Για το ζήτημα των εμβολίων

του Βασίλη Σαμαρά

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία φυλ. 902, στις 2/10/2021

Ενα από τα σημαντικότερα ζητήματα που έχουν τεθεί στην περίοδο που διανύουμε και όχι μόνο ελλαδικά αλλά παγκόσμια είναι το ζήτημα των εμβολίων.

Από τη μεριά των δυνάμεων του συστήματος, αυτό που έχει αναδειχθεί σαν κυρίαρχη τάση είναι η προώθηση με κάθε τρόπο των εμβολιασμών σαν το πλέον ενδεδειγμένο μέσο για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Σειρά κυβερνητικών αποφάσεων, ανακοινώσεις επιστημονικών οργανισμών, προπαγάνδιση από τα κυριότερα ΜΜΕ συγκλίνουν στη συγκεκριμένη κατεύθυνση. Από κοντά και μέτρα εξαναγκασμού όσων δεν πείθονται, δυσπιστούν, δυστροπούν ή και αντιδρούν έως και μαχητικά σε μια τέτοια κατεύθυνση συγκροτώντας πλέον ένα ολάκερο ρεύμα. 

 

Είναι εκείνοι που υποστηρίζουν πως τα εμβόλια περισσότερο βλάπτουν παρά ωφελούν. Που προβάλλουν σαν ατομικό τους δικαίωμα την άρνηση τα εμβολιασμού. Που υποστηρίζουν πως τα εμβόλια δεν αποτελούν παρά έκφραση της προώθησης των σχεδίων κάποιων σκοτεινών δυνάμεων του συστήματος. Σ’ αυτή τη λογική θεωρούν ότι η στάση τους αποτελεί πράξη αντίστασης στο σύστημα, σε αντίθεση με τη στάση υποταγής όσων δέχονται να εμβολιαστούν.

Να με συμπαθάν αλλά ειδικά σε σχέση με το τελευταίο κάπου τα ‘χουν μπερδέψει (όσοι τα ‘χουν μπερδέψει, μιας και υπάρχουν και εκείνοι που ξέρουν πολύ καλά τι κάνουν). Αλλά ας προσπαθήσω να τα βάλω σε μια σειρά.

 

Ένα σημαντικό ερώτημα

Υπάρχει εν πρώτοις ένα κρίσιμο ερώτημα. Τα εμβόλια ωφελούν ή βλάπτουν; Ή εν πάση περιπτώσει τα ωφελήματα από αυτά είναι σαφώς αποδεδειγμένα μεγαλύτερα από τις αρνητικές τους συνέπειες ή ισχύει το αντίθετο;

Αν μπορούσε να δοθεί μια απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα, αν όχι με απόλυτη αλλά με σχετική έστω βεβαιότητα, αυτό θα απαντούσε και στο επόμενο σημαντικό ερώτημα. Στο αν ο εμβολιασμός αποτελεί συλλογική υποχρέωση ή έχει το έδαφός της και η άποψη περί ατομικού δικαιώματος.

Το ζήτημα βρίσκεται στο ότι μια τέτοια απάντηση είναι δύσκολο να δοθεί. Κατά πρώτον για αντικειμενικούς λόγους. Τα εμβόλια που χρησιμοποιούνται έχουν παρασκευαστεί σε τόσο σύντομο διάστημα που μόνο η επείγουσα αναγκαιότητα της άμεσης αντιμετώπισης της πανδημίας θα μπορούσε ίσως να δικαιολογήσει τη χρήση τους. Παρασκευάστηκαν σε χρόνους που δεν έδιναν τη δυνατότητα πλήρους δοκιμασίας της αποτελεσματικότητάς τους, των παρενεργειών που μπορεί να έχουν, είτε άμεσα είτε πολύ περισσότερο σε βάθος χρόνου.

Τα προβλήματα αυτά είναι υπαρκτά και όχι επειδή τα προβάλλουν οι ανεμβολιαστές. Πρόκειται για προβλήματα σε σχέση με τα οποία εκδηλώνουν τους προβληματισμούς και τις ανησυχίες τους ακόμη και εκείνοι οι ειδικοί επιστήμονες που κατά τα άλλα υποστηρίζουν την αναγκαιότητα των εμβολιασμών.

 

Ποιο το ζήτημα για το σύστημα

Εύλογα συνεπώς δημιουργούνται ανησυχίες στον απλό κόσμο, αναδύονται τάσεις δυσπιστίας και διαμορφώνεται το έδαφος για τη διάδοση των ανεμβολιαστικών κηρυγμάτων.

Μια δυσπιστία που επιτείνεται από την πολιτική του συστήματος από τις αρχές της πανδημίας μέχρι τα σήμερα. Μια πολιτική που καθόλου δεν πείθει ότι οι δυνάμεις του συστήματος ενδιαφέρονται πραγματικά για την υγεία και τη ζωή των ανθρώπων. Και εδώ αναδείχνεται το άλλο και ίσως το κρισιμότερο ερώτημα, όπως μάλιστα έχει τεθεί στη σχετική φιλολογία. Το σύστημα ενδιαφέρεται για την υγεία και τη ζωή των ανθρώπων ή ισχύει το αντίθετο;

Όπως και σε παλιότερη παρεμβολή μου ανέφερα, το λάθος δεν βρίσκεται στη μια ή την άλλη απάντηση αλλά στη διατύπωση του ερωτήματος.

Το πραγματικό ερώτημα αφορά τον προσδιορισμό του τι είναι εκείνο που πρωτίστως ενδιαφέρει το σύστημα. Το καπιταλιστικό σύστημα -μιας και περί αυτού πρόκειται- ενδιαφέρεται πρώτα και πάνω απ’ όλα για …τον εαυτό του. Τη διασφάλιση της κυριαρχίας του και της απρόσκοπτης δυνατότητάς του να εκμεταλλεύεται τις λαϊκές μάζες. Σ’ αυτά υποτάσσονται όλα και αυτά υπηρετούν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο όλες οι ενέργειες και κινήσεις του.

Δικαιολογημένοι λοιπόν οι προβληματισμοί, η δυσπιστία και με έναν τρόπο και οι αντιδράσεις. Και είναι πάνω σ’ αυτό που έρχονται οι αρνητές του εμβολιασμού για να αναδείξουν τη στάση τους σε πράξη αντίστασης στο σύστημα.

Μόνο που τους «διαφεύγει» κάτι πολύ σημαντικό (σε όσους διαφεύγει). Το ότι τόσο η μια όσο και η άλλη επιλογή βρίσκονται μέσα στις επιδιώξεις δυνάμεων του συστήματος από τις οποίες και κανοναρχούνται. Αλλά μάλλον χρειάζεται να εξηγηθώ περισσότερο.

 

Όχι μία αλλά δύο τάσεις

Με το ξέσπασμα της πανδημίας δυο βασικά τάσεις εκδηλώθηκαν από τη μεριά των δυνάμεων του συστήματος ως προς την αντιμετώπισή της. Σ’ αυτές εντάσσονταν τόσο τα μέτρα που παίρναν όσο και εκείνα που …δεν παίρναν. Δυο κατευθύνσεις οι οποίες από διαφορετικούς -σχετικά- δρόμους συνέκλιναν στους ίδιους στόχους. Βασική επιδίωξη η πλήρης επανεκκίνηση της οικονομικής λειτουργίας που είχε πληγεί σοβαρά, που είχε απορρυθμιστεί από την επέλαση του covid-19. Ταυτόχρονα και οι δύο κινούνταν στη βάση μιας καθοριστικής για τα πράγματα λογικής. Την αποφυγή του κόστους που συνεπάγονταν μια ουσιαστική αντιμετώπιση της πανδημίας και στη βάση των απαιτήσεων που η περίπτωσή της έθετε. Αντίθετα και οι δύο και η κάθε μία με το δικό της τρόπο φόρτωνε τις συνέπειες της πανδημίας τόσο στο οικονομικό πεδίο όσο και στο πεδίο της υγείας των απωλειών ανθρώπινων ζωών στις πλάτες των λαϊκών μαζών.

 

Η επικρατούσα τάση

Η μια και αυτή που τελικά κυριάρχησε μέσα από συνεχείς αντιφάσεις, παλινωδίες και παλινδρομήσεις είναι αυτή που σε διάφορες παραλλαγές ακολουθήθηκε από την πλειοψηφία των κυβερνήσεων. Με τα λοκ ντάουν, τα συνολικά ή κατά περίπτωση, με προσπάθειες βελτίωσης των θεραπευτικών μέσων την επίσπευση παρασκευής εμβολίων και τα οποία προβάλλουν πλέον σαν το κύριο όπλο αντιμετώπισης της πανδημίας. Το σχήμα πορείας όπως εν τέλει διαμορφώθηκε είχε σαν στόχευσή του την «κατανομή» των συνεπειών της πανδημίας (σε ανθρώπινες ζωές κ.ά.) σε όσο γίνεται μεγαλύτερο βάθος χρόνου. Ετσι ώστε να μπορούν να ελέγχονται οι αντιδράσεις και μέχρις ότου επιτευχθούν ικανοποιητικά επίπεδα ανοσίας τόσο μέσω αυτών των κινήσεων όσο και με «φυσικό» τρόπο.

Μια πολιτική που συν τοις άλλοις στόχευε στη διαμόρφωση συνθηκών ασφάλειας έτσι ώστε να μπορεί η οικονομία και συνολικά η κοινωνία να επανέλθει σε ομαλούς ρυθμούς λειτουργίας.

Το πρόβλημα εδώ δεν βρίσκεται στο αν και κατά πόσο είναι θεμιτός ένας τέτοιος στόχος. Το ζήτημα βρίσκεται στο πώς ιεραρχούν και προωθούν τις επιδιώξεις τους οι δυνάμεις του συστήματος. Στο γεγονός ότι στην επιδίωξη της πλήρους επαναλειτουργίας της οικονομίας και της διασφάλισης των κερδών του κεφαλαίου υποτάσσονται τα πάντα.

 

«Ευκαιρίες» - πειραματισμοί - αν-ασφάλειες

Από τα πιο χαρακτηριστικά του πράγματος και αποκαλυπτικό τόσο των διαθέσεων όσο και της «ηθικής» (λέμε τώρα) του κεφαλαίου, το ότι η πανδημία χρησιμοποιήθηκε -πέραν των άλλων- και σαν «ευκαιρία», σαν πρόσχημα για την προώθηση σειράς αντεργατικών, αντιλαϊκών αντιδημοκρατικών μέτρων και ρυθμίσεων.

Δεύτερο. Ανεξάρτητα από το αν και κατά πόσο είναι αντικειμενικά αναγκαίοι οι εμβολιασμοί, θέτουν εκ των πραγμάτων ένα σοβαρό ζήτημα. Ένα ζήτημα που συνδέεται με τα προβλήματα που όπως αναφέρθηκε εμφανίζουν με βάση το σύντομο χρόνο παρασκευής και δοκιμασίας τους. Στην πραγματικότητα «δοκιμάζονται» στο σύνολο του πληθυσμού σαν έναν, όπως θα μπορούσε ίσως να ειπωθεί, πλανητικών διαστάσεων «πειραματισμό». Οχι επειδή τον εκπόνησαν κάποιες σκοτεινές δυνάμεις αλλά επειδή αυτός είναι ο καπιταλισμός, τόσο σε σχέση με αυτά που πράττει όσο και εκείνα που δεν πράττει.

Τρίτο. Οπως εξ’ αρχής διαφάνηκε και όπως συνεχίζεται ως τα σήμερα, η καλλιέργεια κλίματος ασφάλειας αποτελεί βασικό στόχο και εργαλείο για την πλήρη επαναλειτουργία της οικονομίας και της κοινωνικής γενικότερα. Το πρόβλημα βρίσκεται στο ότι με βάση τη λογική και την «ηθική» των δυνάμεων του συστήματος, η καλλιέργεια ενός τέτοιου κλίματος θα συνεχίζει να προωθείται είτε αυτή η ασφάλεια επιτυγχάνεται πραγματικά είτε όχι.

Σ’ αυτό (και σε αυτό) βρίσκεται ένας από τους λόγους που αυτές οι επιλογές συνοδεύονται από μέτρα καταναγκασμού και καταστολής.

 

Μια -όχι και τόσο- «άλλη» τάση

Οσον αφορά την άλλη τάση αντιμετώπισης του ζητήματος, είναι εκείνη που εκφράστηκε και συνεχίζει να εκφράζεται επίσης από σημαντικές δυνάμεις του συστήματος. Πρόκειται για την τάση που στο όνομα της διάσωσης της οικονομίας (τους) προέκρινε σαν «λύση» την «ανοσία της αγέλης». Δηλαδή να αφεθεί ο ιός «να κάνει τη δουλειά του» έτσι ώστε όσοι νοσήσουν ελαφρά και όσοι ιαθούν να διαμορφώσουν το σώμα της ανοσίας, ενώ όσοι πεθάνουν θα απαλλάξουν την αγέλη από τα αδύναμα στοιχεία της.

Ηταν ο Τραμπ στις ΗΠΑ, ο Τζόνσον στη Βρετανία, ο Μπολσονάρο στη Βραζιλία, ήταν ανοιχτά ή συγκαλυμμένα μια σειρά ακόμη κυβερνήσεις που κινήθηκαν σε ανάλογη τροχιά. Ηταν σειρά κεφαλαιοκρατών που επέσειαν τους κινδύνους κατάρρευσης της οικονομίας. Ηταν επιστήμονες που επιστρατεύονταν από τους προηγούμενους ή «προσέρχονταν αυθορμήτως» για να προσφέρουν επιστημονικό κύρος στην άποψη. Ηταν οι δυνάμεις της ακρο-δεξιάς που διέκριναν πεδίο προβολής και ενίσχυσης του ρόλου τους. Ηταν ακόμη η συνομοταξία όλων εκείνων των συνομοσιολόγων που κάθε τρεις και λίγο αμολούσαν τις πιο απίθανες ανοησίες.

Από το «δεν υπάρχει ιός» μέχρι το ότι δεν είναι πιο επικίνδυνος από μια απλή εποχική γρίπη. Από το ότι όλα αυτά αποτελούν έκφραση των συνωμοτικών σχεδίων κάποιων σκοτεινών δυνάμεων μέχρι το ότι με τα εμβόλια μας βάζουν τσιπάκια για να μας ελέγχουν.

Οποιες, συνεπώς, επιφυλάξεις μπορεί να έχει κανείς απέναντι στα εμβόλια, δεν μπορεί παρά να παίρνει υπ’ όψιν του ότι η αντίθεση σ’ αυτά δεν αποτελεί παρά τον τελευταίο κρίκο αυτής της αλυσίδας αντιδράσεων.

Και είναι -εν τέλει- το έδαφος που έχει δημιουργήσει μια πολιτική που έχει θέσει σε δεύτερη μοίρα την ασφάλεια, την υγεία και τη ζωή των λαϊκών μαζών, που έχει προκαλέσει την απόλυτα δικαιολογημένη δυσπιστία μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού και τα καθιστά ευάλωτα σε κάθε λογής κηρύγματα.

 

Το πρόβλημα

Για να το ξεκαθαρίσουμε λοιπόν. Οι δυο επιλογές που εμφανίζονται δεν είναι από τη μια η συστημική και από την άλλη η αντισυστημική. Και οι δύο εκπορεύονται και κανοναρχούνται από δυνάμεις και παράγοντες του συστήματος. Και για να είμαι σαφής.

Οπως ήδη προανέφερα, δεν είναι αβάσιμες οι ανησυχίες για τους κινδύνους που ενέχει η ταχύρρυθμη παρασκευή και η μαζική χρήση των εμβολίων. Για το έλλειμμα εγγυήσεων που εμφανίζουν ως προς τα επίπεδα ανοσίας που επιτυγχάνουν, τις πιθανές παρενέργειές τους, τόσο τις άμεσες όσο και τις μελλοντικές.

Αυτό ωστόσο είναι η μια πλευρά του πράγματος. Η άλλη βρίσκεται στο τι σημαίνει η άρνηση των εμβολιασμών. Οχι στην ατομική στάση (ή «ατομικό δικαίωμα») αλλά σαν συλλογικό ή και -ας το υποθέσουμε- κυρίαρχο ρεύμα. Πολύ απλά και για να μη γελιόμαστε θα σήμαινε ότι επιλέγεται η «λύση» της «ανοσίας της αγέλης» και με όσα κάτι τέτοιο συνεπάγεται. Μια επιλογή, οι οδυνηρές συνέπειες της οποίας δεν είναι απλά πιθανές ή ενδεχόμενες να εμφανιστούν αλλά άμεσες και βέβαιες.

 

Μια δύσκολη επιλογή

Απέναντι σ’ αυτά βρίσκεται σήμερα ο καθένας. Στη δυσάρεστη θέση να επιλέξει ανάμεσα σε δυο εκδοχές που και οι δύο εκπορεύονται από δυνάμεις του συστήματος. Που καμιά τους δεν προσφέρει τα εχέγγυα μιας πλήρους και ασφαλούς αντιμετώπισης του προβλήματος αλλά κινούνται στη βάση των ιδιαίτερων δικών τους σχεδιασμών και σκοπιμοτήτων, που κάθε επιλογή εμπεριέχει λιγότερο ή περισσότερο η κάθε μια τις δικές της αρνητικές πλευρές και τα ρίσκα της.

Ως προς αυτό και ανεξάρτητα από το ότι ο τρόπος που προσεγγίζω το πρόβλημα δείχνει να αποκλίνει προς μια ορισμένη πλευρά, δεν θεωρώ -εν τέλει- πως μπορώ να υποδείξω στον καθένα τι θα πράξει. Το μόνο που μπορώ και για να μη μένουν «σκιές», είναι να γνωστοποιήσω τη δική μου επιλογή. Όσο με αφορά λοιπόν, με πολλές επιφυλάξεις και άλλες τόσες ανησυχίες έκανα και τις δύο δόσεις του εμβολίου. Ως προς την τρίτη που ετοιμάζεται και που ως υπερήλιξ ενδείκνυται, λέει, να την κάνω, θα το σκεφτώ.

 

Ζητήματα πάλης

Αντιλαμβάνομαι πολύ καλά ότι μόνο ευχάριστα δεν ακούγονται όλα αυτά. Όμως αυτή είναι η πραγματικότητα και με αυτήν έχουμε να κάνουμε. Ούτε να την ωραιοποιήσουμε έχει νόημα, ούτε να «αποχωρήσουμε» από αυτήν μπορούμε. Εκείνα που μπορούμε και ανεξάρτητα την επιλογή του καθένα στο προηγούμενο, είναι κάποια άλλα πράγματα.

Να αντισταθούμε, να διεκδικήσουμε, να αγωνιστούμε.

Να αντισταθούμε στα αντεργατικά, αντιλαϊκά, αντιδημοκρατικά μέτρα και ρυθμίσεις.

Να διεκδικήσουμε το δικαίωμα στη δουλειά, στις εργασιακές αμοιβές, στην ασφάλιση.

Να διεκδικήσουμε συνθήκες ασφάλειας στη δουλειά, στα μέσα μαζικής μεταφοράς, στους χώρους εκπαίδευσης, στους χώρους που ζούμε.

Να υπερασπίσουμε το δικαίωμα της οργάνωσης, συνδικαλιστικά, πολιτικά, το δικαίωμα στην απεργία, τη διαδήλωση, τον αγώνα.

Να αντισταθούμε στην πολιτική που στο όνομα του καπιταλιστικού κέρδους αποσάθρωσε τα συστήματα περίθαλψης και υγείας.

Να διεκδικήσουμε το άνοιγμα νοσοκομείων, τις προσλήψεις ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού.

Να αντιταχθούμε στην ανάθεση του ζητήματος της υγείας μας και της ζωής μας στην κερδοσκοπική διάθεση του κεφαλαίου.

Να διεκδικήσουμε τα δωρεάν τεστ σε όλο τον πληθυσμό.

Να αναδείξουμε και να διεκδικήσουμε τη σύσταση συστήματος πραγματικής πρωτοβάθμιας περίθαλψης και υγείας.

Να υπερασπίσουμε, να διεκδικήσουμε, να υλοποιούμε μέσα στους αγώνες μας το δικαίωμά μας στη ζωή.