Οκτωβριανή Επανάσταση: Ήταν και παραμένει ο δρόμος των λαών

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία στις 2/11/1984

Υπάρχουν δύο τρόποι να δει κανείς μια επέτειο. Ο πρώτος είναι να την δει θεωρητικά και σαν ένα μακρινό γεγονός και να εξαντλήσει την ποιητική του διάθεση ή την ικανότητά του σε ιστορική ανάλυση, στο να το εκθειάσει ή να το καταδικάσει. Έχοντας μάλιστα την ασφάλεια που του δίνει η χρονική απόσταση και το ανέξοδο της θεωρητικής ενασχόλησης με το θέμα.


Ο δεύτερος είναι να δει κάποιος το γεγονός σε συνδυασμό με τις σημερινές καταστάσεις και, προκειμένου για πολιτική οργάνωση, με βάση τα καθήκοντα που έχει σήμερα το κίνημα. Κάτι τέτοιο αποφεύγεται συστηματικά και για την Οκτωβριανή επανάσταση με το συνηθισμένο σλόγκαν: «σήμερα έχουν αλλάξει οι συνθήκες». Σ' αυτό το κείμενο θα προσπαθήσουμε σε συντομία να δούμε τον Οκτώβρη του '17 σε σχέση με το σήμερα στα κεντρικά προβλήματα του κινήματος με βάση ακριβώς αυτές τις νέες συνθήκες αλλά και τηρώντας τις αναλογίες με το '17.


Σήμερα, σε παγκόσμια κλίμακα, αναπτύσσεται μια επίθεση της αστικής τάξης ενάντια στο εργατικό κίνημα και τους λαούς γενικότερα. Αν ο ένας βασικός όρος για την ένταση αυτής της επιθετικότητας είναι η βαθιά κρίση του συστήματος και η προετοιμασία των ορών για ένα τρίτο παγκόσμιο πόλεμο, ένας άλλος όρος είναι ο αφοπλισμός, η αδυναμία στην οποία βρίσκεται το εργατικό, το κομμουνιστικό κίνημα.

Η αστική τάξη έχει βάλει -και έχει πετύχει εν πολλοίς- στο στόχαστρό της, το σύνολο των ιστορικών καταχτήσεων των λαών και πρωταρχική θέση σ’ αυτό έχει η επίθεση ενάντια στην Οκτωβριανή επανάσταση. Είναι σίγουρο ότι δε θα πετύχαινε και πολλά πράγματα αν ο ρεβιζιονισμός δεν είχε ανατρέψει τις ιστορικές κατακτήσεις του Οκτώβρη αλλά και αν σήμερα δε βοηθούσαν οι ρεβιζιονιστές και πολλοί υποτιθέμενοι επαναστάτες στο θάψιμο αυτής της νίκης του προλεταριάτου.

Η αποκατάσταση λοιπόν της ιστορικής σημασίας της Οκτωβριανής επανάστασης όχι μόνο δίνει όπλα στους λαούς όλου του κόσμου αλλά και διδάγματα για το σήμερα. Δεν θα εξετάσουμε εδώ ούτε την τεράστια συνεισφορά της στην ιστορική εξέλιξη ούτε τα λάθη και τις αδυναμίες της. Θα σταθούμε στο τι πρέπει να κρατήσουμε από την εμπειρία εκείνη απαντώντας στην επίθεση αστών και ρεβιζιονιστών ενάντια στο κίνημα σήμερα.

Το κεντρικό ζήτημα που έθεσε η Οκτωβριανή επανάσταση και που και σήμερα μπαίνει με διαφόρους τρόπους είναι το ζήτημα της πολιτικής εξουσίας.

Αναγκασμένη από την πάλη των λαών η αστική τάξη έχει παραχωρήσει μια σειρά δικαιώματα, από το 7ωρο μέχρι το να εκφράζονται σχετικά ελεύθερα οι μαρξιστικές ιδέες. Εκείνο που όμως δεν επιτρέπει, ούτε στα λόγια (αλλά κύρια στην πράξη) είναι να τίθεται σε αμφισβήτηση το δικαίωμά της να βρίσκεται στην εξουσία. Δεν μπορεί συνεπώς κανείς να ξεπεράσει το γεγονός ότι το ζήτημα της εξουσίας είναι το κύριο ζήτημα για λύση από τα κομμουνιστικά κόμματα.

Από τη μεριά τους οι κριτικοί σχολιαστές πάσης φύσης μπορούν να δεχτούν το καθετί από τον Οκτώβρη αλλά είναι κατηγορηματικά αντίθετοι στο να έπαιρνε ο Λένιν την εξουσία στη Ρωσία. Κατ' αυτούς όλα τα λάθη είχαν την προέλευσή τους στο βιαστικό της ενέργειας γιατί «δεν υπήρχαν οι απαραίτητοι όροι».

Η δική μας άποψη είναι ότι η «βιαστική» ενέργεια του «ανυπόμονου» Λένιν πρέπει να επαναληφθεί σε κάθε ευκαιρία γιατί δημιουργεί αφάνταστα ευνοϊκούς όρους στο να λυθούν όλα τα προβλήματα που υπάρχουν σε μια κοινωνία. Ακόμη και η μελέτη των κοινωνικών αντιθέσεων (πέρα δηλαδή από τις «καθαρά» ταξικές) γίνεται αφάνταστα πιο εύκολη αν κανείς μπορεί τα όποια συμπεράσματά του να τα επαληθεύει στην πράξη χωρίς τα άπειρα εμπόδια που του ορθώνει η αστική εξουσία. Πολύ πιο φανερή γίνεται η αξία τού να έχεις την πολιτική εξουσία όταν θέλεις να λύσεις οικονομικές, πολιτικές ή εθνικές αντιθέσεις.

Πιστεύουμε ότι αν τότε το εγχείρημα των μπολσεβίκων απάντησε σε διάφορες θεωρίες που, ανεξάρτητα από το πώς εκφράζονταν, κύριο στόχο είχαν να πείσουν για αναβολή τον παρσίματος της εξουσίας και σήμερα υπάρχει η ανάγκη με το ίδιο μέσο (το επαναστατικό πάρσιμο της εξουσίας) να απαντηθούν «νέες» θεωρίες που έχουν τον ίδιο στόχο. Πιστεύουμε ότι ο Λένιν συνέλαβε την πραγματικότητα της εποχής του (με τη θεωρία τον αδύνατου κρίκου) πατώντας στην κίνηση των μαζών κόντρα σ’ αυτούς που εγκεφαλικά κατασκεύαζαν την «ανάγκη» να προηγηθεί η επανάσταση στις αναπτυγμένες χώρες.

Ανάλογοι όροι διαμορφώνονται σήμερα για το ξεπέρασμα της κρίσης μέσα από την επανάσταση αν κανείς θέλει να δει τα μηνύματα των λαών της ζώνης των θυελλών, του απεργιακού κινήματος στις αναπτυγμένες χώρες και του αντιπολεμικού κινήματος.

Και γι’ αυτό με τόση λύσσα και τόσες πολυποίκιλες θεωρίες αντιμετωπίζει η αστική τάξη κι ο ρεβιζιονισμός την πάλη για την εξουσία, αλλά και την Οκτωβριανή εμπειρία.

Ένα δεύτερο σημαντικό ζήτημα ήταν και είναι το αν έχει αξία και ποδάρια η μαρξιστική θεωρία όσο αφορά το βίαιο πέρασμα στο σοσιαλισμό. Η Οκτωβριανή επανάσταση απέδειξε ότι είναι ο μονός δρόμος ιδιαίτερα αν σήμερα τη συνδυάσουμε με αποτυχημένα εγχειρήματα (π.χ. Χιλή). Είναι και αυτό ένα θέμα που βάλλεται από αστούς και ρεβιζιονιστές (π.χ. ο νόμος 59/74). Βέβαια σήμερα η εκλεπτυσμένη αντίθεση σ’ αυτό βρίσκεται στη λογική «καλά την εξουσία την παίρνεις, το πρόβλημα είναι πώς την κρατάς». Η εμπειρία όμως της Οκτωβριανής επανάστασης είναι αυτή που απάντησε στο πρώτο σκέλος (μέχρι τότε δεν την είχαμε πάρει την εξουσία) αλλά και είναι αυτή που έθεσε το δεύτερο σκέλος. Δηλαδή αν δεν υπήρχε η Σοβιετική εξουσία δεν θα είχε καν τεθεί το ζήτημα πώς να την κρατήσει κανείς και βέβαια δεν θα είχε προχωρήσει ο προβληματισμός που έφερε, με την πολιτιστική επανάσταση στην Κίνα, ακόμα περισσότερα στοιχεία για τη λύση του. Στο κάτω - κάτω αν δεν «δαγκώσεις το αχλάδι» πως θα δεις τη γεύση του.

Πιστεύουμε ότι όλη η φιλολογία γύρω από την παλινόρθωση γίνεται για να αποφευχθεί το καθήκον του επαναστατικού παρσίματος της εξουσίας. Για όσους φυσικά έχουν την υπαρκτή αγωνία του κρατήματος των λαϊκών κατακτήσεων (μέσα σ' αυτούς και μεις) θα χρειαστεί η μελέτη άλλης φύσης προβλημάτων και όχι του αν αξίζει ή όχι η εξουσία και το βίαιο πέρασμα.

Ένα τελευταίο ζήτημα είναι το αν το προλεταριάτο και οι λαοί θα χαράξουν το δικό τους δρόμο ή θα υποκύψουν στους εκβιασμούς να συνταχθούν με την μια ή την άλλη υπερδύναμη ή να παλέψουν για να γίνει αξιόλογη η τρίτη δύναμη, η ΕΟΚ. Και προβάλλονται ως νέα στοιχεία, τα πυρηνικά όπλα, η τεχνολογία, η αδυναμία των λαών για ενιαία πάλη κ.λπ.

Πιστεύουμε ότι η παγκόσμια κατάσταση δεν έχει αλλάξει στην κύρια πλευρά της, στην ταξική δηλαδή φύση του συστήματος και των προβλημάτων. Από αυτή την άποψη οι ανεβασμένες δυνατότητες που έχει το σύστημα να αντιμετωπίσει το λαϊκό παράγοντα είναι μικρότερης σημασίας από την ομολογημένη από όλους αδυναμία τού να δώσει λύσεις τόσο στα προβλήματα των λαών όσο και στις δικές του αντιφάσεις. Η Οκτωβριανή επανάσταση και η τεράστια ώθηση που έδωσε στο λαϊκό κίνημα, καθώς και επιτάχυνση που έδωσε στο ξέσπασμα των αντιθέσεων στο στρατόπεδο της αστικής τάξης, δίνει απάντηση και σήμερα. Δείχνει ότι ακόμη και η εκμετάλλευση των ενδοαστικών αντιθέσεων αποκτάει πρακτική σημασία όταν ο λαϊκός παράγοντας έχει μια υλική δύναμη (την εξουσία δηλ. σε κάποιες χώρες) και επίσης ότι η ύπαρξη αντίστασης από τη μεριά των λαών δυσκολεύει ακόμη περισσότερο τη δυνατότητα του ιμπεριαλισμού για επίθεση ενάντια στους λαούς.

Οι αστοί χτύπησαν τη Σοβιετική εξουσία αλλά τους ανέτρεψε τα σχέδια η επανάσταση σε Ουγγαρία και Γερμανία, η στάση των στρατιωτικών τμημάτων τους, η παγκόσμια συμπαράσταση στη ΣΕ ακριβώς γιατί τα ταξικά συμφέροντα καθορίζουν τη στάση του καθένα (συνεπώς και των λαών) και όχι η τεχνολογία, τα όπλα κ.λπ.

Πιστεύουμε ότι και σήμερα οι λαοί πρέπει να προσπαθήσουν να βαδίσουν στο δρόμο του Οκτώβρη στη βασική του λογική που είναι: Διέξοδος για τους λαούς είναι η ανάπτυξη αυτόνομου επαναστατικού κινήματος για το βίαιο πάρσιμο της πολιτικής εξουσίας. Και όσο καλύτερους όρους διαμορφώσουν γι αυτή την προοπτική τόσο καλύτερους όρους θα διαμορφώνουν για την απάντηση στον κίνδυνο του πολέμου, για την απάντηση στο κίνδυνο της παλινόρθωσης, για τη λύση των καθημερινών τους προβλημάτων, για την προσέγγιση του οράματος μιας καλύτερης κοινωνίας.

Κάθε ανάλυση, όσο βαθυστόχαστη κι αν φαίνεται, στο βαθμό που προτείνει κάποιον άλλο δρόμο (που στο κάτω - κάτω δεν χρειάζεται κάποια άλλη πολιτική από την αστική τάξη που υλοποιεί έτσι κι αλλιώς) δεν μπορεί παρά να είναι κλαψούρισμα για τους χαμένους παραδείσους (στην καλύτερη περίπτωση) ή κατευθείαν βολή ενάντια στην Οκτωβριανή εμπειρία (στη χειρότερη περίπτωση).

Για τους κομμουνιστές η ανάλυση της εμπειρίας του Οκτώβρη (που είναι αναγκαία με την προϋπόθεση της προσπάθειας για εφαρμογή των συμπερασμάτων) δεν μπορεί παρά να οδηγεί στην υιοθέτηση αυτού του δρόμου και σήμερα με τις αναγκαίες βέβαια αναλογίες.