Ιμπεριαλισμός και ναρκωτικά

του Δημήτρη Κωλέτα και του Θανάση Τουφεξίδη

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Έναυσμα» το 2005 σε αφιέρωμα για τα ναρκωτικά

Συχνά, ακούμε από εκπροσώπους του συστήματος όπως πολιτικούς και αστυνομικούς, ότι ενδιαφέρονται για την πάταξη του φαινομένου των ναρκωτικών, ότι λαμβάνουν μέτρα γι' αυτό, υποσχόμενοι ότι θα μας βοηθήσουν να ζήσουμε σε έναν κόσμο χωρίς αυτά. Παρά τα ευχολόγιά τους, βέβαια, είναι αρκετά δύσκολο να μας πείσουν, όταν έχουμε υπόψη μας ότι πάμπολλες φορές, οι εν λόγω "εκπρόσωποι του νόμου" (αστυνομικοί, δικαστικοί) βρέθηκαν να διακινούν οι ίδιοι ναρκωτικές ουσίες. Η αποκάλυψή τους, βέβαια, οφείλεται σε ενδοαστικούς διακανονισμούς και δε χτυπάει το πρόβλημα στην ουσία του. Μια ουσία που λέει ότι η παραγωγή, η διακίνηση και η χρήση ναρκωτικών γίνονται όχι μόνο με την ανοχή του συστήματος αλλά και με την εύνοιά του.

Ας μην ξεχνάμε ότι στο παρελθόν πραγματοποιήθηκαν ολόκληροι πόλεμοι από τις ισχυρές χώρες για τον έλεγχο των ναρκωτικών (πόλεμος του οπίου, 1840). Αλλά ακόμη και σημερινά παραδείγματα μας δείχνουν ότι τα πράγματα δεν έχουν αλλάξει και πολύ. Μετά την επέμβαση των Αμερικάνων στο Αφγανιστάν, η παραγωγή και η εξαγωγή οπίου έχει αυξηθεί κατακόρυφα, τη στιγμή που η αμερικανική κυβέρνηση θέτει τον εαυτό της "μπροστάρη" του αντιναρκωτικού αγώνα.

Άλλωστε, δε θα μπορούσαμε να πιστέψουμε ότι οι ιμπεριαλιστές θα μπορούσαν να παραβλέψουν μια "επιχείρηση" της οποίας τα κέρδη ξεπερνούν το ποσό των 500 δις δολαρίων κάθε χρόνο. Μια επιχείρηση που αποφέρει πλέον πολύ κερδοφόρα "προϊόντα", εφόσον και το κόστος παραγωγής των ναρκωτικών είναι πολύ χαμηλό. Εκτιμάται, μάλιστα, ότι από τον παραγωγό μέχρι τον καταναλωτή, το εμπόριο ναρκωτικών αποδίδει κέρδος της τάξης του 3000 - 4000%, ενώ μαζί με την παραγωγή όπλων και την εμπορία λευκής σαρκός αποτελούν τις τρεις πιο κερδοφόρες πηγές στον πλανήτη. Χωρίς βέβαια να μπορούμε να κάνουμε ακριβείς υπολογισμούς, μιας και ο τζίρος από το εμπόριο ναρκωτικών ανήκει στην παραοικονομία, αποτελεί δηλαδή μέρος αυτού που λέμε "μαύρο χρήμα", ενώ πολύ μικρό μέρος του επανεπενδύεται στον τομέα αυτό (μιας και το κόστος παραγωγής είναι πολύ μικρότερο).

Σαφώς, υπάρχουν και πολιτικοί λόγοι που το σύστημα βοηθά στην παραγωγή και διακίνηση ναρκωτικών αλλά δε θα τους αναφέρουμε εδώ.

Το μεγαλύτερο μέρος των ναρκωτικών καλλιεργείται στη Λατινική Αμερική. Το Περού παράγει το 50% κοκαΐνης που εισέρχεται στις ΗΠΑ, μετά έρχεται η Κολομβία, η Βολιβία καθώς και το Μεξικό και η Αργεντινή. Κάποια απ' τα ναρκωτικά ως φυτικές καλλιέργειες, χασίς, φύλλα κόκας και καλλιέργειες του οπίου, καθώς και στην επεξεργασμένη μορφή της ηρωίνης ή σε καθαρή χημική μορφή (π.χ. χάπια), για αρκετές χώρες της νοτιανατολικής Ασίας, Ινδοκίνα, Βιρμανία, Ταϊλάνδη, αλλά και της Λατινικής Αμερικής που πριν αναφέραμε, αποτελεί βασικό εξαγωγικό προϊόν, το οποίο καλύπτει σε αρκετές περιπτώσεις το μεγαλύτερο μέρος του ΑΕΠ των χωρών αυτών.

Εύκολα, θα διαπίστωνε κανείς ακούγοντας επίσημες έρευνες, τη διόγκωση του προβλήματος των ναρκωτικών. Συνδυάζονται συνήθως οι έρευνες αυτές με ευχολόγια για την καταπολέμησή του, με την πολιτεία να δείχνει πως θέλει να αποτελέσει αρωγό στην προσπάθεια αυτή, που με τη βοήθεια των διωκτικών αρχών, αναζητούν τους αόρατους εχθρούς που δημιουργούν το πρόβλημα.

Φανερό είναι πως τα ναρκωτικά δεν αποτελούν σήμερα πρόβλημα τοπικό, ζήτημα μιας κοινωνικής ομάδας ή πολυτέλεια των "κατεχόντων". Με την είσοδο στο παράνομο εμπόριο όλο και περισσοτέρων ειδών (διάφορα χάπια π.χ. έκσταση, βαρβιτουρικά, αμφεταμίνες, χασίς, ηρωίνη, κοκαΐνη κτλ, αλλά και νέα συνθετικά ναρκωτικά), καθώς και με την εισαγωγή αυτών σε διάφορους κοινωνικούς χώρους, έχει αυξηθεί κατακόρυφα ο αριθμός των χρηστών.

Αποτελεί παγκόσμιο ζήτημα, καθώς η παραγωγή, η διακίνηση και η χρήση τους αγγίζει όλη την υδρόγειο. Σ' ολόκληρο τον κόσμο, οι άνθρωποι ξοδεύουν περίπου 500 δις δολάρια το χρόνο για την αγορά απαγορευμένων ουσιών (με στοιχεία του 1994 που προφανώς έχουν αυξηθεί σήμερα).

Το ποσό αυτό είναι μεγαλύτερο από το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν των εφτά πλουσιοτέρων χωρών του κόσμου, και αν ήταν δυνατόν, θα μπορούσε να εξαλείψει την πείνα, την αθλιότητα και την ανέχεια σε όλο τον πλανήτη σε ελάχιστο χρόνο, ενώ αν οι μεγάλοι λαθρέμποροι κοκαΐνης στις ΗΠΑ ίδρυαν μια εταιρεία, αυτή θα κατελάμβανε την τρίτη θέση ανάμεσα στις μεγαλύτερες επιχειρήσεις στον κόσμο. Επίσης, η παγκόσμια βιομηχανία των απαγορευμένων ουσιών υπολογίζεται ότι απασχολεί από 1 έως 2 εκατομμύρια άτομα (καλλιεργητές, παρασκευαστές, εξαγωγείς, εισαγωγείς, μεγαλοδιαθέτες, μικροδιακινητές και απασχολούμενους με το ξέπλυμα του ναρκω-χρήματος).

Απ' την παραγωγή αυτή συντηρούνται οι μικροκαλλιεργητές, ενώ παράλληλα, ενισχύονται οικονομικές, πολιτικές και στρατιωτικές ελίτ, καθεστώτα και πραξικοπήματα, που με την οικονομική και στρατιωτική βοήθεια που δέχονται στα πλαίσια αντιμετώπισης του προβλήματος, εξυπηρετούν τις εσωτερικές πολιτικές της άρχουσας τάξης (σε κάθε περίπτωση με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε χώρας και της κάθε περιόδου). Πάντοτε βέβαια, στα πλαίσια της εξωτερικής πολιτικής και βλέψεων των κυρίαρχων κρατών, κύριος εκφραστής των οποίων είναι οι ΗΠΑ οι οποίες κατά τις δεκαετίες '70 και '80 εξαπέλυσαν αρκετές σταυροφορίες στο όνομα της καταπολέμησης του προβλήματος των ναρκωτικών (οι αναλογίες με τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας σήμερα είναι ορατές). Τα αποτελέσματα "παραδόξως" πεισματικά οδηγούσαν πάντοτε σε αύξηση των αριθμών. Αρκετά ενδεικτικό είναι το παράδειγμα του Αφγανιστάν σήμερα, στο οποίο μετά τον πρόσφατο πόλεμο και τον πιο άμεσο έλεγχο από τις αμερικανικές δυνάμεις, η παραγωγή του οπίου έχει αυξηθεί σε μεγάλο ποσοστό.

Ξέπλυμα ναρκω-χρήματος

Όσον αφορά στη διακίνηση των ναρκωτικών, θα μπορούσε να πει κάποιος χαριτολογώντας πως αν ήταν να μεταφέρονται όλοι αυτοί οι τόνοι ναρκωτικών με ψαροκάικα τα ψάρια θα ήταν πολύ χαρούμενα μιας και δε θα υπήρχαν καΐκια γι' αυτά. Για να γίνει σαφές το παράδειγμα, αν και περιέχει απτά μαθηματικά, είναι πως η διακίνηση των ναρκωτικών είναι μια διαδικασία που αποτελεί και απαιτεί μια από τις μεγαλύτερες σε έκταση και μέγεθος επιχειρήσεις.

Αποτελούνται συχνά από μεγάλες εταιρείες, βιτρίνες, οι οποίες ελέγχονται και καθοδηγούνται και από μυστικές υπηρεσίες κρατών, όπως είχαν αποκαλυφθεί σε ελάχιστες περιπτώσεις. Γιατί αυτό το "βρώμικο" και "παράνομο" χρήμα πρέπει να υποστεί και το κατάλληλο "ξέπλυμα" μετά, ώστε να διαγραφούν τα "βρώμικα αποτυπώματά" του, για να εμφανίζεται στο οικονομικό και τραπεζικό κύκλωμα ως απολύτως νόμιμο προϊόν οικονομικής ή εμπορικής συναλλαγής. Και πώς γίνεται αυτό; Σύμφωνα με έρευνες, έχει αποδειχτεί ότι πολλές τράπεζες στον κόσμο (ΗΠΑ, Ελβετία, Λουξεμβούργο, Λιχνενστάιν, Μονακό, Βατικανό, Γιβραλτάρ, Χονγκ-Κονγκ, Ταϊβάν και αλλού) έχουν αναλάβει αυτόν το ρόλο του "ξεπλύματος" ναρκω-χρημάτων. Εκτός από τις τράπεζες αυτές, το ρόλο αυτό παίζουν συχνά ο κρατικός μηχανισμός και το οργανωμένο έγκλημα, πάντα σε αγαστή συνεργασία μεταξύ τους. Το κεφάλαιο, βέβαια, εφευρίσκει συνεχώς καινούργιους τρόπους για να κρύβει τα τεράστια κέρδη του από το εμπόριο ναρκωτικών: η αγορά έργων τέχνης, οι μεταπωλήσεις αντικειμένων, η αγορά πρώτων υλών, τα ψεύτικα κέρδη στα καζίνο και η μεταφορά χρημάτων σε συνεργαζόμενες επιχειρήσεις είναι μερικοί από αυτούς.

Πώς μπορεί να δικαιολογηθεί η μόνιμη αδυναμία του εντοπισμού και σύλληψης των μεγαλοδιακινητών παρά μόνο των μικροδιακινητών; Η συνήθης διαφθορά στις διωκτικές αρχές δεν είναι αρκετή από μόνη της για να αιτιολογήσει το πρόβλημα, ειδικά σήμερα που τόση μνεία κάνουν για την πρόοδο της τεχνολογίας, π.χ. για τους κατασκοπευτικούς δορυφόρους και όλη την τεχνολογία ελέγχου που διαθέτουν και χρησιμοποιούν νια τελείως άλλους σκοπούς.

Κατανοητό είναι πως στα πλαίσια της έκτασης του κειμένου δεν είναι δυνατή η πλήρης ανάπτυξη του ζητήματος, η αναφορά σε στοιχεία και σε ιδιαίτερες πλευρές του, που μας αφορούν έως και πιο άμεσα όπως π.χ. για τον κομβικό ρόλο που έχει η χώρα μας λόγω της γεωστρατηγικής της θέσης (όπως επικαλούνται) στην παγκόσμια διακίνηση.

Για να το προσεγγίσουμε όμως καλύτερα το ζήτημα, θα πρέπει να το εντάξουμε όπως και κάθε άλλο ζήτημα στο γενικότερο πλαίσιο της κίνησης και των αλλαγών των κοινωνιών. Αποφεύγοντας την ιστορική αναδρομή, το ζήτημα των ναρκωτικών ακολούθησε την πορεία του σύμφωνα με τις παγκόσμιες μεταβολές σε πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο μέσα στην πορεία του 20ου αιώνα. Αποτέλεσε εργαλείο για την περιστολή των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων και ελευθεριών. Χρησιμοποιήθηκε για την περιστολή κοινωνικών αγώνων και οτιδήποτε ανατρεπτικό είχε να επιδείξει η πολιτική έκφραση αυτών, στη μουσική και την τέχνη γενικότερα. Επιτέλεσε ως μοχλός παρέμβασης σε οποιαδήποτε γωνιά του πλανήτη και στο εσωτερικό χωρών κατά την απειλή του κομμουνιστικού κινδύνου, ενώ μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου λειτούργησε ως ένας από τους βασικούς άξονες της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Επιτέλεσε ποικίλους στόχους, ενώ μετά την 11η Σεπτέμβρη, η ρητορική για την αντιμετώπιση τους έχει περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό.

Βιβλιογραφία

"Πλανητική κυριαρχία και ναρκωτικά", Κλεάνθης Γρίβας