Κούβα 1962-2022. Εξήντα χρόνια εγκληματικό αμερικάνικο εμπάργκο σε βάρος του κουβανικού λαού

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία, φυλ. 919, στις 11/6/2022

Ήταν 3 Φλεβάρη του 1962 όταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζον Κένεντι επέβαλε το αμερικανικό εμπάργκο στην Κούβα. Για 60 χρόνια το νησί της Επανάστασης δέχθηκε δεκάδες επεμβάσεις από τις ΗΠΑ, εμπορικούς αποκλεισμούς και απαγορεύσεις τροφίμων, φαρμάκων, όπλων και άλλων εμπορευμάτων. Το κόστος για το λαό της Κούβας ήταν τεράστιο σε χρήμα αλλά και ανθρώπινες ζωές.

 

Στην πραγματικότητα οι επεμβάσεις και οι κυρώσεις των ΗΠΑ ξεκίνησαν σχεδόν αμέσως μετά την κατάληψη της εξουσίας από τα αντάρτικα στρατεύματα του Φ. Κάστρο, την Πρωτοχρονιά του 1959. Αν εξαιρέσουμε ένα μικρό διάστημα λίγων μηνών, θα μπορούσαμε να πούμε ότι μετά την πρώτη προσπάθεια αγροτικής μεταρρύθμισης, στα μέσα του 1959, και την εκδίωξη των τσιφλικάδων από το νησί, οι ΗΠΑ άρχισαν να οργανώνουν την ανατροπή του κουβανικού καθεστώτος. Το Μαϊάμι έγινε το κέντρο της αντεπανάστασης αφού εκεί συγκεντρώθηκαν οι «εξόριστοι» Κουβανοί, δηλαδή τα απομεινάρια των γαιοκτημόνων και των καπιταλιστών που έχασαν τις περιουσίες τους και με την καθοδήγηση της CIA άρχισαν να εξοπλίζουν μισθοφόρους. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Αϊζενχάουερ διέθεσε 13 εκατ. δολάρια για την ανατροπή του Κάστρο κάτι που αποδέχτηκε και προώθησε μετά το 1960 και ο νέος πρόεδρος Κένεντι.

Το πρώτο μέτρο που πάρθηκε ήταν η μείωση στην εισαγωγή ζάχαρης από την Κούβα και επέφερε σοβαρό πλήγμα στη οικονομία της αφού ήταν το μοναδικό εξαγώγιμο προϊόν. Επίσης τα αμερικανικά διυλιστήρια στην Κούβα αρνήθηκαν να διυλίσουν το σοβιετικό πετρέλαιο. Ο Κάστρο απάντησε με απαλλοτριώσεις και εθνικοποιήσεις αμερικανικών επιχειρήσεων και ο κύκλος των επεμβάσεων και των ολοένα και αυξανόμενων κυρώσεων είχε αρχίσει. Ουσιαστικά επιβλήθηκε από τις ΗΠΑ ένα μερικό εμπάργκο από τον Οκτώβρη του 1960 (δεν συμπεριελάμβανε τα τρόφιμα και τα φάρμακα).

Η πρώτη στρατιωτική επέμβαση των ΗΠΑ πραγματοποιήθηκε στις αρχές του 1960 με τον βομβαρδισμό φυτειών και εργοστασίων ζάχαρης από αεροπλάνα, με αμερικανούς και κουβανούς πιλότους. Ακολούθησαν δολιοφθορές, βομβιστικές επιθέσεις σε μεγάλες πόλεις (κυρίως εμπορικά κέντρα αλλά και λαϊκές συνοικίες). Σε μια από αυτές καταστράφηκε το εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Στις 4/3/1960 η CIA κατάφερε να πραγματοποιήσει μια τρομοκρατική ενέργεια στο γαλλικό πλοίο Λα Κουμπρ στο λιμάνι της Αβάνας. Το πλοίο μετέφερε στην Κούβα χειροβομβίδες και σφαίρες προερχόμενες από ένα βελγικό εργοστάσιο. Προκλήθηκε έκρηξη με αποτέλεσμα το θάνατο 101 ανθρώπων, μεταξύ των οποίων ήταν πολλοί κουβανοί λιμενεργάτες και γάλλοι ναυτικοί.

Η πιο σοβαρή όμως προσπάθεια πραγματοποιήθηκε τον Απρίλη του 1961 με την εισβολή στον Κόλπο των Χοίρων. Αφού η αμερικανική αεροπορία βομβάρδισε την Αβάνα, ένοπλο σώμα 1500 αμερικανών στρατιωτικών, πρακτόρων της CIA και κουβανών αντικαθεστωτικών ξεκίνησε από τη Γουατεμάλα και αποβιβάστηκε στον Κόλπο των Χοίρων, με στόχο να καταλάβει μέρος του νησιού και να οργανώσει την ανατροπή της κυβέρνησης. Η αντίδραση του κουβανικού στρατού αλλά και της πολιτοφυλακής ήταν άμεση. Μέσα σε 3 μέρες οι εισβολείς αναχαιτίστηκαν και οι περισσότεροι αναγκάστηκαν να παραδοθούν. Η νίκη του κουβανικού λαού στον Κόλπο των Χοίρων είχε τεράστια απήχηση. Μια μικρή χώρα, σε απόσταση μόλις 170 χιλιομέτρων από τις ΗΠΑ, κατάφερε να συντρίψει την επέμβαση και να ξεφτιλίσει τη μεγαλύτερη ιμπεριαλιστική δύναμη.

Στις αρχές Φλεβάρη του 1962 οι ΗΠΑ ανακοινώνουν το πλήρες οικονομικό εμπάργκο σε όλες τις εισαγωγές της Κούβας (πλέον και σε τρόφιμα και φάρμακα) που κατέληξε τελικά σε ναυτικό αποκλεισμό. Για μεγάλο διάστημα το νησί είχε αποκλειστεί, πολλά εμπορικά πλοία ακινητοποιούνταν από αμερικάνικα, ελέγχονταν και κατάσχονταν το φορτίο τους. Οι ελλείψεις σε τρόφιμα και φάρμακα είχαν αρχίσει να γίνονται ορατές. Το χειρότερο όμως είναι ότι οι ΗΠΑ επανέφεραν τις απειλές τους για στρατιωτική επέμβαση.

Σε όλο αυτό το διάστημα η Κούβα απευθύνθηκε σε άλλες χώρες προσπαθώντας να δημιουργήσει οικονομικούς και πολιτικούς δεσμούς. Αρχικά με τις χώρες του «Κινήματος των Αδεσμεύτων» και αργότερα με τη Σοβιετική Ένωση. Μάλιστα η χρονιά αυτή (1962) σημαδεύτηκε από την «κρίση των πυραύλων». Η Κούβα κατάφερε να πάρει πυρηνικούς πυραύλους από την ΕΣΣΔ για να απαντήσει στην συντριπτική υπεροπλία των ΗΠΑ. Η κρίση κορυφώθηκε όταν οι ΗΠΑ απείλησαν με παγκόσμιο πυρηνικό πόλεμο αν οι πύραυλοι δε φύγουν από το νησί. Τελικά με διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων οι πύραυλοι θα αποσυρθούν, με αντίστοιχη απόσυρση των αμερικανικών πυρηνικών πυραύλων σε Τουρκία και Ιταλία που στόχευαν τη Σοβιετική Ένωση και την υπόσχεση των ΗΠΑ ότι θα αρθεί ο ναυτικός αποκλεισμός.

Βέβαια οι επεμβάσεις των ΗΠΑ δε σταμάτησαν ποτέ. Δολοφονίες στελεχών της κουβανικής κυβέρνησης και απόπειρες εναντίον του ίδιου του Κάστρο και του Τσε Γκεβάρα, βομβιστικές επιθέσεις σε εργοστάσια, καταστήματα, ξενοδοχεία και κινηματογράφους, με εκρηκτικά φτιαγμένα στα εργαστήρια των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ. Ήταν η λεγόμενη «επιχείρηση Μανγκόστα» που οργανώθηκε από τις ΗΠΑ με τη συμμετοχή αμερικανών στρατιωτικών και μισθοφόρων κουβανών αντεπαναστατών. Αξίζει να αναφέρουμε τις δολοφονίες πολλών δασκάλων που στάλθηκαν σε χωριά της επαρχίας μετά το 1961, στα πλαίσια του προγράμματος για την εξάλειψη του αναλφαβητισμού αλλά και την ανατίναξη αεροπλάνου των Κουβανικών Αερογραμμών το 1976 από πράκτορες της CIA με δεκάδες νεκρούς. Ακόμα και φυτείες βομβαρδίστηκαν και μάλιστα με ναπάλμ. Σε πολλές επιθέσεις χρησιμοποιήθηκε ενεργός φώσφορος και βιολογικά όπλα. Το 1971, η CIA εισήγαγε στην Κούβα του ιό της αφρικανικής πανώλης των χοίρων με αποτέλεσμα να θανατωθούν 500.000 ζώα. Το 1981 εκδηλώθηκε στην Κούβα μια περίεργη επιδημία ερυθράς στην οποία έχασαν τη ζωή τους πολλά παιδιά. Αργότερα αμερικανοί πράκτορες και κουβανοί αντεπαναστάτες παραδέχτηκαν ότι χρησιμοποιήθηκαν βιολογικά όπλα στο έδαφος της Κούβας. Δεκάδες επίσης ήταν και οι βομβιστικές επιθέσεις εναντίον κουβανικών πρεσβειών σε ξένες χώρες, με αποτέλεσμα πολλοί κουβανοί διπλωμάτες να χάσουν τη ζωή τους. Βομβιστικές επιθέσεις δέχτηκαν και πολλές ξένες εταιρείες που αποφάσισαν να αρχίσουν οικονομικές δοσοληψίες με την Κούβα, όπως και πλοία ξένων χωρών που μετέφεραν εμπορεύματα στην Κούβα. Όλες αυτές οι τρομοκρατικές επιθέσεις υπολογίζεται ότι στοίχισαν τη ζωή σε περισσότερους από 3000 Κουβανούς και άλλοι τόσοι τραυματίστηκαν.

 

Το εμπάργκο, που κατά καιρούς εμπλουτίστηκε με νέους νόμους, λειτούργησε αποτρεπτικά στην οικονομική ανάπτυξη της Κούβας. Ο βασικός του όμως στόχος ήταν να αναγκαστεί η χώρα να υποχωρήσει και να αποδεχθεί την αλλαγή του καθεστώτος με ένα φιλοαμερικανικό, δηλαδή να ξαναγυρίσει στην αμερικανική εξάρτηση, την εκμετάλλευση και την καταλήστευσή της από τις ΗΠΑ. Κι όμως ο λαός της Κούβας αποφάσισε να σταθεί εδώ και τόσα χρόνια με αξιοπρέπεια απέναντι στις αμερικανικές πιέσεις και επεμβάσεις.

Από το 2000 εξαιρέθηκαν τα τρόφιμα από το εμπάργκο. Τα τελευταία χρόνια ο Μ. Ομπάμα έκανε μια προσπάθεια να χαλαρώσει το εμπάργκο και να ξεκινήσουν διπλωματικές σχέσεις με την ηγεσία της Κούβας. Ο στόχος φυσικά δεν ήταν άλλος από την ενδυνάμωση της επιρροής των ΗΠΑ στο νησί και τη δημιουργία οικονομικών σχέσεων που μόνο ισότιμες δε θα μπορούσαν να είναι. Τυπικά οι σχέσεις ΗΠΑ-Κούβας αποκαταστάθηκαν το 2015. Στη συνέχεια όμως ο Ν. Τραμπ σκλήρυνε τη στάση των ΗΠΑ με νέους περιορισμούς κάτι που μέχρι σήμερα δεν έχει αρθεί. Ακόμα και σήμερα είναι η Κούβα υποχρεωμένη να πληρώνει τοις μετρητοίς για όλες τις εισαγωγές της.

Όσο αφορά τις οικονομικές επιπτώσεις του εμπάργκο, υπολογίζεται ότι η Κούβα έχασε πάνω από 140 δις δολάρια όλα αυτά τα χρόνια. Το χειρότερο όμως είναι οι επιπτώσεις που είχε στην υγεία των Κουβανών. Υπάρχουν σημαντικές ελλείψεις σε φάρμακα (κυρίως για πολύ σοβαρές ασθένειες) και σε ιατρικό εξοπλισμό, παρά την αξιοθαύμαστη προσπάθεια του κράτους να αναπτύξει τον τομέα της περίθαλψης. Η πετυχημένη αντιμετώπιση της πανδημίας, παρά τις δυσκολίες, αλλά και η ανάπτυξη του τομέα των κοινωνικών παροχών, δείχνει τις τεράστιες δυνατότητες που προσφέρονται για την ανθρωπότητα αν αντιμετωπιστούν οι ιμπεριαλιστικές πιέσεις και επεμβάσεις και εντέλει αν ανοιχτεί ο δρόμος για τη λαϊκή κυριαρχία και τη σοσιαλιστική προοπτική.

 

Πηγές

1. «Ιστορία του λαού των Ηνωμένων Πολιτειών», Howard Zinn, εκδ. Αιώρα

2. «Η επαναστατική Κούβα», Τέρρενς Κάννον, εκδ. Χοσέ Μαρτί, 1987

3. «Η Μαύρη Βίβλος του Καπιταλισμού», εκδόσεις «Α. Α. Λιβάνη»

 

Σ.Σ.