Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία φυλ. 989, στις 19/7/2025
Το χάραμα της 26ης Ιούλη του 1946 έπεφτε νεκρή από το εκτελεστικό απόσπασμα η Ειρήνη Γκίνη, η 27χρονη κομμουνίστρια σλαβομακεδόνισσα δασκάλα. Ήταν η πρώτη εκτέλεση γυναίκας στην περίοδο του εμφυλίου. Τα επόμενα χρόνια, ακολούθησαν δεκάδες άντρες και γυναίκες που στήθηκαν μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα του μοναρχοφασιστικού καθεστώτος επειδή ύψωσαν το ανάστημά τους και αγωνίστηκαν στην περίοδο της Κατοχής και του Εμφυλίου για μια ελεύθερη πατρίδα, για ισότητα και δικαιοσύνη, για ανεξαρτησία και σοσιαλισμό.
Η ζωή της
Η Ειρήνη Γκίνη (Μίρκα Γκίνοβα το σλαβομακεδονικό της όνομα) γεννήθηκε στο χωριό Ρουσίλοβο (σημερινά Ξανθόγεια) του νομού Πέλλας. Καταγόταν από φτωχή οικογένεια και από νωρίς έχασε τη μητέρα της. Παρά τις δυσκολίες και την ιδιαίτερη καταπίεση που υπέστησαν οι σλαβομακεδόνες την εποχή εκείνη, κατάφερε να τελειώσει το Διδασκαλείο Καστοριάς. Με πολλές δυσκολίες και αφού αρχικά το φασιστικό καθεστώς του Μεταξά αρνήθηκε να την τοποθετήσει σε σχολείο, λόγω της καταγωγής της, κατόρθωσε τελικά το 1940 να εργαστεί σε σχολείο της περιοχής.
Οργανώθηκε στην ΟΚΝΕ, μετά στην ΕΠΟΝ και στο ΚΚΕ, αναλαμβάνοντας την καθοδήγηση της νεολαίας σε πολλά χωριά και πολύ γρήγορα εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ του Καϊμάκτσαλαν, ως μάχιμη αντάρτισσα. Συμμετείχε σε πολλές μάχες με πιο γνωστή αυτήν στο Μουχαρέμ Χάνι (Αύγουστος του 1944) στα βόρεια της Έδεσσας ανάμεσα στο Καϊμακτσαλάν και το Βέρμιο. Ήταν από τις μεγαλύτερες μάχες που έδωσε ο ΕΛΑΣ και είχε ως αποτέλεσμα την ανατίναξη γερμανικού τρένου που μετέφερε πολεμικό υλικό, καθώς και το θάνατο εκατοντάδων Γερμανών και ντόπιων συνεργατών τους. Επίσης πιάστηκαν πολλοί αιχμάλωτοι, με ελάχιστες απώλειες για το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ που συμμετείχε.
Η νεαρή αντάρτισσα, όμως, έδωσε μάχες και με τις εθνικιστικές φιλοβουλγαρικές οργανώσεις του Άντον Κάλτσεφ (Κομιτατζήδες, Λεγεωνάριοι, Οχράνα) που επεδίωκαν την απόσπαση τμημάτων της βόρειας Ελλάδας υπέρ της φασιστικής Βουλγαρίας.
Μετά τη Βάρκιζα και την περίοδο της τρομοκρατίας ενάντια στους αγωνιστές του ΕΑΜ και του ΚΚΕ, πολλοί σλαβόφωνοι αντιμετώπισαν βαριές κατηγορίες για εσχάτη προδοσία. Χιλιάδες από αυτούς αναγκάστηκαν να βρουν καταφύγιο στα βουνά ή να διαφύγουν στην Γιουγκοσλαβία και να συγκροτήσουν την οργάνωση ΝΟΦ (Naroden Osloboditelen Front - Λαϊκό Απελευθερωτικό Μέτωπο) τον Απρίλη του 1945. Στη ΝΟΦ γινόταν διαπάλη απόψεων, με μεγάλη επιρροή αρχικά της αποσχιστικής τάσης αλλά τελικά επικράτησε η άποψη για ισοτιμία και πλήρη δικαιώματα των σλαβομακεδόνων εντός της ελληνικής επικράτειας. Η ΝΟΦ συνεργάστηκε με το ΚΚΕ και δημιουργήθηκαν ξεχωριστές ομάδες σλαβομακεδόνων που υπάγονταν όμως στον ΔΣΕ. Η Γκίνη εντάχθηκε στη ΝΟΦ και αγωνίστηκε μέσα από τις γραμμές του.
Επίσης ήταν ηγετικό στέλεχος της γυναικείας οργάνωσης του ΝΟΦ (Αντιφασιστική Ένωση Γυναικών), καθώς και της Πανελλαδικής Ομοσπονδίας Γυναικών που ιδρύθηκε στις 8 Φλεβάρη του 1946 με πρωτοβουλία του ΚΚΕ.
Γ’ Ψήφισμα και εκτελέσεις
Την ίδια περίοδο (Μάρτης του 1946) αρχίζουν και οι πρώτες ένοπλες συγκρούσεις του εμφυλίου. Η απάντηση του ελληνικού κράτους ήταν άμεση. Στις 18 Ιούνη του 1946, η κυβέρνηση εγκρίνει το «Γ’ Ψήφισμα» «περί εκτάκτων μέτρων κατά των επιβουλευομένων την δημοσίαν τάξιν και την ακεραιότητα του κράτους». Με βάση αυτό, οι διώξεις κατά των κομμουνιστών και άλλων δημοκρατικών πολιτών επισημοποιούνται και προβλέπεται η ποινή του θανάτου σε όποιον επιδίωκε να αποσπάσει μέρος ή όλη την επικράτεια, να συμμετέχει σε στάση, σε ένοπλες ομάδες ή γενικώς σε «προδοτικές οργανώσεις». Η αοριστία του Γ’ Ψηφίσματος και ειδικά η συμμετοχή σε «προδοτικές οργανώσεις» μπορούσε να συμπεριλάβει όλους τους πολιτικούς αντιπάλους του καθεστώτος. Σχεδόν αμέσως, τα τακτικά δικαστήρια αντικαταστάθηκαν από Έκτακτα Στρατοδικεία και οι τελεσίδικες αποφάσεις εκτελούνταν μέσα σε τρεις μέρες. Ουσιαστικά, το Γ’ Ψήφισμα μαζί με τον ΑΝ 509 που ψηφίστηκε το 1947 έθετε εκτός νόμου την Αριστερά, αφού χιλιάδες αγωνιστές του ΚΚΕ συκοφαντήθηκαν ως εγκληματίες και κατάσκοποι και με συνοπτικές διαδικασίες πολλοί αγωνιστές του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ συνελήφθησαν και εξοντώθηκαν.
Σύλληψη και εκτέλεση της Γκίνη
Λίγες μέρες μετά την έγκριση του Γ’ Ψηφίσματος η Ειρήνη Γκίνη θα συλληφθεί μαζί με άλλα 10 μέλη της αντάρτικης ομάδας της σε ένα δάσος κοντά στην Έδεσσα (7 Ιουλίου 1946). Η σύλληψη τους έγινε μετά από προδοσία. Οι ΜΑΥδες και οι χωροφύλακες που τους συνέλαβαν βασάνισαν άγρια την Γκίνη και την διαπόμπευσαν στους δρόμους της Έδεσσας. Με συνοπτικές διαδικασίες στήθηκε το έκτακτο στρατοδικείο στα Γιαννιτσά και καταδικάστηκε με βάση το Γ’ Ψήφισμα ως μέλος αυτονομιστικής ένοπλης ομάδας που είχε στόχο την απόσπαση μέρους της ελληνικής επικράτειας. Μια κατηγορία που επαναλήφθηκε πολλές φορές τα επόμενα χρόνια και με βάση αυτήν εκτελέστηκαν ή στάλθηκαν στις φυλακές και τις εξορίες χιλιάδες αγωνιστές. Η Γκίνη εκτελέστηκε μαζί με άλλους 6 συντρόφους της στις 26 Ιουλίου του 1946 στα Γιαννιτσά. Από ανακοίνωση του υπουργείου Δημόσιας Τάξης μαθαίνουμε ότι λίγες στιγμές πριν εκτελεστεί τραγούδησε την Διεθνή και ζητωκραύγασε υπέρ του ΚΚΕ.
Ήταν από τις πρώτες εκτελέσεις που αποφασίστηκαν από Έκτακτα Στρατοδικεία μετά το Γ’ Ψήφισμα. Συνολικά συστάθηκαν 25 Έκτακτα Στρατοδικεία σε όλη τη χώρα. Το 1946 καταδικάστηκαν σε θάνατο 116 αγωνιστές. Τα επόμενα χρόνια έγιναν χιλιάδες.
Την επομένη της εκτέλεσης (27/7/1946) ο Ριζοσπάστης αναφέρει στο πρωτοσέλιδο: «ΑΛΛΟΙ ΕΠΤΑ ΠΑΤΡΙΩΤΕΣ ΕΚΤΕΛΕΣΤΗΚΑΝ ΣΤΑ ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ. Πρώτη φορά ελληνικός στρατός τουφεκίζει γυναίκα. Ούτε ο Φράνκο δεν ετόλμησε τέτοιο έγκλημα. Η παγκόσμια φρίκη για τις δολοφονικές εκτελέσεις. […] Η Ειρήνη Γκίνη τόσο στην κατάθεσή της όσο και στην απολογία της είπε ότι είναι στέλεχος της ΝΟΦ και ότι όχι μόνο δεν έχει καμία σχέση με τις αυτονομιστικές κινήσεις, αντίθετα αγωνίζεται εναντίον των αυτονομιστικών ραδιουργιών που υποκινούν οι Άγγλοι. […] Η Ειρήνη Γκίνη όταν της ανακοινώθηκε ότι θα εκτελεστεί πλύθηκε και κτενίστηκε, έτοιμη να αντιμετωπίσει το απόσπασμα. Κανένας από τους επτά δε δέχθηκε να του δέσουν τα μάτια. Όλοι βάδισαν στον τόπο της εκτέλεσης τραγουδώντας τραγούδια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα. Οι τελευταίες τους λέξεις ήταν Ζήτω η Δημοκρατία. Ζήτω το ΚΚΕ. Κάτω ο φασισμός».
Και την επόμενη μέρα 28/7/1946 ο Νίκος Ζαχαριάδης στο κεντρικό άρθρο του Ριζοσπάστη με τίτλο «Καινούριες κρίσιμες στιγμές» κάνει ιδιαίτερη αναφορά στην Ειρήνη Γκίνη: «Μια μικρή δασκάλα η Ειρήνη Γκίνη, αυτή μονάχη εξευτέλισε και εκμηδένισε ηθικά ολόκληρο τον κόσμο της σαπίλας. Πώς φαντάστηκαν, όταν έχουν και μόνο το παράδειγμα της Γκίνη, ότι μπορούν να φτάσουν κάπου με τα εκτελεστικά αποσπάσματα; Ανοίγουν μόνο μεγαλύτερο το χάσμα και πληθαίνουν τους λογαριασμούς. Και αυτοί θα 'ρθει μια μέρα που θα εξοφληθούν. Γι' αυτό πρέπει να είναι περισσότερο από βέβαιοι».
Πηγές
«Η εθνική συγκρότηση στα βαλκάνια και το λεγόμενο "Μακεδονικό Ζήτημα"», Δ. Μάνος, εκδ. «εκτός των τειχών»
Ριζοσπάστης 27/7/1946, 28/7/1946
Κείμενα στο διαδίκτυο
Σ.Σ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου