Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία φ. 890, στις 20/3/2021
Με αφορμή τα 200 χρόνια αϊτό την 25η Μαρτίου 1821 θα θέλαμε να σταθούμε σε δυο άλλες ημερομηνίες: την 25η Μαρτίου 1942 και την 25η Μαρτίου 1943. Όχι μόνο γιατί παρουσιάζουν ενδιαφέρον από ιστορική άποψη, αλλά αποδεικνύουν, για άλλη μια φορά, ότι ακόμα και κάτω από συνθήκες κατοχής και έντονης καταπίεσης, όταν ο λαός θέλει, μπορεί και βρίσκει τον τρόπο να υψώσει το ανάστημα του. Δυο ημερομηνίες μέσα στα φρικτά χρόνια της ναζιστικής κατοχής, όταν οι πρόγονοι των σημερινών θιασωτών της επετείου συνεργάζονταν με τον κατακτητή, που ο ελληνικός λαός γιόρτασε και τίμησε με τον δικό του μεγαλειώδη τρόπο την επέτειο της 25ης Μαρτίου.
Από τις πρώτες μέρες της γερμανικής κατοχής ο ελληνικός λαός αναζητούσε τρόπους αντίστασης. Η ίδρυση του ΕΑΜ, στις 27 Σεπτεμβρίου 1941, χρωμάτισε «κόκκινη» και έδωσε πραγματική διέξοδο και νίκες σε αυτή την προσπάθεια, με τις πρώτες διαδηλώσεις να ξεσπούν το σκληρό χειμώνα 1941-1942 με κύριο αίτημα την αντιμετώπιση του επισιτιστικού προβλήματος και σιγά σιγά να αποκτούν εθνικοαπελευθερωτικό και πολιτικό χαρακτήρα.
25 Μαρτίου 1942
Στις 24 και 25 Μαρτίου 1942 προκηρύσσεται πανυπαλληλική απεργία. Στις 24 Μαρτίου το Γραφείο της Σπουδάζουσας Νεολαίας της ΟΚΝΕ οργανώνει συγκέντρωση μαθητών και φοιτητών στο Πεδίο του Άρεως. Εκεί καταφθάνουν οι σπουδαστές του Πολυτεχνείου και της ΑΣΟΕΕ. Όμως μπροστά στο τεθωρακισμένο και τους, παραταγμένους στο άγαλμα του Κωνσταντίνου, αστυφύλακες, η οργανωτική επιτροπή αλλάζει σχέδιο και η διαδήλωση κατευθύνεται στην πλατεία Εξαρχείων. Στο δρόμο ο λαός επευφημεί τους διαδηλωτές και μια γυναίκα δίνει στο φοιτητή Διονύση Παπαδόπουλο μια σημαία. Ακολουθούν συμπλοκές με τους αστυφύλακες και η διαδήλωση καταλήγει στην πλατεία Κολωνακίου. Στόχος, να στεφανωθεί το άγαλμα του Ξάνθου. Πολύ σύντομα βρίσκονται αντιμέτωποι με οπλισμένους καραμπινιέρους, που όμως δεν κατάφεραν να τους εμποδίσουν. Μια φοιτήτρια αγκαλιάζει το άγαλμα για να βάλει το στεφάνι και η κάννη ενός όπλου σημαδεύει το στήθος της. Και τότε εκείνη ατρόμητη ξεκουμπώνει την μπλούζα της και φωνάζει: «Βάρα, βρε άτιμε!». Και αμέσως μετά, αφήνοντας άφωνο τον ιταλό καραμπινιέρο, στεφανώνει τον Ξάνθο.
Ακολουθεί το προκλητικό διάγγελμα Τσολάκογλου, που χαρακτηρίζει «άφρονα» και «ατυχή» την εποποιία του 1940 στα Βουνά της Πίνδου, διακηρύσσει ότι στον πόλεμο εκείνο «εσύρθημεν χωρίς να το θέλουμε» και καταλήγει ότι «υπό τας τοιαύτας συνθήκας συνεχίζομεν την παράδοσιν του 1821 σφυραλατούντες ακατάλυτον κοινωνικήν αλληλεγγύην, εσωτερικήν πειθαρχίαν, νομιμόφρονα αξιοπρέπειαν...», προκαλώντας ακόμα μεγαλύτερη οργή.
Την επόμενη ημέρα, 25 Μαρτίου 1942, ο Αλέξανδρος Μυριαλλής, φοιτητής της Αρχιτεκτονικής Σχολής, ανεβαίνει σε ένα παλιό μάρμαρο στα κράσπεδα του Λυκαβηττού και μπροστά σε 500 φοιτητές σκίζει την εφημερίδα «Ελεύθερο Βήμα» με το διάγγελμα Τσολάκογλου φωνάζοντας «Το διάγγελμα μας είναι Αντίσταση, Πόλεμος ενάντια στους φασίστες κατακτητές! Λευτεριά!» καλώντας το πλήθος να κινηθεί προς την πλατεία Συντάγματος για να στεφανώσει το μνημείο του Αγνωστου Στρατιώτη. Εκεί, οι φοιτητές συναντιούνται με χιλιάδες διαδηλωτές από όλη την Αθήνα, απεργούς εργάτες και υπαλλήλους, που με επικεφαλής τους ανάπηρους πολέμου κρατούν ελληνικές σημαίες και ψάλλουν τον εθνικό ύμνο, αψηφώντας τον κίνδυνο. Μπροστά στα μάτια της γερμανικής φρουράς που ετοιμάζει τα αυτόματα, οι διαδηλωτές πετάνε το στεφάνι που είχε μόλις καταθέσει ο Τσολάκογλου και βάζουν το δικό τους. Οι ιταλοί καραμπινιέροι επιτίθενται στο πλήθος με αγριότητα και ακολουθούν, για αρκετή ώρα, μάχες στους γύρω δρόμους με πολλούς τραυματίες. Αντίστοιχες συγκεντρώσεις γίνονται στον Πειραιά, στο προαύλιο της εκκλησίας της Αγίας Τριάδας και το ίδιο απόγευμα στην αίθουσα τελετών του Πανεπιστημίου Αθηνών στην επίσημη τελετή των κατοχικών δυνάμεων και της δωσίλογης κυβέρνησης. Την ίδια κιόλας μέρα ο Τσολάκογλου, θορυβημένος, απευθύνεται από το ραδιόφωνο ειδικά «προς τους νέους», ζητώντας τους υπακοή στους γερμανικούς νόμους και «αφοσίωση στο καθήκον». Οι επίσημες όμως εκδηλώσεις της δωσίλογης κυβέρνησης έχουν κουρελιαστεί και ο λαός έχει πετύχει μια νίκη.
25 Μαρτίου 1943
Ύστερα από έναν χρόνο, στις 25 Μαρτίου 1943, το σκηνικό επαναλαμβάνεται πιο άγριο. Στις 5 Μαρτίου ολοκληρώνονται με νίκη οι πολυήμερες κινητοποιήσεις και απεργίες που κατάφεραν να ματαιώσουν την πολιτική επιστράτευση του ελληνικού λαού, την επιβολή δηλαδή καταναγκαστικής εργασίας σε κάτεργα της γερμανικής ή ιταλικής διοίκησης, στην Ελλάδα ή και εκτός αυτής, προκαλώντας σοβαρό πλήγμα στην κατοχική δωσίλογη κυβέρνηση Λογοθετόπουλου.
Εξ ου και ο γερμανός πληρεξούσιος του Ράιχ στην Ελλάδα G. Altenburg, στις 22 Μαρτίου 1943,ενημερώνει το Βερολίνο για την ανασφαλή κατάσταση στην Αθήνα καθώς «η μια απεργία των υπαλλήλων διαδέχεται την άλλη από την αρχή του χρόνου, η κατάσταση πάει από το κακό στο χειρότερο και υπάρχει κίνδυνος για την ασφάλεια των αρχών κατοχής».
Στις 24 Μαρτίου 1943, παραμονή της εθνικής επετείου και παρά την απαγόρευση, ξέσπασαν και πάλι διαδηλώσεις, Τις προηγούμενες μέρες το ΚΚΕ, το ΕΑΜ και η ΕΠΟΝ με συνθήματα, χωνιά, αφίσες, τρικάκια και προκηρύξεις καλούσαν το λαό σε συναγερμό για να γιορτάσει την εθνική επέτειο. Χιλιάδες λαού καταφτάνουν στην οδό Πανεπιστημίου και την Ομόνοια, με συνθήματα και πανό. Το ίδιο και στο Πεδίο του Αρεως όπου 50.000 διαδηλωτές συγκεντρώνονται και στεφανώνουν τα αγάλματα των ηρώων του 1821. Παρά την περιφρούρηση του ΕΛΑΣ, αρχίζουν συγκρούσεις με τους ιταλούς καραμπινιέρους, με νεκρούς και τραυματίες. Φοιτητές συγκεντρώνονται στην πλατεία Κολωνακίου, στα Εξάρχεια, στο Πεδίο του Άρεως και στα Προπύλαια όπου στεφανώνουν τα αγάλματα του Ρήγα και του Κοραή. Οι επιθέσεις των καραμπινιέρων είναι βίαιες, οι συλλήψεις και οι τραυματισμοί πολλοί. Το βράδυ τοιχοκολλώνται από τις δυνάμεις κατοχής προειδοποιήσεις να μείνουν όλοι στα σπίτια τους. Η τρομοκρατία κορυφώνεται.
Όμως την επόμενη μέρα οργανώνονται νέες διαδηλώσεις, με ξεχωριστά σημεία και ώρες προσυγκέντρωσης κατά κλάδο. Στις 9.00 ξεκινούν από την οδό Πανεπιστημίου και Σταδίου επιστήμονες, καλλιτέχνες, υπάλληλοι και εργάτες από τις βόρειες συνοικίες, φοιτητές μαζεύονται στο Χημείο, στη μέση της διαδήλωσης οι ανάπηροι πολέμου, οι ΕΠΟΝίτες ξεκινούν από το Ζάππειο, οι εργάτες από τις ανατολικές συνοικίες συγκεντρώνονται στην οδό Αμαλίας, οι εργάτες του Γκαζιού, της Ούλεν και των δυτικών συνοικιών στην οδό Μητροπόλεως. Η Αθήνα γίνεται μια οργισμένη λαοθάλασσα. Μεγάλες διαδηλώσεις γίνονται και στον Πειραιά.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, στις διαδηλώσεις στις 24 και 25 Μαρτίου 1943 πήραν μέρος 300.000 κόσμου και ο θλιβερός απολογισμός της βίαιης καταστολής ήταν 32 νεκροί και 180 τραυματίες.
Μεγάλες στιγμές του ελληνικού λαού, που ποτίστηκαν με αίμα αλλά και με ελπίδα. Που μας κάνουν να θρηνούμε για τους αγωνιστές που χάθηκαν αλλά μας γεμίζουν αισιοδοξία και πείσμα ότι ακόμα και κάτω από τις πιο βάρβαρες συνθήκες καταστολής, καταπίεσης και απαγορεύσεων, όταν ο λαός έχει όραμα και πυξίδα την αριστερά, μπορεί να ατσαλωθεί και να πετύχει νίκες. Πόσο επίκαιρα, αλήθεια, είναι όλα αυτά για τη νεολαία, τους φοιτητές και το λαό στο σήμερα των απαγορεύσεων και της καταστολής και πόσο εξοργιστικό είναι να αναγορεύονται τιμητές οι κάθε λογής δωσίλογοι, ξεπουλημένοι και προδότες που δεν έχουν καμία σχέση με τους αγώνες του ελληνικού λαού, αυτοί που με την πρώτη ευκαιρία τους ξεπουλάνε στα αφεντικά τους!
Σακελλαρίου Χάρης, Η παιδεία στην αντίσταση, 1984, Φιλιππότης
Λυγούρα Αναστασία, Πανεπιστημιακά Ιδρύματα και Φοιτητική Δράση κατά τα έτη 1940-1944, 2010
Αποστολόπουλος Τάσος, Οι υπαλληλικές οργανώσεις την περίοδο της κατοχής
Χόνδρος Ιωάννης, Η Ελλάδα στη δεκαετία 40-50, Ένα έθνος σε κρίση, Η ελληνική αντίσταση 1941-1944, 2006, Θεμέλιο
Fleischer Hagen, Στέμμα και Σβάστικα: Η Ελλάδα της κατοχής και της αντίστασης 1941-1944, 1995, Παπαζήσης
Μπαρτζιώτας Βασίλης, Η Εθνική Αντίσταση στην αδούλωτη Αθήνα: μερικοί βασικοί σταθμοί στην ιστορία της ΚΟΑ του ΚΚΕ, 1984, Σύγχρονη Εποχή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου