ΑΙΩΝΕΣ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΚΑΙ ΨΕΜΑΤΑ

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Έναυσμα» το 1998

Πρόσφυγας...Μετανάστης...Δύο λέξεις που παραπέμπουν σε καταστάσεις εξαθλίωσης και μιζέριας, εκατομμυρίων ανθρώπων αυτού του πλανήτη που πορεύονται σ' ένα ταξίδι, συχνά χωρίς επιστροφή, αναζητώντας τις δικές τους Ιθάκες. Μόνο που αυτοί δεν εύχονται, σαν τον ποιητή, "να 'ναι μακρύς ο δρόμος" γιατί αυτή η Ιθάκη δεν τους "έδωσε το ωραίο ταξίδι" και "πτωχική" τη βρήκαν...

Το ταξίδι, λοιπόν, αρχίζει από πολύ παλιά (16ο αιώνα) με τις "αναγκαστικές μετακινήσεις ατόμων που αποτελούσαν εργατική δύναμη" (1) ή αν δεν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε τις τόσο κομψές... διατυπώσεις των "λογίων", με το γνωστό σε όλους δουλεμπόριο. Μ' αυτόν τον τρόπο μεταφέρθηκαν από την Αφρική στη Βόρεια και Νότια Αμερική μερικά εκατομμύρια μαύροι (μερικοί τους υπολογίζουν σε 60). Ακόμα και η πρόσφατη ιστορία έχει να επιδείξει ανάλογα φαινόμενα, όταν οι γερμανοί κατακτητές μετέφεραν για τις ανάγκες του Γ’ Ράιχ εκατομμύρια εργάτες από τις κατεχόμενες χώρες.

"...Η Αφρική", λοιπόν, "έδινε τη φτηνή εργατική δύναμη, τους δούλους , η Αμερική -χάρη στη δουλειά των δούλων- τις φτηνές πρώτες ύλες και τα φτηνά αγροτικά προϊόντα και η Ευρώπη τα προϊόντα της μεταποίησης" (2).

"...Τουλάχιστο στην αρχή (δηλ. για τρεις και πάνω αιώνες)" ανάμεσα στο 16ο και 18ο αιώνα, "κύριο στήριγμα της ανάπτυξης του ευρωπαϊκού αποικιοκρατικού αστισμού είχε γίνει η πιο άγρια και βάρβαρη μορφή καταπίεσης και εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης, η δουλεία» (2)

Ο Άνταμ Σμιθ έλεγε χαρακτηριστικά ότι η ανακάλυψη της Αμερικής είχε "ανυψώσει το κερδοσκοπικό σύστημα σ' ένα βαθμό μεγαλείου και δόξας όπου δεν είχε φτάσει ποτέ προηγουμένως"!!!

Κάπως έτσι, με την πάροδο του χρόνου, η κατάκτηση του Νέου Κόσμου αποτέλεσε την αφετηρία για την εγκατάσταση στο έδαφός του πολλών πληθυσμών. Ο 19ος αιώνας, μάλιστα, υπήρξε ο αιώνας των μεγάλων μεταναστεύσεων προς τις Νέες Χώρες, αφού στο διάστημα αυτό μετανάστευσαν στην Αμερική γύρω στα 60 εκατομμύρια Ευρωπαίοι (στην πλειοψηφία τους Βρετανοί και κατά δεύτερο λόγο Ιταλοί και λίγοι Γάλλοι).

Παρόλο που αυτήν τη φορά δεν ήταν οι μαύροι δούλοι που στοιβάζονταν στα καράβια για να αποτελέσουν τις "ζωντανές μηχανές" και τα θεμέλια ενός αναπτυσσόμενου κόσμου, σε καμιά περίπτωση δεν μπορούν να θεωρηθούν αυτά τα μεταναστευτικά ρεύματα αυθόρμητα ή ακόμα μη ελεγχόμενα. Αντίθετα, στο βαθμό που απέφεραν κέρδη και συνέβαλαν στην οικονομική ανάπτυξη του, υπό διαμόρφωση ακόμα, κεφαλαιοκρατικού συστήματος, υποκινήθηκαν και ευνοήθηκαν με κάθε τρόπο από τις, υπό διαμόρφωση επίσης, αστικές τάξεις.

"Δε θα 'ταν δυνατή η ραγδαία ανέλιξη της αγγλικής βιομηχανίας αν η Αγγλία δεν είχε στη διάθεση της μια εφεδρεία, τον πολυάριθμο και εξαθλιωμένο πληθυσμό της Ιρλανδίας ... Θεωρείται ότι ένα εκατομμύριο Ιρλανδοί εργάτες, στριμωγμένοι συνήθως όπως τα κτήνη στη γέφυρα του πλοίου, εγκαθίστανται παντού. Οι χειρότερες κατοικίες είναι αρκετά καλές γι' αυτούς... οι χειρότερες συνοικίες όλων των μεγάλων πόλεων κατοικούνται από Ιρλανδούς" (3).

Από την άλλη μεριά "... το κεφάλαιο κατακύρωνε τον "ελεύθερο εργάτη" σαν ιδιοκτησία του με τη βοήθεια αναγκαστικών διατάξεων, όταν το θεωρούσε απαραίτητο. Π.χ. το 1815 στην Αγγλία είχε απαγορευτεί η μετανάστευση των μηχανοποιών. Κατά τη διάρκεια του αμερικάνικου εμφύλιου πολέμου, όταν η αγγλική βαμβακοβιομηχανία βρισκόταν σε εξουθενωτική κρίση, οι εργάτες ζητούσαν εθνική βοήθεια για να διευκολυνθούν στη μετανάστευση. Οι λόρδοι βαμβακοβιομήχανοι πρότειναν τότε να χορηγηθεί στους εργάτες ένα μικρό "επίδομα" ώστε να μην πεθάνουν, να μην τους διευκολύνουν όμως, με κανέναν τρόπο στη μετανάστευση. Χαρακτήρισαν, χωρίς περιστροφές και διπλωματικές διατυπώσεις, τους εργάτες σα γαλακτοφόρες αγελάδες που θα ξαναχρειαστούν αργότερα... Το κοινοβούλιο των καπιταλιστών δεν λησμόνησε το ρόλο του και ενέκρινε τις επιθυμίες των βαμβακοευγενών" (4). Σε παρόμοια περίπτωση, το 18ο αιώνα, απαγόρευσαν στους κυνηγημένους και εκδιωγμένους από τη γη τους αγρότες, να μεταναστεύσουν σε ξένες χώρες "για να τους αλυσοδέσουν στη βιομηχανία".

Ενδεικτικό, επίσης, του τρόπου με τον οποίο οι κυβερνήσεις "χειρίζονταν" κατά πως ήθελαν την υπόθεση της μετανάστευσης είναι και το γεγονός ότι "... στα 1876, η Αγγλία ψήφισε έναν ειδικό νόμο που με βάση αυτόν οι κατάδικοι της υποχρεώνονταν να εξοριστούν στην Αυστραλία. Η εξορία θα ήταν ισόβια. Η μοναδική ευκαιρία που τους δινόταν ήταν να γίνουν άποικοι Αυστραλοί... Μετά το 1813 η μετανάστευση εντατικοποιήθηκε. Οι άποικοι από 6.349 που ήταν στις αρχές του 19ου αιώνα έφτασαν τις 224.948 το 1840. Τότε, μια και η κοινωνική κατάσταση στην Αγγλία είχε σταθεροποιηθεί, η κυβέρνηση του Λονδίνου απαγόρευσε την αποστολή καταδίκων στην Αυστραλία" (2)

Γενικά οι μετανάστες αποτέλεσαν την εφεδρική στρατιά εργαζομένων που χρησιμοποιήθηκαν όπου και όταν ήταν αναγκαίο στα πλαίσια, πάντα, του καπιταλιστικού συστήματος. Δεν είναι τυχαίο ότι τόσο "το πρώτο κύμα μεταναστών που παρατηρείται στις αρχές του αιώνα, με κύριο αποδέκτη τις Ην. Πολιτείες όσο και το δεύτερο, που τοποθετείται στη δεκαετία του 50 και 60 με κύριους αποδέκτες τις χώρες της Βόρειας Ευρώπης, συμπίπτει χρονικά με την περίοδο ανάπτυξης των καπιταλιστικών χωρών της Δύσης... Θα πρέπει επίσης να επισημανθεί ότι το χρονικό διάστημα που συμπίπτει ιδιαίτερα με το δεύτερο κύμα μετανάστευσης, χαρακτηρίζεται από υψηλά ποσοστά απασχόλησης και χαμηλά ποσοστά ανεργίας. Σε ό,τι αφορά το πρώτο, ..., συνέπεσε με την περίοδο όπου οι ΗΠΑ είχαν ανάγκη από εργατικό δυναμικό" (5).

Αποτελεί πλέον κοινοτυπία η διαπίστωση ότι το λεγόμενο "οικονομικό θαύμα" στη Γερμανία αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες στηρίχτηκε στους ξένους εργάτες, αυτούς τους "θερμαστές" της ευρωπαϊκής βιομηχανίας και ταυτόχρονα αποκλήρους των δυτικών κοινωνιών.

Όσο, όμως, οι αριθμοί ευημερούσαν στο δυτικό κόσμο, άλλο τόσο οι χώρες-τροφοδότες των μεταναστών μαστίζονταν από την αυξανόμενη φτώχεια και την ανεργία, και το αντίστροφο. Στην περίπτωση αυτή, η μετανάστευση έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην εξισορρόπηση της ζήτησης από τη μια, και της προσφοράς από την άλλη, εργατικών χεριών. Ένας μηχανισμός που χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον και από τις ευρωπαϊκές χώρες έτσι ώστε να "λύσουν" το πρόβλημα της ανεργίας και να αποφύγουν ενδεχόμενες κοινωνικές εκρήξεις.

"… στον ίδιο βαθμό που αυξάνεται η παραγωγικότητα της κοινωνικής εργασίας και η εργατική τάξη πολλαπλασιάζει τον κεφαλαιοκρατικό πλούτο, η ίδια η εργατική τάξη προσφέρει ταυτόχρονα τα μέσα για να περισσεύει ένας ολοένα μεγαλύτερος αριθμός δικών της μελών: αυτοί που περισσεύουν αποτελούν τον αποκαλούμενο υπερπληθυσμό" (6).

Τα ανθρώπινα ρετάλια, λοιπόν, ωθούνται σε αέναες μετακινήσεις από χώρα σε χώρα προς αναζήτηση αυτού που, κατά τα άλλα, θεωρείται βασικό ανθρώπινο δικαίωμα, της εργασίας. Αποκαλυπτικός είναι ο πίνακας που παρατίθεται με στοιχεία του ΟΗΕ, παρόλο που αυτά αφορούν μόνο τους νόμιμα καταγεγραμμένους μετανάστες, δηλαδή την οικτρή μειοψηφία τους.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η κατεύθυνση των μεταναστευτικών ρευμάτων αφορά, με σπάνιες εξαιρέσεις, τη σχέση Νότου-Βορρά και Ανατολής-Δύσης

Συγκεκριμένα, αφετηρίες αποτελούν οι χώρες της Βόρειας Αφρικής που τροφοδοτούν κύρια τη Γαλλία και την Αγγλία (ανάλογα αν πρόκειται για γαλλικές ή αγγλικές αποικίες ), αυτές της ΝΔ Ασίας που τροφοδοτούν κύρια τη Δυτική Ευρώπη καθώς και οι χώρες της Λατινικής Αμερικής που παρέχουν εργατικό δυναμικό στη Βόρεια Αμερική (ΕΠΑ, Καναδά). (Μόνο στην Παραγουάη, που ήταν ως τον περασμένο αιώνα, ή πιο προηγμένη χώρα της Λατινικής Αμερικής, η εξαθλίωση έσπρωξε μισό εκατομμύριο Παραγουανούς να εγκαταλείψουν οριστικά την πατρίδα τους στο διάστημα 1960-1980).

Οι χώρες υποδοχής των μεταναστών, από την άλλη μεριά, δεν τους επιφυλάσσουν παρά μόνο τις χειρότερες δυνατές συνθήκες ζωής. Όχι μόνο τους ξεζουμίζουν για "ν’ αυγατίσουν" τα κέρδη τους, αλλά τους οδηγούν ταυτόχρονα στην περιθωριοποίηση καλλιεργώντας ένα κλίμα ρατσισμού και ξενοφοβίας. Έτσι, μπορούν άνετα να τους χρησιμοποιούν σαν "αποδιοπομπαίους τράγους", κάθε φορά που οι περιστάσεις το επιβάλλουν, για να τονωθεί το ηθικό των ντόπιων εργαζόμενων τάξεων σε περιόδους κρίσης, να τονιστεί η "ανωτερότητα τους" και φυσικά να βγει "καθαρό" και "καθαγιασμένο" το σύστημα.

Μην πυροβολείτε τους αλλοδαπούς (1) ή ο μύθος της εγκληματικότητας των αλλοδαπών

"Κατά το πρώτο μισό του 19ου αιώνα, ο μετανάστης που έφερε το στίγμα του εγκληματία στη Γαλλία ήταν... Γάλλος: επρόκειτο για τους εργάτες από τη Λιμόζ, τη Λορένη και την Οβέρνη, οι οποίοι είχαν μεταναστεύσει στο Παρίσι και τους χαρακτήριζαν ως "άγριους", "βάρβαρους", "νομάδες" και "εγκληματίες" (7). "Απ όσους συνελάμβανε ή νεοϋρκέζικη αστυνομία τη δεκαετία του 1950, περισσότεροι από τους μισούς ήταν Ιρλανδοί... Το 6ο διαμέρισμα της Ν. Υόρκης όπου κατοικούσαν οι Ιρλανδοί, είχε ονομαστεί το "ματοβαμένο έκτο"...

"Στην εγκληματολογική στατιστική της δυτικογερμανικής αστυνομίας για το έτος 1980 αναφέρονται 212.915 αλλοδαποί ως ύποπτοι εγκληματικών πράξεων. Αυτός ο αριθμός αντιστοιχεί στο 15% όλων των υπόπτων, ενώ το ποσοστό των αλλοδαπών που βρίσκονταν στο έδαφος της Γερμανίας εκείνη τη χρονιά έφτανε μόλις στο 6,9% του συνολικού πληθυσμού της χώρας. Εντυπωσιακή αντιστοιχία παρουσιάζουν και τα σχετικά γαλλικά στοιχεία. Το 1986, σε σύνολο 809.059 κατηγορηθέντων πολιτών, οι 130.597 ήταν αλλοδαποί, δηλαδή ποσοστό 16,1%, ενώ το ποσοστό των αλλοδαπών επί του συνολικού πληθυσμού έφτανε στο 7%. ("Ιός", 13/6/1993). Το 1994, το 22% στις ελληνικές φυλακές ήταν αλλοδαποί ενώ κατά την κρίσιμη περίοδο 1990-1991, όταν παρατηρήθηκε η μαζική είσοδος των Αλβανών, η συνολική εγκληματικότητα των αλλοδαπών περιορίστηκε στο 1,1-1,4% παρά το γεγονός ότι αποτελούσαν το 10% περίπου του οικονομικά ενεργού πληθυσμού της Ελλάδας Παρόμοια στοιχεία, βέβαια, σπάνια βλέπουν το φως της δημοσιότητας, σε αντίθεση με τα δημοσιεύματα που θεωρούν τον αλλοδαπό σαν συνώνυμο του εγκληματία."Υπό αλβανική κατοχή βρίσκεται η Ελλάδα! Οι ορδές των λαθρομεταναστών έχουν γίνει ο φόβος και ο τρόμος στις πόλεις και την ύπαιθρο. Δολοφονούν, κλέβουν, βιάζουν, πυρπολούν τα δάση"!!! (Ελεύθερος Τύπος, 25/5/1993).

Αποτελούν, λοιπόν, πράγματι οι αλλοδαποί δημόσιο κίνδυνο για την... ασφαλή, κατά τα άλλα, διαβίωση του ντόπιου πληθυσμού;

Σύμφωνα με στατιστικά δεδομένα που δημοσίευσε το "Βήμα" (12/1/1997) και που αφορούν την εγκληματικότητα στην Ελλάδα, καταγράφονται κάθε χρόνο περίπου 32.000 κλοπές από τις οποίες 591 βαραίνουν αλλοδαπούς, δηλαδή τους αντιστοιχεί ποσοστό της τάξης του 1,8%. Από τα 4.360 άτομα που παραπέμπονται κάθε χρόνο με την κατηγορία της πρόκλησης επικίνδυνων σωματικών βλαβών μόνο 31 ήταν αλλοδαποί το πρώτο οκτάμηνο του 1996 δηλαδή 0,8%! Το μοναδικό αδίκημα, πάντα σύμφωνα με το "Βήμα", στο οποίο το ειδικό βάρος των αλλοδαπών εμφανίζεται σχετικά αυξημένο είναι η διακίνηση ναρκωτικών (341 στους 2.000, 17%), πράγμα φυσικό, αφού οι λαθρομετανάστες χρησιμοποιούνται από τις Μαφίες σαν "βαποράκια".

Θα πρέπει επίσης να υπογραμμιστεί το γεγονός ότι ένα σοβαρό ποσοστό μεταναστών είναι εκτός νόμου πριν ακόμα διαπράξει κάποιο αδίκημα. Στην περίπτωση των Αλβανών το ποσοστό αυτό φτάνει το 99,99% ("Ιός", 1993). Αν συνυπολογίσουμε και το γεγονός ότι η εγκληματικότητα είναι αναπόσπαστο στοιχείο ομάδων του πληθυσμού χαμηλού οικονομικού και κοινωνικού επιπέδου, είναι απορίας άξιο πώς η εγκληματικότητα των μεταναστών κυμαίνεται όσο χαμηλά επίπεδα. Οσο για τα κυκλώματα "λευκής σάρκας", τον πρωταγωνιστικό ρόλο έχουν οι Έλληνες "νονοί της νύχτας που έχουν και τις ανάλογες προσβάσεις σε κύκλους της ΕΛ.ΑΣ, όπως και οι ένοπλες ληστείες είναι "προνόμιο" των ελλήνων δραπετών των φυλακών της χώρας. ("Βήμα" 12-1-1997)

Παρόλα αυτά, το όργιο παραπληροφόρησης από τα ΜΜΕ και τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες καλά κρατεί, τροφοδοτώντας με αυτόν τον τρόπο τον εθνικισμό και ενισχύοντας τις κάθε λογής "εθνικόφρονες" αντιλήψεις. Αυτές πάλι, με τη σειρά τους, οδηγούν στον εκφασισμό της κοινωνικής ζωής όπου οι ανοχές του κοινωνικού σώματος έχουν γίνει λάστιχο (σε έρευνα που πραγματοποίησε το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο της Θράκης, το 74%των ερωτηθέντων χαρακτήρισε τους Αλβανούς "βρώμικους" ενώ το 70% "επικίνδυνους" και "κλέφτες") ενώ παράλληλα σηκώνουν κεφάλι τα φασιστοειδή τύπου "Χρυσής Αυγής" που συνδράμουν με ζήλο τις "επιχειρήσεις αρετής" του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης.

Άλλωστε και η εμφάνιση και πολιτική άνοδος του Λεπέν οφείλεται, ανάμεσα στα άλλα, στην προπαγάνδα για την αυξημένη εγκληματικότητα των αφρικανών μεταναστών που έχουν κατακλύσει τα προάστια των μεγαλουπόλεων της Γαλλίας...

Μην πυροβολείτε τους αλλοδαπούς (2)

"Αίνιγμα αποτελεί δια πάντα τίμιον

πολίτην και υγιώς οκεπτόμενον τα

ης ανεργίας το φαινόμενον.

Και επιπλέον, εξόχως επιζήμιον.

Κύριοι, οι καιροί ου μενετοί!

Θα απετέλει δε αδυναμίαν μας θανάσιμον,

εάν ημείς, του έθνους οι εκλεκτοί,

δεν εύρωμεν μίαν δικαιολογιαν βάαψον,

και την εμπιατοσύνην ούτω χάσωμεν

του λαού, ήτις μας είναι λίαν χρήσιμος".

Μπ. Μπρεχτ

Δεν είναι, όμως, μόνο η αύξηση της εγκληματικότητας για την οποία ενοχοποιούνται οι μετανάστες. Οι σύγχρονοι "αλχημιστές" του κεφαλαίου στην προσπάθειά τους να συγκαλύψουν τους πραγματικούς ενόχους για την ανεργία που μαστίζει εκατομμύρια ανθρώπους σε Δύση και Ανατολή, Βορρά και Νότο, εφευρίσκουν εξιλαστήρια θύματα που, στην προκειμένη περίπτωση, δεν είναι άλλοι από τους μετανάστες Όταν είναι αυτοί που έχουν ποτίσει με τον ιδρώτα και το αίμα τους τη συντριπτική πλειοψηφία των "επιτευγμάτων" της Δύσης. Όταν είναι αυτοί που σαν σύγχρονοι σκλάβοι πουλιούνται, όχι μια φορά, αλλά κατ' εξακολούθηση και υφίστανται τα πάνδεινα για ένα κομμάτι ψωμί. Οι ξένοι εργάτες ρίχνονται στο "πυρ το εξώτερον". Από θύματα και οι ίδιοι της ανεργίας στη χώρα τους, γίνονται "θύτες" των ντόπιων εργατών, από αντικείμενα στυγνής εκμετάλλευσης των εργοδοτών γίνονται προνομιούχοι στη... μαύρη εργασία!!!

Γιατί άραγε στην Ελλάδα, σε κάθε εργατικό ατύχημα στη ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη π σε εργοστάσια, συμπεριλαμβάνονται σχεδόν πάντα στις λίστες των θυμάτων Πακιστανοί. Ιρανοί και άλλοι τριτοκοσμικοί μετανάστες; Για τον ίδιο λόγο που η έκτη κατά σειρά μεγάλη οικοδομική επιχείρηση στη Γερμανία (WTB) που συμμετείχε αποφασιστικά στο κτίσιμο του Υπουργείου Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων, προμηθεύτηκε εργάτες από τη σκλαβεμπορική υπεργολαβική εταιρεία του Ντίσελντορφ DIMA. Υπολογίζεται μάλιστα ότι μόνο στον οικοδομικό κλάδο, το 1985, 200.000 Τούρκοι, Πακιστανοί, Γιουγκοσλάβοι και Έλληνες, ωθούνταν από ανάλογες "εταιρίες" χωρίς χαρτιά, αδήλωτοι, με τις ευλογίες του επίσημου γερμανικού κράτους.

Στην Ελλάδα που ο κύριος όγκος των μεταναστών απασχολείται κύρια στην οικοδομή (40%), σαν εργάτες γης και στην παραοικονομία, οι αλλοδαποί χρησιμοποιούνται στις πιο βαριές και επικίνδυνες εργασίες με αμοιβή που αντιστοιχεί στο 40-60% του ημερομισθίου ενός ντόπιου εργάτη. Το 1993 υπήρχαν επίσημα 400.000 μετανάστες, ενώ ανεπίσημα στοιχεία τους ανέβαζαν σε 450.000-600.000 (100.000 από την ΕΕ, 250.000 Αλβανοί, 70.000 Ρωσοπόντιοι, 70.000 Πολωνοί, 30.000 Φιλλιπινέζοι, 25.000 Άραβες και παλαιστίνιοι, 10.000 Ταϊλανδοί, 15.000 Πακιστανοί, αρκετές χιλιάδες Αιγύπτιοι, Τούρκοι και Κούρδοι). Από αυτούς 20.000 εργαζόταν με επίσημα άδεια εργασίας, ενώ οι παράνομοι αλλοδαποί ήταν (το 1993) 8-9% του ενεργού πληθυσμού. Τα αντίστοιχα ποσοστά για την Ιταλία και την Ισπανία ήταν 6,6% και 2,4% αντίστοιχα (10).

Το ερώτημα, όμως, παραμένει. Γιατί οι εργοδότες δείχνουν μια προτίμηση στους αλλοδαπούς εργάτες; Μήπως γιατί έχουν ανεπτυγμένη τη... διεθνιστική τους συνείδηση; Ή γιατί αυτοί οι αλλοδαποί τυχαίνει να είναι εργαζόμενοι που, σπρωγμένοι από την εξαθλίωση, την ανέχεια και την ανασφάλεια, δέχονται να εργαστούν στα πιο χαμηλά επίπεδα μισθού; Μήπως οι ντόπιοι εργαζόμενοι δεν αποδέχονται, για τους ίδιους λόγους, τα ελαστικά ωράρια εργασίας και τη μείωση των αποδοχών τους; Δεν είναι (και αυτοί) που εργάζονται ανασφάλιστοι προκειμένου να μη χάσουν μια θέση εργασίας, που μετατρέπονται από απασχολούμενοι σε απασχολήσιμοι;

"...Οι "υπεράριθμοι" αποτελούν στο βάθος ένα μέρος της ενεργητικής στρατιάς εργαζομένων, απασχολούνται όμως σποραδικά και με ακαθόριστο ρυθμό. Η γενική κατάστασή τους είναι χειρότερη από το μέσο επίπεδο των εργαζομένων τάξεων κι έτσι γίνονται η πλατιά βάση ιδιαίτερων κλάδων εκμετάλλευσης. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα τέτοιων κλάδων είναι το πολύ μεγάλο ωράριο και ο πολύ χαμηλός μισθός... Δηλαδή, το κεφάλαιο δεν χρειάζεται μόνο ενεργητικούς εργάτες, αλλά και μια βιομηχανική στρατιά εφεδρείας, που μπορεί κάθε στιγμή να τοποθετεί στην παραγωγή και να τους ξαναβγάζει στο περιθώριο, πάντοτε ανάλογα με τις ανάγκες του" (4).

Ποιος, λοιπόν, θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι υπεύθυνοι για τις 284.000 απολύσεις το 1997 (1.000 απολύσεις κάθε εργάσιμη μέρα) που κατέγραψαν οι υπηρεσίες του ΟΑΕΔ ή τις 272.300 το 1996 ("Ε", 11/2/98) είναι οι αλλοδαποί μετανάστες; Η μήπως φταίνε αυτοί για τους χιλιάδες άνεργους νέους επιστήμονες, για τους χιλιάδες αδιόριστους εκπαιδευτικούς κ.ο.κ.;

Το αντίθετο φαίνεται να ισχύει. Ο ίδιος ο Σημίτης ομολογεί ότι "η συμβολή των μεταναστών στην ανάπτυξη της Ελληνικής οικονομίας είναι και χρήσιμη και σημαντική" ("Ε", 5/2/98). Δεν είναι, άλλωστε, τυχαία ή προώθηση σχεδίου στις αρχές του 1998 για τη "νομιμοποίηση" των αλλοδαπών που εργάζονται στην Ελλάδα αφού ήδη από το 1996 ορισμένοι εκπρόσωποι των λεγόμενων παραγωγικών τάξεων είχαν αντιδράσει στην τακτική των επαναπροωθήσεων ή των απελάσεων των αλλοδαπών, θεωρώντας αναγκαία την παρουσία τους στην αγορά εργασίας ("Βήμα", 12/1/97).

Αλλά, όποια επιχειρήματα περί του αντιθέτου καταρρίπτονται ακόμα κι αν υιοθετήσουμε "τη νεοφιλελεύθερη θεωρία, η οποία είναι και η κυρίαρχη στο χώρο των οικονομικών επιστημών" και σύμφωνα με την οποία "η ανεργία αποτελεί μια προσωρινή κατάσταση ανισορροπίας (Guerrien 1991) επειδή οι εργαζόμενοι δεν δέχονται να εργαστούν στο επίπεδο μισθού που οι εργοδότες προσφέρουν (Πετρινιώτη 1989)". Άρα "...οι μετανάστες δεν ευθύνονται για την ανεργία, εφόσον η τελευταία θα εξαλειφθεί μόλις οι άνεργοι ντόπιοι εργαζόμενοι δεχθούν να εργαστούν στο επίπεδο ενός τέτοιου μισθού".

Επίσης "η βασική θέση των νεοφιλελεύθερων οικονομολόγων σε ό,τι αφορά την κινητικότητα της εργασίας και το πως λειτουργεί η αγορά" είναι η εξής: "Εάν σε μια περιοχή παρατηρείται πλεονάζον εργατικό δυναμικό ενώ σε μια άλλη παρουσιάζεται έλλειψη, τότε στη δεύτερη περιοχή οι μισθοί θ' αυξηθούν και θα προσελκύσουν εργαζόμενους από την πρώτη περιοχή, με αποτέλεσμα να επέλθει ισορροπία και στις δύο αγορές". Οπότε, "η κινητικότητα των μεταναστών (δηλαδή η μετανάστευση από χώρα σε χώρα) είναι κατανοητή και σύμφωνη με τους νομούς της αγοράς. Η μετανάστευση, ως κίνηση κάποιων εργαζομένων από μια περιοχή σε μια άλλη, όχι μονό δεν προκαλεί πρόβλημα, αλλά βοηθάει στα να επέλθει ισορροπία στην αγορά εργασίας.

...Ο δε μισθός, ο οποίος, σύμφωνα με τη νεοκλασική θεωρία, καθορίζεται από τη ζήτηση και την προσφορά εργασίας, δε σημαίνει ότι θα μειωθεί κατ' ανάγκη, εφόσον η προσφορά εργασίας θα αυξηθεί λόγω της χρήσης των μεταναστών. Μπορεί, λόγω της οικονομικής ανάπτυξης, να μετατοπιστεί προς τα δεξιά η καμπύλη ζήτησης εργασίας με αποτέλεσμα ο μισθός να μη μεταβληθεί" (5).

Τα χρόνια της χολέρας

Αν τα προηγούμενα κύματα μεταναστών προς την Αμερική και τη Βόρεια Ευρώπη "νομιμοποιούνταν" αναγκαστικά από την ανάγκη χρησιμοποίησης αυτού του εργατικού δυναμικού, το κύμα μεταναστών της τελευταίας δεκαετίας θεωρείται "παρείσακτο" και ως εκ τούτου είναι κατά βάση παράνομο. Έτσι εξηγείται και το γεγονός ότι βασικές χώρες υποδοχής αυτών των μεταναστών είναι αυτές της Νότιας Ευρώπης (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία) σαν κύριος ή ενδιάμεσος σταθμός, καθώς είναι πιο εύκολη η πρόσβασή τους σ' αυτές υπό συνθήκες κατατρεγμού και διώξεων.

"Δύο μέτρα και δύο σταθμά", λοιπόν, ανάλογα με τις ανάγκες του καπιταλιστικού συστήματος και τις επιταγές της οικονομίας της αγοράς. Στις περιόδους ανάπτυξης, ο μετανάστης ήταν "η κότα που γεννούσε τα χρυσά αυγά", ενώ σήμερα που η κρίση τείνει να γενικευτεί χωρίς να φαίνεται διέξοδος, παρά τις εναγώνιες προσπάθειες των κεφαλαιοκρατών και όχι μόνο, δεν υπάρχει ζήτηση εργατικών χεριών, αλλά η ανεργία στις χώρες της Δύσης παίρνει τη μορφή επιδημίας με απρόβλεπτες κοινωνικές εξελίξεις, ο μετανάστης και ο πρόσφυγας αντιμετωπίζονται το λιγότερο σαν... λεπροί.

"Πολλές κυβερνήσεις προχωρούν σε βίαιους επαναπατρισμούς και απελάσεις προσφύγων, παρόλο που γνωρίζουν ότι με τον τρόπο αυτό τους στέλνουν στο θάνατο" (δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι πρόκειται για τους πολιτικούς πρόσφυγες που είναι ιδιαίτερα ανεπιθύμητοι). Η συμπεριφορά αυτή των κυβερνήσεων συνιστά κατάφωρη παραβίαση της Σύμβασης περί προσφύγων του 1951" (Διεθνής Αμνηστία, 8/10/97).

Στη Γαλλία υπάρχουν 130.000 ενήλικοι πρόσφυγες. Το 1995 έγιναν 20.000 αιτήσεις για άσυλο, από τις οποίες εγκρίθηκε μόνο το 16%. Στη Γερμανία, όπου ζουν περισσότεροι από 300.000 αναγνωρισμένοι πρόσφυγες μαζί με 130.000 μέλη των οικογενειών τους, 350.000 ζητούν άσυλο ενώ 500.000 είναι στα πρόθυρα της απέλασης. Όσο για τους 320.000 Βόσνιους που είχαν καταφύγει εκεί, στις 19/9/96 άρθηκε το καθεστώς προστασίας τους και απελαύνονται. Από τους 24.000 Αλβανούς που πέρασαν στην Ιταλία, μόνο 650 αναγνωρίστηκαν σαν πρόσφυγες, ενώ 14.000 παραμένουν προσωρινά στη χώρα. Το Μάρτη του 1997 περισσότεροι από 13.000 Αλβανοί έφτασαν στις ιταλικές ακτές.

Στην Αγγλία, σε διάστημα 10 περίπου χρόνων (1985-1996), 67.000 πήραν άδεια να μείνουν (από Νιγηρία, Σομαλία, Ινδία, Πακιστάν, Τουρκία κ.ά.). Το 1996 σε σύνολο 39.000 αιτήσεων για άσυλο, απορρίφθηκαν οι 31.670 ενώ οι εκκρεμείς υποθέσεις ανέρχονται σε 55.645. Η κυβέρνηση της Ιαπωνίας, την ίδια στιγμή που διώχνει τους ανειδίκευτους εργάτες από τον τρίτο κόσμο, ανοίγει διάπλατα τις πόρτες στους ξένους με... τεχνολογικές ικανότητες και γνώσεις!!!

Στις ΕΠΑ το 1995 έγιναν 650.000 αιτήσεις απ' τις οποίες μόνο 12.500 έγιναν δεκτές, ενώ το Γενάρη του 1996 εκκρεμούσαν 468.000 ανάλογες υποθέσεις.

Εν τω μεταξύ αυξάνεται συνεχώς ο αριθμός τω ανθρώπων που εγκαταλείπουν τις χώρες τους εξαιτίας του φόβου καταδίωξης για φυλετικούς, θρησκευτικούς, εθνικούς ή πολιτικούς λόγους.

Στα τέλη της δεκαετίας του ‘70 οι πρόσφυγες δεν ξεπερνούσαν τα 8 εκατομμύρια, ενώ το Γενάρη του 1997, μόνο οι επίσημα καταγεγραμμένοι πρόσφυγες, έφταναν τα 22 εκατομμύρια, πράγμα που σημαίνει ότι ένας στους 225 κατοίκους του πλανήτη ήταν πρόσφυγας. Το 1994, εκτός από τα 21 εκατομμύρια αναγνωρισμένους πρόσφυγες (από τους οποίους 7,5 εκατομμύρια προέρχονταν από την Ευρώπη και το 80% ήταν γυναίκες και παιδιά), άλλοι 25 εκατομμύρια άνθρωποι εξαναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τον τόπο διαμονής τους μέσα στην ίδια τους τη χώρα. Δηλαδή ένας στους 30 κατοίκους παγκόσμια εξαναγκάστηκε σε φυγή.

Στην Αφρική, εκατομμύρια κόσμου ξεριζώθηκαν από τα σπίτια τους εξαιτίας των εμφυλίων και εθνικών συγκρούσεων, των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ξηρασίας και της πείνας. Εδώ ας σημειωθεί ότι ο συνολικός απολογισμός θανάτων από φυσικές καταστροφές δεκαπλασιάστηκε από τη δεκαετία του '60, με τις αναπτυσσόμενες χώρες να διεκδικούν το 90%!!! Το 1994, 16 εκατομμύρια εκτοπίστηκαν και οδηγήθηκαν σε εσωτερική μετανάστευση στην Αφρική, ενώ ο αντίστοιχος αριθμός για το 1980 ήταν 4 εκατομμύρια. Στις αρχές του 1995 η Μαύρη Ήπειρος "φιλοξενούσε" περίπου 7 εκατομμύρια πρόσφυγες μαζί με 2 εκατομμύρια από τη Ρουάντα.

Η "Νέα Τάξη Πραγμάτων", σε αντίθεση με τα όσα "ευαγγελίζονταν" οι διάφοροι κονδυλοφόροι, δεν κατάφερε παρά να μετατρέψει τις διάφορες γωνιές του πλανήτη σε θλιβερά προσφυγικά στρατόπεδα και να οδηγήσει εκατομμύρια ανθρώπους στη δυστυχία και στην απόγνωση.

Μόνο σε τέσσερα χρονιά (1989-1993) έγιναν συνολικά 82 ένοπλες συρράξεις, όπου το 90% των θυμάτων ήταν άμαχος πληθυσμός (το αντίστοιχο ποσοστό στις αρχές του αιώνα ήταν μόλις 5%!). Η Γιουγκοσλαβία, που έγινε έρμαιο των ιμπεριαλιστικών συμφερόντων, τροφοδότησε το 1991 το μεγαλύτερο προσφυγικό ρεύμα στην Ευρώπη από την εποχή του Β' Παγκοσμίου πολέμου!

Το 1993, 6.500 παιδιά από 4 έως 16 ετών, έφτασαν μόνα τους (!!!) στη Γερμανία, προερχόμενα στην πλειοψηφία τους από τη Ρουμανία και τις χώρες της πρώην ενιαίας Γιουγκοσλαβίας. Μόνο στο Αμβούργο είχαν εντοπιστεί 2.500 παιδιά να περιπλανιούνται στους δρόμους προσπαθώντας να βρουν λίγη τροφή, κάποια πρόχειρη απασχόληση ή μια προσωρινή στέγη. ("Ε" 20/4/94)

Παράλληλα, τα λεγόμενα "εθνικά ζητήματα" εξακολουθούν να ρυθμίζονται με το ξερίζωμα των πληθυσμών, έτσι ώστε οι χάρτες των εθνοτήτων να συμπέσουν με τους αντίστοιχους πολιτικούς χάρτες. Όπως τότε, το 1922, που 300.000 Τούρκοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την Ελλάδα έναντι ενός εκατομμυρίου Ελλήνων που διώχτηκαν από την Τουρκία.

Σήμερα, στη γειτονιά της Μεσογείου, εκατομμύρια Κούρδοι πληρώνουν, πολλές φορές με τη ζωή τους, τόσο τις επιδιώξεις των αστικών τάξεων της Τουρκίας, Ιράκ, Ιράν, Συρίας για τον έλεγχο της πλούσιας σε πετρέλαια περιοχής τους, όσο και τις αντίστοιχες βλέψεις των αμερικανών και ευρωπαίων ιμπεριαλιστών.

"Σύμφωνα με τη "Χουριέτ" 8.000 Τούρκοι στρατιώτες έχουν στρατωνιστεί σε βάθος 15 χιλιομέτρων μέσα στο ιρακινό έδαφος κατά μήκος των συνόρων κι έχουν δημιουργήσει συνοικισμούς όπου απομονώνουν τους Κούρδους που μετακινούνται, σύμφωνα με τα πρότυπα των "στρατηγικών χωριών" που δημιουργούσαν οι αμερικάνοι στο Βιετνάμ". Εν τω μεταξύ "ο αποκλεισμός του Ιράκ από τις ΕΠΑ εξαθλιώνει τις μάζες των Κούρδων που είναι παγιδευμένες ανάμεσα στους Μπαρζανί, Ταλαμπανί και στα στρατεύματα του Σαντάμ... Η μαζική έξοδος των Κούρδων (πάνω από 2 εκατομμύρια Κούρδοι του Ιράκ πέρασαν παράνομα στην Τουρκία) συμβαίνει λίγες μόνο μέρες μετά την άρνηση της ΕΕ να δεχθεί το αίτημα της Τουρκίας να μπει στην ίδια σειρά με την Κύπρο, Πολωνία ή Ουγγαρία, ώστε ν' αρχίσουν οι ενταξιακές διαδικασίες". ("Ε", 11/1/98)

Όσο για τη στάση των Ευρωπαίων, αυτοί "όπου φυσάει ο άνεμος" για τα συμφέροντα πάνε. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Γαλλία, που στο διάστημα '90-'93 πούλησε στην Τουρκία όπλα αξίας 300 εκατομμυρίων δολαρίων, ενώ τον Οκτώβρη του '93 οι δύο χώρες έκλεισαν νέα συμφωνία ύψους 253 εκατομμυρίων δολαρίων για την πώληση στον τουρκικό στρατό ελικοπτέρων "Κουγιάρ". Το αντάλλαγμα για την "προτίμηση" αυτή της Τουρκίας προς τη Γαλλία, ήταν οι διωγμοί κατά των Κούρδων μεταναστών και προσφύγων της Γαλλίας. ("Πριν", 28/11/93), ενώ η Γερμανία, με αφορμή το προσφυγικό ρεύμα των κούρδων στις αρχές του '98, βρήκε την ευκαιρία να προτείνει τη δημιουργία Ειδικής Ευρωπαϊκής δύναμης για τους λαθρομετανάστες!

Για τους κολασμένους αυτής της γης, δεν έχει ελπίδα, ούτε γυρισμό. Όσο ο ιμπεριαλιστικός κλοιός σφίγγει ολοένα πιο πολύ, όσο το κεφάλαιο και οι κυβερνήσεις του έχουν ελεύθερο το πεδίο δράσης, άλλο τόσο οι λαοί, όπου γης, θα υφίστανται διωγμούς και θα οδηγούνται στην εξαθλίωση, άλλο τόσο θ' ακολουθούν τη μοίρα των μεταναστών και των προσφύγων, χωρίς καν να είναι τέτοιοι.

Παραπομπές

(1) Max Derruau, Ανθρωπογεωγραφία

(2) Νίκου Ψυρούκη, Ιστορία της αποικιοκρατίας

(3) Φρίντριχ Ένγκελς, Η κατάσταση της εργατικής τάξης στην Αγγλία

(4) Γιόχαν Μοστ, Κεφάλαιο και Εργασία

(5) Μιχάλης Χλέτσος, Μετανάστευση, αγορά εργασίας και ρατσισμός: μια εναλλακτική προσέγγιση (άρθρο δημοσιευμένο στην "Ουτοπία" τεύχος 21)

(6) Κάρλ Μαρξ , Κεφάλαιο

(7) Louis Chevallier, Classes, laborieuses et danses dangereuses a Paris, pendant la premiere moitie du XIXe siècle, 1958

(8) Thomas Souvell, L’ Amerique des etlyries, 1983

(9) Gunter Wallraff, Στο περιθώριο...

(10)         Α/συνέχεια, 30/3/93

Άλλες πηγές:

-Αντιτετράδια της εκπαίδευσης (τεύχος 29)

-Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες

Είπες "θα πάγω σ' άλλη γη, θα πάγω σ' άλλη θάλασσα.

Μια πόλις άλλη θα βρεθεί καλλίτερη από αυτή.

Κάθε προσπάθειά μου μια καταδίκη είναι γραφτή

κ' ειν' η καρδιά μου -σαν νεκρός- θαμένη.

Ο νους μου ως πότε μες στον μαρασμόν αυτόν θα μένει.

Όπου το μάτι μου γυρίσω, όπου κι αν δω

ερείπια μαύρα της ζωής μου βλέπω εδώ,

που τόσα χρόνια πέρασα και ρήμαξα και χάλασα".

Καινούριους τόπους δεν θα βρεις, δεν θάβρεις άλλες θάλασσες.

Η πόλις θα σε ακολουθεί. Στους δρόμους θα γυρνάς

τους ίδιους. Και στες γειτονιές τες ίδιες θα γερνάς

και μες στα ίδια σπίτια αυτά θ' ασπρίζεις.

Πάντα στην πόλι αυτή θα φθάνεις. Για τα αλλού -μη ελπίζεις-

δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό.

Ετσι που τη ζωή σου ρήμαξες (ρήμαξαν) εδώ

στην κώχη τούτη τη μικρή, σ' όλην την γη την χάλασες (χάλασαν)

"Η Πόλις" Κ. Καβάφη