 2021

Η Παρισινή κομμούνα αποτελεί αδιαμφισβήτητα σταθμό στην ιστορία του εργατικού επαναστατικού κινήματος. Πέρα από τα επιτεύγματα της, η κομμούνα ξεχώρισε λόγω των διδαγμάτων και τα συμπερασμάτων που κατάφερε να αντλήσει το εργατικό κίνημα από την γέννηση, την υπόσταση, αλλά και την ήττα της.

 

Στη μνήμη της Κομμούνας (Β. Ι. Λένιν, Απαντα, τόμος 17, 4η ρωσική έκδοση)

Συμπληρώθηκαν φέτος 150 χρόνια από την Κομμούνα του Παρισιού. Το παρακάτω κείμενο γράφτηκε από τον Λένιν το 1911.

Πέρασαν σαράντα χρόνια από τον καιρό της ανακήρυξης της Παρισινής Κομμούνας. Σύμφωνα με τα καθιερωμένα, το γαλλικό προλεταριάτο τίμησε με συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις τη μνήμη των αγωνιστών της επανάστασης της 18 Μάρτη 1871 και στο τέλος του Μάη θα καταθέσει ξανά στεφάνια στους τάφους των κομμουνάρων που εκτελέστηκαν, των θυμάτων της φοβερής «βδομάδας του Μάη», κι απάνω στους τάφους των θα ορκιστεί και πάλι να παλέψει ακούραστα ως τον πλήρη θρίαμβο των ιδεών τους, ως την πλήρη αποπεράτωση του έργου που άφησαν κληρονομιά.

ΠΑΡΙΣΙΝΗ ΚΟΜΜΟΥΝΑ. 144 χρόνια μετά...Η Παρισινή Κομμούνα δίνει πολύτιμα διδάγματα

της Κατερίνας Φωτοπούλου-Λιοσάτου

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Εναυσμα» το 2015

«Όταν οι παραγωγικές δυνάμεις ξεπερνούν

το εμπόδιο των παραγωγικών σχέσεων,

φέρνουν σε αναταραχή ολόκληρη την αστική κοινωνία

απειλούν την ύπαρξη της ατομικής ιδιοκτησίας»

Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος, Κ. Μαρξ- Φρ. Ένγκελς

Ένα τέτοιο γεγονός πλήρους αμφισβήτησης της αστικής κυριαρχίας και ολομέτωπης αντιπαράθεσης αστικής και εργατικής τάξης, αποτέλεσε η Παρισινή Κομμούνα το 1871. Η ιστορική της σημασία παραμένει καθοριστική, γιατί αποτελεί την πρώτη συνειδητή απόπειρα της εργατικής τάξης να καταλάβει την εξουσία και να οργανώσει την κοινωνία με έναν καινούργιο τρόπο, υπό την ηγεμονία της. Αποτελεί την πρώτη προσπάθεια καταστροφής του αστικού κράτους και την αντικατάστασή του από την δικτατορία του προλεταριάτου.

Παρόλο που το εγχείρημα διήρκησε μόνο από τις 26 Μαρτίου μέχρι τις 28 Μαΐου του 1871, επέδρασε καταλυτικά στη μαρξιστική σκέψη. Την περίοδο που συντελέστηκε, οι Μαρξ και Ένγκελς ήταν εν ζωή, δίνοντάς τους μια μοναδική δυνατότητα να εξάγουν συμπεράσματα, όχι από ένα τελεσμένο γεγονός που είχε ήδη περάσει στην ιστορία, αλλά από ένα γεγονός που ζούσε, παλλόταν και είχε μια δυναμική εξέλιξη.

Ο Μαρξ αποκρυστάλλωσε την κριτική του κυρίως μέσα από το έργο του «Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία». Σαράντα έξι χρόνια μετά, ο Λένιν, χρησιμοποιώντας τα διδάγματα της Κομμούνας, αναλύοντας την κριτική των Μαρξ-Ένγκελς γι' αυτή, προχωρά στη συγγραφή του εμβληματικού του έργου «Κράτος και Επανάσταση».

18 Μάρτη - Παρισινή Κομμούνα, δύο άρθρα του Λένιν

από Αντίσταση στις γειτονιές

Στη Μνήμη της Κομμούνας

Πέρασαν 40 χρόνια από τον καιρό της ανακήρυξης της Παρισινής Κομμούνας. Σύμφωνα με τα καθιερωμένα, το γαλλικό προλεταριάτο τίμησε με συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις τη μνήμη των αγωνιστών της επανάστασης της 18 Μάρτη 1871 και στο τέλος του Μάη θα καταθέσει ξανά στεφάνια στους τάφους των κομμουνάρων που εκτελέστηκαν, των θυμάτων της φοβερής «βδομάδας του Μάη» κι επάνω στους τάφους τους θα δώσει και πάλι όρκο να παλέψει ακούραστα ως τον πλήρη θρίαμβο των ιδεών τους, ως την πλήρη αποπεράτωση του έργου που άφησαν κληρονομιά.

 Αλλά γιατί το προλεταριάτο, όχι μόνο το γαλλικό, αλλά και όλου του κόσμου, τιμά στο πρόσωπο των αγωνιστών της παρισινής Κομμούνας τους προδρόμους του; Και ποια είναι η κληρονομιά της Κομμούνας; Η Κομμούνα γεννήθηκε αυθόρμητα: Κανένας δεν την είχε προετοιμάσει συνειδητά και σχεδιασμένα. Ο αποτυχημένος πόλεμος με τη Γερμανία, τα βάσανα τον καιρό της πολιορκίας, η ανεργία στις γραμμές του προλεταριάτου και η καταστροφή της μικροαστικής τάξης, η αγανάκτηση των μαζών ενάντια στις ανώτερες τάξεις και ενάντια στις αρχές που είχαν δείξει πλήρη ανικανότητα, ο υπόκωφος αναβρασμός στους κόλπους της εργατικής τάξης, που ήταν δυσαρεστημένη με την κατάστασή της και επιδίωκε ένα άλλο κοινωνικό σύστημα, η αντιδραστική σύνθεση της Εθνοσυνέλευσης, που αποτελούσε κίνδυνο για την τύχη της δημοκρατίας, όλα αυτά και πολλά άλλα μαζεύτηκαν, με αποτέλεσμα να σπρώξουν τον πληθυσμό του Παρισιού στην επανάσταση της 18ης Μάρτη, η οποία παρέδωσε απροσδόκητα την εξουσία στα χεριά της Εθνοφρουράς, στα χέρια της εργατικής τάξης και της μικροαστικής τάξης, που είχε προσχωρήσει σ' αυτήν. Αυτό ήταν ένα γεγονός πρωτοφανές στην ιστορία. Ως τότε η εξουσία βρισκόταν συνήθως στα χέρια των τσιφλικάδων και των κεφαλαιοκρατών, δηλαδή σε πρόσωπα της εμπιστοσύνης τους, που συγκροτούσαν τη λεγόμενη κυβέρνηση. Ύστερα όμως από την επανάσταση της 18ης Μάρτη, όταν η κυβέρνηση του Θιέρσου με το στρατό της, την αστυνομία και τους υπαλλήλους της έφυγε από το Παρίσι, ο λαός έμεινε κύριος της κατάστασης και η εξουσία πέρασε στο προλεταριάτο. 

Επίκαιρο το μήνυμα της Κομμούνας του Παρισιού

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία αρ. φύλ. 199, στις 23/3/1991

Στην πορεία εξέλιξης της ανθρώπινης κοινωνίας υπήρξαν στιγμές που τη σημάδεψαν ανεξίτηλα και ανέδειξαν με τον πιο αποκαλυπτικό τρόπο τους νόμους κίνησης της. Η μέχρι τα τώρα -γραπτή- ιστορία των ανθρώπινων κοινωνιών είναι ιστορία της ταξικής πάλης, και κορυφαία στιγμή αυτής της ταξικής πάλης αποτελεί αναμφισβήτητα και η Κομμούνα του Παρισιού.

 Το ξεχωριστό σ’ αυτή την εξέγερση δεν είναι ούτε η βίαιη ανατροπή μιας άρχουσας, αυταρχικής και ολιγαρχικής κοινωνικής τάξης από μια νέα ανερχόμενη και προοδευτική, ούτε η αλλαγή των ανθρώπινων σχέσεων στην κοινωνία και την παράγωγη των αγαθών. Τέτοιες εξεγέρσεις και επαναστάσεις είχαν πολλές προηγηθεί και άλλες τόσες ακολούθησαν και θα ακολουθήσουν. Το ξεχωριστό στη Κομμούνα τον Παρισιού ήταν ότι επιχειρούσε να κλείσει μια ολάκερη εποχή χιλιετηρίδων και να εγκαινιάσει, να σημαδέψει, να προαναγγείλει καλύτερα, μια νέα εποχή. Κοντολογίς, να κλείσει η ιστορία των ανθρώπινων κοινωνιών και να ξεκινήσει η πραγματικά αληθινή ιστορία του ανθρώπινου γένους.

Μερικά στοιχεία για το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο γεννήθηκε η Κομμούνα

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία αρ. φ. 246, 3-4-1993

Τα γεγονότα της Κομμούνας από τον Μαρξ και τον Εγκελς

Η Κομμούνα του Παρισιού δεν ξέσπασε σαν «κεραυνός εν αιθρία» στην ιστορική αυτή πόλη, στην πόλη που γνώρισε στο πρόσφατο και απώτερο παρελθόν επαναστατικές στιγμές ανεξίτηλες στο πέρασμα του χρόνου και εξαιρετικά σημαντικές για τις εξελίξεις στην Ευρώπη και τον κόσμο ολάκερο. Μερικά στοιχεία της εποχής της Κομμούνας είναι αναγκαία να δοθούν για να κατανοηθεί καλύτερα το πλαίσιο μέσα στο οποίο κινήθηκαν οι κομμουνάροι.

Πρώτα απ’ όλα και η Κομμούνα, αυτός ο ζωντανός θρύλος και προάγγελος των προλεταριακών επαναστάσεων του 20^ου αιώνα, έχει τους δικούς της προδρόμους.

Η κομμούνα του Παρισιού. Τότε και τώρα

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία αρ. φ. 246, 3-4-1993

Πέρασαν 122 χρόνια αφότου οι εκφραστές και απολογητές του καπιταλιστικού συστήματος πανηγύριζαν για τη νίκη τους πάνω στους κομμουνάρους και τη συντριβή και κατάρρευση της πρώτης απόπειρας σοσιαλιστικής κοινωνίας στον κόσμο, την Κομμούνας του Παρισιού. Και σήμερα οι καπιταλιστές ανά τον κόσμο βρίσκονται σε κατάσταση ευφορίας και πανηγυριού. Όμως στο μεταξύ -σ’ αυτά τα 122 χρόνια- πολλά έχουν συμβεί και ακόμα περισσότερα μέλλουν να συμβούν.

Υπάρχει αναμφίβολα ένα κόκκινο ιστορικό νήμα που συνδέει την Κομμούνα με όλα εκείνα τα λαϊκά ξεσπάσματα που προηγήθηκαν αυτής (τόσο στη Γαλλία όσο και στον κόσμο ολάκερο) αλλά και μ’ εκείνα που την ακολούθησαν. Είναι τα ποτάμια αίματος της εργατικής τάξης και των λαϊκών αγωνιστών, που χύθηκαν και χύνονται για να ξημερώσουν καλύτερα χρόνια για τον πλανήτη Γη.

Κομμούνα του Παρισιού 130 χρόνια από την πρώτη έφοδο της εργατικής τάξης στον ουρανό

Προλεταριακή Σημαία φ. 429 12-5-2001

Μια απαραίτητη διευκρίνιση

Ο όρος «Κομμούνα» δεν ήταν καινούριος για την γαλλική εργατική τάξη. Προηγήθηκαν και άλλες με πιο χαρακτηριστική την κομμούνα στα χρόνια της Γαλλικής Επανάστασης του 1789. Τότε όμως η εργατική τάξη, στα πρώτα βήματα της συγκρότησής της, ήταν αδύναμη και ακολουθούσε την αστική τάξη. 82 χρόνια αργότερα όμως, η ιδέα της Κομμούνας είχε ωριμάσει και ο λαός αναζητούσε τρόπους να αποτινάξει τον αστικό ζυγό.