Η Κομμούνα της Καντόνας

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία, φυλ. 884, στις 12/12/2020 - ηλεκτρονική έκδοση

Μετά τη λήξη του πρώτου επαναστατικού πολέμου στην Κίνα (1924-1927) ξέσπασε εξέγερση στην Καντόνα. Στις 11 Δεκέμβρη του 1927, με προτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας (ΚΚΚ) χιλιάδες εργάτες ξεσηκώθηκαν και κατέλαβαν την πόλη. Συγκροτήθηκε επαναστατική κυβέρνηση που διαμόρφωσε πρόγραμμα λαϊκής εξουσίας. Δυο μέρες αργότερα, οι αντεπαναστατικές δυνάμεις, με τη βοήθεια των δυτικών ιμπεριαλιστών και της Ιαπωνίας, κατέστειλαν στρατιωτικά την εξέγερση, σφαγιάζοντας χιλιάδες εργάτες. Οι τρεις μέρες του Δεκέμβρη που ο λαός της Καντόνας πήρε την εξουσία στα χέρια του έχουν μείνει στην ιστορία ως «η Κομμούνα της Καντόνας».

 

Λήξη του πρώτου επαναστατικού πολέμου

 

Ο πρώτος εμφύλιος πόλεμος στην Κίνα κράτησε από το 1924 μέχρι τον Ιούλη του 1927. Κατά τη διάρκειά του, το Εθνικό Λαϊκό Κόμμα (Κουομιτάνγκ) με πρόεδρο τον Σουν Γιατ Σεν συμμάχησε με το ΚΚΚ στη βάση των «τριών αρχών του λαού»: συνεργασία με το ΚΚΚ, συμμαχία με την ΕΣΣΔ, υποστήριξη των αγροτών και εργατών. Ήδη από το 1923 ο Σουν Γιατ Σεν κατάφερε να ιδρύσει επαναστατική κυβέρνηση στη Νότια Κίνα.

Η πρώτη αυτή επαναστατική περίοδος αν και συνοδεύτηκε από πολλές εξεγέρσεις και κατάφερε να δώσει ένα συντριπτικό χτύπημα στο στρατιωτικό κατεστημένο του βορρά, έληξε με προσωρινή ήττα των επαναστατικών δυνάμεων. Οι στρατιωτικές επεμβάσεις των ξένων ιμπεριαλιστών καθώς και η προδοτική στάση και τα αντεπαναστατικά πραξικοπήματα του νέου προέδρου του Κουομιτάνγκ, Τσανγκ Καϊσέκ από Απρίλη μέχρι τον Ιούνη του 1927 στη Σαγκάη, το Νανκίν και την Γκουανγκτσέου (Καντόνα) αντικατέστησαν στην εξουσία τη μιλιταριστική κυβέρνηση. Μέχρι τα τέλη του 1928 η κυβέρνηση του Κουομιτάνγκ έγινε τυπικά πανεθνική κυβέρνηση που υποστήριζε ανοιχτά τους φεουδάρχες και τη μεγαλοαστική τάξη. Ουσιαστικά επρόκειτο για μια στρατιωτική δικτατορία που είχε τη στήριξη των ιμπεριαλιστών.

 

Έναρξη του δεύτερου επαναστατικού πολέμου

Η στάση της νέας κυβέρνησης ήταν η μαζική τρομοκρατία απέναντι στους επαναστατημένους εργάτες, αγρότες και προοδευτικούς διανοούμενους. Όμως η εργατική τάξη και η αγροτιά καθοδηγούμενη από το ΚΚΚ άρχισε και πάλι να αντιστέκεται. Χιλιάδες εργάτες και εκατομμύρια αγρότες μπήκαν στον αγώνα. Το ΚΚΚ δυνάμωσε και κατάφερε να πετάξει από τις γραμμές του τη δεξιά συμβιβαστική τάση του Τσεν Ντουσιού, απομακρύνοντας τον ίδιο από την ηγεσία του κόμματος, τον Αύγουστο του 1927. Ο Ντουσιού ήταν ο κατεξοχήν εκπρόσωπος της υποχωρητικότητας απέναντι στο Κουομιτάνγκ και την αστική τάξη, αρνούνταν το ρόλο της αγροτιάς ως του πιο πιστού συμμάχου των εργατών και είχε την άποψη ότι η υποστήριξη του αγροτικού κινήματος από το προλεταριάτο θα έδιωχνε την εθνική αστική τάξη από το ενιαίο μέτωπο.

Την 1^η Αυγούστου 1927 μετά από εξέγερση στο Ναντσάνγκ ξεκίνησε ο δεύτερος εμφύλιος πόλεμος. Μάλιστα στη συγκρότηση της Επαναστατικής Επιτροπής πήραν μέρος και εκπρόσωποι της αριστερής πτέρυγας του Κουομιτάνγκ. Μέσα σε λίγες μέρες οι εξεγερμένοι ξεκίνησαν μια πορεία προς το νότο της χώρας με σκοπό να καταλάβουν την Καντόνα και να την μετατρέψουν σε επαναστατική βάση. Στην περιοχή δυτικά του Ναντσάνγκ, μεταξύ των επαρχιών Κιανγκσί και Χουνάν, αρχηγός των εξεγερμένων ήταν ο Μάο Τσετούνγκ. Ο στρατός του κατάφερε να εγκαθιδρύσει λαϊκή εξουσία και να μοιράσει τη γη στους αγρότες. Ήταν η πρώτη επαναστατική βάση στην ύπαιθρο. Αντίστοιχες επιτυχίες είχαν οι εξεγερμένοι εργάτες και αγρότες και σε άλλες περιοχές της χώρας όπου κατάφεραν να πάρουν στα χέρια τους την εξουσία. Όμως στις αρχές του Οκτώβρη, μετά από σκληρές μάχες σε αρκετές περιπτώσεις ηττήθηκαν. Όσοι ένοπλοι κατάφεραν να γλιτώσουν συγκρότησαν τις πρώτες μονάδες του κινεζικού Κόκκινου Στρατού, του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού όπως ονομάστηκε αργότερα.

 

Η κομμούνα της Καντόνας

Σημαντικό γεγονός στην πορεία του δεύτερου επαναστατικού πολέμου ήταν η ένοπλη εξέγερση 30 χιλιάδων εργατών στην Καντόνα στις 11 Δεκέμβρη του 1927. Τα γεγονότα ξεκίνησαν από μια ομάδα ένοπλων εργατών που κατέλαβε καίρια σημεία της πόλης, αποσπώντας όπλα της Στρατιωτικής Φρουράς, τα οποία στη συνέχεια μοίρασε στους εργάτες. Μέρος του κυβερνητικού στρατού της πόλης προσχώρησε στους εξεγερμένους. Συγκροτήθηκε Επαναστατική Επιτροπή με επικεφαλής τον Τσανγκ Ταϊλέι, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΚ. Την ίδια μέρα η Επιτροπή δημοσίευσε τα νέα διατάγματα: «για την ίδρυση κινέζικου κόκκινου στρατού, για την κατάργηση της τσιφλικάδικης γαιοκτησίας και την ακύρωση των αγροτικών χρεών, την καθιέρωση οκτάωρης εργάσιμης μέρας, τη δήμευση της περιουσίας των ξένων εμπορικών οίκων και τη μεταβίβασή της στην κυριότητα του κινεζικού λαού, τη μεταστέγαση των εργατών από τις λασποκαλύβες στις αστικές συνοικίες της πόλης και για την κατάργηση όλων των ετεροβαρών συμφωνιών της Κίνας με τα ιμπεριαλιστικά κράτη». (Παγκόσμια Ιστορία τόμος Θ₁-Θ₂ σελ. 177)

Την επομένη, αντεπαναστατικές δυνάμεις με τη συνδρομή στρατού και πολεμικών πλοίων των ΗΠΑ, της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ιαπωνίας ξεκίνησαν επίθεση εναντίον της επαναστατημένης πόλης. Μέσα σε δύο μέρες, μέχρι τις 14 Δεκέμβρη οι εξεγερμένοι ηττήθηκαν και η πόλη πνίγηκε στο αίμα. Στις μάχες που έγιναν σκοτώθηκαν πάνω από 6 χιλιάδες επαναστάτες. Ανάμεσα στους νεκρούς ήταν και ο Τσανγκ Ταϊλέι. Ήταν τέτοια η οργή των αντιδραστικών με τις επιτυχίες των κομμουνιστών που επιτέθηκαν μέχρι και στο προξενείο της ΕΣΣΔ, δολοφονώντας τον υποπρόξενο και 5 υπαλλήλους.

Οι επόμενες εβδομάδες ήταν μια πραγματική κόλαση για την πόλη. Οι δημόσιες εκτελέσεις ήταν καθημερινές. Η εκδίκηση των αντιδραστικών ανελέητη.

 

Μετά την Κομμούνα

Ύστερα από τις εξεγέρσεις του 1927 το κομμουνιστικό κίνημα κατάφερε σε σύντομο χρονικό διάστημα να ανασυγκροτηθεί. Ο εμφύλιος πόλεμος απλώθηκε και σε άλλες επαρχίες. Το ΚΚΚ δημιουργήσει πολλές επαναστατικές βάσεις. Μεγάλες εκτάσεις στην ύπαιθρο απελευθερώθηκαν και συγκροτήθηκαν αντάρτικα τμήματα αγροτών. Δημιουργήθηκαν Σοβιέτ εργατών και αγροτών. Στη φάση αυτή η κινέζικη επανάσταση έλυνε κυρίως τα προβλήματα της αστικοδημοκρατικής επανάστασης και τα Σοβιέτ ήταν όργανα της δημοκρατικής δικτατορίας του προλεταριάτου και των αγροτών. Στις απελευθερωμένες περιοχές η γη που ανήκε παλιότερα στους φεουδάρχες μοιραζόταν στους ακτήμονες και τους φτωχούς αγρότες. Σημαντικές κατακτήσεις όμως υπήρξαν και στα εργοστάσια όπου μειώθηκε ο εργάσιμος χρόνος και αυξήθηκαν τα μεροκάματα. Οι βάσεις για την επόμενη φάση στην ανάπτυξη της επαναστατικής πάλης είχαν ήδη τεθεί.

Όταν το 1931 η Ιαπωνία επιτέθηκε στην Κίνα και κατέλαβε το βορειοανατολικό τμήμα, ο Τσανγκ Καϊσέκ δεν αντιστάθηκε αλλά εξακολούθησε να καταδιώκει τους κομμουνιστές. Αντίθετα το ΚΚΚ, περνώντας στην αντεπίθεση, άνοιξε διπλό μέτωπο ενάντια στους Ιάπωνες επιδρομείς και στο Κουομιτάνγκ. Μετά τη νέα εισβολή της Ιαπωνίας το 1937 και ενόψει της ανόδου του φασισμού διεθνώς αλλά και του επικείμενου Παγκοσμίου Πολέμου, το ΚΚΚ αναπροσάρμοσε την τακτική του, συγκρότησε ενιαίο αντιιαπωνικό μέτωπο στο οποίο συμμετείχε και το Κουομιτάνγκ. Η τακτική του παρατεταμένου πολέμου που εφάρμοσε ο Μάο καθώς και η βοήθεια του Κόκκινου Στρατού της ΕΣΣΔ θα συντρίψει τους Ιάπωνες κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Λίγα χρόνια αργότερα, ο Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός της Κίνας θα επικρατήσει οριστικά στον νέο πόλεμο ενάντια στο Κουομιτάνγκ και τους Αμερικάνους που το υποστήριζαν. Το 1949 θα γεννηθεί στην Κίνα η Λαϊκή Δημοκρατία.

ΣΣ