8η Μάρτη. Παγκόσμια Μέρα της Γυναίκας

του Ηλία Σαρπεκίδη

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Έναυσμα», τεύχος 33, Μάης 2010

«Όποιος σκαμπάζει λίγο από ιστορία, ξέρει καλά πως οι μεγάλες κοινωνικές μεταβολές είναι αδύνατες χωρίς το γυναικείο προζύμι. Η κοινωνική πρόοδος μπορεί να προσδιοριστεί με ακρίβεια, σύμφωνα με την κοινωνική θέση του ωραίου φύλου». Καρλ Μαρξ

Ο κόσμος γιορτάζει και θυμάται ότι στις 8 Μάρτη 1857 οι ράφτρες και υφάντρες της Ν. Υόρκης βγήκαν δυναμικά στους δρόμους να διεκδικήσουν ανθρώπινους όρους εργασίας και καλύτερο μεροκάματο, βροντοφωνάζοντας το πρώτο οργανωμένο όχι στον αυταρχισμό και την εκμετάλλευση. Ο ξεσηκωμός αυτός στάθηκε ορόσημο και αφετηρία αγώνων των γυναικών όλου του κόσμου για ισοτιμία, συμμετοχή στην παραγωγή, κοινωνική καταξίωση, για το δικαίωμα να έχουν λόγο στις αποφάσεις που επηρεάζουν τη ζωή και το μέλλον τους, για τη Δημοκρατία, την Ελευθερία, την Ειρήνη. Η απεργία και οι μεγάλες μαχητικές διαδηλώσεις αντιμετωπίστηκαν με την αστυνομία και τα όπλα και βάφτηκαν με το αίμα των εργατριών. Η Β' Διεθνής Συνδιάσκεψη των Σοσιαλιστριών Γυναικών, που συνήλθε στην Κοπεγχάγη το 1910, καθιέρωσε, μετά από πρόταση της Κλάρα Τσέτκιν, τη μέρα της 8ης Μάρτη σαν Διεθνή Μέρα της Γυναίκας. Από τότε η 8η Μάρτη είναι η επέτειος-σύμβολο των αγώνων των γυναικών όλου του κόσμου.

Η βιομηχανική επανάσταση, που στηρίχτηκε σε μεγάλο μέρος στις γυναίκες (και τα παιδιά), ως φθηνότερο εργατικό δυναμικό, έφερε μαζί της το συνδικαλισμό και τις απεργίες. Έτσι, η γυναίκα αρχίζει να συνειδητοποιεί τη διττή φύση της ανισοτιμίας της: την ταξική (γυναίκα - εργασία, μισθός, εργοδοσία) και τη φυλετική (γυναίκα-άνδρας).

Για να αποκτήσει την ισότιμη θέση που της ανήκει στην κοινωνία πρέπει να λύσει και τα δύο αυτά δεσμά της. Όποιος παραβλέπει τη μια πλευρά ακολουθεί λαθεμένες πρακτικές για τη λύση του γυναικείου ζητήματος. Έτσι εξηγείται και η αναποτελεσματικότητα του νεοφεμινιστικού κινήματος τις προηγούμενες δεκαετίες, που ανέδειξε μονάχα τη φυλετική πλευρά του θέματος. Από την άλλη, αν σταθούμε μόνο στην ταξική φύση της γυναικείας εκμετάλλευσης και αγνοήσουμε τις φυλετικές διακρίσεις που έχουν να κάνουν με την ανθρώπινη συνείδηση, με αντιλήψεις βαθιά ριζωμένες σε πολιτισμούς και θρησκείες, και που στηρίζουν τη φιλοσοφία τους σε πατριαρχικές δομές της κοινωνίας, είναι σαν να αμφισβητούμε την αναγκαιότητα ύπαρξης του γυναικείου κινήματος.

Η οργανωμένη πάλη των γυναικών έχει καταγράψει σπουδαίες κατακτήσεις στους τομείς της μόρφωσης, της εργασίας, της πολιτικής ζωής κ.ά. που θεωρούνται αυτονόητες, όμως μόνο τέτοιες δεν είναι. Η σημερινή γυναίκα κινείται, ζει και ωριμάζει σε ένα κλίμα πλαστής ισοτιμίας σε όλα τα επίπεδα της ζωής της. Και δυστυχώς αν δεν κατανοήσει το πραγματικό περιεχόμενο της ισοτιμίας της, θα είναι έρμαιο ιδεολογημάτων, προτύπων και παραφιλολογιών, με σκοπό να διαιωνίζουν την υπόσταση της ως ευέλικτο και φτηνό εργατικό δυναμικό, σεξουαλικό αντικείμενο, τεκνοποιητική μηχανή, με χειραγωγημένη συνείδηση και μειωμένες αντιστάσεις, ώστε να την κρατούν μακριά από αγώνες και διεκδικήσεις. Έτσι οι γυναίκες, ανάλογα με τις ανάγκες του κεφαλαίου, θα είναι οι πρώτες που θα πέφτουν στην ανεργία, στη μερική απασχόληση, τη μερική αμοιβή, τη μερική... ζωή. Κατ' αυτό τον τρόπο το σύστημα κρατάει σε «δεύτερη μοίρα» τη γυναίκα για να καρπώνεται μεγαλύτερο κέρδος από την εργατική της δύναμη, αλλά και για να την χειραγωγεί ευκολότερα.

Η γυναίκα σήμερα θα πρέπει να γνωρίζει, και σε ένα βαθμό το κάνει, πως οι μαζικές, παρατεταμένες και ανυποχώρητες διεκδικήσεις και η μαζική συγκρότηση αντιστάσεων είναι ο πρωταρχικός (και ίσως ο μόνος) παράγοντας, το οξυγόνο, για το προχώρημα της ισοτιμίας της. Άλλωστε, τι απομένει για την κάθε γυναίκα (εργαζόμενη και άνεργη) από το να αντισταθεί σθεναρά στην πολιτική του εξανδραποδισμού κάθε τομέα της ζωής της (εργασία, παιδεία κ.λπ.); Και αυτό γίνεται στο βαθμό που κάθε γυναίκα έχει κατανοήσει και θα κατανοεί ότι:

Είναι δικαίωμα ζωής η μόνιμη και σταθερή δουλειά.

Είναι δικαίωμα ζωής τα πλήρη εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα.

Είναι δικαίωμα ζωής η διευθέτηση του ελεύθερου χρόνου της γυναίκας κατά το δοκούν στην οικογενειακή, πολιτιστική, κοινωνική και πολιτική της ζωή και δραστηριότητα.

Είναι δικαίωμα ζωής να κτίζει τις διαπροσωπικές της σχέσεις, τον έρωτα, πάνω στην αλληλοεκτίμηση, πάνω στον αλληλοσεβασμό την αμοιβαία κατανόηση χωρίς το άγχος να αρέσει μόνο σαν σεξουαλικό αντικείμενο.

Είναι δικαίωμα ζωής να γεννά, να μορφώνει και να ανατρέφει σε έναν κόσμο διαφορετικό από αυτόν, έναν κόσμο για τον οποίο η ίδια ως κομμάτι ολόκληρου του λαού θα μάχεται.