Ο πόλεμος της Αλγερίας και τα «ασυγχώρητα εγκλήματα» της Γαλλίας

 Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία, φυλ. 904, στις 30/10/2021

Η πρόσφατη δήλωση του πρόεδρου της Γαλλίας Μακρόν με την οποία χαρακτήρισε «ασυγχώρητο έγκλημα» την αιματηρή καταστολή χιλιάδων αλγερινών διαδηλωτών που έγινε στο Παρίσι 60 χρόνια πριν, στις 17 Οκτώβρη 1961, μόνο προκλητική και υποκριτική θα μπορούσε να χαρακτηριστεί. Ο ίδιος τα τελευταία χρόνια ευθύνεται για την άγρια αντιμετώπιση των κινητοποιήσεων από την γαλλική αστυνομία και τους δεκάδες σοβαρούς τραυματισμούς διαδηλωτών.

Η βίαιη καταστολή του 1961, η σφαγή του Παρισιού, όπως ονομάστηκε, εντάσσεται μέσα στα γεγονότα του πολέμου της Αλγερίας, δηλαδή του αντιαποικιακού αγώνα του αλγερινού λαού ενάντια στην Γαλλία, που ξεκίνησε το 1954 και έληξε με την ήττα της ιμπεριαλιστικής μητρόπολης το 1962.

 

Η αποικιοκρατία στην Αλγερία

Μέχρι το 1830 η Αλγερία ήταν τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με σχετική αυτονομία. Τότε η Γαλλία, με πρόσχημα τις επιθέσεις πειρατών στη Μεσόγειο, κατέλαβε το Αλγέρι. Οι Αλγερινοί αντιστάθηκαν σθεναρά με ηγετική μορφή τον εμίρη Αμντελκαντέρ. Όμως μέχρι το 1847, μετά από 15 περίπου χρόνια αγριοτήτων του γαλλικού στρατού απέναντι στον ντόπιο πληθυσμό (λεηλασίες, δολοφονίες, βασανισμοί και ισοπέδωση ολόκληρων χωριών), ολοκληρώθηκε η κατάληψη του αλγερινού εδάφους και η Αλγερία θεωρούνταν πλέον τμήμα της Γαλλίας.

Μετά το 1871 ξεκινάει και ο εποικισμός της από Γάλλους πρόσφυγες που εγκατέλειψαν τη Λορένη και την Αλσατία όταν, μετά τον Γαλλοπρωσικό πόλεμο, οι περιοχές αυτές πέρασαν στην κατοχή των Πρώσων. Με βασικό δόγμα τη ρατσιστική θεωρία της πολιτισμικής ανωτερότητας των Ευρωπαίων, ξεκίνησε μια διαδικασία «εκπολιτισμού» των ντόπιων (Αράβων και Βερβέρων) που ουσιαστικά σήμαινε μετακινήσεις, δήμευση περιουσιών, καταπίεση, περιθωριοποίηση και αποκλεισμούς. Φυσικά κάποιοι από τους ντόπιους κατάφεραν να αποκτήσουν την γαλλική ιθαγένεια αλλά ήταν μια μικρή μειοψηφία. Στα μέσα του 20^ου αι. στην Αλγερία ζούσαν περίπου 8 εκατομμύρια Άραβες και 1 εκατομμύριο με γαλλική ιθαγένεια (κυρίως Γάλλοι και άλλοι Ευρωπαίοι ή απόγονοι των πρώτων Γάλλων που πήγαν εκεί).

Για πολλούς η 8^η Μάη του 1945 (η μέρα της άνευ όρων παράδοσης της Γερμανίας και της λήξης του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη) θεωρείται η έναρξη της αλγερινής επανάστασης. Τη μέρα εκείνη στο Σετίφ της Κωνσταντίνης (στη βορειοανατολική Αλγερία) χιλιάδες Αλγερινοί ύψωσαν αλγερινές σημαίες (κάτι που είχε απαγορευτεί) και διαδήλωσαν υπέρ της ανεξαρτησίας της χώρας τους, με αποτέλεσμα να δεχτούν πυρά από τη γαλλική αστυνομία. Αμέσως ξέσπασαν άγριες συγκρούσεις για πολλές μέρες και οι νεκροί ξεπέρασαν τους 20 χιλιάδες. Μάλιστα πολλά χωριά της περιοχής βομβαρδίστηκαν από γαλλικά αεροπλάνα.

 

Ο πόλεμος της Αλγερίας

Την 1^η Νοέμβρη του 1954 ξεκίνησε η οργανωμένη αντίσταση των αράβων Αλγερινών, με επιθέσεις κατά καίριων γαλλικών στόχων. Ηγετική δύναμη του αγώνα αναδείχθηκε το Μέτωπο της Εθνικής Απελευθέρωσης (FLN), μια ομάδα επηρεασμένη κυρίως από τον νασερισμό. Εκείνη την ημέρα το FLN ανακοίνωσε από το ραδιόφωνο την έναρξη του ένοπλου αγώνα κατά της αποικιοκρατίας, με στόχο την ανεξαρτησία της Αλγερίας.

Αρχικά η Γαλλία προσπάθησε να αντιμετωπίσει την κατάσταση με την αστυνομία αλλά σύντομα αναγκάστηκε να στείλει τακτικό στρατό και μάλιστα με λευκή εντολή από την γαλλική Εθνοσυνέλευση να αποκαταστήσει την τάξη. Οι συγκρούσεις ήταν σφοδρές. Ένας πραγματικός ανταρτοπόλεμος στήθηκε μέσα στις γειτονιές του Αλγερίου αλλά επεκτάθηκε και μέσα στην ίδια τη Γαλλία. Το FLN είχε μια τεράστια δικτύωση που κατάφερε ισχυρά πλήγματα μέσα στην ίδια την πρωτεύουσα της ιμπεριαλιστικής μητρόπολης.

Ο γαλλικός στρατός χρησιμοποίησε κάθε μέσο που διέθετε. Ακόμα και αεροπλάνα και βόμβες ναπάλμ. Έστησε ένα δίκτυο συνεργατών και κατασκόπων με στόχο την παραπληροφόρηση του αλγερινού λαού και την εξάρθρωση των πυρήνων των επαναστατών. Επιδόθηκε σε ωμότητες με δολοφονίες αθώων, εξαφανίσεις και βασανιστήρια που δεν είχαν σε τίποτα να ζηλέψουν από τις θηριωδίες του ναζιστικού καθεστώτος του Βισί.

Το ηθικό όμως των επαναστατών δεν μπορούσε να καμφθεί. Η κατάσταση στη Αλγερία ήταν εκτός ελέγχου. Ο γαλλικός στρατός έφτασε σε σημείο να συλλαμβάνει αγωνιστές και να τους «εξαφανίζει». Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Μορίς Οντέν, ενός 25χρονου γάλλου μαθηματικού, μέλους του παράνομου Κομμουνιστικού Κόμματος της Αλγερίας που δούλευε στο Πανεπιστήμιο του Αλγερίου. Ήταν ένθερμος υποστηρικτής του αγώνα του αλγερινού λαού για ανεξαρτησία. Στις 11 Ιούνη του 1957 θα συλληφθεί μέσα στο σπίτι του. Ο Οντέν φυλακίζεται, βασανίζεται άγρια και εκτελείται. Ο γαλλικός στρατός επίσημα ανακοίνωσε ότι απέδρασε. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι μόλις το 2014 το γαλλικό κράτος παραδέχτηκε ότι ο Οντέν πέθανε κατά τη διάρκεια της κράτησής του!

Σε μια κρίσιμη στιγμή για τη Γαλλία, το Μάιο του 1958 ο Ντε Γκολ αναλαμβάνει ξανά πρόεδρος της χώρας και υπόσχεται λήξη του πολέμου με «γαλλική Αλγερία». Πολύ σύντομα όμως κι αυτός θα καταλάβει ότι η κατάσταση δεν αλλάζει και αναγκάζεται να μιλήσει για αυτοδιάθεση της Αλγερίας. Στην απόφαση αυτή συνετέλεσε και το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος της 8ης Ιανουαρίου 1961 που αφορούσε το μέλλον της Αλγερίας. Η συντριπτική πλειοψηφία του λαού στην Γαλλία τάχθηκε με την ανεξαρτησία της Αλγερίας. Η αστάθεια όμως στο εσωτερικό της Γαλλίας συνεχίστηκε.

Οι γαλλικής ιθαγένειας κάτοικοι της Αλγερίας καθώς και ακροδεξιές ομάδες που είχαν σχέση με το στρατό αντέδρασαν. Δημιούργησαν τον OAS (Οργάνωση Μυστικός Στρατός) και στις αρχές του 1961 προκάλεσαν σοβαρές ταραχές στο Αλγέρι με οδοφράγματα. Μάλιστα έγινε και προσπάθεια πραξικοπήματος και απόπειρα δολοφονίας του Ντε Γκολ από την ηγεσία του στρατού της Αλγερίας, τον Αύγουστο του 1961.

Το «ασυγχώρητο έγκλημα» κατά Μακρόν έλαβε χώρα στο Παρίσι λίγους μήνες μετά, στις 17 Οκτωβρίου του 1961. 30 χιλιάδες Αλγερινοί με προτροπή του FLN βγήκαν στους δρόμους για να διαδηλώσουν ενάντια στη νυχτερινή απαγόρευση κυκλοφορίας που ανακοινώθηκε μόνο για τους γάλλους μουσουλμάνους. Η αστυνομία επιτέθηκε άγρια στο πλήθος με αποτέλεσμα εκατοντάδες να σκοτωθούν είτε από πυροβολισμούς είτε από πνιγμό στο Σηκουάνα, χωρίς να βρεθούν ποτέ τα πτώματά τους. Οι συλληφθέντες εκείνη τη νύχτα ξεπέρασαν τους 10 χιλιάδες.

Στη συνέχεια η Γαλλία θα υποχρεωθεί να αυξήσει ακόμη περισσότερο τη στρατιωτική της δύναμη στην Αλγερία που φτάνει το μισό εκατομμύριο άντρες. Μάταια όμως. Οι μαχητές του FLN δεν πτοήθηκαν. Μάλιστα δημιουργήθηκε και η Προσωρινή Κυβέρνηση της Αλγερίας (GPRA) με έδρα την Τύνιδα της Τυνησίας. Σύντομα ο Ντε Γκολ θα αναγκαστεί να ξεκινήσει συνομιλίες με εκπροσώπους της.

Στις 8 Φλεβάρη του 1962 νέες ταραχές ξέσπασαν στο Παρίσι όταν οργανώσεις της αριστεράς πραγματοποίησαν πορεία διαμαρτυρίας εναντίον της δράσης του OAS. Η πορεία είχε απαγορευτεί και χτυπήθηκε από την αστυνομία με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 8 διαδηλωτές.

Τελικά στις 18 Μαρτίου 1962 υπογράφεται η συμφωνία του Εβιάν που θα σημάνει τη λήξη του πολέμου και την ανεξαρτησία της Αλγερίας από τις 3 Ιούλη 1962. Αξίζει να κάνουμε μια μικρή αναφορά στην τύχη των αλγερινών συνεργατών της Γαλλίας, τους λεγόμενους χαρκί. Πολλοί από αυτούς κατάφεραν να αποφύγουν τα αντίποινα διαφεύγοντας στη Γαλλία όπου όμως κλείστηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, σε αντίθεση με τον ευρωπαϊκής καταγωγής πληθυσμό (πιε-νουάρ) που αντιμετωπίστηκαν από τη μητρόπολη σχεδόν ισότιμα με τους γάλλους πολίτες.

 

Μετά τον πόλεμο

Η Γαλλία για πολλές δεκαετίες μετά τη λήξη του πολέμου δεν αναφερόταν σ’ αυτόν ως «πόλεμο» αλλά χρησιμοποιούσε τον όρο «γεγονότα» προσπαθώντας να υποβαθμίσει τη συντριπτική ήττα που δέχθηκε η πρώην αποικιοκρατική δύναμη. Ήδη βγήκε αποδυναμωμένη από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και ανίκανη να διατηρήσει τις παλιές της αποικίες. Ο πόλεμος της Αλγερίας μαζί με την ήττα στην Ινδοκίνα (μάχη του Ντιεν Μπιέν Φου 1954) ήταν καθοριστικά γεγονότα για το τέλος της πάλαι ποτέ μεγάλης αποικιοκρατικής δύναμης.

Μόλις το 1999 η Γαλλία αναγνώρισε επίσημα ως πόλεμο τον αντιαποικιοκρατικό αγώνα στην Αλγερία και ακόμα αργότερα (το 2018) ο Μακρόν αναγνώρισε τη χρήση βασανιστηρίων του γαλλικού στρατού στον πόλεμο. Κανείς όμως δεν τιμωρήθηκε. Ούτε ο αρχηγός της αστυνομίας του Παρισιού Μορίς Παπόν που ήταν υπεύθυνος για τη σφαγή του Παρισιού. Αντί τιμωρίας, έγινε υπουργός οικονομικών το 1970!

Φυσικά η Γαλλία παρά τα χτυπήματα που δέχθηκε δεν παραιτήθηκε από το ρόλο του ιμπεριαλιστή. Τις τελευταίες δεκαετίες πραγματοποίησε πολλές επεμβάσεις σε άλλες χώρες, ειδικά της Αφρικής. Παίζει όμως και σοβαρό ρόλο στη Μεσόγειο και στη Μέση Ανατολή όπου θεωρεί ότι είναι χώρος που έχει γεωπολιτικά συμφέροντα. Επιχειρεί να αποκτήσει περισσότερα ερείσματα, οξύνοντας τον ανταγωνισμό με τους άλλους ιμπεριαλιστές και θέτοντας σε κίνδυνο τους λαούς της περιοχής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η πρόσφατη ελληνογαλλική συμφωνία που εμπλέκει και τη χώρα μας στα δολοφονικά της σχέδια. Η προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης και των ΜΜΕ να αντιστρέψουν την πραγματικότητα μιλώντας περί δημοκρατικών θεσμών και ευρωπαϊκών κεκτημένων μόνο ως προσπάθεια εξωραϊσμού των αδίστακτων γάλλων ιμπεριαλιστών μπορεί να χαρακτηριστεί.

Σ.Σ.