50 χρόνια από το θάνατο του Στάλιν

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία αρ. φυλ. 473, 8-3-2003

 Στις 5 Μάρτη συμπληρώνονται  50 χρόνια από το θάνατο του Ιωσήφ Βισαριόνοβιτς Τσουγκασβίλι, του Στάλιν

Ο Στάλιν υπήρξε ο μεγάλος ηγέτης του κινήματος της προεπαναστατικής περιόδου στη Ρωσία, της επανάστασης του 1917 και η ηγετική, καθοδηγητική του ιδιοφυία αναδείχθηκε στην περίοδο μετά το θάνατο του Λένιν, ιδιαίτερα βέβαια στην περίοδο του νικηφόρου πολέμου κατά του χιτλεροφασισμού.

Ονομάστηκε δικαιολογημένα Στάλιν (ατσάλι) γιατί ήταν από εκείνους τους ηγέτες που έδρασαν μόνιμα και σταθερά στο εσωτερικό της …φυλακής των εθνών και λαών, που λεγόταν τσαρική Ρωσία, και η δράση του ήταν υποδειγματική, αγγίζοντας τα όρια του θρύλου.

Η πολιτική του όμως οξυδέρκεια και διορατικότητα καθώς και τα ηγετικά του χαρίσματα αναδείχθηκαν μετά την απώλεια του Λένιν και μπροστά στο τεράστιο κενό που δημιουργούσε αυτή η ίδια η απώλεια στη νεοσύστατη, αχανή χώρα της Ενωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ).

Ο σοσιαλισμός, λοιπόν, σε μια μόνο χώρα ή έστω στην Ενωση αυτών των Δημοκρατιών ήταν κάτι που ξένιζε την μαρξιστική φιλολογία εκείνης της εποχής. Χρειάστηκε η καινοτόμος αντίληψη του Στάλιν, επαρκώς επιχειρηματολογημένη και προπαντός στηριγμένη στη λενινιστική θεωρία και κατά προέκταση στη μαρξιστική θεωρία, για να βοηθήσει τη συνειδητοποίηση του εγχειρήματος «οικοδόμηση του σοσιαλισμού σε μια μόνο χώρα» και να δημιουργήσει ένα πρωτόγνωρο και μοναδικό (μέχρι στιγμής) αντίπαλο δέος στον καπιταλιστικό - ιμπεριαλιστικό κόσμο.

Ο Στάλιν άνοιξε το δρόμο της επανάστασης μετά την κατάληψη της πολιτικής εξουσίας από τις επαναστατικές - προλεταριακές δυνάμεις. Κι αυτός ο δρόμος ήταν η συνέχιση εκείνου που είχε χαράξει ο Λένιν, μετουσιώνοντας σε ζωντανή πραγματικότητα την επαναστατική θεωρία του Μαρξ. Αποτιμώντας έτσι την ιστορική πορεία του κομμουνιστικού κινήματος, οφείλουμε να πούμε ότι από τους μεγάλους ηγέτες (όχι ότι δεν υπήρξαν κι άλλοι σπουδαίοι ηγέτες και διανοητές της επανάστασης) αυτός που συνέχισε (καινοτόμα πάντα) την επαναστατική - κομμουνιστική θεωρία και πράξη μετά τον Στάλιν ήταν ο Μάο Τσε Τουνγκ, με το τεράστιο έργο του για την επανάσταση στην Κίνα και τη συνέχισή της (συνέχεια της ταξικής πάλης) μέσα σε συνθήκες οικοδόμησης του σοσιαλισμού.

Επανερχόμενοι στον Στάλιν, επισημαίνουμε τα μεγάλα επιτεύγματα της σοβιετικής κοινωνίας σε όλους τους τομείς στη διάρκεια των τριών δεκαετιών, δηλαδή του ’20, του ’30 και του ’40. Ιδιαίτερα αυτή η τελευταία περιλαμβάνει το νικηφόρο πόλεμο κατά του ναζιφασισμού, όπου οι ικανότητες πλέον του Στάλιν αναγνωρίζονταν (τουλάχιστον τότε) από ορκισμένους εχθρούς του και φυσικά από… ορκισμένους φίλους του.

Στη συνέχεια και μετά το θάνατό του, έχουμε τους ορκισμένους (αχ, αυτοί οι όρκοι!) πρώην φίλους του να ορκίζονται και πάλι για τα αντίθετα, να ωρύονται, να θρηνούν, να σχίζουν τα ιμάτιά τους για το κακό που προκάλεσε στη… Ρωσία και σε όλη την ανθρωπότητα αυτός ο… αιμοσταγής δικτάτορας. Αρχής γενομένης από τον ανεκδιήγητο Χρουστσόφ, που στην εισήγησή του στο 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ (μυστική εισήγηση και κεκλεισμένων των θυρών - και ας τη δημοσίευαν μερικές μέρες μετά οι Νιου Γιορκ Τάιμς) καταφέρθηκε με τέτοια λύσσα κατά του Στάλιν, που ο οποιοσδήποτε εχθρός του ή πληρωμένος αντισταλινικός κονδυλοφόρος δεν θα είχε τίποτα να ζηλέψει.

Ηταν η λύσσα της Νέας Αστικής Τάξης (ΝΑΤ), όπως την ονόμαζε ο ίδιος ο Στάλιν, ο οποίος -ειρήσθω εν παρόδω- δεν έπαψε ποτέ να την καταγγέλλει και να την καταπολεμάει, άλλο το με ποια μέσα και το πόσο αποτελεσματικά γίνονταν αυτά, όταν υποκαθιστούσαν τις λαϊκές μάζες και αναγορεύονταν οι μηχανισμοί (κρατικοί - κομματικοί) σε θεματοφύλακες της σοσιαλιστικής υπόθεσης.

Σ’ αυτό το πεδίο, της συνέχισης της ταξικής πάλης μέσα σε συνθήκες οικοδόμησης του σοσιαλισμού, τεράστια είναι η προσφορά του Μάο για τη σαφήνεια στη διατύπωση του χαρακτήρα των αντιθέσεων και του τρόπου επίλυσης αυτών. Η Μεγάλη Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση, κρινόμενη όχι μόνο από το αποτέλεσμα, αλλά από τους δρόμους και την προοπτική που άνοιγε, είναι ό,τι πολυτιμότερο έχουν στα χέρια τους οι κομμουνιστές, οι επαναστάτες όλου του κόσμου.

Ετσι κι ο Στάλιν, δεν μπορεί να κριθεί από το αποτέλεσμα του εγχειρήματος που για περισσότερο από τρεις δεκαετίες οικοδομούνταν στην ΕΣΣΔ, αλλά από την πολύτιμη κληρονομιά και τη θετική και αρνητική εμπειρία που κληροδοτήθηκε στους κομμουνιστές στην παγκόσμια επαναστατική υπόθεση.

Ο Στάλιν μάλλον πρέπει να κατέχει και κάποια άλλα πρωτεία. Ισως είναι ο πιο δυσφημισμένος, ο πιο συκοφαντημένος ηγέτης που υπήρξε στην ανθρωπότητα. Κι αυτά τα πρωτεία πρέπει να του αποδίδουν μια μοναδικότητα. Τη μοναδικότητα να είναι πολύ αγαπητός, μέχρι λατρείας, από τους κομμουνιστές και να είναι ο πλέον μισητός στους απολογητές του καπιταλισμού και του ιμπεριαλιστικού συρφετού. Κι αυτή τη λατρεία (προσωπολατρία την ονόμασαν οι αντίπαλοί του) την καυτηρίαζε -όσο κι αν φαίνεται περίεργο σε πολλούς- πρώτα και καλύτερα ο ίδιος ο Στάλιν. Υπάρχουν κείμενά του (άγνωστα για τους πολλούς και όχι τυχαία) που αναφέρονται σε εγκώμια και επαίνους (πρώην φιλοσταλινικών και μετά αντισταλινικών) για τα οποία ο Στάλιν έδειχνε με τον πιο δηκτικό τρόπο την αποστροφή του.

Και τώρα, 50 χρόνια μετά το θάνατό του, πλημμύρισαν και πάλι οι αστικές φυλλάδες με το μελάνι (χολή καλύτερα) τις περισσότερες σελίδες τους για τα… εγκλήματα του Στάλιν, που ξεπερνούν κατά πολύ αυτά του Χίτλερ.

Η ιστορία ασφαλώς και παραχαράχτηκε όλα αυτά τα χρόνια μετά το θάνατο του Στάλιν. Ωστόσο ο Στάλιν για όλους τους επαναστάτες κομμουνιστές υπήρξε και παραμένει ένας αετός (όπως λέει ένα ρωσικό παραμύθι) ακόμα κι όταν πετούσε χαμηλά, ενώ κάποιοι άλλοι δεν μπόρεσαν ποτέ να ξεφύγουν από τη συνομοταξία των πουλερικών. Και το πιο σπουδαίο: ο Στάλιν αναγεννιέται μέσα από την τέφρα του, διδάσκει με το απαράμιλλο μαχητικό του πνεύμα όλους τους κομμουνιστές και ζει μέσα στους επαναστατικούς αγώνες που φουντώνουν παντού.

Λύσσα. Μόνο με αυτή τη λέξη μπορεί να περιγραφεί η πρόθεση όσων αρθρογραφούν, αυτές τις μέρες, σε διάφορες αστικές εφημερίδες με αφορμή τα 50 χρόνια από το θάνατο του Στάλιν.

Η αιτία βέβαια είναι άλλη. Το μετρήσιμο ποσοστό κομματιού του ρωσικού λαού -και όχι μόνο- που συνεχίζει να έχει θετική γνώμη για τον ηγέτη της ΕΣΣΔ, για την ιστορική νίκη των λαών επί του φασισμού κάτω από την καθοδήγησή του.

Απολύτως κατανοητή, λοιπόν, η αντίδραση, όλος αυτός ο χείμαρρος της χυδαιότητας και της τερατολογίας. Γνωστή και η συνταγή της αντιγραφής διαφόρων «μαρτυριών» που αναπροσαρμόζονται αναλόγως του μεγέθους της φαντασίας του καθενός.

Γιατί νιώθουν -και καλά κάνουν- πως οι λαοί που αφυπνίζονται σήμερα, αργά ή γρήγορα, θα δώσουν τη θέση που αξίζει στον ηγέτη του μεγάλου εγχειρήματος του προχωρήματος του σοσιαλισμού. Κι όταν αυτό θα γίνει, αυτοί θα βρίσκονται σε πολύ, μα πάρα πολύ, δύσκολη θέση.

Εμείς δεν έχουμε να απαντήσουμε σε τίποτα από όλα αυτά τα τερατώδη που γράφονται και λέγονται. Θα δημοσιεύσουμε τον λόγο του Τσόρτσιλ στη Βουλή των Λόρδων λίγα χρόνια μετά τον θάνατο του Στάλιν, για να θυμίσουμε πως όσο πιο κοντά βρισκόμαστε στην περίοδο που έζησε ο Στάλιν τόσο λιγότερα ψέματα λέγονταν, ακόμα και από αυτούς που τότε βρίσκονταν στο αντίπαλο στρατόπεδο.

Από το περιοδικό «Ελεύθερο Πνεύμα», τεύχος ’89, 1993

Ιστορικά παραλειπόμενα. Ο Τσόρτσιλ για το Στάλιν, Βρετανική Εγκυκλοπαίδεια

Ομιλία του Άγγλου πρωθυπουργού στη Βουλή των Λόρδων την 28/12/1959, με την ευκαιρία των 80 χρόνων από τη γέννηση του Ι.Β. Στάλιν.

«Μεγάλη ευτυχία για τη Ρωσία, είπε ο Τσόρτσιλ, ήταν ότι στα χρόνια των σκληρών δοκιμασιών, τη Ρωσία καθοδηγούσε ο μεγαλοφυής και ακλόνητος στρατηλάτης Ι. Β. Στάλιν. Ήταν εξέχουσα προσωπικότητα, που επιβλήθηκε στη δική μας αδυσώπητη περίοδο των καιρών μας, στην οποία κύλησε η ζωή του. Ο Στάλιν ήταν άνθρωπος ασυνήθιστης ενέργειας. Πολυμορφωμένος. Ακατάβλητης ισχυρής θέλησης. Απότομος. Σκληρός. Αμείλικτος, τόσο στις υποθέσεις, άλλο τόσο και στη συζήτηση, στον οποίο εγώ, διαπαιδαγωγημένος στο Αγγλικό Κοινοβούλιο, δεν μπορούσα να αντιταχθώ. Ο Στάλιν διακατεχόταν από το αίσθημα του χιούμορ και του σαρκασμού. Επίσης διεπόταν από την ικανότητα να εκφράζει με ακρίβεια τις σκέψεις του.

Τους λόγους του ο Στάλιν τους έγραφε μόνος του. Στα έργα του αντηχούσε πάντα η εκτελεστική δύναμη. Η δύναμη αυτή ήταν τόσο μεγάλη, ώστε αναδείχθηκε σε ανεπανάληπτο ηγέτη μεταξύ των καθοδηγητών εκείνων των καιρών και των λαών. Ο Στάλιν κατά τη συνάντηση προκαλούσε μέγιστη εντύπωση. Η επιρροή του στους ανθρώπους ήταν ακαταμάχητη. Όταν έμπαινε στην αίθουσα των συνεδριάσεων της Διάσκεψης της Γιάλτας, όλοι εμείς σηκωνόμασταν όρθιοι, σάμπως να μας διέταζε κάποιος. Και είναι αξιοπερίεργο και ανεξήγητο, γιατί στεκόμασταν σε στάση προσοχής.

Κατείχε βαθιά, συνετή σοφία. Ήταν ανυπέρβλητος μάστορας, που τα κατάφερνε να βρίσκει στις δύσκολες στιγμές διέξοδο, από την αδιέξοδη κατάσταση. Επίσης σε στιγμές θριάμβου, ήταν όμοια συγκρατημένος και ποτέ δεν παρασερνόταν από τις συγκινήσεις. Ήταν μια ασυνήθιστα πολυσύνθετη προσωπικότητα.

Ο Στάλιν δημιούργησε και υπόταξε τον εαυτό του μια τεράστια αυτοκρατορία. Ήταν άνθρωπος που σύντριβε τον εχθρό, με τα χέρια των εχθρών του. Μάλιστα ανάγκασε κι εμάς, που μας ονόμαζε ιμπεριαλιστές, να πολεμήσουμε εναντίον των ιμπεριαλιστών.

Ο Στάλιν ήταν μέγιστος, απαράμιλλος δικτάτορας. Παρέλαβε τη Ρωσία με το ξύλινο αλέτρι και την άφησε εξοπλισμένη με το ατομικό όπλο. Όχι, ό,τι και να λένε γι’ αυτόν, τέτοιους η ιστορία και οι λαοί δεν θα τους λησμονούν».