Τα παιδιά του εμφυλίου

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία, φ. 424, 24/2/01

Πριν μερικά χρόνια είδαν το φως της δημοσιότητας ρεπορτάζ τα οποία αποκάλυπταν περίεργες εξαφανίσεις παιδιών σε νοσοκομεία-μαιευτήρια της Θεσσαλονίκης κατά την περίοδο του Εμφυλίου και μετά. Μέχρι και σήμερα δημοσιεύονται κατά καιρούς στις εφημερίδες μαρτυρίες που αφορούν εκείνη τη σκοτεινή περίοδο της ιστορίας της Ελλάδας. Πριν δυο βδομάδες είχαν τα Νέα ρεπορτάζ για παιδιά που κατέληξαν υιοθετημένα στις ΗΠΑ, ενώ την περασμένη βδομάδα η ΕΤ1 παρουσίασε ντοκιμαντέρ για τα παιδιά που κατέφυγαν στις σοσιαλιστικές χώρες.

Γυναίκες που είχαν γεννήσει σε αυτά τα νοσοκομεία ή άλλες που ανήμπορες να θρέψουν τα παιδιά τους τα άφησαν για λίγο εκεί, όταν θέλησαν να τα πάρουν, πήραν την απάντηση ότι αυτά είχαν πεθάνει! Οι περισσότεροι από τους γονείς αυτών των παιδιών δεν πίστεψαν ποτέ ότι τα παιδιά τους είχαν πεθάνει, ωστόσο δεν ήταν εύκολο την περίοδο εκείνη να το αποδείξουν, και ιδιαίτερα εκείνοι που ανήκαν στους κυνηγημένους από το μοναρχοφασιστικό καθεστώς.

Σήμερα πολλά παιδιά υιοθετημένα από οικογένειες στην Αμερική και σε άλλες Δυτικές χώρες αναζητούν τις ρίζες τους στα αρχεία του «ΑΓ. ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ», της «ΑΓΙΑΣ ΣΚΕΠΗΣ» και άλλων «ευαγών» ιδρυμάτων της εποχής.

Αλλά αυτή είναι μία μόνο πλευρά του ζητήματος που αφορά την τύχη των παιδιών εκείνης της περιόδου.

Στο βιβλίο του Κ. Γκριτζώνα, «Τα παιδιά του εμφυλίου πολέμου» αναλύεται στοιχειοθετημένα το συγκεκριμένο ζήτημα και η διαφορετική του αντιμετώπιση από την πλευρά του μοναρχοφασισμού και από την πλευρά του ΔΣΕ.

Το χειμώνα του ’46-’47, το αντιδραστικό κράτος των Αθηνών αποφασίζει να εφαρμόσει ένα καινούριο σχέδιο στον πόλεμο με τον ΔΣΕ. Ηταν το αμερικανόπνευστο σχέδιο της «δημιουργίας νεκρών ζωνών» στις περιφέρειες των περιοχών που έλεγχαν οι αντάρτες. Ο στόχος ήταν η αποδυνάμωση της βάσης στήριξης των ανταρτών (με στρατολόγηση νέων ανταρτών, τροφοδοσία κλπ.). Ολόκληρες περιοχές εκκενώνονται από το μοναρχοφασιστικό στρατό, οι αγρότες ξεριζώνονται από τα χωριά τους και στοιβάζονται σε καταυλισμούς με άθλιες συνθήκες διαβίωσης.

Είναι αυτοί οι οποίοι θα ονομαστούν «ανταρτόπληκτοι» και θα πιεστούν ουκ ολίγες φορές από το φασιστικό κράτος να υπογράψουν ψευδή στοιχεία ενάντια στον ΔΣΕ.

Ο ΔΣΕ στην προσπάθειά του να σώσει τα παιδιά αυτών των περιοχών, που είτε πέθαιναν από την πείνα και την εξαθλίωση, είτε σκοτώνονταν από τις βόμβες των Αμερικάνων και το δολοφονικό χέρι των Χιτών-Ταγμασφαλιτών, αποφασίζει να κάνει έκκληση σε όλες τις δημοκρατικές οργανώσεις του κόσμου και ζητά την διάσωσή τους.

Οι πρώτες χώρες που ανταποκρίνονται σε αυτό το κάλεσμα είναι οι Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες της Αν. Ευρώπης. Οργανώνονται τότε επιτροπές οι οποίες συγκροτούν καταλόγους με τα ονόματα των παιδιών και υπογράφουν οι γονείς ή οι κηδεμόνες για αυτά που τελικά στέλνονται συνοδεία υπεύθυνου, τον οποίο ορίζει το κάθε χωριό. Αυτή η ενέργεια του ΔΣΕ θα γεμίσει λύσσα το αντιδραστικό καθεστώς, θα την αποκαλέσει «παιδομάζωμα» και θα προσπαθήσει να την στρέψει ενάντια στους αντάρτες «που έστειλαν τα παιδιά της Ελλάδας στις εχθρικές χώρες να γίνουν ανθέλληνες».

Η «στοργική μανούλα» Φρειδερίκη θα στήσει τότε τις περίφημες «παιδοπόλεις», μέσα στις οποίες θα συγκεντρώσει τα παιδιά των κυνηγημένων αριστερών -ως επί το πλείστον-, για να τους μάθει τις «αρετές» που διαπνέουν το δολοφονικό καθεστώς της Ελλάδας. Εκεί τα παιδιά θα μάθουν να μισούν τους «ληστοσυμμορίτες» συγγενείς τους και να υμνούν την «ευσπλαχνική κυρά» που τα περιμάζεψε. Την «ευσπλαχνική κυρά» που μέχρι και δάκρυα έχυσε για να γυρίσουν πίσω «τα παιδιά της Ελλάδας». Οχι σαν «βασίλισσα αλλά σαν μάνα», «ικέτεψε» να γυρίσουν πίσω. Και ασφαλώς «όχι σαν βασίλισσα, αλλά σαν μάνα», καταδίκασε τα παιδιά που έζησαν στην Ελλάδα στην πείνα κα τις στερήσεις, στα βασανιστήρια και στο θάνατο. (Ευτυχώς που τέτοιες «στοργικές μανάδες» ο ελληνικός λαός τις «απάλλαξε» από τόσο βαριά φορτία.)

Στο βιβλίο του Γκριτζώνα, από την μια μεριά παρουσιάζονται στοιχεία για τις συνθήκες διαβίωσης των παιδιών που ζουν στις Ανατολικές χώρες: Εντεταλμένοι επιθεωρητές του Ερυθρού Σταυρού και του ΟΗΕ δεν βρίσκουν κανένα στοιχείο που να αποδείχνει ότι τα παιδιά εκεί δεν ζουν καλά. Ακόμα και τα στοιχεία που αφορούν την παιδεία και τη μόρφωσή τους είναι αποκαλυπτικά. Στοιχεία που δεν μπορούν να συγκριθούν όχι με την κατάσταση του μορφωτικού επιπέδου στην τότε Ελλάδα, αλλά μάλλον ούτε και με την σημερινή.

Αντίθετα η κατάσταση των παιδιών που είχαν την ατυχία να πέσουν στα χέρια του καθεστώτος, ακόμα και μετά από αρκετά χρόνια, κρίνεται από τους ίδιους «απελπιστική». Παιδιά που έχουν οδηγηθεί στη ζητιανιά, ακόμα και στην πορνεία. Παιδιά που έχουν σταλεί ως υπηρετικό προσωπικό στα σπίτια ευκατάστατων οικογενειών της εποχής. Παιδιά που πεθαίνουν από το κρύο και τις στερήσεις μέσα στους καταυλισμούς που έστησαν γι’ αυτά οι «πατριώτες» της Ελλάδας. Παιδιά που βασανίζονται στα κολαστήρια της Μακρονήσου, της Λέρου, στα λεγόμενα «αναμορφωτήρια» κατά τη ρύση του βασιλιά. Παιδιά που μεγαλώνουν δίπλα στις φυλακισμένες μανάδες τους και είναι καταδικασμένα σε θάνατο από τις αρρώστιες της εποχής, επειδή τα γέννησαν αγωνίστριες του ΕΑΜ. Έφηβοι που θεωρήθηκαν εγκληματίες γιατί πολέμησαν στο πλάι των ανταρτών.

Παιδιά που έπρεπε να μάθουν να αγαπούν τους «προστάτες» αμερικάνους και άγγλους ιμπεριαλιστές και να υποκλίνονται σ’ αυτούς. Παιδιά που καταδικάζονται στον αναλφαβητισμό, να μην μπορούν βγάλουν ούτε το Δημοτικό, και κυρίως να μην μάθουν την πολύ πρόσφατη ιστορία του λαού τους, γιατί τότε ίσως γίνουν «ανθέλληνες».

Χρειάζεται να αποκαλυφθούν κι άλλες πλευρές της υπόθεσης της τύχης των παιδιών του εμφυλίου πολέμου και να αξιολογηθούν, όπως και όλα όσα αφορούν τα γεγονότα εκείνης της περιόδου. Οπως αναφέρεται στο βιβλίο: «Στα χέρια των δυνατών και η κοπριά λιβάνι γίνεται», εννοώντας πώς διαστρεβλώθηκε και συκοφαντήθηκε η κάθε ενέργεια του ΔΣΕ από τους νικητές του Εμφυλίου. Το πιο ευάλωτο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας, τα παιδιά της, χρησιμοποιήθηκαν από το μοναρχοφασιστικό καθεστώς στην προσπάθειά του να αμαυρώσει τον ηρωικό αγώνα του ΔΣΕ. Και είχε σημασία βέβαια για την κάθε πλευρά το ποιος θα κερδίσει τη νέα γενιά του τόπου. Δεν είναι τυχαίο ότι η πλειοψηφία των παιδιών των «παιδοπόλεων» βγήκαν από αυτές ταγμένα με την συντηρητική πλευρά. Με την επικράτηση της αντίδρασης στην Ελλάδα, τα παιδιά που μεγάλωσαν στις Ανατολικές χώρες δεν καταφέρνουν να επιστρέψουν τουλάχιστον για τα επόμενα 25 χρόνια στη χώρα τους. Ηταν σε θέση ωστόσο να γνωρίσουν την ιστορία του λαού τους. Ηταν και είναι σε θέση να γνωρίζουν πως οι γονείς τους ήταν από εκείνους που πάλεψαν για τη λευτεριά και την πρόοδο αυτού του τόπου. Είχαν την τύχη να μάθουν από την αρχή την αλήθεια. Αυτήν την αλήθεια που στην Ελλάδα δεν διδάσκεται ούτε και σήμερα στα σχολεία. Εχει γραφτεί όμως στις καρδιές των αγωνιστών της και ζωντανεύει σε κάθε κίνημα του λαού της.