17 χρόνια από το ξέσπασμα της πολιτιστικής επανάστασης στην Κίνα και τα μηνύματά της παραμένουν επίκαιρα όσο ποτέ άλλοτε

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία στις 26/8/1983

Σήμερα στην Κίνα 17 χρόνια από το ξέσπασμα της Μεγάλης Προλεταριακής Πολιτιστικής Επανάστασης (ΜΠΠΕ) δε γίνεται αναφορά σ’ αυτήν -και δε θα μπορούσε να γίνει- από μια ρεβιζιονιστική ηγεσία που όχι μονάχα πήρε, αλλά και περπατάει τον καπιταλιστικό δρόμο. Και δεν μπορεί να γίνει αναφορά μιας και η ΜΠΠΕ στόχευε στο ν’ ανατρέπει ακριβώς αυτό το ενδεχόμενο και συνεπώς, η όποια αναφορά σ’ αυτήν από την επίσημη ηγεσία είναι για να λοιδορήσουν, να παραχαράξουν και ν’ αμαυρώσουν αυτό το τεράστιο Επαναστατικό Μαζικό Κίνημα του οποίου η ακτινοβολία ξεπέρασε τα σύνορα της αχανούς Κίνας κι έφτασε με τα μηνύματά της σ’ όλο τον κόσμο.

Η ρεβιζιονιστική ηγεσία της Κίνας καταβάλλει μια συντονισμένη επίθεση για να μην αφήσει τίποτα όρθιο, που να θυμίζει τη ΜΠΠΕ. Η λύσσα της αυτή δεν μπορεί να αφήσει άθιχτους και τους φυσικούς φορείς αυτού του κινήματος. Ό,τι κι αν κάνει όμως, άδικος κόπος. Γιατί μια επανάσταση και μάλιστα της εμβέλειας αυτής, δεν αφανίζεται μ’ όσα πυρά κι αν βάλλεται.

Είναι αλήθεια ότι αυτή τη στάση της επίσημης ηγεσίας της Κίνας τη συμμερίζονται όλοι οι ξεσκολισμένοι ρεβιζιονιστές, οπορτουνιστές, για να μη μιλήσουμε για τους απολογητές του καπιταλισμού κι ακόμη αυτή την ίδια την αστική τάξη, ανά τον κόσμο, που απ’ την αρχή πολέμησε με λύσσα αυτό το κίνημα. Απ’ αυτή την ενορχηστρωμένη προσπάθεια κατασυκοφάντησης δεν έλειψαν και οι πάλαι ποτέ υποστηρικτές και υπέρμαχοι αυτής της υπόθεσης. Ο καθένας βέβαια από τη σκοπιά του και για το σκοπό του. Οι πρώτοι τής μέμφονται για την επαναστατικότητά της, το δυναμισμό της, την τεράστια λαϊκή δύναμη που έβαλε σε κίνηση. Της καταλογίζουν το μεγάλο αμάρτημα πως έφερε το λαό στο προσκήνιο της ιστορίας όπου λαός στο προσκήνιο, για την αστική τάξη σημαίνει «ακρότητες και βαρβαρότητες». Δεν πρόκειται να θυμίσουμε τις εκατόμβες του καπιταλιστικού - εκμεταλλευτικού συστήματος, απλώς θέλουμε να τονίσουμε το λόγια του Μάο για την Επανάσταση, «η επανάσταση είναι μια πράξη βίας με την οποία μια τάξη ανατρέπει μια άλλη», γιατί για μας ήταν μια μεγάλη Επανάσταση, ήταν η συνέχιση της Κομμούνας, του Οχτώβρη, της Κινέζικης Επανάστασης κ.λπ.

Άλλοι βέβαια της καταλογίζουν το λάθος ότι δεν πέτυχε και ότι τάχα η αποτυχία της την αναιρεί. Για μας δεν πρόκειται για πρώτη φορά στην ιστορία -μεγάλη επανάσταση- ν’ αποτυχαίνει. Ωστόσο διατηρεί ακέραιο το μεγαλείο της κι ανεξάντλητα τα διδάγματά της. Άλλοι της αποδίδουν το λάθος ότι δε σεβάστηκε ορισμένους θεσμούς, όπως το κόμμα και ότι καθοδηγήθηκε από λαθεμένες ιδεολογικές αντιλήψεις π.χ. συνέχιση της ταξικής πάλης στο σοσιαλισμό. Σ’ αυτό το τελευταίο ζήτημα, του κόμματος και της συνέχισης της ταξικής πάλης θέλουμε να σταθούμε γιατί αποτελούν την ψυχή της Μ.Π.Π.Ε., χωρίς να θέλουμε να υποτιμήσουμε τους υλικούς όρους, την οικονομική βάση που αποτελεί το έδαφος πάνω στο οποίο γεννιούνται και αναπτύσσονται οι αντιθέσεις.

ΤΟ ΚΟΜΜΑ

Και κατ' αρχήν ορισμένα αριθμητικά στοιχεία για να μπορέσουμε να βγάλουμε κάποια πολιτικά συμπεράσματα. Το ΚΚΚ στο πρώτο του συνέδριο (Ιούλης 1921) αριθμεί 70 μέλη σ’ όλη την Κίνα. Στο 2^ο Συνέδριο (Μάης 1922), 195 μέλη, στο 3^ο (Ιούνης ’23) 420 μέλη, στο 4^ο (Γενάρης ’25) 950 μέλη, στο 5^ο (Απρίλης ’27) 57.300 για να κατέβει στο 6^ο, μετά την ήττα της επανάστασης, στις 40.000 και 17 χρόνια μετά, στο 7^ο (Απρίλης ’45), φτάνει στα 1.210.000 μέλη. Αυτά γίνονται 2.700.000 το ’47 και μετά την απελευθέρωση το 1951 φτάνουν στα 5.800.000 μέλη. Το Σεπτέμβρη του 1956 στο 8^ο Συνέδριο γίνονται 10.734.384.

Σ’ ό,τι αφορά την κοινωνική προέλευση των μελών έχουμε: 13% εργάτες, 69,1% αγρότες, 11,7% διανοούμενοι και 5,2% διάφοροι. Βλέπουμε δηλαδή ότι 9 στα 10 μέλη εντάχθηκαν στο κόμμα μετά την απελευθέρωση και μια εμπειρία από μαζικές εντάξεις έχει και το ΚΚΕ στην περίοδο της κατοχής με τα γνωστά προβλήματα που δημιούργησε μια τέτοια κατάσταση. Αλλά πέρα απ’ τα καινούρια μέλη, ο Μάο στις παραμονές της απελευθέρωσης τόνιζε (Μάης 1949): «μπορεί να υπάρχουν κομμουνιστές οι οποίοι, αν και δε νικήθηκαν από ένοπλους εχθρούς, αντίθετα αξίζοντας τον τίτλο του ήρωα για την αντιμετώπιση αυτών των εχθρών, δεν είναι παρ’ όλα αυτά ικανοί να αντισταθούν στις σφαίρες που είναι περιτυλιγμένες με ζάχαρη». Ο εκφυλισμός τέτοιων στοιχείων αποτελεί ένα σοβαρό, όχι όμως μοναδικό, παράγοντα για τη μετατροπή ενός πρωτοπόρου κόμματος σε τροχοπέδη της επανάστασης, σε μηχανισμό γραφειοκρατικό, παρασιτικό, που επιδρά με τη σειρά του και επιτείνει τα εκφυλιστικά στοιχεία της οικονομικής βάσης όπως π.χ. διεύρυνση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, διεύρυνση της ελεύθερης αγοράς, υλικά κίνητρα, άνοιγμα της ψαλίδας ανάμεσα σε πνευματική και χειρωνακτική δουλειά κ.λπ.

Ακόμα και πριν την απελευθέρωση, αναφερόμενος στις απελευθερωμένες περιοχές, τόνιζε ο Μάο στις 25 Δεκέμβρη 1947 στην ΚΕ: «πολλοί γαιοκτήμονες, πλουσιοχωρικοί και μπαγαμπόντες, πιάσανε την ευκαιρία για να μπουν στο κόμμα μας. Στις αγροτικές περιοχές ελέγχουν αυτοί έναν ορισμένο αριθμό οργανώσεων του κόμματος, του λαού και της κυβέρνησης, κάνουν κατάχρηση τυραννική της εξουσίας τους, καταπιέζουν το λαό, διαστρεβλώνουν τις κατευθύνσεις του κόμματος».

Η μάχη για την ποιότητα των μελών του κόμματος, για τα κριτήρια ένταξης, για την διαπαιδαγώγησή τους, για τη σχέση τους με την ηγεσία του κόμματος και την κυβέρνηση από τη μια και τις μάζες απ’ την άλλη, για το στυλ δουλειάς κ.λπ. ήταν μια μάχη που δεν σταμάτησε ποτέ. Με την απελευθέρωση βέβαια παίρνει μια νέα διάσταση κι ορισμένες αντιθέσεις γίνονται πιο έντονες. Η δεξιά γραμμή μέσα στο κόμμα ή ας το πούμε αλλιώς η αστική αντανάκλαση μέσα ατό κόμμα θα προσπαθήσει να σχηματοποιηθεί και να στηριχτεί σε μια κομματική βάση που αποτελείται, από στοιχεία που δεν είχαν ή αν είχαν, έχασαν τα κομμουνιστικά τους χαρακτηριστικά. Ακόμα και στο 9ο Συνέδριο του ΚΚΚ στην εισήγηση για την τροποποίηση του Καταστατικού υπάρχει μια υποτίμηση της ταξικής διαστρωμάτωσης της κοινωνίας σ’ ό,τι αφορά την ένταξη στο κόμμα και της ταξικής πάλης που διεξάγεται, σ' αυτό, τη στιγμή μάλιστα που στην ίδια εισήγηση και σε αντίφαση με τα παραπάνω τονίζεται η αναγκαιότητα της επαγρύπνησης για να εμποδιστεί η διείσδυση στο κόμμα αντεπαναστατών και καριεριστών.

Αν αναφέραμε όλα τα παραπάνω είναι για να δείξουμε μια πτυχή μονάχα του σύνθετου προτσές της μετατροπής ενός πράγματος στο αντίθετο του. Και αυτός ο νόμος που έχει καθολική ισχύ, ισχύει και για τα κομμουνιστικά κόμματα. Αλλά σ' αυτό το θέμα θα επανέλθουμε παρακάτω.

Οι δυο γραμμές στον τομέα της οικονομίας

Είναι γνωστές οι διαμάχες που ξέσπασαν ανοιχτά στους κόλπους του κομμουνιστικού κινήματος με τη ρεβιζιονιστική στροφή της ΕΣΣΔ. Οι διαμάχες και οι διαφορές αυτές χρονολογούνται από παλιότερα και συνοψίζονται στις θέσεις του Μάο για την πορεία της κινέζικης Επανάστασης και την οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Δεν είχαν πάρει όμως αυτή τη μορφή ρήξης, ακριβώς γιατί η σοβιετική ηγεσία παρά τα λάθη της στεκόταν στο προλεταριακό μετερίζι. Με τη ρεβιζιονιστική στροφή όμως, τα πράγματα αλλάζουν γιατί φουντώνουν οι αντιθέσεις μέσα στο ίδιο το κινέζικο κόμμα, για την πορεία που θ' ακολουθήσει το ΚΚΚ και γενικότερα το παγκόσμιο κομμουνιστικά κίνημα.

Αν για τους κομμουνιστές των χωρών του καπιταλισμού γίνεται πιο άμεση και φανερή η προδοσία του ρεβιζιονισμού μέσα από το «ειρηνικό πέρασμα και τον κοινοβουλευτικό δρόμο» ή αλλιώς τον κοινοβουλευτικό κρετινισμό και τον ρεφορμισμό, για τους κινέζους κομμουνιστές και γενικά για τα ΚΚ που βρίσκονται στην εξουσία η μάχη ανάβει κύρια για τη δικτατορία του προλεταριάτου, για τη συνέχιση ή όχι της ταξικής πάλης στο σοσιαλισμό, για τη σύνθεση των μελών και το ρόλο τον κόμματος, (κόμμα όλου του λαού) για τη σχέση τους με τις μάζες, για το είδος και τον τρόπο της παράγωγης, για τη διεύθυνση της παραγωγής κ.λπ. και είναι αλήθεια ότι η ΜΠΠΕ αποτελεί την κορύφωση μιας μάχης που ξεκίνησε από τη σφαίρα της παραγωγής, επεκτάθηκε στο σύνολο του εποικοδομήματος και ξέσπασε ξεκινώντας απ' αυτό αγκαλιάζοντας και πάλι όλη τη σφαίρα της παράγωγής.

Στον τομέα της βιομηχανίας

Διαμορφώνονται δύο γραμμές και δυο αντιλήψεις. Ο Λιού Σιάο Σι, επικεφαλής της ρεβιζιονιστικής γραμμής, καθώς και οι οπαδοί του κάνουν αναφορά στο καταστατικό του σιδηρουργικού συγκροτήματος του Μαγκνιτογκόρσκ. Η θεμελιακή του αρχή που θεωρητικοποιήθηκε από τον διευθυντή του Ινστιτούτου της Κινέζικης Οικονομικής ακαδημίας Επιστημών, Σούν Γιέν Φάνγκ, οπαδού του Σοβιετικού Λίμπερμαν, είναι ότι στα προγράμματα παραγωγής να δίνεται προτεραιότητα στο κέρδος. Το κέρδος όμως ως υπέρτατος νόμος, φέρνει την καπιταλιστική δομή και ιεραρχία στην παραγωγή και συνακόλουθα τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής σ' όλα τα επίπεδα. Αυτή η αντίληψη που εισάγει την ανισόμετρη ανάπτυξη του καπιταλισμού και τη λογική της αγοράς έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την αντίληψη του Μάο: «να περπατάμε στηριζόμενοι στα δυο μας πόδια», δηλ. ν' αναπτύσσεται η βαρεία βιομηχανία παράλληλα με την ελαφριά και ν' ανατραπεί η λογική του κέρδους που υπαγορεύει ανάπτυξη μόνο στους κλάδους όπου εξασφαλίζεται αυτό, ανεξάρτητα από τις καταστροφικές συνέπειες που θα επιφέρει στο συνολικό προχώρημα της οικονομίας.

Η επιρροή που ασκούσε στην κινέζικη βιομηχανία το καταστατικό της Μαγκνιτογκόρσκ αντιπαλεύεται από τον Μάο, ο οποίος συνθέτοντας τις εμπειρίες (θετικές και αρνητικές) που πραγματοποιήθηκαν στη διάρκεια του Μεγάλου Άλματος προς τα μπρος, διατυπώνει στις 22 Μάρτη 1960 το Καταστατικό του σιδηρουργικού συγκροτήματος του Ανσάν που αποτελείται από 5 αρχές:

«1. Να κρατιέται σταθερά η πολιτική στην πρώτη θέση. 2. Να ισχυροποιείται η θέση του κόμματος. 3. Να εξαπολύονται ισχυρά μαζικά κινήματα. 4. Να υιοθετηθεί το σύστημα της συμμετοχής των στελεχών στην παραγωγική δουλειά και τών εργατών στη διεύθυνση, η μεταρρύθμιση των αρχών και των παράλογων και ξεπερασμένων κανονισμών να προωθείται με τη στενή συνεργασία εργατών, στελεχών (του κόμματος) και τεχνικών. 5. Να προωθηθούν γοργά οι τεχνολογικές ανακαλύψεις και η επανάσταση στην τεχνολογία».

Στον τομέα της αγροτικής παραγωγής

Η αγροτική παραγωγή στην Κίνα έχει μια ιδιαίτερη σημασία λόγω της συντριπτικής πλειοψηφίας την ενεργού πληθυσμού που απασχολείται στον τομέα αυτό. Η μάχη εδώ ήταν συνεχής κι έντονη. Ο Λιού Σιάο Σι και οι οπαδοί του υποστήριζαν την επέκταση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στην ύπαιθρο υποστηρίζοντας ότι «δε θα πρέπει να φοβόμαστε αν ο καπιταλισμός διαχέεται..., οι ελεύθερες αγορές πρέπει να συνεχίσουν να υπάρχουν». Στη λογική αυτή διαλύθηκαν εκατοντάδες χιλιάδες συνεταιρισμοί, ακριβώς για να χτυπηθεί η συλλογικότητα στην ιδιοκτησία, στην παραγωγή, στην κατατομή. Γνωστό είναι επίσης και το παράδειγμα του Τατσάι, παράδειγμα στο οποίο αναφερόταν ο Μάο κι έλεγε: «Στη βιομηχανία να διδασκόμαστε από το Ανσάν και στη γεωργία από το Τατσάι».

Το υπόβαθρο των ρεβιζιονιστικών αντιλήψεων του Λιού Σιάο Σι του Τενγκ Χσιάο Πίνγκ κ.λπ. ήταν ότι εξαλείφθηκε στην Κίνα η πάλη των τάξεων. Ας έρθουμε όμως στην ουσία των πρακτικών και θεωρητικών διδαγμάτων της ΜΠΠΕ.

Συνέχιση της ταξικής πάλης σε συνθήκες δικτατορίας του προλεταριάτου

Το Σεπτέμβρη του 1962 ο Μάο Τσε Τουνγκ τονίζει στην ΚΕ: «Η σοσιαλιστική κοινωνία, καλύπτει μια ιστορική περίοδο αρκετά μεγάλη. Στην ιστορική περίοδο του σοσιαλισμού υπάρχουν ακόμα οι τάξεις, οι ταξικές αντιθέσεις και η ταξική πάλη, υπάρχει ακόμα ο αγώνας ανάμεσα στο δρόμο για το σοσιαλισμό και στο δρόμο για τον καπιταλισμό και υπάρχει ο κίνδυνος μιας καπιταλιστικής παλινόρθωσης. Οφείλουμε ν' αναγνωρίσουμε την παρατεταμένη και σύνθετη φύση αυτού του αγώνα. Οφείλουμε ν' αυξήσουμε την επαγρύπνησή μας. Οφείλουμε να προωθήσουμε τη σοσιαλιστική διαφώτιση. Οφείλουμε να. κατανοήσουμε και ν' αντιμετωπίσουμε με σωστό τρόπο τις ταξικές αντιθέσεις και την ταξική πάλη, να διακρίνουμε τις αντιθέσεις ανάμεσα σε μας και τον εχθρό από εκείνες ανάμεσα στους κόλπους του λαού και να τις αντιμετωπίζουμε με σωστό τρόπο. Διαφορετικά μια σοσιαλιστική χώρα όπως η δική μας θα μεταβληθεί στο αντίθετό της και θα εκφυλιστεί και θα πραγματοποιηθεί μια καπιταλιστική παλινόρθωση. Από τώρα και μπρος οφείλουμε να θυμόμαστε αυτό κάθε χρόνο, κάθε μήνα και κάθε μέρα έως ότου μπορούμε να διατηρούμε μια κατανόηση αρκετά ισορροπημένη, αυτού του προβλήματος και να έχουμε μια μαρξιστική - λενινιστική γραμμή».

Τέσσερα χρόνια μετά απ’ αυτή τη θέση ξεσπούσε ανοιχτά το κίνημα της ΜΠΠΕ. Με την απόφαση σε 16 σημεία της ΚΕ του ΚΚΚ στις 8 Αυγούστου, δινόταν και το επίσημο έναυσμα για να εξαπολυθεί μια τεράστια υλική δύναμη, ένα γιγαντιαίο μαζικό λαϊκό κίνημα.

Σε μια συνέντευξή του, το Φλεβάρη του 19Β7 ο Μάο τονίζει: «Στο παρελθόν προωθήσαμε και διεξήγαμε αγώνες στις αγροτικές περιοχές, στα εργοστάσια, στον τομέα της κουλτούρας, και δημιουργήσαμε το κίνημα της σοσιαλιστικής παιδείας. 'Αλλά όλα αυτά δεν ήταν αρκετά για να λύσουν το πρόβλημα. επειδή δεν είχαμε βρει μια μορφή, μια μέθοδο για να ξεσηκώσουμε τις πλατιές μάζες για να καταγγείλουν ανοιχτά τις σκοτεινές μας πλευρές, μ' ένα τρόπο ολοκληρωμένο κι από κάτω ως τα πάνω». Και αυτή η μέθοδος είναι η ΜΠΠΕ.

Μπορεί η ΜΠΠΕ να μην πέρασε τις συμπληγάδες του ρεβιζιονισμού και του αστισμού, μπορεί να μη κατάφερε να αποτρέψει την παλινόρθωση του καπιταλισμού στην Κίνα, κατάφερε όμως να περάσει το μήνυμά της και τα διδάγματά της και να κάνει τους κομμουνιστές όπου γης να τα θυμούνται «κάθε χρόνο, κάθε μήνα, και κάθε μέρα έως ότου μπορούμε να διατηρούμε μια κατανόηση αρκετά ισορροπημένη αυτού του προ-βλήματος και να έχουμε μια μαρξιστική - λενινιστική γραμμή».