Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία, φυλ. 889, στις 6/3/2021
Τα τελευταία γεγονότα με την εισβολή των ΜΑΤ στο ΑΠΘ μετά από αίτημα του Πρύτανη, Νίκου Παπαϊωάννου, την κατάλυση του Ασύλου και τις δεκάδες συλλήψεις φοιτητών, εκτός από την δικαιολογημένη οργή που έχουν ξεσηκώσει σε όλη την ελληνική κοινωνία, θυμίζουν τις αλήστου μνήμης εποχές της δεκαετίας του ’60 και της χούντας, που οι κινητοποιήσεις των φοιτητών αντιμετωπίζονταν με αντίστοιχες μεθόδους. Δύο από αυτές τις περιπτώσεις έχουν μείνει στην ιστορία του φοιτητικού κινήματος της Θεσσαλονίκης, με τους κρανοφόρους αστυνομικούς να εισβάλουν στην Παλιά Φιλοσοφική αλλά και τα τανκς να φτάνουν μέχρι τα σκαλιά του Πολυτεχνείου. Και στις δύο περιπτώσεις είχε προηγηθεί κάλεσμα των Πρυτάνεων του ΑΠΘ προς τις δυνάμεις καταστολής να… συνετίσουν τη νεολαία της εποχής. Και οι ομοιότητες με το σήμερα δεν είναι μόνο αυτές.
Λίγο πριν τη Χούντα
Βρισκόμαστε λίγες μέρες πριν το στρατιωτικό πραξικόπημα του Γ. Παπαδόπουλου. Το κλίμα της δεκαετίας του ’60 ήταν γεμάτο από πολιτικά και κινηματικά γεγονότα στα οποία συμμετείχαν εκατοντάδες χιλιάδες αγωνιστές σε όλη την Ελλάδα (νόθες εκλογές, Κυπριακό, αποστασία, πολιτικές δολοφονίες, εργατικές απεργίες κ.α.) με κορύφωση τη λαϊκή εξέγερση τον Ιούλη του 1965. Η νεολαία της χώρας μας (φοιτητική και εργαζόμενη) ήταν πάντα στην πρώτη γραμμή του αγώνα. Στα Πανεπιστήμια υπήρχε ένα κλίμα αναβρασμού με συνεχείς κινητοποιήσεις.
Στη Θεσσαλονίκη, μέσα στο δίμηνο Μάρτη-Απρίλη του 1967, η αστυνομία μαζί με τους παρακρατικούς φασίστες της ΕΚΟΦ είχε εισβάλλει πολλές φορές στο ΑΠΘ για να καταστείλει συγκεντρώσεις φοιτητών. Σε πολλές περιπτώσεις προχώρησε σε συλλήψεις. Πρύτανης του Πανεπιστημίου από το 1966 είχε τοποθετηθεί από την κυβέρνηση ο Παναγιώτης Χρήστου, θεολόγος, που διετέλεσε και Κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής λίγα χρόνια νωρίτερα. Μέσα στο «βαρύ» βιογραφικό του ήταν γραμμένη και η θέση του Υπουργού Βόρειας Ελλάδας στην κυβέρνηση Παρασκευόπουλου (την ίδια εποχή) αλλά και του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων τον τελευταίο χρόνο της Χούντας.
Σε όλο το διάστημα του τελευταίου διμήνου πριν τη Χούντα, ο Χρήστου έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο. Πέρα από τα καλέσματα προς την Αστυνομία για την αποκατάσταση της «τάξης», ανέλαβε προσωπικά να συκοφαντήσει την ΕΦΕΕ η οποία και σκόπευε να υποβάλει μήνυση κατά του Χρήστου επειδή χαρακτήρισε τη συγκέντρωσή της ως «συγκέντρωση χιτλερικής νεολαίας» και κατηγόρησε τους φοιτητές για «ολοκληρωτισμό» και ότι επιδιώκουν «εκτροπή του πολιτεύματος».
Στις 11 του Απρίλη η ΕΦΕΕ είχε προγραμματίσει διαμαρτυρία στην πλατεία Χημείου για την καταπάτηση του Ασύλου και για τις διώξεις που αντιμετώπιζαν οι φοιτητές. Τη συγκέντρωση κάλεσε ο Σύλλογος φοιτητών του Πολυτεχνείου. Ο Χρήστου αρνήθηκε να δώσει άδεια για τη συγκέντρωση με το αιτιολογικό ότι ο Σύλλογος αυτός δεν ήταν αναγνωρισμένος επειδή δεν κατέθεσε καταστατικό στον Πρύτανη, επειδή «πολιτικολογεί», έχει «αντεθνική στάση» και άλλους λόγους.
Έτσι η αστυνομία απέκλεισε ολόκληρο το χώρο του ΑΠΘ απαγορεύοντας όχι μόνο την πρόσβαση στα Πανεπιστήμια αλλά και την απλή διέλευση πολιτών. Οι φοιτητές κατάφεραν όμως να συγκεντρωθούν στην Παλιά Φιλοσοφική. Το απόγευμα με τη σύμφωνη γνώμη του Χρήστου, ο εισαγγελέας έδωσε εντολή στην αστυνομία να εισβάλει στο κτίριο το οποίο τελικά εκκενώθηκε και 10 φοιτητές συνελήφθησαν. Ο Γιάννης Χατζής σε πρόσφατη ομιλία του για τις όψεις του φασιστικού φαινομένου στη Θεσσαλονίκη (1960-1980) περιέγραψε τα γεγονότα πολύ χαρακτηριστικά: «Δέκα ημέρες πριν την επιβολή της Χούντας με κάλεσμα του πρύτανη Χρήστου, το πανεπιστημιακό άσυλο καταπατείται. Στο Πανεπιστήμιο εισβάλουν αύρες, αστυνομικοί με κράνη κι καπνογόνα. Αστυνομία και ΕΚΟΦίτες κακοποιούν και συλλαμβάνουν φοιτητές ακόμα και μέσα στις αίθουσες. Πολλοί δημοκράτες καθηγητές κάνουν τα γραφεία τους άσυλο για να γλιτώσουν τους φοιτητές. Αξιοσέβαστοι καθηγητές προπηλακίζονται. Οι φοιτητές καταλαμβάνουν τη Νομική Σχολή, που περικυκλώνεται με αύρες. Τα δακρυγόνα πέφτουν μέσα στις αίθουσες από τα ανοικτά παράθυρα. Η κατάληψη κράτησε μέχρι το βράδυ»
Λίγες μέρες μετά, η «εκτροπή του πολιτεύματος» για την οποία ο Πρύτανης κατηγορούσε τους φοιτητές πραγματοποιήθηκε από τη αμερικανοκίνητη Χούντα. Στην πραγματικότητα ο Χρήστου «είχε επιβάλλει τη δική του δικτατορία ένα μήνα πριν από τον Παπαδόπουλο» όπως έγραψε χαρακτηριστικά ο Γ. Γιάνναρης.
Πολυτεχνείο Θεσσαλονίκης
Το 1973 δεν έγινε κατάληψη του Πολυτεχνείου μόνο στην Αθήνα. Στις 16 Νοέμβρη περίπου 2000 φοιτητές του ΑΠΘ κατέλαβαν την Πολυτεχνική Σχολή για μία μέρα.
Βέβαια από τις αρχές του 1972 ξεκίνησαν κάποιες αντιδράσεις ενάντια στη δικτατορία. Η απάντηση της Χούντας ήταν άγρια τρομοκρατία από την αστυνομία και τους φασίστες υποστηρικτές του καθεστώτος.
Το Φλεβάρη του 1973 στη ΦΜΣ μια συγκέντρωση της διορισμένης από τη Χούντα ΦΕΑΠΘ μετατράπηκε σε μεγάλη αντιδικτατορική διαμαρτυρία των φοιτητών που κατέληξε σε συγκρούσεις, ξυλοδαρμούς και τραυματισμούς.
Η σημαντικότερη όμως κινητοποίηση ήταν σίγουρα αυτή του Νοέμβρη όταν το πρωί της 16/11/1973 φοιτητές κατέλαβαν το Πολυτεχνείο της Θεσσαλονίκης και κρέμασαν τεράστια πανό που έγραφαν: «ΕΞΩ ΟΙ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΙ», «ΚΑΤΩ Η ΧΟΥΝΤΑ», «Ο ΛΑΟΣ ΠΕΙΝΑΕΙ ΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΜΑΣΑΕΙ». Αμέσως πραγματοποίησαν συνελεύσεις και εξέλεξαν Κεντρική Συντονιστική Επιτροπή της κατάληψης. Ορίστηκαν ομάδες περιφρούρησης καθώς και επιτροπές σχετικές με τη λειτουργία της κατάληψης (τρόφιμα, φάρμακα, προκηρύξεις, επικοινωνία με το λαό της πόλης αλλά και με το Πολυτεχνείο της Αθήνας κ.α.). Μάλιστα έστησαν κι έναν ραδιοφωνικό σταθμό και μετέδιδαν αγωνιστικά μηνύματα προς τους Θεσσαλονικείς.
Το απόγευμα της ίδιας μέρας το κτίριο περικυκλώθηκε από ασφαλίτες που άρχισαν να σπάνε τα παράθυρα, προσπαθώντας να εισβάλουν χωρίς όμως να τα καταφέρουν. Οι ομάδες περιφρούρησης αντιστάθηκαν και απέτρεψαν το σπάσιμο της κατάληψης.
Τη νύχτα όμως 16-17 Νοέμβρη η Χούντα κατέβασε στρατό στο Πολυτεχνείο που περικυκλώθηκε από αστυνομία, ΛΟΚατζήδες και τανκς. Ένα από τα τεθωρακισμένα σημάδευε προς το κτίριο και οι επικεφαλής απειλούσαν ότι θα το κανονιοβολήσουν. Και στην περίπτωση αυτή πρωταγωνιστικό ρόλο έπαιξε ο χουντικός Πρύτανης του ΑΠΘ, Ευάγγελος Σδράκας (θεολόγος κι αυτός). Ο Σδράκας μαζί με τον εισαγγελέα υποσχέθηκαν στους φοιτητές ότι αν έβγαιναν από το κτίριο θα τους άφηναν ελεύθερους να φύγουν. Η θέση του Πολυτεχνείου (μακριά από το κυρίως πολεοδομικό συγκρότημα) δεν επέτρεπε στους φοιτητές να επιμείνουν. Αποφάσισαν να εγκαταλείψουν το κτίριο. Όταν όμως άρχισαν να βγαίνουν και παρ’ όλες τις εγγυήσεις του Σδράκα, οι αστυνομικοί επιτέθηκαν στους φοιτητές, ξυλοκοπώντας τους άγρια. Ο Σδράκας (ο Πρύτανης των τανκς) απλώς παρακολουθούσε. Ακολούθησαν συλλήψεις. Πάνω από 200 φοιτητές μεταφέρθηκαν στην Ασφάλεια και από εκεί στο μεταγωγών και στο Γεντί Κουλέ. Πολλοί από αυτούς βασανίστηκαν για μέρες με φάλαγγα και ηλεκτροσόκ και 35 από αυτούς θα δικάζονταν από το στρατοδικείο. Η επιλογή γινόταν προσωπικά από τον διαβόητο Κωνσταντίνου Μήτσου διοικητή του Σπουδαστικού της Ασφάλειας. Όμως το νέο πραξικόπημα του Ιωαννίδη με το οποίο ανέτρεψε τον Παπαδόπουλο έγινε η αιτία να αφεθούν ελεύθεροι λίγες εβδομάδες αργότερα.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι και τότε, όπως συχνά γίνεται και σήμερα, τα περισσότερα ΜΜΕ της εποχής εστίασαν στις καταστροφές που έγιναν μέσα στο Πολυτεχνείο. Ούτε λόγος φυσικά για τον αγώνα της νεολαίας ενάντια στη Χούντα και τους Αμερικάνους.
Σήμερα
Τα πρόσφατα γεγονότα με την εισβολή των ΜΑΤ στο ΑΠΘ μετά από «ενημέρωση» του εισαγγελέα από τον Πρύτανη, οι δεκάδες συλλήψεις φοιτητών που ακολούθησαν, το περιστατικό με τον φοιτητή που σερνόταν ημίγυμνος από τους άντρες των ΜΑΤ, μας αναγκάζουν να κάνουμε αρνητικούς ιστορικούς συνειρμούς και να θυμηθούμε εποχές που τα δημοκρατικά δικαιώματα ήταν περιορισμένα και απαιτούνταν σκληροί αγώνες για να κατακτηθούν.
Η φασιστικοποίηση στις μέρες μας έχει πάει πολλά επίπεδα πιο πάνω την καταστολή. Οι διαδηλώσεις και οι πορείες είναι σχεδόν απαγορευμένες, καθημερινά τα ΜΑΤ διαλύουν συγκεντρώσεις ξυλοκοπώντας άγρια τους διαδηλωτές, εκατοντάδες προσαγωγές έχουν γίνει τους τελευταίους μήνες σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας, αγωνιστές σέρνονται στα δικαστήρια με σοβαρές κατηγορίες. Η τακτική της συκοφαντίας των αγωνιστών παραμένει. Δεν είναι τυχαίοι οι ισχυρισμοί του Πρύτανη Παπαΐωάννου περί φθορών των κτιρίων, περί εξωφοιτητικών στοιχείων και χρήσης βίας των φοιτητών ενάντια στους σεκιουριτάδες. Στα βήματα των προκατόχων του κατάφερε να κερδίσει επάξια τον δικό του τίτλο τιμής: «Ο Πρύτανης των ΜΑΤ»
Πηγές:
Ομιλία Γιάννη Χατζή https://istoriakk.blogspot.com/2019/11/1960-1980.html
Γ. Γιάνναρη, «Φοιτητικά κινήματα και ελληνική παιδεία» τ. Β’, εκδ. Το ποντίκι
Εφημερίδα Μακεδονία 12/4/1967
ΣΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου