Internet και διάφορες… ασυμβατότητες

του Δημήτρη Μάνου

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Εναυσμα» το 1995

"...Όταν οι επιστήμονες, τρομαγμένοι από εγωιστές αρχόντους, αρκούνται ν' αραδιάζουν τη γνώση για τη γνώση, η επιστήμη μπορεί να σακατευτεί και οι καινούριες μηχανές σας δε θα προσφέρουν άλλο από καινούρια βάσανα. Μπορεί με τον καιρό να βρείτε ό,τι καινούργιο μπορεί να βρεθεί, κι ωστόσο η πρόοδός σας θα ναι μακριά από την ανθρωπότητα. Το χάσμα ανάμεσα σε σας και σ' αυτήν μπορεί μια μέρα να μεγαλώσει τόσο που κάθε δικός σας αλαλαγμός χαράς για μια καινούργια κατάχτηση, να ξεσηκώνει απ' τ' άλλο μέρος μια παγκόσμια κραυγή φρίκης...." (Μπέρτολτ Μπρεχτ: "Βίος του Γαλιλαίου".)

"Γνωρίστε το παγκόσμιο χωριό και ξεκινήστε τα ταξίδια στον Κυβερνοχώρο".

Μ' αυτά τα λόγια ένα γνωστό περιοδικό που απευθύνεται στους χρήστες υπολογιστικών συστημάτων προβάλλει το Internet, το παγκόσμιο δίκτυο υπολογιστών-κόμβων. Πρόκληση που φυσικά απευθύνεται στη νεολαία πρώτα απ' όλα,

"Διεθνοποίηση της επικοινωνίας..." "Πρόσβαση στη γνώση και στ’ αποθέματα... της πληροφορικής μνήμης», "οικονομικές διευκολύνσεις..." "Διεύρυνση οριζόντων" κ.λπ.

Αυτά είναι κάποια από τα διαφημιζόμενα αγαθά της πολλά υποσχόμενης ηλεκτρονικής εποχής. Δεν είμαστε φυσικά εμείς που θα αμφισβητήσουμε την τεχνολογική πρόοδο και εξέλιξη, όμως σε σχέση με τα υποσχόμενα και διαφημιζόμενα έχουμε να επισημάνουμε σοβαρές… ασυμβατότητες (για να μιλήσουμε λιγάκι και με την ηλεκτρονική γλώσσα).

Η ιστορία του Internet

Οπωσδήποτε δεν είναι τυχαίο ότι η υπόθεση με τα δίκτυα και... διαδίκτυα επικοινωνίας ξεκίνησε από τον αμερικάνικο στρατό, ειδικά την περίοδο του ψυχρού πολέμου.

Το πρώτο σχέδιο για δίκτυο επικοινωνίας υπολογιστικών συστημάτων υιοθετήθηκε γρήγορα από το τότε Υπουργείο Πολέμου των ΕΠΑ (1964).

Οι δύο βασικές αρχές, μάλιστα, του σχεδιασμού, η υπερεπάρκεια από τη μια και η δυνατότητα να λειτουργήσει δίκτυο με υποβαθμισμένη την απόδοσή του από την άλλη, ανταποκρινόταν στις ανάγκες μιας πολεμικής κινητοποίησης και στην απαίτηση να εξασφαλίζεται η λειτουργία του ακόμα και σε περίπτωση σοβαρών εχθρικών πληγμάτων.

Όταν ο σχεδιασμός αυτός "δόθηκε" για παραπέρα επεξεργασία στο Αμερικάνικα πανεπιστήμια άρχιζε να ξεστρατίζει από τους καθαρά πολεμικούς- ερευνητικούς στόχους και να χρησιμοποιείται σαν ηλεκτρονικό ταχυδρομείο των μεγάλων Αμερικανικών πανεπιστημίων. Αυτό έγινε το 1971 και μετά. Η επιτυχία αυτής της διασύνδεσης ξύπνησε διάφορες προσδοκίες στους ιθύνοντες του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών των ΕΠΑ όπως επίσης ξύπνησε και το επιχειρηματικό δαιμόνιο μερίδων του κεφαλαίου.

Έτσι σιγά-σιγά γεννήθηκε το Internet που από 562 "κόμβους" το 1983, έφτασε το 1989 να έχει 80.000. Από το 1990 και μετά η εξάπλωση του Internet στις ΕΠΑ βρήκε συνέχεια στη σύνδεση με τις αντίστοιχες δικτυακές υποδομές με άλλα μέρη του κόσμου (Ευρώπη - Αυστραλία - Ιαπωνία κ.λπ.). Φτάσαμε λοιπόν στη διεθνοποίηση της διαδικτύωσης που περιέλαβε στους κόλπους της κυβερνητικές υπηρεσίες, ερευνητικά κέντρα, ιδιωτικές επιχειρήσεις, διάφορα σωματεία και οργανώσεις μέχρι μεμονωμένους χρήστες.

Με βάση τα παραπάνω, θα μπορούσε κανείς να αναρωτηθεί ποιες τέλος πάντων είναι οι ενστάσεις για κάτι που πέρα από το αμαρτωλό παρελθόν του ίσως, δεν έχει να του προσάψει κάποιος κάτι ιδιαίτερα "χτυπητό" και αμαρτωλό (μέχρι και οι Ζαπατίστας φρόντισαν να καλωδιωθούν και να στείλουν τα μηνύματα τους προκαλώντας αναστάτωση).

Εδώ υπάρχουν ορισμένες χόλυγουντ-αριστερές απόψεις που ανακάλυψαν και ένα καινούριο πεδίο ριζοσπαστικής παρέμβασης!!! (Εξαντλήσαμε όλα τα άλλα "πεδία", και μόνον αυτό μας έλειπε από τον κατάλογο).

Ταύτιση εκσυγχρονισμού και επίθεσης

Είναι αλήθεια πως η φάση της εντεινόμενης αντιλαϊκής επίθεσης σε πλανητική κλίμακα "συνέπεσε" με την εισαγωγή των νέων τεχνολογιών και τις τεχνολογικές προόδους στην πληροφορική, ρομποτική κ.λπ.

Η ταύτιση αυτή δίνει στην εντεινόμενη επίθεση χαρακτήρα "εκσυγχρονιστικό", "αντικειμενικό" θα έλεγε κανείς, που αν δεν την καθαγιάζει, την καθίστα υποτίθεται αναγκαία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η προωθούμενη εθελουσία (!) έξοδος των 50.000 δημοσίων υπαλλήλων που την εμφανίζουν σαν καθαρή προσπάθεια εκσυγχρονισμού της κρατικής μηχανής. Στις ΕΠΑ τελευταία η συγχώνευση δυο τραπεζών στέρησε 1.200 θέσεις εργασίας (και στελεχικές) αυτό όμως παρουσιάστηκε σαν ανταπόκριση στην εισαγωγή νέων τεχνολογιών.

Ανάλογες "διευθετήσεις" είδαμε και στην ΙΤΤ ΙΒΜ κ.λπ. Όλα είναι, υποτίθεται, απαίτηση της τεχνολογικής προόδου.

Η σύμπτωση για την οποία έγινε λόγος δεν είναι τυχαία φυσικά. Από τον προηγούμενο αιώνα ο Κ. Μαρξ είχε γράψει πως η μηχανή "δεν εμφανίζεται για να καλύψει μια έλλειψη εργατικής δύναμης, αλλά για να μειώσει τη διαθέσιμη μάζα εργασίας στην αναγκαία για το κεφάλαιο ποσότητα". Εξάλλου..."Η εισαγωγή των μηχανών προϋποθέτει ιστορικά μια πλεονάζουσα εργατική δύναμη".

Ενδιαφέρον για τον τρόπο που βλέπει την εφαρμογή της πληροφορικής είναι ένα, σχετικό με το θέμα, βιβλίο του Αμερικανού συγγραφέα Γουίλιαμ Μπρίτχες.

Εκεί γίνεται μνεία στην εποχή της βιομηχανικής επανάστασης όπου "οι άνθρωποι έκαναν δουλειές, δεν είχαν ένα συγκεκριμένο επάγγελμα που τους αποφέρει μισθό"

Φέρνει το παράδειγμα της εταιρείας Microsoft και του τεράστιου εκδοτικού συγκροτήματος Conde Nast όπου "οι υπάλληλοι δεν έχουν συγκεκριμένη εργασία, καθορισμένες αρμοδιότητες ή δεδομένο ωράριο. Η δουλειά τους δεν ρυθμίζεται από ωράριο, αλλά κρατάει όσο χρειάζεται για να ολοκληρωθεί το πρόγραμμα περιλαμβάνοντας ακόμα και τα Σαββατοκύριακα".

Το παρόν και το μέλλον ανήκει, σύμφωνα με τον συγγραφέα στους εργαζόμενους - χταπόδια, οι οποίοι δεν είναι μόνιμοι και καλούνται να παραιτηθούν από την ιδέα ότι θα κάνουν μια δουλειά για πάντα.

Τι φταίει το Internet για όλα τα παραπάνω; Τυπικά σε τίποτε. Αφού πρόκειται για την πιο αθώα περίπτωση, το προτεινόμενο ιδανικό μοντέλο. Είναι όμως το εφαλτήριο απ’ όπου ξεκινούν γενικότεροι (και ειδικότεροι) σχεδιασμοί.

Το θέμα βέβαια είναι τεράστιο όμως το παίρνουμε σαν εισαγωγή πλατύτερου και βαθύτερου προβληματισμού για το πού κατευθύνονται μια σειρά καταστάσεις.

Γνώση - πληροφορία

Η διαδικασία της γνώσης είναι μια κοινωνική διαδικασία, πολύ πλατύτερη και ασύγκριτα πιο σύνθετη από την πρόσβαση σε κάποια (έστω και διευρυμένη) τράπεζα πληροφοριών.

Από εκεί και πέρα η μόρφωση είναι μια υπόθεση που υπόκειται σε ταξικούς, ιδεολογικούς, κοινωνικούς, οικονομικούς κ.λπ. όρους.

Καμία μηχανή και καμιά οθόνη δεν μπορεί να περιορίσει και ν' αντικαταστήσει αυτή τη σύνθετη διαδικασία. Να την υποβοηθήσει ναι (και δεν ξέρουμε τι εφαρμογές θα 'χε η πληροφορική σε μια άλλη κοινωνία), όχι όμως να μετατρέψει τον κοινωνικά μορφωμένο και θεσμικά εκπαιδευμένο άνθρωπο σε απλό χρήστη πληροφοριών μέσω του τερματικού.

Πώς μπορεί να γίνει πιο άνετη η πρόσβαση στη γνώση (μέσω της πληροφορίας) όταν το 84,7% του παγκόσμιου ΑΕΠ, το 84,2% του παγκόσμιου εμπορίου, το 85,5% της παγκόσμιας αποταμίευσης και το 85% των επενδύσεων ανήκουν στο 1/5 του πληθυσμού; Όταν μάλιστα στα τελευταία τριάντα χρόνια η διαφορά μεταξύ του πλούσιου 1/5 του πληθυσμού και του φτωχότερου 1/5 υπερδιπλασιάστηκε; Όταν το ποσοστό αναλφαβητισμού σε διεθνές επίπεδο από το 1960 ως το 1990 έχει αυξηθεί από 46,2% σε 63%;

Και επανερχόμαστε σ' ένα ζήτημα που έχει τεθεί, πώς δηλαδή μπορεί η βάση της πυραμίδας να στενεύει (αν θεωρήσουμε όλη τη διεθνοποιημένη οικονομία σαν πυραμίδα) και η κορυφή να πετάγεται στα ύψη1

Εκτίναξη;

...Αν πραγματικά το Internet και τα "συν αυτώ" μπορούν να δώσουν διέξοδο στη σημερινή κρίση του κεφαλαίου.... Γιατί η αποκάλυψη αυτής της αυταπάτης θ’ αποκαλύψει με τη σειρά της τον θαυμάσιο κόσμο του παγκόσμιου χωριού.

Τα "συν αυτώ" αφορούν ένα σημαντικό φιλέτο. Όταν σήμερα οι αμερικάνικες πολυεθνικές ελέγχουν περίπου το 70% της παγκόσμιας αγοράς software, είναι φανερό γιατί υπάρχει η απαίτηση για την απελευθέρωση της παγκόσμιας αγοράς των τηλεπικοινωνιών, πού αποσκοπούν οι τεράστιες συγχωνεύσεις που γίνονται στο χώρο των ΜΜΕ κ.λπ. Τεράστιοι τζίροι γίνονται στον τομέα πώλησης Η/Υ, ενώ καινούρια δίκτυα στήνονται για ν’ αντικαταστήσουν τα υπερφορτωμένα υπάρχοντα. Το μοντέλο αυτού του είδους της εκτίναξης πάσχει από την βασική αντινομία που αναφέραμε. Και τούτη η διάσταση ανάμεσα στην κορυφή και την βάση της πυραμίδας δεν είναι άλλη από την παλιά κλασική αντίθεση ανάμεσα στην τεράστια κοινωνικοποίηση των παραγωγικών δυνάμεων (και τι άλλο είναι η απίστευτη ταχύτητα με την οποία μεταβιβάζεται μια πληροφορία από το ένα άκρο της γης στο άλλο) και στην ατομική ιδιοποίηση των μέσων παραγωγής (που εντείνεται από την εφαρμογή των νέων ελαστικών σχέσεων εργασίας στο όνομα της πληροφορικής κάνοντας τους πλούσιους πλουσιότερους και τους φτωχούς φτωχότερους).

Μα η αρχή των "ίσων δικτυακών δυνατοτήτων των κόμβων του" που χαρακτηρίζει το Internet δεν αποδεικνύει πως η κοινωνία από υλικοτεχνική άποψη έχει φτάσει σ’ ένα σημείο που μπορεί να αυτορυθμίζεται, που "όλες οι διοικητικές πράξεις μπορεί να αναχθούν σ’ ένα απλό ζήτημα λογιστικού ελέγχου και πατήματος κουμπιών" όπως έχουν γράψει οι κλασικοί του μαρξισμού;

Κι όμως αυτό που προκύπτει δεν είναι η πραγμάτωση του κομμουνισμού "εδώ και τώρα" όπως κάποιες απόψεις θεωρούν ότι δίνεται η χρυσή ευκαιρία, αλλά αντίθετα προκύπτει το εντελώς αντίθετο: Η πραγμάτωση του άγριου καπιταλισμού εδώ και τώρα.

Αποδεικνύεται δηλαδή πως δεν υπάρχει μια ουδέτερη επιστημονικοτεχνική εξέλιξη που διαφέρει ανάλογα με την καπιταλιστική (κακή) ή σοσιαλιστική (καλή) χρήση της. Άλλο πράγμα αν οι πλευρές αυτής της τεχνολογικής εξέλιξης μπορούν να χρησιμοποιηθούν έτσι ή αλλιώς.

Το βασικό πρόβλημα όμως δεν αλλάζει.

Πόσο πραγματική ανάπτυξη (με την έννοια του προχωρήματος της κοινωνίας) είναι η χρήση των παγκόσμιων δικτύων από το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα; Είναι ένα βήμα μπρος ή αντίθετα προχώρημα και βάθεμα του παρασιτικού χαρακτήρα της οικονομίας; Μεγάλη ώθηση θα δώσει η νέα τεχνολογία στις αυτόματες πωλήσεις και εκ του μακρόθεν επενδύσεις μεγάλου κινδύνου και μεγάλων αποδόσεων, βάζοντας δίπλα στα χρηματιστηριακά και τα ηλεκτρονικά κραχ.

Πόσο η "εικονική πραγματικότητα" βρίσκεται πιο μπροστά από την ολόπλευρη αισθητική, γνωστική, κινητική (γιατί όχι;), συναισθηματική, καλλιτεχνική αγωγή του ολόπλευρα κοινωνικά μορφωμένου ατόμου;

Αγορές και πραγματικός έλεγχος

Σίγουρα η διαρκώς αυξανομένη πώληση υπολογιστών και η αλματώδης αύξηση των κερδών στον τομέα αυτό αποτελεί ένα πεδίο επέκτασης της καπιταλιστικής οικονομίας. Όμως το πράγμα δεν εξαντλείται στην προώθηση των προσωπικών Η/Υ...

Εξακολουθεί και σήμερα (κι έχει ενταθεί) ο στρατιωτικός τομέας και συγκεκριμένα η αεροναυπηγική, η προηγμένη πολεμική βιομηχανία (βαλλιστικοί πύραυλοι, "έξυπνα" όπλα, κ.λπ). Τα διαστημικά προγράμματα, αποτελούν τους τομείς αιχμής πάνω στους οποίους προχωράει η πρωτοποριακή έρευνα της ηλεκτρονικής και των νέων τεχνολογιών. Εδώ καταλαβαίνουμε γιατί το αμαρτωλό παρελθόν του Internet δεν είναι τυχαίο.

Φυσικά εδώ τα πράγματα δεν ακολουθούν την οριζόντια διαδικτύωση του Internet, αλλά η ιεραρχία είναι πολύ "στεγανοποιημένη".

Ιδιαίτερα σε μια εποχή που τα σύννεφα του πολέμου πυκνώνουν κι ο ανταγωνισμός για τις αγορές εντείνεται μπορούμε όλοι να καταλάβουμε ποιοι είναι αυτοί που έχουν την πρωτοκαθεδρία σε μια τέτοια κούρσα.

Θεωρητικά με την τεχνολαγνεία και τα διαρκώς ανανεούμενα μοντέλα υπολογιστικών συστημάτων έχει βρεθεί ένα πεδίο οικονομικής αναθέρμανσης για το κεφαλαίο. Όπως επίσης πολλά υπόσχεται και η απελευθέρωση των τηλεπικοινωνιών. Ήδη τόσο σε Ευρώπη όσο και σε ΕΠΑ-Ιαπωνία προχωράει το ροκάνισμα ενός τομέα που η υποδομή του οφείλεται στο φορολογικό ξεζούμισμα των εργαζομένων (αφού οι επενδύσεις στον τομέα των υπηρεσιών έγιναν με κρατικό χρήμα και δημόσια υποστήριξη).

Η Ευρώπη ήδη οργανώνει την αντεπίθεση της και μαθαίνουμε ότι μεγάλες ευρωπαϊκές επιχειρηθείς τηλεπικοινωνιακού υλικού ετοιμάζονται ν' αξιοποιήσουν τις δυνατότητες του Internet!. Η Deutsche Telecom συνεργάζεται με την Microsoftκαι την ΙΒΜ για την αντικατάσταση της on line υπηρεσίας με νέα που θα περιλαμβάνει γραφικά, ήχο, εικόνες ήχο. Η British Telecom προωθεί ένα φιλόδοξο πρόγραμμα αμφίδρομης τηλεόρασης στην Ευρώπη οε συνεργασία με την Oracle και την Apple, κ.λπ.

Τι γνωρίζουν απ' αυτό τον άγριο χορό οι μεμονωμένοι χρήστες του Internet και σε τελική ανάλυση, η θαυμαστή αυτή επέλαση του κεφαλαίου (την οποία όλοι παραδέχονται ως αδήριτη ανάγκη και τάση της εποχής), εξανδραποδίζοντας και περιθωριοποιώντας τους μελλοντικούς του χρήστες δεν σκάβει το δικό του λάκκο; (Πόσους χρήστες για παράδειγμα μπορούν να ικανοποιήσουν οι τηλεπικοινωνιακές ίνες που θα προσφέρουν αγορά από το σπίτι;).

Παιδεία και νέες τεχνολογίες

Στον χώρο της παιδείας η εφαρμογή των νέων τεχνολογιών και η επίκληση του Internet και της καλωδιακής εποχής, χρησιμοποιούνται σήμερα σαν μια (ας επιτραπεί ο νεολογισμός)... τεχνοϊδεολογία πίσω από την οποία συνωθούνται οι άγριες αρπακτικές διαθέσεις του ΟΟΣΑ. των ταξικών φραγμών, της επίθεσης στο δημόσιο χαρακτήρα της εκπαίδευσης κ.λπ.

Ο Υπουργός Παιδείας ετοιμάζει το μεγάλο του άλμα στον... κυβερνοχώρο όταν στη θέση των δωρεάν συγγραμμάτων έχει την απάντηση της "Τράπεζας Ε-παιδευτικού Υλικού" και τη "συμμετοχή στον παγκόσμιο ιστό της γνώσης", για ένα "νέο τύπο αναγνώστη" που θ' αξιοποιεί "πρόδρομες μορφές πανεπιστημιακών βιβλίων". (Από συνέντευξη του Γ, Παπανδρέου στο "Βήμα". Μετά τον εργαζόμενο-χταπόδι έχει σειρά ο σπουδαστής-χταπόδι.

Οι νέες τεχνολογίες με την ευελιξία και την εξατομίκευση που προσφέρουν, αποτελούν ιδανικό ιδεολογικό εφαλτήριο για ιδέες όπως η "εξ αποστάσεως εκπαίδευση", "τηλεκπαιδευτικές υπηρεσίες", πτυχία δια ηλεκτρονικής αλληλογραφίας χωρίς επαγγελματικές δεσμεύσεις, η περίφημη "δια βίου παιδεία", όπου ο σημερινός σπουδαστής κι αυριανός εργαζόμενος θα τρέχει να συμπληρώνει μονάδες με συνεχή πάνω απ' το κεφάλι του την επαγγελματική αβεβαιότητα.

Σε συνδυασμό με την πολυδιάσπαση του ενιαίου χαρακτήρα της παιδείας που προσφέρει η δήθεν περιφερειακή-νομαρχιακή αποκέντρωση, διαμορφώνεται ένα ιδεολογικό πλαίσιο προσαρμογής της παιδείας στις "ανάγκες της εποχής".

Βέβαια να μην ξεχνάμε πως βρισκόμαστε στην Ελλάδα και η εφαρμογή των νέων τεχνολογιών δεν έχει και τόσο φερεγγυότητα (όπως και τόσα άλλα πράγματα). Εδώ όμως μας ενδιαφέρει το κλίμα που οε μια πρώτη φάση πάει να επιβληθεί.

Δεν είναι μόνο το Internet

Πραγματικά, μιλώντας για το Internet από ένα σημείο και μετά παύεις να αναφέρεσαι σ' αυτό. Γιατί πίσω και μέσα από το τεχνολογικό υπερδίκτυο, υπάρχει το πραγματικό δίκτυο των κοινωνικοπολιτικών επιδιώξεων του μεγάλου κεφαλαίου.

Τη στιγμή που το ίδιο το κράτος των ΕΠΑ αναγκάζεται να παρέμβει για να υιοθετηθούν κάποια όρια στις συγχωνεύσεις - μεγαθήρια που πραγματοποιούνται τελευταία στο χώρο ηλεκτρονικής - επικοινωνιών - ΜΜΕ, είναι στ' αλήθεια αστείο να προσπαθείς ν’ αποδείξεις αν μέσα από το Internet θα υπάρχει πρόσβαση στη γνώση, στον όγκο των πληροφοριών, κ.λπ.

Όταν δίπλα στην πόρτα σου εκτυλίσσεται ένας πόλεμος και μια τεράστια στρατιωτική επέμβαση κι αυτός που σχεδόν επίσημα αναλαμβάνει να ενημερώνει τον κόσμο ολόκληρο, είναι το CΝΝ (απλή πρόσβαρη στην πληροφόρηση!) τι να προσθέσει κανείς;

Όταν ακόμα οι πιο προωθημένες εφαρμογές της ηλεκτρονικής χρησιμοποιούνται για να προωθηθεί το πιο ολοκληρωτικό φακέλωμα που γνώρισε ποτέ η Ευρώπη, πολύ λίγη αξία έχουν οι αναφορές για το δήθεν παγκόσμιο χωριό και τις υπερλεωφόρους της επικοινωνίας.

Αυτό που πάνω απ’ όλα μας ενδιαφέρει είναι ότι μέσα από τις ηλεκτρονικές διόδους περνάνε σήμερα μηνύματα, πολιτικές και μέτρα που ουσιαστικά οδηγούν στον εξανδραποδισμό της πλειοψηφίας της κοινωνίας.

Είναι επίσης αλήθεια ότι δεν μας έχει καταβάλει αυτό το δέος των νέων τεχνολογιών (ίσως γιατί προσπαθούμε να δούμε κάτω από το υπόστρωμά του). Και μιλάμε τόσο για το δέος να μη χάσουμε το τρένο (με ριζοσπαστική ή ρεφορμιστική μορφή) όσο και το δέος ότι έρχεται η οργουελική εποχή όπου το κεφάλαιο είτε θα στείλει την εργατική τάξη στο σπίτι της είτε θα οικοδομήσει την κοινωνία των 2/3 και δε συμμαζεύεται.

Αν το κεφάλαιο μπορούσε να εγκαθιδρύσει την οργουελική κοινωνία θα το 'χε κάνει και χωρίς τη βοήθεια της νέας τεχνολογίας. Δεν είναι με λίγα λόγιο η νέα τεχνολογία που δίνει φτερά στο κεφάλαιο, αλλά ο σημερινός δυσμενής για την εργατική τάξη, τη νεολαίο και τους λαούς συσχετισμός.

Εξακολουθεί να "ισχύει" η σημαντική αντινομία των όρων κίνησης του κεφαλαίου όπως τον περιέγραψε ο Μαρξ, σύμφωνα με την οποία ενώ το κεφάλαιο από τη μια τείνει να εκμηδενίσει το χρόνο εργασίας, την ποσότητα εργασίας που απαιτείται για την παραγωγή των προϊόντων, από την άλλη χρησιμοποιεί την εργασία σαν γενικό μέτρο του πλούτου!

Ενδεικτικό του πόσο έχει ανάγκη το κεφάλαιο την εργασία είναι και το άρθρο του Economist (που σχολίασε ο "Ριζοσπάστης") για την διατήρηση των συνδικαλιστικών δομών και την χρησιμοποίησή τους στην επιχειρούμενη "αναδιάρθρωση".

Η ανησυχία αυτή του οργάνου των πιο προωθημένων συμφερόντων του κεφαλαίου σε μια εποχή ολομέτωπης και αχαλίνωτης επίθεσης στον κόσμο της εργασίας αξίζει προσοχής...

Και δεν είναι οι τεχνολογίες, ο κόσμος του Όργουελ, αλλά να το πούμε αλλιώς, ο κόσμος του Δάντη, η κόλαση του πολέμου είναι η τελική απάντηση του κεφαλαίου στα σημερινά αδιέξοδα. Όλο και περισσότερο προς τα κει διολισθαίνει (αν δεν τρέχει ήδη)...

Γιατί η ύπαρξη του κεφαλαίου (από την εξαθλίωση και την κρίση μέχρι τον πόλεμο και την οικολογική καταστροφή) έχει πάψει να είναι συμβατή με τη ζωή και την ανάπτυξη.