Στιγμές από την ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων

των Λεωνίδα Σαμαρά, Θανάση Τουφεξίδη και Πάνου Γεωργιάδη

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Εναυσμα» το 2004

Από τη στιγμή που η Ελλάδα ανέλαβε τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων, μαζί με τα ιδεολογήματα για την ανάπτυξη της χώρας, την αύξηση του διεθνούς της κύρους και την παγκόσμια προβολή της μέσα από ένα τέτοιο αθλητικό γεγονός, η αστική τάξη της χώρας μας έχει εξαπολύσει μια εκστρατεία ανεβάσματος του "εθνικού ηθικού" του ελληνικού λαού μέσα από την προβολή του αρχαίου ελληνικού και του ολυμπιακού "ιδεώδους". Ευγενής άμιλλα, συναγωνισμός και άλλες τέτοιες αξίες που πρέπει να επιδείξουμε ως λαός όπως οι ένδοξοι προγονοί μας, ιδιαίτερα τώρα που οι Ολυμπιακοί Αγώνες επιστρέφουν στον τόπο που γεννήθηκαν. Μια ιστορική αναδρομή μέσα από την αρχαία ελληνική γραμματεία και συγγραφείς, αλλά και γεγονότα από τους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες δείχνουν ότι τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά.

Οι αγώνες στην Αρχαία  Ελλάδα

Η νεολαία μέσω της εκπαίδευσης, μαθαίνει συνεχώς για τους αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες και για το τι γινόταν τότε. Μας μαθαίνουν για το κάλλος και την ευγένεια των αθλητών, τον συναγωνισμό τους για να κερδίσουν το κλαδί ελιάς και όχι χρήματα, την οικουμενικότητα των Ελλήνων και την εκεχειρία που επικρατούσε κατά τη διάρκεια των Αγώνων. Οι ίδιοι οι αρχαίοι συγγραφείς, όμως, έχουν άλλη γνώμη. Μπορεί κατά τη διάρκεια των Αγώνων να επικρατούσε εκεχειρία, αλλά για το ποια φυλή θα τους αναλάμβανε, με το αζημίωτο φυσικά, έχουν γίνει ιστορικές μάχες με πολλούς νεκρούς. Το 364 π.Χ. συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια των Αγώνων που αυτή τη φορά διοργάνωναν οι Αρκάδες, ο στρατός των Ηλείων εισέβαλλε στην Ολυμπία και άρχισε μάχη ανάμεσα στους δυο στρατούς μπροστά στα μάτια των θεατών που πριν από λίγο παρακολουθούσαν τα αθλήματα (Ξενοφώντας, Ελληνικά). Ο έλεγχος των Αγώνων σήμαινε πολλά για την κάθε φυλή: πολιτική και στρατιωτική υπεροχή αλλά και πολλά κέρδη από τη διοργάνωση τους.

Όσον αφορά στην ευγενή άμιλλα και το συναγωνισμό μεταξύ των αθλητών, μάλλον αυτοί που τα υποστηρίζουν θα έπρεπε να ανατρέξουν σε ένα λεξικό για να μάθουν τις έννοιες αυτών των λέξεων. Χρηματισμοί αθλητών για να πουλήσουν την νίκη τους, πολιτογραφήσεις και "ελληνοποιήσεις" (κάτι μας θυμίζει) αθλητών για να χρεωθεί η νίκη τους σε πόλεις που είχαν τον πολιτικό και στρατιωτικό συσχετισμό δε συνάδουν με τις παραπάνω εκφράσεις. Βέβαια και οι Ελλανοδίκες (οι κριτές των Αγώνων) δεν μπορούσαν να μείνουν αδιάφθοροι όταν είχαν υπό την κρίση τους μια διοργάνωση που βασίζεται στη διαφθορά και το κέρδος. Όπως γράφει ο Παυσανίας στο έργο του "Ελλάδος Περιήγησις" οι Ελλανοδίκες χάριζαν τη νίκη σε όποιον τους πλήρωνε καλύτερα, ακόμα και σε άτομα τα οποία δε συμμετείχαν στους αγώνες!

Ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο στην ιστορία των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων είναι η βίαιη φύση των αθλημάτων.

Κανονισμοί όχι μόνο δεν υπήρχαν, αλλά οι Ελλανοδίκες και το κοινό ενθάρρυναν πράξεις βίας, ακόμη και το θάνατο του αντιπάλου. Σε πολλά κείμενα αλλά και σε ζωγραφιές αγγείων παρουσιάζονται αθλητές που έσπαγαν τα άκρα ή τους σπόνδυλους των αντιπάλων τους, τους έβγαζαν τα μάτια με τα χέρια και τους στραγγάλιζαν. Ένα από τα σημαντικότερα αθλήματα αλλά παράλληλα και το πιο βίαιο ήταν το Παγκράτιο. Αποτελούσε βίαιη πάλη μέχρι θανάτου που μερικές φορές κρατούσε ολόκληρη μέρα αφού τα πρόσωπα και τα σώματα των αθλητών παραμορφώνονταν από τα συνεχή χτυπήματα. Επιτρέπονταν όλα τα χτυπήματα σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος. Το 200 π.Χ. εφαρμόστηκε και το Παγκράτιο νέων. Μικρά παιδιά που δεν είχαν ενηλικιωθεί πάλευαν μέχρι θανάτου σε ένα τόσο βάρβαρο άθλημα. Στο ίδιο έργο ο Παυσανίας αναφέρει ότι σε έναν αγώνα Παγκρατίου ο Δαμόξενος τρύπησε τα πλευρά του Κρεύγα και του τράβηξε τους πνεύμονες για να τον σκοτώσει και να τελειώσει ο αγώνας.

Ένα ερώτημα που δημιουργείται αυτόματα είναι γιατί τόση διαφθορά, πόλεμοι, χρηματισμοί και βία, εφόσον ο νικητής το μόνο που έπαιρνε ήταν ένα κλαδί ελιάς και τίποτα παραπάνω. Ε, όχι και τίποτα! Το κλαδί ελιάς σήμαινε για το νικητή σίτιση με δημόσια δαπάνη, φορολογική απαλλαγή εφ' όρου ζωής και μεγάλα πολιτικά και στρατιωτικά αξιώματα με τις ανάλογες, αστρονομικές για την εποχή, αμοιβές. Ακόμη και στη δουλοκτητική κοινωνία τότε, αλλά πολύ περισσότερο στην καπιταλιστική σήμερα, οι Ολυμπιακοί Αγώνες είχαν και έχουν το κέρδος μέσα στους κύριους σκοπούς τους. Η εκμεταλλευτική και βάρβαρη φύση τους φανερώνεται και στην αναβίωση τους από το 1896 και μετά.

Οι σύγχρονοι αγώνες

Όση απόσταση χωρίζει την εικόνα που προβάλλεται για τους αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες από τα μέσα μαζικής προπαγάνδας ή το σχολείο από την πραγματική, άλλη τόση χωρίζει τον πραγματικό χαρακτήρα των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων από την εικόνα που θέλουν να μας προβάλλουν.

Οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες από την αναβίωσή τους το 1896 μέχρι σήμερα αποτελούν μια γιγαντιαία επιχείρηση. Μια επιχείρηση με πολλούς στόχους. Στόχους που μπορεί να ξεκινούν από τον πραγματικό ιερό σκοπό του καπιταλισμού (οικονομικό κέρδος), να συνεχίζουν σε πάταξη λαϊκών κινημάτων (Μεξικό '68) ή και να φτάνουν σε επίδειξη δύναμης ναζιστικών κρατών (Βερολίνο '36) υπό τις οδηγίες και τις ευχές πάντα των Αθανάτων (στο πλαίσιο φυσικά του ολυμπιακού ιδεώδους).

Πολύτιμα συμπεράσματα βγαίνουν από την εξέταση των προηγούμενων Ολυμπιακών Αγώνων. Για λόγους οικονομίας χώρου ας δούμε μερικές μόνο από τις Ολυμπιάδες:

1896-Αθήνα

Όσοι πιστεύουν ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι κάτι πέρα από την πολιτική, ας γνωρίζουν ότι αυτή εισήχθη από την ίδρυσή τους. Η θέση του εμπνευστή-ιδρυτή τους και γνωστού για τις φασιστικές του αντιλήψεις, του γάλλου Πιερ ντε Κουμπερτέν ήταν ότι οι μοντέρνοι Ολυμπιακοί Αγώνες θα διέδιδαν ένα πολιτικό μήνυμα ("διεθνούς συνεργασίας και ειρήνης" το ονόμασε), οργανώνοντας έναν αθλητικό διαγωνισμό στη βάση εθνικών ομάδων, δημιουργώντας μια διοικητική δομή βασισμένη στους διεθνής και τοπικούς αθλητικούς οργανισμούς και στην κατεύθυνση ότι οι αγώνες θα δινόντουσαν σε διάφορες χώρες μέσω διαγωνισμού. Στην πραγματικότητα η επιδίωξη ήταν οι προβολή της ανωτερότητας κάποιων λαών, η στρατιωτικοποίηση της νεολαίας και μέσα στα πλαίσια αυτά η εξυπηρέτηση του καπιταλιστικού-ιμπεριαλιστικού κόσμου στο σύνολό του.

Ως πρώτη διοργανώτρια χώρα προτάθηκε η Ελλάδα για να δοθεί στην αναβίωσή τους κάτι από την αρχαία "αίγλη" τους. Βέβαια η Ελλάδα εκείνη την περίοδο βρισκόταν σε άθλια οικονομική κατάσταση και για να αντεπεξέλθει στο τεράστιο για την εποχή κόστος των 3.000.000 δρχ κατέφυγε στον γνωστό της τρόπο: Δανεισμός από τράπεζες του εξωτερικού με δυσβάσταχτους όρους αποπληρωμής, αναζήτηση προσφορών από ομογενείς της Αιγύπτου και του Λονδίνου και φυσικά επιβολή υψηλής φορολογίας στο λαό που σηκώνει στις πλάτες του ουσιαστικά όλο το κόστος διεξαγωγής των Αγώνων. Χαρακτηριστικό των αγώνων ήταν η μικρή ανταπόκριση άλλων χωρών πέραν της Ελλάδας στους Αγώνες (230 από τους 311 ήταν Έλληνες). Άλλωστε, ο Κουμπερτέν έδωσε ένα τυπικό χαρακτήρα "εγκαινίων" στους αγώνες της Αθήνας, προσδοκώντας ουσιαστικά στους επόμενους που θα γίνονταν στο Παρίσι.

1900-Παρισι

Δεν είναι τυχαία η ιστορική στιγμή που γεννιέται η ιδέα των Ολυμπιακών Αγώνων και μάλιστα στην Ευρώπη. Αυτή συμπίπτει με την εμφάνιση του ιμπεριαλισμού και σε μια εποχή που η Ευρώπη, μέσω της αποικιοκρατίας, έχει έρθει σε επαφή με ολόκληρο τον πλανήτη και θέλει να επιδείξει την υπεροχή της και την κυριαρχία της. Ειδικότερα ο γαλλικός ιμπεριαλισμός συναντά δυσκολίες απέναντι στον πανίσχυρο αγγλικό και προσπαθεί να κυριαρχήσει στο πεδίο του πολιτισμού, θεωρώντας τον βασικό στοιχείο της επέκτασής του. Ο Κουμπερτέν, αριστοκράτης ο ίδιος και με σοβινιστικές απόψεις, ήταν δεμένος με τα συμφέροντα του γαλλικού κεφαλαίου. Διακατεχόμενος από τους αποικιοκρατικούς προσανατολισμούς της Γαλλίας, απαγόρευε τη συμμετοχή έγχρωμων αθλητών, ισχυριζόμενος ότι οι Αγώνες αφορούν αποκλειστικά τη λευκή φυλή. Οι Αγώνες στο Παρίσι όμως, είχαν και έναν μεγάλο "εσωτερικό" ρόλο να επιτελέσουν: απέβλεπαν στην ενσωμάτωση της νεολαίας στα ιδανικά του γαλλικού επεκτατισμού που θα συνοδεύονταν και από την αθλητική πρωτιά στα αγωνίσματα. Αναβιώνουν, έτσι, τα αρχαία αγωνίσματα που διεξάγονται στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Έκθεσης που πραγματοποιείται την ίδια περίοδο στη Γαλλία.

1920-Αμβέρσα

Μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ευρώπη βρίσκεται σε κατάσταση ανοικοδόμησης και κανείς δεν έχει απαιτήσεις από τη διοργάνωση των Αγώνων που γίνονται στη σκιά των γεγονότων. Η ΔΟΕ απαντά στο ερώτημα για τη συμμετοχή των ηττημένων του πολέμου (Γερμανία, Αυστρία, Ουγγαρία, Βουλγαρία και Τουρκία) δηλώνοντας πως καμιά χώρα δεν πρέπει να αποκλειστεί. Παρά το γεγονός, όμως, ότι δεν είχε απαγορευτεί η συμμετοχή τους, δεν τους έγινε και πρόσκληση οπότε και δεν παραβρέθηκαν. Η νεοσύστατη Σοβιετική Ένωση αποφάσισε να μη συμμετάσχει στους Αγώνες, κάτι που έκανε μέχρι το 1954.

1968-Μεξικό Σίτι

Η πιο άγρια καταστολή κοινωνικού κινήματος με αφορμή και ιδεολογικό πρόσχημα τους Ολυμπιακούς Αγώνες έγινε αδιαμφισβήτητα το 1968 στο Μεξικό. Χαρακτηριστική για το πώς μια εθνική αστική τάξη όταν βάζει έναν "εθνικό στόχο" είναι αποφασισμένη να τον υπερασπιστεί. Υπερασπιζόμενη τα δικά της συμφέροντα και δείχνοντας στους εκάστοτε προστάτες της (βλέπε ΝΑΤΟ) την αφοσίωσή της είναι διατεθειμένη να τον εκπληρώσει πατώντας κυριολεκτικά πάνω σε πτώματα.

"Προειδοποίηση δεν υπήρξε, πέρα από τα δυσοίωνα τόξα που διέγραψαν ψηλά στον ουρανό κάτι πράσινες φωτοβολίδες. Ένας φοιτητής κάλεσε από το μικρόφωνο τους 6000 ακροατές του "να πάνε σπίτι μετά το τέλος της συγκέντρωσης, για να αποφευχθεί μια άσκοπη αιματοχυσία". Ξαφνικά, από μια γωνιά της πλατείας ξεπρόβαλλαν οι στρατιώτες. Σχημάτισαν ένα κορδόνι γύρω από το πλήθος κι ύστερα άρχισαν να προελαύνουν, πυροβολώντας και λογχίζοντας καθώς προχωρούσαν. (...) Για δέκα λεπτά, μαζικοί πυροβολισμοί αντηχούσαν στην πλατεία, ενώ σποραδικά πυρά συνεχίστηκαν για μίαν ακόμη ώρα. Συνολικά, τουλάχιστον 33 πολίτες κι ένας στρατιώτης σκοτώθηκαν, τουλάχιστον 500 τραυματίστηκαν και 1650 άτομα συνελήφθησαν".

Ήταν 2 Οκτωβρίου, στην πλατεία Τλατελόλκο της Πόλης του Μεξικού. Τα γεγονότα εξελίχθηκαν ακριβώς όπως τα περιγράφει το παραπάνω απόσπασμα (περιοδικό Time 12.10.1968), με τη διαφορά πως οι νεκροί ξεπέρασαν τους 400. Το δημοκρατικό φοιτητικό κίνημα που απειλούσε με τις κινητοποιήσεις του να χαλάσει το σόου, πνίγηκε στο ίδιο του το αίμα. Οι Αγώνες μπόρεσαν έτσι να διεξαχθούν σε (σχεδόν) πλήρη τάξη και ηρεμία, χωρίς το αίμα των θυμάτων να προκαλέσει το παραμικρό μποϊκοτάζ ή, έστω, κάποιες διαμαρτυρίες από τις συμμετέχουσες χώρες. Πώς θα ήταν δυνατό, άλλωστε, κάτι τέτοιο, τη στιγμή που οι δήμιοι ακολουθούσαν απλώς τις οδηγίες της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, για μια έγκαιρη και αποφασιστική επίλυση του "προβλήματος ασφάλειας" της χώρας τους;

Μια βδομάδα αργότερα, ο ίδιος ο πρόεδρος της ΔΟΕ Έιβερι Μπράντεϊτζ απευθύνει από το Σικάγο τελεσίγραφο στην κυβέρνηση Ντίας Ορτάς, απαιτώντας τη διαβεβαίωση "ότι η κατάσταση στην Πόλη του Μεξικού βρίσκεται υπό έλεγχο και ότι οι 19οι Ολυμπιακοί Αγώνες θα πραγματοποιηθούν όπως έχουν προγραμματιστεί" (εφημερίδα Ν.Υ. Times 25.9.1968). Οι εγγυήσεις θα του δοθούν και με το παραπάνω. (Τα αποσπάσματα είναι από την Ελευθεροτυπία φ. 3.5.1998)

Τα γεγονότα αυτά ήταν μια στιγμή της πάλης του αριστερού κινήματος με τη φασιστική κυβέρνηση του Μεξικού, μιας πάλης που είχε συγκλονίσει την τότε εποχή, μια χρονιά που ενέπνευσε το κίνημα και την νεολαία παγκόσμια. Οι επιρροές της Μεγάλης Προλεταριακής Πολιτιστικής Επανάστασης και του Μάη, μα κυρίως η όξυνση των ταξικών αντιθέσεων και της κρατικής καταστολής οδήγησαν τη σπουδάζουσα νεολαία, κυρίως, αλλά και άλλα κομμάτια του λαού στην εξέγερση η οποία πνίγηκε βάναυσα στο αίμα.

Αλίμονο, όμως, τα γεγονότα αυτά όχι μόνο δεν "αγανάκτησαν" τη ΔΟΕ της... ολυμπιακής εκεχειρίας και του ολυμπιακού ιδεώδους. Την επόμενη της σφαγής στην Τλατελόλκο, η ΔΟΕ εξέφρασε την ικανοποίηση της: "Λάβαμε διαβεβαιώσεις ότι τίποτα δεν θα θέσεi εμπόδια στην άφιξη της ολυμπιακής φλόγας ούτε στην ομαλή διεξαγωγή των αθλημάτων".

Τέλος, δυο μαύροι αμερικανοί αθλητές, οι Τόμι Σμιθ και Τζον Κάρλος, κατά την απονομή των μεταλλίων τους, περιγελούσαν τον εθνικό τους ύμνο, δε στέκονταν προσοχή και στο τέλος, ύψωσαν τη γροθιά τους, χαρακτηριστικό της αντιρατσιστικής, αντιιμπεριαλιστικής οργάνωσης "Μαύροι Πάνθηρες" που δρούσε στις ΗΠΑ. Η Ολυμπιακή επιτροπή τους απέκλεισε από οποιαδήποτε άλλη διοργάνωση, τους πέταξε έξω από το ολυμπιακό χωριό και τους έδωσε διορία κάποιες μέρες για να εγκαταλείψουν τη χώρα. Η δίωξή τους συνεχίστηκε και μετά την επιστροφή τους στις ΗΠΑ. Η πράξη των δύο μαύρων αθλητών, όσο κι αν έχει καταβληθεί προσπάθεια να "αποπολιτικοποιηθεί", παραμένει πεισματικά ένα παραδειγματικά όμορφο σύμβολο.

Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες 2002-Σολτ Λέικ Σίτι

Πολύς ο λόγος που έχει γίνει για τη συμβολή των Αγώνων στην ανάπτυξη της εθνικής μας οικονομίας μέσω των μεγάλων έργων. Κάτι αντίστοιχο έγινε και τότε. Μια διαφημιστική μηχανή (made in USA) βάλθηκε να πείσει και τους πιο δύσπιστους. Τι έγινε μετά τους Αγώνες; Μόλις σε ένα μήνα η ανεργία ανέβηκε κατά 0,4 % ξεπερνώντας τον εθνικό μέσο όρο φτάνοντας το 5,9%, το υψηλότερο ποσοστό από το 1987. Αν προσθέσουμε σε αυτό ότι οι δημόσιες υπηρεσίες κάλυψαν ένα ποσοστό τού πλεονάζοντος δυναμικού (κύρια από τον κατασκευαστικό τομέα) αυξάνοντας τις προσλήψεις και κάνουμε την αντιστοιχία με την Ελλάδα (και την τάση απολύσεων που επικρατεί εδώ) οι προβλέψεις δεν μπορεί να είναι ευοίωνες.

Επίσης, για τη χειμερινή Ολυμπιάδα του 2002 έγινε περικοπή $31.000.000 στον τομέα της εκπαίδευσης για να καλυφθούν έξοδα. Η περικοπή αυτή οδήγησε στην κατάργηση εκατοντάδων θέσεων διδακτικού προσωπικού στον εκπαιδευτικό τομέα.

Φεύγουμε από τη Γιούτα με μια τελευταία παρατήρηση. Οι Αγώνες μάλλον δεν ευνόησαν την περιοχή, πάντως σίγουρα κάποιοι αγάπησαν το... ολυμπιακό ιδεώδες. Μέσω ενός "τυπικού σκανδάλου ολυμπιακού λαδώματος σε μικρότερη κλίμακα" κάποιες εταιρίες διανέμοντας δωρεάν εισιτήρια διεύρυναν και βελτίωσαν τις δημόσιες σχέσεις τους.

1936-Βερολίνο

Η αναφορά στο Βερολίνο δεν είναι- "το ομολογούμε"-τυχαία όπως δεν είναι τυχαίο ότι αφέθηκε τελευταία. Όσο κι αν κάποιοι το "ξεχνούν", αποτέλεσε το πραγματικό πρότυπο των μοντέρνων Αγώνων. Κι όσο κι αν κάποιοι δεν το αποδέχονται, έχουν πολλά κοινά με αυτούς της Αθήνας.

Εμπνευστής της ολυμπιακής φλόγας δεν είναι άλλος από τον Γκέμπελς, η μαζική προβολή δήθεν φιλειρηνικών συνθημάτων και των "υψηλών" ολυμπιακών "ιδανικών" μέσω του αθλητισμού είναι κατεξοχήν έργο της ναζιστικής προπαγάνδας. Τόσο η αστυνομοκρατία και η μαζική και οργανωμένη παρακολούθηση, όσο και το κράτημα της όλης διαδικασίας στο παρασκήνιο "ντεμπουτάρισαν" στο Βερολίνο.

Πογκρόμ συλλήψεων και συνοπτικών, πολύ σκληρών καταδικαστικών αποφάσεων πραγματοποιήθηκαν σε μικροεγκληματικά στοιχεία, σε άπορους και επαίτες. Όλη η "πλέμπα" κρύφτηκε προσωρινά, η βιτρίνα καθάρισε. Ιδιαίτερη προσοχή αφιερώθηκε στην πορνεία με αύξηση κρυφών ελέγχων υγιεινής και καθορισμό των περιοχών "δράσης". Τα πρώτα στρατόπεδα συγκέντρωσης είχαν πια στηθεί.

800 με 900 εργαζόμενοι, πιθανοί ύποπτοι για παρακίνηση σε απεργία συλλαμβάνονται προκλητικά. 40.000 ένστολοι αναλαμβάνουν το καθήκον της αστυνόμευσης. (Στην Αθήνα ο αρχικός σχεδιασμός των 45.000 ήδη ξεπεράστηκε κατά πολύ). Το '36 υπήρξε το πρώτο σύγχρονο ολυμπιακό χωριό που χτίστηκε με στρατιωτικά πρότυπα.

Στα προαναφερθέντα μπορεί κανείς να παρατηρήσει διάφορες ομοιότητες και αντιστοιχίες με το σήμερα. Η ουσιαστική, όμως, πολιτική ομοιότητα είναι πως τόσο η περίοδος του '36 όσο και αυτή του σήμερα είναι μια περίοδος έντασης και ανταγωνιστικότητας μεταξύ ιμπεριαλιστικών δυνάμεων που τότε οδήγησε και στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Γερμανία τότε έκανε επίδειξη δύναμης κρύβοντας παράλληλα το πραγματικό της πρόσωπο πίσω από τον ειρηνικό αθλητικό μανδύα. Το ίδιο προσπαθούν να κάνουν σήμερα και οι ΗΠΑ. Η διαφορά είναι ότι το κάνουν στο έδαφός μας. Προσπαθούν να αλυσοδέσουν τον ελληνικό λαό, να σφίξουν περισσότερο τα δεσμά της εξάρτησης, στίβοντάς τον οικονομικά και πολιτικά.

Ας πούμε ΟΧΙ.