Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία, φυλ. 891, στις 3/4/2021
Πριν μερικές μέρες ήταν η 200ή επέτειος της επανάστασης του 1821. Η αστική τάξη της Ελλάδας επένδυσε τα «γενέθλια» της με το γνωστό αφήγημα της εθνικής ομοψυχίας. Όπως κάθε χρόνο, είδαμε και φέτος μεγάλα κεφάλια της εκκλησίας να έχουν την τιμητική τους. Ακούσαμε τον πρωθυπουργό να εγκωμιάζει τους ξένους προστάτες και να μιλάει με υπερηφάνεια για την τωρινή κατάσταση της χώρας.
Τι σχέση έχουν, όμως, αυτά τα αφηγήματα με την αληθινή ιστορία; Τι ρόλο έπαιξαν οι μεγάλες δυνάμεις; Στήριξε η εκκλησία την επανάσταση; Γιορτάζει, εν τέλει, ο λαός και εργατική τάξη ό,τι και αστική τάξη;
Κατ' αρχάς, πριν την επανάσταση του 1821 είχαν προηγηθεί άλλες αστικοδημοκρατικές επαναστάσεις αλλού στον κόσμο και υπήρχαν οι υλικοί όροι για κάτι τέτοιο και στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι κοτζαμπάσηδες εκμεταλλεύονταν τους αγρότες, ενώ είχαν υπάρξει αρκετές εξεγέρσεις με στόχο την δικαιότερη διανομή της γης. Οι κοτζαμπάσηδες και η εκκλησία συχνά συνεργάζονταν με τους Τούρκους για να καταστείλουν τους ξεσηκωμούς. Σε αυτό το τοπίο, η ελληνική αστική τάξη, που είχε την ανάγκη να δημιουργήσει κράτος, ζύμωνε την επανάσταση από το 1750. Σημαντικό ρόλο σε αυτό έπαιξαν τα προωθημένα κηρύγματα του Ρήγα Φεραίου και στη συνέχεια η Φιλική Εταιρία. Να αναφέρουμε εδώ ότι στην Φιλική Εταιρία συνυπήρχαν προοδευτικοί αστικοδημοκράτες, συντηρητικοί συμβιβασμένοι με κοτζαμπάσηδες και Άγγλους και αντιδραστικοί μεγαλοκοτζαμπάσηδες.
Το κυρίαρχο αφήγημα δίνει στην εκκλησία έναν ρόλο προωθητικό στην επανάσταση. Αυτό απέχει έτη φωτός από την αλήθεια. Ο Π. Π. Γερμανός ήταν από τους εκπροσώπους των αντιδραστικών στη Φιλική Εταιρία. Νωρίτερα ο οικουμενικός πατριάρχης Γρηγόριος Ε' καλούσε με εγκύκλιο τους μητροπολίτες να μην επιτρέψουν την κυκλοφορία του μανιφέστου του Ρήγα. Στην αρχή του 1821 ήταν πια ξεκάθαρο ότι η εκκλησία, όπως και οι κοτζαμπάσηδες, δεν ήθελαν να γίνει καμία επανάσταση. Φυσικά, δεν θα περίμενε κανείς κάτι διαφορετικό, αφού η εκκλησία κράτησε επί τουρκοκρατίας τα προνόμια που είχε στο Βυζάντιο. Μάλιστα, η εκκλησία ξεζούμιζε τους χριστιανούς με επιπλέον ειδικό φόρο. Είναι άλλο ζήτημα αν ο κατώτερος κλήρος συμμετείχε.
Κατά τη διάρκεια της επανάστασης, όχι μόνο δεν υπήρχε «εθνική ομοψυχία», αλλά έγιναν δύο εμφύλιοι πόλεμοι. Είχαν προηγηθεί λαϊκές εξεγέρσεις που είχαν αρκετές φορές ταξικά χαρακτηριστικά. Πολλοί ηγέτες αυτών των εξεγέρσεων δολοφονήθηκαν από Έλληνες αντιδραστικούς. Οι εμφύλιοι που ακολούθησαν δεν αφορούσαν ζητήματα του λαού, αλλά φιλοδοξίες κομματιών της αναδυόμενης αστικής τάξης. Εκείνη την περίοδο δολοφονήθηκε από τους κοτζαμπάσηδες και τους Φαναριώτες ο Ο. Ανδρούτσος και φυλακίστηκε ο Θ. Κολοκοτρώνης. Επίσης, αυτές οι συγκρούσεις είχαν σαν αποτέλεσμα καταστροφές, όπως η πτώση του Μεσολογγίου. Αυτή είναι η εθνική τους ενότητα.
Ένα ακόμα πράγμα που «γιορτάζει» η αστική τάξη είναι το καθεστώς εξάρτησης. Οι Άγγλοι αποικιοκράτες αρχικά ήταν με το μέρος των Τούρκων. Παρ' όλα αυτά, το 1824 ήρθαν τα πρώτα δάνεια από την Αγγλία και το 1825 η κυβέρνηση δέχτηκε να γίνει η Ελλάδα προτεκτοράτο της Αγγλίας. Με άλλα λόγια, πριν καν την επίσημη ίδρυση του, το ελληνικό κράτος ήταν καταχρεωμένο και εξαρτημένο. Αξίζει, ακόμα, να θυμηθούμε ότι τα κυρίαρχα κόμματα είχαν πάρει το όνομα τους από τον ξένο προστάτη τους, καθώς και τη στέψη ξένων βασιλιάδων με πρώτο τον Βαυαρό Όθωνα. Αυτή είναι η ανεξαρτησία τους.
Η συνέχεια της ιστορίας μέχρι και σήμερα έχει παρόμοιο μοτίβο. Η εξάρτηση όλο αυτό το διάστημα είναι κεντρική πολιτική της αστικής τάξης και έχει φέρει αμέτρητα δεινά για τον λαό. Αλλά και ο λαός έχει δώσει πολλές μάχες για ανεξαρτησία και όχι μόνο.
Είναι ξεκάθαρο ότι, ως λαός, δεν είχαμε να γιορτάσουμε κάτι από κοινού με την αστική τάξη. Η πάλη για ανεξαρτησία συγκρούεται μετωπικά με την εξάρτηση. Η πρόοδος με την αντίδραση δεν έχουν κανένα κοινό σημείο. Η δική μας πλευρά έχει αναδείξει ήρωες, επαναστάτες, κλέφτες, αρματολούς, αντάρτες, εξόριστους, εκτελεσμένους... Η δική τους πλευρά έχει αναδείξει προσκυνημένους, κοτζαμπάσηδες, ταγματασφαλίτες, μαυραγορίτες, δωσίλογους, φασίστες... Ανάμεσα σε αυτές τις δύο πλευρές, μόνο ταξική πάλη μπορεί να υπάρξει, καμιά ενότητα,
Μ.Α.
Είναι λάθος,να διαχωρίζεται η Εκκλησία της Τουρκοκρατίας σε ανώτερο "κακό" και κατώτερο "καλό" κλήρο.Οι παπάδες ήταν οι τοποτηρητές της Εξουσίας στις κοινότητες και είχαν αναδειχτεί με τους όρους,που απαιτούσε η Εξουσία.Γενικά ήταν πλούσιοι προεστοί,εκμεταλλευτές και εχθροί του λαού,εκτός από κάποιες εξαιρέσεις,που υπάρχουν και εδώ,όπως και παντού.Στο κλέφτικο τραγούδι,οι παπάδες είναι οι κυρίως εχθροί της κλεφτουριάς.Στο πλαίσιο του εορτασμού της επετείου του '21,αφιερώνω κι εγώ ένα σχετικό τραγούδι,τυπικό του χαραχτήρα των παπάδων,αλλά και του μίσους των κλεφτών ενάντιά τους.Αναφέρεται στον Καπετάν Ζαχαριά Μπαρμπιτσώτη:
ΑπάντησηΔιαγραφήΤι 'ν' το κακό που γίνεται τούτο το καλοκαίρι!
Τρία χωριά μας κλαίγονται,τρία κεφαλοχώρια,
μας κλαίγεται κι ένας παπάς από τον Άγιο Πέτρο.
-"Τι τόκαμα του κερατά,και κλαίγετ' από εμένα;
Μήνα τα βόδια τ' έσφαξα,μήνα τα πρόβατά του;
Τη μια του νύφη φίλησα,τες δυό του θυγατέρες,
το 'να παιδί του σκότωσα,τ' άλλο το πήρα σκλάβο
και πεντακόσια δυό φλουριά για ξαγορά του πήρα.
Όλα λουφέ τα μοίρασα,λουφέ στα παλικάρια,
κι ατός μου δεν εκράτησα τίποτε για τ' εμένα."