Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία, φυλ. 908, στις 8/1/2022
Η αποτίμηση της συνεισφοράς μιας σημαντικής ηγετικής προσωπικότητας του εργατικού-κομμουνιστικού κινήματος της χώρας μας, όπως του Ν. Ζαχαριάδη, αποτελεί σημαντικό ζήτημα για τη φυσιογνωμία μιας επαναστατικής κομμουνιστικής οργάνωσης, καθώς διαμορφώνει ένα πλαίσιο ευθύνης αλλά και δέσμευσης απέναντι σε κρίσιμα προβλήματα του εργατικού-κομμουνιστικού κινήματος.
Αποτελεί ένα μέρος από το μεγάλο βάρος που πρέπει να σηκώσουν το κομμουνιστικό κίνημα και οι νέοι αγωνιστές του σήμερα, στην πορεία της ανασυγκρότησης και του ανοίγματος επαναστατικών δρόμων στα επίπεδα που απαιτεί η ταξική πάλη.
Όσο μας αφορά, δεν ξεκινάμε από «λευκό χαρτί», καθώς κριτική αποτίμηση της πορείας και του έργου του Ν. Ζαχαριάδη το μαρξιστικό-λενινιστικό κίνημα στη χώρα μας έχει κάνει από πολύ παλιά (Απάντηση της ΜΛΟ των πολιτικών προσφύγων στο γράμμα του Ν. Ζαχαριάδη, 56 χρόνια από την ίδρυση του ΚΚΕ, ΟΜΛΕ, 60 χρόνια από την ίδρυση του ΚΚΕ, Γ. Χοτζέας, Ο Πολύδωρος θυμάται, Πολύδωρος Δανιηλίδης, άρθρο στην ΠΣ το 1990)*. Έγινε κυρίως από κομμουνιστές που βρέθηκαν σε όλες τις μεγάλες στιγμές ανόδου και καθόδου του εργατικού-κομμουνιστικού κινήματος και αρκετοί από αυτούς βρέθηκαν μαζί του. Και πέρα από αυτό, θεωρούμε ότι κάθε αγωνιστής που θέλει να ανοίξει δρόμους στην επαναστατική κομμουνιστική κατεύθυνση έχει κάθε δικαίωμα αλλά και καθήκον να αποτιμήσει σημαντικά ζητήματα και πρόσωπα του κινήματος στη χώρα μας.
Ο Νίκος Ζαχαριάδης εξελίχθηκε σε ηγέτη του ΚΚΕ ως αποτέλεσμα της δράσης του, της αφοσίωσης του στο εργατικό-κομμουνιστικό κίνημα, της ταξικής του διαπαιδαγώγησης και συνείδησης, του υψηλού επίπεδου θεωρητικής κατάρτισης και ικανότητας που τον χαρακτήριζε. Μέχρι τον διορισμό του το 1931 στη γραμματεία του ΚΚΕ μετά την παρέμβαση της Κομμουνιστικής Διεθνούς, για να σταματήσει τη φραξιονιστική πάλη χωρίς αρχές στο εσωτερικό του, ο Ζαχαριάδης έχει ήδη αποδείξει ότι δεν είναι «φυτευτός» ούτε στέλεχος του «κομματικού σωλήνα». Από το 1924 που ήρθε παράνομα στην Ελλάδα μέχρι το 1929 που φεύγει για τη Σοβιετική Ένωση, για να μην συλληφθεί, έχει διατελέσει καθοδηγητής σημαντικών τομέων του ΚΚΕ. Γραμματέας της ΟΚΝΕ, καθοδηγητής σε Θεσσαλονίκη, Βόλο, Πειραιά των οργανώσεων του ΚΚΕ, ενώ σε ηλικία μόλις 24 χρόνων (1927) μεταφράζει το έργο του Φ. Ένγκελς «Λουδοβίκος Φόυερμπαχ και το τέλος της Γερμανικής Ιδεολογίας». Στη διάρκεια 1924-1929 συλλαμβάνεται πέντε φορές και καταφέρνει ισάριθμες φορές να δραπετεύσει από τα νύχια της αστυνομίας και της ασφάλειας.
Η παρέμβαση της Κομμουνιστικής Διεθνούς στο ΚΚΕ από τη μία πλευρά δημιούργησε θετικούς όρους για το ξεπέρασμα της εσωκομματικής κρίσης που το μάστιζε και σταμάτησε τη διαλυτική του πορεία, ανοίγοντας μια κατεύθυνση ανασυγκρότησης και σημαντικής ανάπτυξης. Από την άλλη μεριά, όμως, δημιούργησε «προηγούμενα» που το κομμουνιστικό κίνημα και ο Ν. Ζαχαριάδης θα τα έβρισκαν μπροστά τους στις δύσκολες εποχές της ρεβιζιονιστικής επίθεσης και των πραξικοπημάτων στο εσωτερικό των ΚΚ και ιδιαίτερα του ΚΚΕ.
Η καθοριστική συμβολή του στην 6η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ το 1934, στην οποία εκλέχτηκε και Γενικός Γραμματέας, στην ανάλυση της ελληνικής κοινωνίας και στον καθορισμό του χαρακτήρα της επανάστασης και των καθηκόντων του κομμουνιστικού κινήματος αποτέλεσε σημαντικό προχώρημα για τη σύνδεση του ΚΚΕ με την εργατική τάξη και τον λαό και καθόρισε την πορεία ανάπτυξης του τα επόμενα χρόνια, μετατρέποντας το σε κόμμα-καθοδηγητή των εργατικών-λαϊκών αγώνων για ανεξαρτησία και κοινωνική απελευθέρωση.
Η σύλληψη του από το δικτατορικό καθεστώς Μεταξά το 1936 και η μακρόχρονη φυλάκιση του μέχρι την παράδοση του από τη Γενική Ασφάλεια στη γερμανική Γκεστάπο τον Απρίλη του 1941 και από εκεί την μεταγωγή του στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νταχάου από το οποίο απελευθερώνεται τον Μάη του 1945 και επιστρέφει στην Ελλάδα, αποτελεί μία σημαντική περίοδο στην οποία διαμορφώθηκαν «δεδομένα» με τα οποία και το κομμουνιστικό κίνημα και ο ίδιος έπρεπε να αναμετρηθούν.
Σύλληψη του μεγαλύτερου μέρους της ηγεσίας του ΚΚΕ από τη δικτατορία Μεταξά, δημιουργία από Μεταξά-Μανιαδάκη χαφιέδικου μηχανισμού «ΚΚΕ» και έκδοση πλαστού «Ριζοσπάστη» με τη σύμπραξη πρώην ηγετικών στελεχών, εκτεταμένη χαφιεδολογία και χαφιεδοφοβία στο εσωτερικό του ΚΚΕ. Ξέσπασμα Β' Παγκόσμιου Πολέμου, Ιταλική επίθεση, Γερμανική επίθεση και κατοχή, ίδρυση ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και τιτάνιος λαϊκός αγώνας, συμμορίες δωσίλογων και ταγματασφαλιτών, συμφωνίες Καζέρτας-Λιβάνου, απελευθέρωση, επέμβαση Άγγλων, ηρωικός Δεκέμβρης, συμφωνία της Βάρκιζας, πογκρόμ ενάντια στους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, τους κομμουνιστές και τους δημοκρατικούς ανθρώπους.
Μέσα σε αυτές τις πυκνές, πολύπλοκες και δύσκολες συνθήκες, οι παρεμβάσεις του Ν. Ζαχαριάδη υπήρξαν σημαντικές. Ιδιαίτερα το πρώτο γράμμα από την Κέρκυρα τον Οκτώβρη του 1940 καθόρισε τη γραμμή αντίστασης στην ξενική εισβολή, αλλά έπαιξε και σημαντικό ρόλο στην κατεύθυνση της συγκρότησης του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της επόμενης περιόδου. Στίγμα αποτελεί η τοποθέτησή του στο γράμμα αυτό ότι «Στον πόλεμο αυτό, που τον διευθύνει η κυβέρνηση Μεταξά, όλοι μας πρέπει να δώσουμε όλες μας τις δυνάμεις, δίχως επιφύλαξη». Αυτή η τοποθέτηση θεωρήθηκε λαθεμένη τόσο από στελέχη του ΚΚΕ όσο και από την Κομμουνιστική Διεθνή, αλλά και ο ίδιος προσπάθησε να την ανασκευάσει με το δεύτερο και τρίτο γράμμα του κατά την διάρκεια του ελληνο-ιταλικού πολέμου.
Τα σοβαρότερα ζητήματα που έπρεπε να αντιμετωπιστούν με την επιστροφή του στην Ελλάδα απαιτούσαν σημαντικές, δύσκολες και άμεσες αποφάσεις για την κατεύθυνση που έπρεπε να ακολουθήσει το κομμουνιστικό και το ΕΑΜικό κίνημα. Το βασικό ζήτημα που ετίθετο δεν ήταν άλλο από το αν και κατά πόσο υπήρχαν οι προϋποθέσεις για το πάρσιμο της εξουσίας από το λαϊκό κίνημα μέσα στις διαμορφωμένες διεθνείς και εσωτερικές συνθήκες, με το ΚΚΕ ήδη «χρεωμένο» με μια Καζέρτα, έναν Λίβανο και πολύ περισσότερο με μια Βάρκιζα.
Η αντιστροφή της κατάστασης που είχε διαμορφωθεί απαιτούσε ριζικές αλλαγές στο κόμμα, κριτική στις αποφάσεις του, πολιτική και οργανωτική ανασυγκρότηση από τα «πάνω έως τα κάτω», εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του κόμματος και του αγωνιζόμενου λαού και διαμόρφωση μιας ηγεσίας πιο συλλογικής, με στελέχη που είχαν δείξει την αφοσίωση τους στον ανυποχώρητο αγώνα. Όμως, αντί αυτών επιλέχθηκε η γραμμή του «ομαλού δημοκρατικού δρόμου» και της «τήρησης της συμφωνίας της Βάρκιζας», σε αντίθεση με τις διαθέσεις του λαού και της μεγάλης πλειοψηφίας των μελών και των στελεχών του ΚΚΕ.
Στις αποφάσεις αυτές, καθοριστικό ρόλο έπαιξε η θεωρία των «δύο πόλων», η οποία έβλεπε την αναγκαιότητα η Ελλάδα να στηριχτεί σαν Μεσογειακή χώρα στην Αγγλία και σαν Βαλκανική χώρα στη Σοβιετική Ένωση. Πέρα από την εξίσωση της ιμπεριαλιστικής Αγγλίας με τη σοσιαλιστική Σοβιετική Ένωση, η θεωρία αυτή ουσιαστικά αποτελούσε μία μορφή παραίτησης των κομμουνιστών στη χώρα μας από την επαναστατική κατάληψης της εξουσίας.
Η αιματοβαμμένη επέμβαση των Άγγλων και στη συνέχεια των Αμερικάνων ιμπεριαλιστών και η εκδικητική πολιτική της ντόπιας αντίδρασης σε συνδυασμό με τους χιλιάδες κυνηγημένους αγωνιστές στα βουνά δεν άφηναν κανένα περιθώριο παρά μόνο για το ξεδίπλωμα του δεύτερου ένοπλου αγώνα. Αυτή η επιλογή δείχνει την επαναστατική αποφασιστικότητα του Ν. Ζαχαριάδη, των μελών και των στελεχών του ΚΚΕ, αλλά και συνολικά του ΕΑΜικού κινήματος. Όμως προχώρησε με ταλαντεύσεις και σημαντική καθυστέρηση (υπήρχε απόφαση ήδη από το 1945) και έτσι διαμορφώθηκαν αρνητικοί συσχετισμοί, ενώ τα σοβαρά λάθη της διεξαγωγής του αγώνα είχαν σαν αποτέλεσμα την υποχώρηση και την ήττα του ΔΣΕ.
Οι αντιφάσεις συνεχίζονται, καθώς το 1951 υπάρχει διακήρυξη για «το όπλο παρά πόδα», ενώ ταυτόχρονα δημιουργείται η ΕΔΑ για να μπορέσει να υπάρχει νόμιμη πολιτική έκφραση του αριστερού και δημοκρατικού κόσμου στην Ελλάδα (σωστή και εν πολλοίς αναγκαστική επιλογή). Ακολούθησε μία ιδιαίτερα δύσκολη περίοδος μέχρι το 1955, που σφραγίζεται από τις επίμονες και ηρωικές προσπάθειες για το στήσιμο παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ στην Ελλάδα με πολλές θυσίες στελεχών και μελών του, με διώξεις και εκτελέσεις.
Η παρέμβαση των χρουστσοφικών ρεβιζιονιστών, με τη σύμπραξη των ακολούθων τους στο εσωτερικό του ΚΚΕ, με τα γεγονότα της Τασκένδης (1955) και την κακόφημη 6η Ολομέλεια (1956) είχαν στόχο τη μετατροπή του από κόμμα επαναστατικό σε κόμμα του «ειρηνικού δρόμου» και σφράγισαν αυτή τους την επιλογή με την καθαίρεση από Γενικό Γραμματέα και τελικά τη διαγραφή του Ν. Ζαχαριάδη (1957) από το ΚΚΕ. Η επίθεση των ρεβιζιονιστών συνάντησε τη μαζική αντίσταση των κομμουνιστών, τόσο στις χώρες της πολιτικής προσφυγιάς, όσο και στο εσωτερικό της χώρας και ειδικά στους τόπους εξορίας. Αυτή η αντίσταση για ένα μεγάλο διάστημα σφραγίστηκε από την υπεράσπιση του Ν. Ζαχαριάδη απέναντι στη διορισμένη κλίκα Κολιγιάννη-Παρτσαλίδη, αλλά και από την υπεράσπιση του επαναστατικού χαρακτήρα του ΚΚΕ.
Η πολεμική των ρεβιζιονιστών απέναντι στον Ν. Ζαχαριάδη γινόταν από δεξιές οπορτουνιστικές θέσεις και παντού έβλεπαν «τυχοδιωκτισμό» και «αριστερισμό». Με αυτό το «νέο πνεύμα», οι ρεβιζιονιστές κατόρθωσαν να μεταλλάξουν το ΚΚΕ στο αντίθετο του, σε κόμμα ουρά του αστικού πολιτικού συστήματος, αφού πρώτα βέβαια διέλυσαν τις οργανώσεις (1958) στην Ελλάδα, που με τόσους κόπους και θυσίες είχαν στηθεί.
Η αντίθεση του Ν. Ζαχαριάδη στη ρεβιζιονιστική επέλαση τόσο στο ΚΚΣΕ όσο και στο ΚΚΕ έχει αδυναμίες, οι οποίες προέρχονται τόσο από την εξέλιξη της αντιπαράθεσης στο εσωτερικό του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, όσο και από τις συνθήκες κράτησης του από τις ρωσικές αρχές, οι οποίες γίνονταν ολοένα και σκληρότερες με αποτέλεσμα να τον αποκόπτουν από επαφές και παρακολούθηση των εξελίξεων. Στο γράμμα του τον Μάη του 1967 προς την ΜΛ Οργάνωση των πολιτικών προσφύγων στις Ανατολικές Χώρες, ενώ καταγγέλλει την ηγεσία του ΚΚΕ, η γραμμή του είναι «εντός και επί τα αυτά», αρνούμενος ουσιαστικά τον διαχωρισμό από τον ρεβιζιονισμό, ο οποίος ήδη είχε ξεκινήσει τόσο διεθνώς όσο και στην Ελλάδα ήδη από το 1964. Οι καταγγελίες του, στο ίδιο γράμμα, για τον Μάο και το ΚΚ Κίνας είναι ένα ιδιαίτερα προβληματικό στοιχείο, καθώς σε αντίθεση με τα παραπάνω, για μία ολόκληρη περίοδο, με καθοδήγηση τον Ν. Ζαχαριάδη, σε έντυπα του ΚΚΕ και του ΔΣΕ υμνούνταν τόσο ο Μάο όσο και το ΚΚ Κίνας και καλούνταν οι Έλληνες κομμουνιστές να πάρουν μαθήματα από τη θεωρία και τη δράση τους (Προβλήματα καθοδήγησης του ΚΚΕ, Ν. Ζαχαριάδης 1952, άρθρα στην «Ελεύθερη Ελλάδα» 1949 και εκδόσεις έργων από το εκδοτικό του ΚΚΕ «Νέα Ελλάδα» 1950-1953, εφημερίδα «Ο Δημοκρατικός» 1950)**. Μάλιστα, το 1963 ο Ν. Ζαχαριάδης ζητάει να μεταφερθεί «για λόγους υγείας» στην Κίνα, αίτημα που απορρίπτουν οι ρεβιζιονιστικές αρχές.
Φαίνεται ότι στο διάστημα που μεσολάβησε, ο Ν. Ζαχαριάδης είχε πάρει πια τις αποφάσεις του, με ποια πλευρά θα συνταχθεί, θεωρώντας ότι η πλευρά Μάο και ΚΚ Κίνας δεν μπορούσε να απαντήσει στα σοβαρά ζητήματα που είχε ανοίξει η ρεβιζιονιστική παλινόρθωση και όπως το 1945, έτσι και τον Μάη του 1967, υπερθεμάτισε υπέρ μίας πλασματικής ενότητας. Και αυτή η τοποθέτηση δεν ήταν μόνο δική του, αλλά και άλλων στελεχών του ΚΚΕ που εναντιώθηκαν στο 20ο συνέδριο του ΚΚΣΕ και την 6η ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ και με το πέρασμα των χρόνων υποτάχθηκαν στο «αντικειμενικά κανονικό» της εποχής, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για την πλήρη επικράτηση του ρεβιζιονισμού. Όταν το 1968, πάλι καθυστερημένα, έδωσε τη γραμμή για Οργάνωση ΚΚΕ (κουκουέ) το «νερό είχε μπει στο αυλάκι» και δεν μπορούσε να επηρεάσει και να αντιστρέψει τις εξελίξεις για το κομμουνιστικό κίνημα της χώρας μας.
Κλείνοντας αυτό το σημείωμα για τον Ν. Ζαχαριάδη, θέλουμε να τονίσουμε ότι τιμάμε τον Γενικό Γραμματέα του ΚΚΕ της επαναστατικής περιόδου, καθώς συνέβαλε σημαντικά στη διαμόρφωση της ταξικής πολιτικής φυσιογνωμίας του και έδωσε στο κόμμα τη δυνατότητα να γίνει καθοδηγητής του εργαζόμενου λαού σε τρεις ένοπλες αναμετρήσεις (Κατοχή, Δεκέμβρης, Εμφύλιος). Οι αντιφάσεις και τα λάθη του επισημαίνονται και κριτικάρονται για να βγουν συμπεράσματα από την πλευρά της επαναστατικής κομμουνιστικής κατεύθυνσης που έχει ανάγκη να ενισχυθεί στην εποχή μας.
Κρατάμε σαν βαριά κληρονομιά το επαναστατικό πνεύμα και την πλήρη αφοσίωση του Ν. Ζαχαριάδη στο κομμουνιστικό κίνημα και το επαναστατικό ΚΚΕ και χαρίζουμε στους ρεβιζιονιστές «αποκαταστάτες», το «κουφάρι» του, όπως και ο ίδιος επέλεξε να τους αφήσει.
*ιστοσελίδα ΚΚΕ(μ-λ), antigeitonies, εφημερίδα Προλεταριακή Σημαία
**ιστοσελίδα «παρά πόδα»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου