23/8/1939. Γερμανοσοβιετικό σύμφωνο μη επίθεσης. Η πραγματικότητα και η αστική προπαγάνδα

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία φυλ. 853, στις 7/9/2019

Στις 23/8/1939 υπογράφηκε το γερμανοσοβιετικό σύμφωνο μη επίθεσης (σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μολότοφ). Πολλά έχουν γραφτεί από την αστική μπάντα για τη συμφωνία αυτή, συμβάλλοντας στην αντικομμουνιστική προπαγάνδα, που τις τελευταίες τουλάχιστον δεκαετίες έχει γίνει επίσημη πολιτική της ΕΕ. Μιλάνε για μυστική συμφωνία Στάλιν-Χίτλερ για μοίρασμα της Ευρώπης και υποστηρίζουν ανερυθρίαστα ότι το σύμφωνο αυτό ήταν το «ok» που ήθελε ο Χίτλερ για να εξαπολύσει τη στρατιωτική του μηχανή και να ξεκινήσει τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθιστώντας έτσι την ΕΣΣΔ συνένοχη για το ξέσπασμά του. Αν δούμε όμως πιο προσεκτικά τα γεγονότα που προηγήθηκαν θα αντιληφθούμε ότι αυτό απέχει πολύ από την πραγματικότητα.

Ο επανεξοπλισμός της Γερμανίας

Η έκβαση του Α’ΠΠ βρήκε τη Γερμανία ηττημένη και με βαριές κυρώσεις (συνθήκη Βερσαλλιών). Ταυτόχρονα δημιουργήθηκε το πρώτο εργατικό κράτος στον κόσμο, η Σοβιετική Ένωση, που αποκόπηκε από το υπόλοιπο καπιταλιστικό σύστημα και πλέον έμπαινε στο στόχαστρο των ιμπεριαλιστών (στρατιωτική επέμβαση 17 χωρών στη Σοβιετική Ρωσία το 1919).

Η άνοδος του επαναστατικού-κομμουνιστικού κινήματος και η μεγάλη οικονομική κρίση που ακολούθησε (1929) ανέδειξαν τις αντιφάσεις και τα αδιέξοδα του καπιταλιστικού συστήματος, αναγκάζοντας την αστική τάξη σε πολλές χώρες να επιλέξει το φασισμό και τη στρατιωτικοποίηση ως απάντηση. Στη Γερμανία, η άνοδος των Ναζί στην εξουσία εμπεριείχε και την πλευρά του ρεβανσισμού απέναντι στην ήττα που υπέστη στον Α’ΠΠ.

Σε όλη τη διάρκεια του μεσοπολέμου οι Δυτικοί ιμπεριαλιστές ενίσχυσαν με κάθε τρόπο τη Γερμανία στοχεύοντας, αρχικά στην μετατροπή της σε ανάχωμα απέναντι στον μπολσεβικισμό και ενδεχομένως στον πολιορκητικό κριό που θα επέλαυνε προς ανατολάς. Αμερικανικές και βρετανικές εταιρείες (General Electric, General Motors, Ford κ.α.) επένδυσαν αφειδώς στη βιομηχανία του Χίτλερ με τα σχέδια Ντοζ (1924) και Γιανγκ (1929). Αλλά και στον στρατιωτικό τομέα, παρά τις δεσμεύσεις των Βερσαλλιών, έγινε σοβαρή προσπάθεια από τη μεριά τους να ενισχύσουν τη Γερμανία. (Στρατιωτική βοήθεια ΗΠΑ προς Γερμανία, ναυτική συμφωνία Αγγλίας-Γερμανίας για ανασύσταση του γερμανικού ναυτικού το 1935 κ.α.). Αντίθετα η ΕΣΣΔ σταθερά και με συνέπεια, μέσα από διεθνείς συναντήσεις, πάλευε για την τήρηση των όρων της μη στρατιωτικοποίησης της Γερμανίας.

Τα γεγονότα πριν τον Β’ΠΠ

Σε καμιά περίπτωση δεν μπορούμε να δεχτούμε τις ψυχολογικές ερμηνείες περί «ενός τρελού» που ξεκίνησε τον πόλεμο ούτε τις «εύκολες» απόψεις ότι η Γερμανία ιστορικά είχε πάντα επεκτατικές τάσεις και έτσι ο πόλεμος ήταν αναπόφευκτος. Ο Β’ΠΠ σαφώς είχε να κάνει με τη συσσώρευση των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων καθώς και με την απάντηση που ήθελε να δώσει το καπιταλιστικό σύστημα στην ίδρυση της ΕΣΣΔ. Ήταν λοιπόν σίγουρο -όπως εκτίμησε πολύ νωρίτερα ο Στάλιν- ότι θα γινόταν πόλεμος. Το ζήτημα ήταν ποιος πόλεμος θα γινόταν και με ποιες συμμαχίες. Ας δούμε τα γεγονότα:

1932 η Ιαπωνία καταλαμβάνει τη Μαντζουρία και λίγο αργότερα η Ιταλία την Αιθιοπία.

Αρχές του 1936 η Γερμανία εισχωρεί την ουδέτερη ζώνη της Ρηνανίας χωρίς καμία γαλλική αντίδραση.

Στον ισπανικό εμφύλιο, την ώρα που η δημοκρατική Ισπανία δεχόταν τη λυσσασμένη επίθεση των Φρανκικών, με την στρατιωτική στήριξη των Γερμανών και Ιταλών, οι Δυτικοί σφύριζαν αδιάφορα, κρατώντας στάση ουδετερότητας. Η μόνη χώρα που βοήθησε το δημοκρατικό στρατόπεδο είναι η Σοβιετική Ένωση.

1936-37 Γερμανία, Ιταλία και Ιαπωνία υπογράφουν το «Αντικομιντέρν Σύμφωνο». Την επόμενη χρονιά θα προσχωρήσουν σ’ αυτό η Ουγγαρία και η Ισπανία.

Τον Μάρτη του '38 η Γερμανία προσαρτά την Αυστρία. Οι Αυστριακοί με «δημοψήφισμα» εγκρίνουν την προσάρτηση (10 Απρίλη). Καμιά αντίδραση απ’ τους Δυτικούς, οι οποίοι ακολουθούν την πολιτική «κατευνασμού» δηλαδή ενθάρρυνσης της Γερμανίας. Η Μ. Βρετανία μάλιστα αναγνώρισε την προσάρτηση της Αυστρίας στις 2 Απρίλη, πριν δηλαδή από το «δημοψήφισμα»!!

Το 1938 οι Ιάπωνες επιτίθενται στην ΕΣΣΔ.

Τέλη Σεπτέμβρη του 1938 Χίτλερ και Μουσολίνι συναντούν τους ηγέτες της Γαλλίας και της Αγγλίας (Νταλαντιέ και Τσάμπερλεν) στο Μόναχο και συζητούν το ζήτημα των Σουδητών (κάτοικοι γερμανικής καταγωγής) της Τσεχοσλοβακίας. Στην πραγματικότητα αποδίδεται τελεσίγραφο στην Τσεχοσλοβακία να αποδεχτεί τις απαιτήσεις για προσάρτηση της περιοχής που έθετε η Γερμανία. Με τη συμφωνία του Μονάχου το 1938 ουσιαστικά οι Αγγλογάλλοι χάρισαν την Τσεχοσλοβακία στη Γερμανία αφού σε λίγους μήνες (Μάρτης 1939) ο Χίτλερ θα προσαρτήσει όλο το τσεχοσλοβακικό κράτος.

6/12/1938 υπογράφεται το γαλλογερμανικό σύμφωνο Ρίμπεντροπ-Μπονέ. Σύμφωνα μ’ αυτό, ο Χίτλερ αποδέχεται (προς το παρόν) τη γαλλική κυριαρχία σε Λωραίνη και Αλσατία. Αντίστοιχο σύμφωνο μη επίθεσης υπέγραψαν την ίδια χρονιά και οι Άγγλοι με το Χίτλερ. Όλα δείχνουν ότι ο Χίτλερ ετοιμάζει πόλεμο προς ανατολάς. Η εισβολή της Γερμανίας στη Ρουμανία λίγους μήνες μετά, στοχεύει στη εξασφάλιση πετρελαίου που είναι απολύτως απαραίτητο για τη μελλοντική επίθεση.

Την άνοιξη του '39 η Γερμανία καταλαμβάνει το Μέμελ της Λιθουανίας και η Ιταλία την Αλβανία. Και πάλι καμία αντίδραση από τη Δύση.

Το γερμανοσοβιετικό σύμφωνο

Αν και μέσα στον Αύγουστο του '39 η Γερμανία πρότεινε τουλάχιστον δύο φορές την υπογραφή μυστικού συμφώνου με την ΕΣΣΔ, η τελευταία αρνήθηκε, ελπίζοντας πως θα κατόρθωνε να πετύχει στις διαπραγματεύσεις της με την Αγγλία και τη Γαλλία Στις 11/8 ξεκινούν συνομιλίες μεταξύ Αγγλίας, Γαλλίας, ΕΣΣΔ στη Μόσχα. Οι Αγγλογάλλοι φανερά αδιαφορούν. Να σημειώσουμε ότι οι Σοβιετικοί διπλωμάτες έκαναν πολλές προτάσεις στο τελευταίο διάστημα για συμμαχία με τους Δυτικούς ενάντια στον Χίτλερ που πάντοτε όμως απορρίπτονταν. Αντίθετα στις 14/8 η Αγγλία προτείνει στη Γερμανία διακανονισμό μεταξύ τους με τον οποίο η Αγγλία αναγνώριζε την Ανατολική Ευρώπη ως ζωτικό χώρο της Γερμανίας!! Είναι φανερό ότι οι Δυτικοί μεθόδευαν μια επίθεση της Γερμανίας στην ΕΣΣΔ. Προέβλεπαν μια σύγκρουση που θα αδυνάτιζε και τις δύο πλευρές, ώστε αμέσως μετά να κυριαρχήσουν αυτοί. Αντίθετα η ΕΣΣΔ έκανε σημαντικές προσπάθειες σπασίματος αυτής της «παράξενης συμμαχίας». Οι Σοβιετικοί βλέποντας την αρνητική στάση των Δυτικών ξεκινούν συζητήσεις με τη Γερμανία που καταλήγουν στην υπογραφή του γερμανοσοβιετικού συμφώνου μη επίθεσης.

Με το σύμφωνο αυτό η ΕΣΣΔ εξασφάλιζε χρόνο ώστε να προετοιμαστεί καλύτερα για τον πόλεμο που γνώριζε πολύ καλά ότι ερχόταν. Το σημαντικότερο όμως αποτέλεσμα ήταν ότι «έμπαινε σφήνα» στην ιδιότυπη συμμαχία του Χίτλερ με τους Δυτικούς, καταφέρνοντας, όπως θα φανεί σύντομα, να αντιστραφεί η φορά της επίθεσης έστω και προσωρινά, ρίχνοντας στο κενό τα σχέδια των Δυτικών για μια πολεμική επιχείρηση της Γερμανίας ή και άλλων καπιταλιστικών κρατών εναντίον της.

Η έναρξη του πολέμου

Η Γερμανία την 1/9/1939 εισβάλει στην Πολωνία που ήταν σύμμαχος των Αγγλογάλλων. Η αντίδραση των Δυτικών πάλι ήταν προβληματική. Ενώ -όπως είχαν υποχρέωση από παλιότερη συμφωνία- κήρυξαν τον πόλεμο στη Γερμανία, στην πράξη δεν τον πραγματοποίησαν (Παράξενος Πόλεμος). Έτσι κι αλλιώς η Πολωνία ήταν στην κατεύθυνση προς ανατολάς. Μόνο μετά την εισβολή του Χίτλερ στην Νορβηγία (άνοιξη του 1940) θα αντιληφθούν ότι κάτι δεν πάει καλά με τη φορά του πολέμου και θα αλλάξουν τους ηγέτες τους και ως ένα βαθμό και τη στάση τους.

Εδώ αξίζει να κάνουμε μια μικρή αναφορά στον δήθεν «διαμελισμό» της Πολωνίας μεταξύ Γερμανίας και ΕΣΣΔ. Να θυμίσουμε πρώτα ότι η πολωνική κυβέρνηση απέρριψε προσφορά της ΕΣΣΔ για βοήθεια σε περίπτωση γερμανικής επίθεσης. Δεύτερον, όταν ο Κόκκινος Στρατός μπήκε στην Πολωνία (μέσα Σεπτέμβρη) ο πολωνικός στρατός είχε ήδη συντριβεί και πολωνική κυβέρνηση δεν υπήρχε. Έτσι δεν μπορούσε να παίξει το ρόλο της ζώνης ασφαλείας που θα εμπόδιζε την παραπέρα επέλαση του Χίτλερ, όπως ήθελαν οι Σοβιετικοί.

Επίσης, η εγκατάσταση ρωσικών στρατευμάτων στην ανατολική Πολωνία απέκοπτε την επαφή των γερμανικών στρατευμάτων με τις φιλοναζιστικές τότε Βαλτικές χώρες που θα επιχειρούσαν σίγουρα επίθεση εναντίον της ΕΣΣΔ.

Τέλος, τα εδάφη στα οποία μπήκε ο Κόκκινος Στρατός ήταν αυτά που αναγκάστηκε να παραχωρήσει στην Γερμανία με τη συνθήκη Μπρεστ-Λιτοφσκ (1918) και αυτά που έκλεψε η Πολωνία το 1920 όταν επιτέθηκαν οι Δυτικοί στην ΕΣΣΔ.

Ο πόλεμος συνεχίστηκε με την επίθεση στη Γαλλία και τις Κάτω Χώρες. Ο Χίτλερ γνώριζε πως για να κερδίσει έναν πόλεμο ενάντια στην ΕΣΣΔ έπρεπε να έχει καλυμμένα τα νώτα του και σίγουρα την εξουδετέρωση της Γαλλίας, της δύναμης που με τον ισχυρό στρατό της θα μπορούσε να κυριαρχήσει στον ευρωπαϊκό χώρο.

Αποδείχτηκε δηλαδή τελικά ότι το σύμφωνο μη επίθεσης ήταν ένα εξαιρετικός ελιγμός, μια κορυφαία κίνηση τακτικής, σε μια πολύ κρίσιμη συγκυρία για την ΕΣΣΔ.

Βέβαια η αστική προπαγάνδα οργιάζει. Εδώ και χρόνια θεωρείται το γερμανοσοβιετικό σύμφωνο μη επίθεσης ως μια …συμμαχία Χίτλερ-Στάλιν. Έφτασαν μάλιστα σε σημείο το 2008 να ορίσουν την 23^η Αυγούστου ως «Ευρωπαϊκή ημέρα υπέρ της μνήμης των θυμάτων του Σταλινισμού και του Ναζισμού»!! Αυτοί που οι πολιτικοί τους πρόγονοι στήριξαν με όλες τους τις δυνάμεις τον Χίτλερ, αυτοί που επαναξόπλισαν τους Ναζί, αυτοί που έκαναν πλάτες στη Γερμανία σε όλες τις επιθετικές της κινήσεις, αυτοί που ακόμα και στη διάρκεια του Β’ΠΠ αρνούνταν να ανοίξουν το δεύτερο μέτωπο όπως ζητούσε επιτακτικά η ΕΣΣΔ, φόρεσαν σήμερα τη μάσκα των δημοκρατικών και εξισώνουν το φασισμό με τον κομμουνισμό σε μια προσπάθεια να δηλητηριάσουν τα μυαλά των λαών και ειδικά της νεολαίας και να επιβάλλουν τον καπιταλιστικό «μονόδρομο» ως το μέλλον του κόσμου. Η ιστορία όμως δεν ξεγράφεται. Την έγραψαν με το αίμα τους τα 20 εκατομμύρια των νεκρών της ΕΣΣΔ στον Β’ΠΠ και καθόρισαν την έκβασή του. Η προσφορά της Σοβιετικής Ένωσης στην εξέλιξη του πολέμου είναι αδιαμφισβήτητη.

Σημείωση: Πολλά από τα στοιχεία του κειμένου αντλήθηκαν από το «1917-1953 - Η ιστορία διδάσκει και εμπνέει» και «Γιάλτα ή Πότσνταμ;» του Βασίλη Σαμαρά.