Προλεταριακή Σημαία φ. 429 12-5-2001
Μια απαραίτητη διευκρίνιση
Ο όρος «Κομμούνα» δεν ήταν καινούριος για την γαλλική εργατική τάξη. Προηγήθηκαν και άλλες με πιο χαρακτηριστική την κομμούνα στα χρόνια της Γαλλικής Επανάστασης του 1789. Τότε όμως η εργατική τάξη, στα πρώτα βήματα της συγκρότησής της, ήταν αδύναμη και ακολουθούσε την αστική τάξη. 82 χρόνια αργότερα όμως, η ιδέα της Κομμούνας είχε ωριμάσει και ο λαός αναζητούσε τρόπους να αποτινάξει τον αστικό ζυγό.
Μερικά ιστορικά στοιχεία
Στις 19 Ιούλη 1870 ξεσπά ο γαλλοπρωσικός πόλεμος με άμεσο αποτέλεσμα την καταστροφική ήττα του γαλλικού στρατού. Ο Ναπολέοντας παραδίδεται στους Πρώσους αλλά ήδη από τις 3 Σεπτέμβρη εργάτες, φοιτητές και μέλη της Εθνοφυλακής εξεγείρονται στο Παρίσι και στις 4 του Σεπτέμβρη ανακηρύσσεται η γαλλική δημοκρατία. Οι εργατικές διαδηλώσεις πληθαίνουν και το σύνθημα για εγκαθίδρυση της Κομμούνας ακούγεται όλο και πιο δυνατά. Ο κλοιός του πρωσικού στρατού γύρω από το Παρίσι σφίγγει ολοένα και περισσότερο και η κυβέρνηση προετοιμάζει τη συνθηκολόγηση. Όμως στις 31 Οκτώβρη οι ένοπλοι εργάτες ξεσηκώνονται, καταλαμβάνουν το δημαρχείο και συλλαμβάνουν μερικούς υπουργούς. Στις 22 Ιανουαρίου 1871 γίνεται νέα απόπειρα εξέγερσης. Η κατάσταση στο Παρίσι εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την κυβέρνηση, που αποφασίζει να συνθηκολογήσει στις 28/1/1871, αν και οι όροι της συνθηκολόγησης που θέτουν οι Πρώσοι είναι ταπεινωτικοί και βαρύτατοι: Η Γαλλία χάνει μέρος των εδαφών της και υποχρεώνεται να καταβάλλει πολεμικές αποζημιώσεις ύψους 5 δισεκατομμυρίων φράγκων. Μέχρι την αποπληρωμή τους ο πρωσικός στρατός θα είναι επικεφαλής της γαλλικής κυβέρνησης. Προκηρύσσονται εκλογές ύστερα από απαίτηση των Πρώσων (12/2/1871) και η Εθνοσυνέλευση που προκύπτει (με προσχώρηση αρκετών προυντονιστών στην κυβέρνηση) ενέκρινε τους όρους συνθηκολόγησης και όριζε πρωθυπουργό της Γαλλίας το Θιέρσο.
Ο επαναστατημένος λαός του Παρισιού κατανοεί το βρόμικο ρόλο της κλίκας του Θιέρσου και επιδιώκει τη συγκρότηση Κεντρικής Επιτροπής Εθνοφρουράς, η οποία επισημοποιεί την ύπαρξή της στις 3/3/1871. Η εργατική τάξη αναζητά τρόπους οργάνωσης. Η κυβέρνηση του Θιέρσου καταλαβαίνει πως ο κύριος εχθρός δεν είναι ο πρωσικός στρατός, αλλά ο εξεγερμένος λαός του Παρισιού και επιδιώκει τον αφοπλισμό του. Ζητά να παραδοθεί το πυροβολικό. Αυτό θα σήμαινε αφοπλισμό όχι μόνο του Παρισιού, αλλά και της επανάστασης. Τα ξημερώματα προς 18 Μαρτίου συντάγματα τακτικού στρατού επιχειρούν να πάρουν το πυροβολικό. Οι φτωχογειτονιές του Παρισιού (ως και παιδιά) αντιστέκονται. Πολλοί από τους στρατιώτες του Θιέρσου ενώνονται με τον οπλισμένο λαό. Το βράδυ η Εθνοφρουρά ελέγχει όλο το Παρίσι και τρέπει σε φυγή τους εναπομείναντες στρατιώτες του Θιέρσου, οι οποίοι επιστρέφουν κακήν κακώς στις Βερσαλλίες. Η Κομούννα του Παρισιού είναι γεγονός.
«Οι προλετάριοι του Παρισιού, μέσα από τις αποτυχίες και τις προδοσίες των κυρίαρχων τάξεων κατάλαβαν ότι έφτασε η ώρα να σώσουν την κατάσταση, παίρνοντας στα χέρια τους τη διεύθυνση των δημοσίων υποθέσεων... Κατάλαβαν ότι είναι επιτακτικό τους καθήκον και απόλυτο δικαίωμά τους να γίνουν κύριοι της τύχης τους και να πάρουν στα χέρια τους την κυβερνητική εξουσία»1 .
Το έργο της Κομμούνας
Η Κομμούνα του Παρισιού παρά τη σύντομη διάρκειά της, απέδειξε από νωρίς τον προλεταριακό της χαρακτήρα. Θεσμοθέτησε τη 10ωρη εργασία, κατάργησε τη νυχτερινή εργασία στους αρτεργάτες, απαγόρευσε επί ποινή τη συνήθεια που είχαν οι εργοδότες να ελαττώνουν τα μεροκάματα επιβάλλοντας πρόστιμα στους εργάτες τους, και επέβαλε αμέσως την παράδοση όλων των κλειστών εργαστηρίων και εργοστασίων σε συνεταιρισμούς εργατών. Στον τομέα της παιδείας, όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα άνοιξαν δωρεάν για το λαό και ταυτόχρονα ξεκαθαρίστηκαν από κάθε επέμβαση της εκκλησίας και του κράτους, ενώ προτάθηκε στους δήμους να ιδρύσουν επαγγελματικά σχολεία θηλέων. Αποφασίστηκε η δημιουργία βρεφικών και παιδικών σταθμών.
Καταργήθηκε ο μόνιμος στρατός και η αστυνομία και αντικαταστάθηκαν απ’ τον οπλισμένο λαό (εθνοφυλακή-πολιτοφυλακή). Από τα μέλη της Κομμούνας ως τους κατώτερους υπαλλήλους, η δημόσια υπηρεσία έπρεπε να αμείβεται με εργατικούς μισθούς (6000 φράγκα).
Διεκόπη η χρηματοδότηση κάθε λατρείας, η εκκλησία χωρίστηκε από το κράτος και απαλλοτριώθηκαν όλες τις εκκλησίες και τα μοναστήρια που αποτελούσαν οργανισμούς με ιδιόκτητη περιουσία. Απαγορεύτηκε η λειτουργία τοκογλυφικών γραφείων.
Τα εγκαταλειμμένα σπίτια των αστών προσφέρθηκαν στους άστεγους και τα οφειλόμενα νοίκια της προηγούμενης περιόδου χαρίστηκαν και όσα πληρώθηκαν εξισώθηκαν για τους προσεχείς μήνες.
Την ίδια περίοδο ξεσπούν επαναστατικές εξεγέρσεις στη Λυόν, τη Μασσαλία, την Τουλούζη, Σαιντ Ετιέν, Κρεζό, Λιμόζ, Ναρμπόν και άλλες πόλεις της Γαλλίας (ακόμα και στην Αλγερία) με σκοπό την ανακήρυξη της Κομμούνας. Παρά τις προσπάθειες, αυτές οι εξεγέρσεις δεν μπόρεσαν να συνδεθούν με την Κομμούνα του Παρισιού και σύντομα καταπνίγονται από το Θιέρσο.
Η Κομμούνα του Παρισιού στο πρόγραμμά της διακήρυττε την πρόθεσή της να συμμαχήσει με την αγροτιά. Οι αγροτικές περιοχές θα διατηρούσαν την αυτονομία τους, γινόταν λόγος για αγροτικούς συνεταιρισμούς, ενώ στο πρόσωπο των εργατών θα εξασφαλίζονταν οι πραγματικοί εκπρόσωποι των συμφερόντων τους. Η κατάσταση στην ύπαιθρο ευνοούσε αυτή τη συμμαχία: οι αγρότες εξουθενωμένοι από τους φόρους καταλάβαιναν ότι η ήττα από τον γερμανικό στρατό θα σήμαινε νέα χρέη και νέες εξοντωτικές πολεμικές αποζημιώσεις.
Η κυβέρνηση των Βερσαλλιών μαζί με τους γαιοκτήμονες κατάλαβε πως από τη στιγμή που δεν μπορούσε να καταπνίξει την Κομμούνα έπρεπε να την απομονώσει. Έπρεπε πάση θυσία να αποτραπεί πιθανή συμμαχία με την αγροτιά, γιατί αυτό θα σήμαινε γενικευμένη αγροτική εξέγερση.
Έτσι, σφίγγει τον κλοιό γύρω από το Παρίσι. Απαγορεύει τη συγκέντρωση των αντιπροσώπων των μεγάλων πόλεων. Καταργεί την (όποια) ελευθερία της γνώμης σ’ ολόκληρη τη Γαλλία. Επιδίδεται σε κατασκοπεία και στυγνή τρομοκρατία. Καίει όλες τις εφημερίδες που τυπωνόταν στο Παρίσι, και όλα τα γράμματα που στέλνονται από και προς το Παρίσι ανοίγονται.
Παράλληλα δυσφημεί τον επαναστατημένο λαό. Η ένοπλη διαδήλωση των αστών που παρέμειναν στο Παρίσι βαφτίζεται ...ειρηνική πορεία που ...πνίγηκε στο αίμα (παρόλο που τα όπλα που παράτησαν οι τρομαγμένοι αστοί άλλα μαρτυρούσαν). Ούτε λόγος για την πραγματικά ειρηνική και άοπλη διαδήλωση αμάχων στις Βερσαλλίες και την άνανδρη επίθεση που δέχτηκε από το στρατό του Θιέρσου. Οι κομμουνάριοι παρουσιάζονται ως αιμοσταγείς δολοφόνοι που δε διστάζουν να εκτελέσουν ανυπεράσπιστους ομήρους με πρώτο τον αρχιεπίσκοπο του Παρισιού (24/5). Στην πραγματικότητα όμως ο Θιέρσος αποφάσισε ότι αυτοί οι 64 όμηροι χρησίμευαν περισσότερο νεκροί παρά ζωντανοί!
Η κυβέρνηση του Θιέρσου δεν ήταν μόνη της. Ο γερμανικός στρατός βρισκόταν έξω από το Παρίσι. Ο Μπίσμαρκ περίμενε τη στιγμή που ο Θιέρσος θα συρθεί στα πόδια του εκλιπαρώντας κάποια βοήθεια. Όπως και έγινε. Ο Θιέρσος ζήτησε απελευθέρωση όλων των αιχμαλώτων για να πάρουν μέρος στη γενική επίθεση. Ο Μπίσμαρκ απελευθερώνει 100.000 αιχμαλώτους πολέμου για να βοηθήσουν στο «ιερό» καθήκον της καταστολής της Κομμούνας. Το αντάλλαγμα ήταν η άνευ όρων συνθηκολόγηση και παράδοση της γαλλικής κυβέρνησης και άμεση εφαρμογή της συνθήκης.
Ο Θιέρσος δέχεται τους όρους και στις 10 Μαΐου υπογράφεται η συνθήκη ειρήνης ανάμεσα στις Βερσαλλίες και στο Βερολίνο. Έχει φτάσει πια η ώρα για την «επιβολή της τάξης».
Η πτώση της Κομμούνας
Στις 20 Μαΐου τα στρατεύματα των Βερσαλλιών άρχισαν τη γενικευμένη επίθεσή τους και στις 21 Μαΐου μπαίνουν στην πόλη. Η Κομμούνα είχε διακηρύξει δημόσια πως θα θάβονταν κάτω από τα ερείπια του Παρισιού αν χρειαζόταν κάτι τέτοιο. Κι έτσι έγινε. Στήθηκαν παντού οδοφράγματα και όλοι ακόμα και παιδιά υπερασπίζονταν την Κομμούνα κυριολεκτικά από δρόμο σε δρόμο. Στις 28 Μαΐου συντρίφτηκε και η τελευταία αντίσταση.
Οι βιαιοπραγίες του στρατού ήταν τέτοιες που εκείνες οι τελευταίες μέρες της Κομμούνας έμειναν στην ιστορία ως «ματωμένη εβδομάδα»: 30.000 εκτελέστηκαν, χωρίς διαδικασίες και διακρίσεις. 45.000 συνελήφθησαν, 15.000 από τους οποίους εκτελέστηκαν. Χιλιάδες στάλθηκαν στην εξορία ή υποχρεώθηκαν σε καταναγκαστικά έργα όπου και πέθαναν από τις κακουχίες. Τα στρατοδικεία συνέχισαν το έργο τους ως το 1875! Από έρευνες των αρχών του Παρισιού τον Οκτώβρη του 1871 ο εργατικός πληθυσμός της πόλης είχε μειωθεί κατά 100.000.
Η αστική τάξη εκδικείται με κάθε τρόπο αυτούς που «αποτόλμησαν για πρώτη φορά να θίξουν το κυβερνητικό προνόμιο των "φυσικών ανωτέρων" τους ιδιοκτητριών τάξεων»1 με τέτοιο μένος που όμοιό του δεν είχε δει ποτέ η ανθρωπότητα. Ως και οι εκτελέσεις, για «συντομία», γινόταν με πολυβόλα!
Η σημασία της Κομμούνας του Παρισιού
Παρά τις αδυναμίες της, τα λάθη και τις παραλείψεις της, η προσφορά της Κομμούνας του Παρισιού ήταν τεράστια. Από την αρχή της ύπαρξής της αναγκάστηκε να λειτουργήσει σε περίοδο όξυνσης του εμφυλίου πολέμου και μάλιστα να επιτελέσει το έργο της σεμνά, ευσυνείδητα και αποτελεσματικά.
Έδωσε σάρκα και οστά στη βασική μορφή της κοινωνίας που μπορεί να αντικαταστήσει τον καπιταλισμό. Αποτέλεσε το ζωντανό παράδειγμα της δικτατορίας του προλεταριάτου. Ήταν αυτό το εγχείρημα που ο Λένιν αργότερα χαρακτήρισε «εργατική λαϊκή κυβέρνηση» για να συνεχίσει: «Η Κομμούνα προσπάθησε να πραγματοποιήσει αυτό που ονομάζουμε τώρα ελάχιστο πρόγραμμα του σοσιαλισμού». Κατέδειξε τον ηγετικό ρόλο της εργατικής τάξης, αλλά ταυτόχρονα απέδειξε πως η εργατική τάξη μόνο με το δικό της κόμμα και πρόγραμμα μπορεί όχι μόνο να πάρει την εξουσία από την αστική τάξη αλλά και να τη διατηρήσει.
Ακόμα, ξεσκέπασε τις αστικές τάξεις που μπροστά στον κίνδυνο ανατροπής τους από το προλεταριάτο, μπροστά στην πιθανή αλλαγή της κοινωνίας, παραμερίζουν τις αντιθέσεις τους και δίνουν χείρα βοηθείας η μία στην άλλη ενάντια στην πρόοδο.
«Το Παρίσι των εργατών με την Κομμούνα του θα γιορτάζεται πάντα σαν δοξασμένος προάγγελος μιας νέας κοινωνίας. Τους μάρτυρές της τους έχει κλείσει μέσα στη μεγάλη της καρδιά η εργατική τάξη. Τους εξολοθρευτές της τους κάρφωσε κιόλας η ιστορία στον πάσσαλο της ατίμωσης απ' όπου δεν μπορούν να τους λυτρώσουν μήτε όλες οι προσευχές των παπάδων τους»1.
Το έργο της Κομμούνας του Παρισιού, έργο πολύπλευρο και σημαντικό, φωτίζει ακόμα και σήμερα τους αγώνες της εργατικής τάξης όλου του κόσμου πλάι στην Οκτωβριανή επανάσταση, αποδεικνύοντας ότι η εργατική τάξη είναι ικανή για τις δικές τις εφόδους στον ουρανό…
«Ε, λοιπόν, κύριοι, θέλετε να μάθετε τι λογής είναι αυτή η δικτατορία; Κοιτάχτε την Παρισινή Κομμούνα. Αυτή ήταν η δικτατορία του προλεταριάτου».
1 Καρλ Μαρξ, «Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου