Η ονομασία του ιστολογίου είναι ο τίτλος του βιβλίου του Βασίλη Σαμαρά "1917-1953, Η ιστορία διδάσκει και εμπνέει"

Τετάρτη 18 Νοεμβρίου 2015

Μάης του 1968 - Μέρες εξέγερσης στη Γαλλία και την Ευρώπη

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία φ.596, 10/05/08



Η Γαλλία μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο - Διεθνές σκηνικό

Ο γαλλικός ιμπεριαλισμός μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο προσπαθούσε να ισχυροποιηθεί και να πλασαριστεί με καλύτερους όρους στον ευρωπαϊκό και παγκόσμιο ανταγωνισμό. Δέχτηκε όμως δύο ισχυρά πλήγματα, στο Βιετνάμ (ήττα στο Ντιεν Μπεν Φου, 1954) και στην Αλγερία με την αλγερινή επανάσταση ενάντια στη γαλλική αποικιοκρατία (δεκαετία ’60). Ετσι, η ακόμα μεγαλύτερη εκμετάλλευση των εργαζομένων της και η ισχυροποίηση του κράτους (διοίκηση, στρατός, κατασταλτικοί μηχανισμοί) ήταν μια από τις βασικές επιλογές της γαλλικής αστικής τάξης, μεταπολεμικά.



Στο διεθνές πεδίο στη δεκαετία του ’60 υπάρχουν ανοιχτά επαναστατικά μέτωπα σε πολλές περιοχές (Νοτιοανατολική Ασία, πόλεμος στο Βιετνάμ, Λατινική Αμερική). Πολλά από τα επαναστατικά κινήματα είναι επηρεασμένα από την Πολιτιστική Επανάσταση στην Κίνα. Σημαντικό γεγονός της περιόδου είναι η δημιουργία μαρξιστικών - λενινιστικών κομμάτων σ’ όλο τον κόσμο και η οργανωμένη αντιπαράθεση στο ρεβιζιονισμό της Σοβιετικής Ενωσης και στα ρεφορμιστικά κόμματα. Το παγκόσμιο αντιπολεμικό κίνημα γιγαντώνεται ακόμα και μέσα στη μητρόπολη του ιμπεριαλισμού, τις ΗΠΑ, όπου κυριαρχούν οι διαδηλώσεις ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ. Αλλά και το εργατικό κίνημα σε πολλές χώρες ισχυροποιείται και συχνά ξεφεύγει από τα πλαίσια του ρεφορμισμού και των παραδοσιακών φιλοσοβιετικών «κομμουνιστικών» κομμάτων.
Όλα αυτά δεν θα άφηναν ασυγκίνητη τη γαλλική νεολαία και τους εργαζόμενους. Η δεκαετία του ’60 ήταν μια περίοδος μαζικοποίησης των πανεπιστημίων λόγω της μεταπολεμικής ανάπτυξης του γαλλικού καπιταλισμού και της απαίτησης για επιστημονικά καταρτισμένο δυναμικό. Ηταν όμως και περίοδος συγκρότησης οργανώσεων εργαζομένων και νεολαίας σε ριζοσπαστική κατεύθυνση που έκαναν κριτική στο Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα και τις συνδικαλιστικές οργανώσεις (φοιτητικές και εργατικές) που ελέγχονταν από αυτό.


Η φοιτητική εξέγερση
Οι πρώτες κινητοποιήσεις ξεκίνησαν στο πανεπιστήμιο της Ναντέρ (στα περίχωρα του Παρισιού) μερικούς μήνες πριν το Μάη του ’68, με αφορμή τον εσωτερικό κανονισμό που επέβαλε ένα συντηρητικό πλαίσιο στη λειτουργία του πανεπιστημίου, αντιδημοκρατικές ρυθμίσεις, δραστικό περιορισμό συνδικαλιστικών ελευθεριών, φτάνοντας ακόμα και σε απαγόρευση της πρόσβασης των φοιτητών στις εστίες των φοιτητριών! Όπως ήταν φυσικό όλα αυτά προκάλεσαν την αντίδραση της σπουδάζουσας νεολαίας και επακόλουθα την επέμβαση της αστυνομίας. Η φωτιά είχε ήδη ανάψει. Σταδιακά, φοιτητές από άλλες πόλεις ξεσηκώνονταν αλλά και πολλοί εργαζόμενοι συμμετείχαν σε απεργιακές κινητοποιήσεις.
Τα γεγονότα του Μάη ξεκίνησαν στις 3 του μήνα όταν μια συγκέντρωση φοιτητών στη Σορβόνη χτυπήθηκε άγρια από την αστυνομία. Οι φοιτητές του Παρισιού αντιδρούν άμεσα. Στις 6 Μάη η UNEF (Εθνική Ένωση Σπουδαστών Γαλλίας) καλεί σε πορεία διαμαρτυρίας για το κλείσιμο από την αστυνομία των πανεπιστημίων της Ναντέρ και της Σορβόννης. Όταν η πορεία φτάνει στη Σορβόνη, δέχεται την επίθεση της αστυνομίας. Στήνονται οδοφράγματα στο Καρτιέ Λατέν (η περιοχή όπου βρίσκεται η Πανεπιστημιούπολη της Σορβόννης και το Κολλέγιο) και ξεκινούν οδομαχίες με τα γαλλικά ΜΑΤ (CRS). Η αστυνομία θα συλλάβει εκατοντάδες φοιτητές.
Η επόμενη κινητοποίηση προγραμματίζεται για την 10η Μάη με αίτημα το άνοιγμα της Σορβόννης και την απελευθέρωση των συλληφθέντων. Σπουδαστές και μαθητές συγκεντρώνονται στην Αριστερή Όχθη του Σηκουάνα. Νέα οδοφράγματα στήνονται όταν η αστυνομία τους εμποδίζει να περάσουν στην απέναντι πλευρά. Οι συγκρούσεις διαρκούν όλη τη νύχτα με εκατοντάδες τραυματίες και συλληφθέντες. Είναι συγκλονιστική η κινητοποίηση του λαού του Παρισιού που έσπευσε μαζικά στο χώρο των συγκρούσεων και υπερασπίστηκε ο ίδιος τον αγώνα της νεολαίας.


Απεργίες και καταλήψεις εργοστασίων από το γαλλικό προλεταριάτο
Η εξέγερση μεταφέρεται και σε άλλα πανεπιστήμια, σε γυμνάσια αλλά και σε εργοστάσια, (Renault, CITROEN κ.α.) όπου εκατομμύρια απεργοί εργάτες (περίπου τα δύο τρίτα του γαλλικού εργατικού δυναμικού) μπαίνουν δυναμικά στον αγώνα. Στις 13 Μάη πραγματοποιείται μια τεράστια σε όγκο παλλαϊκή κινητοποίηση μετά από απόφαση συνδικαλιστικών ενώσεων εργαζομένων για απεργία. Βέβαια η επίσημη ηγεσία του εργατικού κινήματος (CGT) αναγκάστηκε στην προκήρυξη της απεργίας κάτω από την πίεση των κινητοποιήσεων. Αντίστοιχα κινήθηκε και το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα που λίγες μέρες νωρίτερα καταδίκαζε τις κινητοποιήσεις ως «εξτρεμιστικές» και τους εξεγερμένους ως «προβοκάτορες».
Τις επόμενες μέρες η Γαλλία είχε παραλύσει. Δε λειτουργούσαν οι δημόσιες συγκοινωνίες (αεροπορικές, σιδηροδρομικές και οδικές) για μέρες. Τα λιμάνια της Χάβρης και της Μασσαλίας έκλεισαν. Πολλά μεγάλα εργοστάσια (βαριά βιομηχανία, Renault, κ.α.) είχαν καταληφθεί από τους απεργούς. Η παραγωγή άνθρακα είχε σταματήσει και τα καύσιμα τελείωσαν. Οι τράπεζες ξέμειναν από ρευστό και κάθε επιχειρηματική δραστηριότητα γινόταν με δυσκολία. Η Γαλλική Τηλεόραση είχε κλείσει. Γιατροί, δικηγόροι, καλλιτέχνες τάχθηκαν με την μεριά των εξεγερμένων. Είναι χαρακτηριστικό του εύρους των απεργιακών κινητοποιήσεων ότι στις 22 του Μάη, απέργησαν ακόμη και οι εργαζόμενοι στα γραφεία κηδειών («δεν είναι μέρες για να πεθάνεις κανείς» ήταν το σχετικό σχόλιο) και οι ποδοσφαιριστές κατέλαβαν την έδρα της Γαλλικής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου, υψώνοντας κόκκινη σημαία στο μπαλκόνι. Στη Νάντη εργάτες και φοιτητές κατάφεραν να θέσουν την πόλη υπό τον έλεγχό τους. Ο ανεφοδιασμός της πόλης γινόταν κανονικά και οι τιμές αγοράς των προϊόντων έπεσαν δραματικά ανακουφίζοντας τους φτωχούς Γάλλους.
Η κυβέρνηση αναγκάστηκε να απελευθερώσει τους συλληφθέντες και να ανοίξει τη Σορβόνη. Ετσι οι Γάλλοι φοιτητές προχώρησαν στην κατάληψη της Σορβόννης που μετατράπηκε σε κέντρο τους αγώνα. Μαζί με τους απεργούς εργάτες απαιτούσαν πλέον την παραίτηση των Πομπιντού - Ντε Γκολ.
Η επίσημη συνδικαλιστική ηγεσία των εργαζομένων όμως ανέλαβε να βγάλει την κυβέρνηση από τη δύσκολη θέση. Ετσι στις 24 Μάη ξεκινούν διαπραγματεύσεις της κυβέρνησης με τη ρεφορμιστική ηγεσία των εργατών που καταλήγουν σε συμφωνία (συμφωνίες της Γκρενέλ) για σημαντικές αυξήσεις μισθών και βελτίωση των συνθηκών εργασίας. Όμως οι εργάτες στην πλειονότητά τους συνεχίζουν την απεργία. Οι συγκρούσεις γενικεύονται σε όλες τις μεγάλες πόλεις της χώρας με χιλιάδες εργάτες και φοιτητές να μάχονται στα οδοφράγματα και να θέτουν ακόμα και ζήτημα λαϊκής εξουσίας. Εκατοντάδες ήταν και πάλι οι συλληφθέντες και οι τραυματίες.
Στο χορό μπήκαν και οι αγρότες της γαλλικής υπαίθρου που εναντιώνονταν στην πολιτική της τότε Ευρωπαϊκής Κοινής Αγοράς.


Το τέλος της εξέγερσης του Μάη
Ο Ντε Γκολ μετρώντας τις δυνάμεις που είχε διαθέσιμες έστειλε τελεσίγραφο στους απεργούς απειλώντας ότι αν δεν λυνόταν η απεργία θα επέβαλε κατάσταση έκτακτης ανάγκης χωρίς να αποκλείσει και τη χρήση του στρατού για την καταστολή της εξέγερσης. Τέλος ανακοίνωσε τη διάλυση της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης και την προκήρυξη εκλογών για τις 23 Ιουνίου.
Η εξέγερση στη συγκεκριμένη στιγμή φαίνεται ότι έφτασε στα όριά της. Με επέμβαση της αστυνομίας στα κατειλημμένα εργοστάσια λύθηκε η απεργία. Οι εργαζόμενοι επέστρεψαν σταδιακά στις δουλειές και μέχρι τα μέσα του Ιούνη οι κινητοποιήσεις των φοιτητών σταμάτησαν. Ο Ντε Γκολ κέρδισε τις εκλογές και τους επόμενους μήνες με μια άκρως ρεβανσιστική πολιτική προχώρησε σε κατάργηση πολλών πολιτικών (αριστερών) και συνδικαλιστικών οργανώσεων.
Όμως τίποτε μέσα στη γαλλική κοινωνία δεν ήταν όπως πριν. Ο ακραίος συντηρητισμός που επικρατούσε μεταπολεμικά είχε δεχτεί ένα ισχυρό πλήγμα.


Εξεγέρσεις σε άλλες χώρες
Αλλά και σ’ όλο τον κόσμο η επίδραση του γαλλικού Μάη και των γεγονότων που προηγήθηκαν ήταν τεράστια. Πραγματοποιήθηκαν διαδηλώσεις διαμαρτυρίας φοιτητών στις ΗΠΑ και τη Γερμανία, εργαζομένων στην Ιταλία αλλά και στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης. Στο Βερολίνο, στις 11 Απρίλη, τραυματίζεται σοβαρά με πυροβολισμό στο κεφάλι από ακροδεξιό, ο ηγέτης του Κινήματος Εξωκοινοβουλευτικής Διαμαρτυρίας (ΑΡΟ) της Δ. Γερμανίας Ρούντι Ντούτσκε («Κόκκινος Ρούντι»). Η εφημερίδα «Bild» κατηγορήθηκε ότι προκάλεσε το γεγονός γράφοντας λίγο καιρό πριν σε πρωτοσέλιδο: «Σταματείστε τον Ντούτσκε τώρα!». Σε 50 πόλεις της Γερμανίας έγιναν διαδηλώσεις φοιτητών και εργαζόμενων που κράτησαν πολλές μέρες και χτυπήθηκαν άγρια από τη γερμανική αστυνομία, με αποτέλεσμα 2 νεκρούς και 400 τραυματίες. Ο Ντούτσκε πέθανε 11 χρόνια αργότερα εξαιτίας των συνεπειών του τραυματισμού.
Στην Ιταλία οι φοιτητικές καταλήψεις ξεκίνησαν το χειμώνα του ’68 στα πανεπιστήμια της Πίζας και του Τορίνο και επεκτάθηκαν την άνοιξη και σε άλλες πόλεις με απεργίες εργατών που κατέληξαν σε άγριες αστυνομικές επιθέσεις (Ρώμη).
Στο Μεξικό, με τους Ολυμπιακούς Αγώνες, η φοιτητική εξέγερση κατέληξε στην πολύνεκρη καταστολή στις 2 Οκτώβρη του 1968 στην Πόλη του Μεξικού. Στην Ιαπωνία και τη Βραζιλία ξέσπασαν άγριες συγκρούσεις τον Ιούνη. Ακόμα και στη φασιστική Ισπανία του Φράνκο στις 18 Μάη χιλιάδες φοιτητές συγκρούστηκαν με την αστυνομία.

40 χρόνια μετά, ο γαλλικός Μάης εξακολουθεί να εμπνέει. Όχι μόνο γιατί η εξέγερση είναι αναγκαία αλλά επειδή είναι ακόμα ζωντανή. Το ζούμε στις μέρες μας σε μια σειρά περιοχές στον πλανήτη. Ιράκ, Παλαιστίνη, Νεπάλ, Ινδία, Λατινική Αμερική κ.α. Τα οράματα και οι ιδέες που ξεσήκωσαν τη νεολαία και το λαό στη Γαλλία παραμένουν πάντα επίκαιρα.

Βιβλιογραφία

1. Μάης 68, 20 χρόνια μετά, Συνεντεύξεις Ινώ Αφεντούλη, εκδ. Οδυσσέας
2. Η γαλλική επανάσταση του 1968, Π. Σιηλ, Μ. Μακκονβιλ, εκδ. Θεωρία
3. Μάης 68, εκδ. ΠΟΛΥΤΡΟΠΟΝ

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου