50 χρόνια από τον θάνατο του Νίκου Ζαχαριάδη

 

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία φυλ. 945, στις 29/7/2023

 

Συμπληρώνονται φέτος 50 χρόνια από τον θάνατο του ιστορικού ηγέτη τού ΚΚΕ, Νίκου Ζαχαριάδη, μιας ηρωικής μορφής που ανέλαβε την ηγεσία τού Κόμματος σε μια δύσκολη εποχή. Μια εποχή όξυνσης της ταξικής πάλης. Μια εποχή με διώξεις, φυλακίσεις, εξορίες. Μια εποχή ανόδου του φασισμού, μέσα στη δίνη ενός παγκόσμιου πολέμου, ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων και εμφυλίου.

Γεννήθηκε στις 27 Απρίλη του 1903 στην Αδριανούπολη. Από μικρός αναγκάστηκε να δουλέψει ως λιμενεργάτης και ναυτικός και ήρθε σε επαφή με το εργατικό κίνημα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και αργότερα στην Σοβιετική Ρωσία όπου και ανέπτυξε πλούσια συνδικαλιστική δράση. Το 1922 έγινε μέλος της Ομοσπονδίας Κομμουνιστικών Νεολαιών και σπούδασε στο Κομμουνιστικό Πανεπιστήμιο Εργαζομένων της Ανατολής (ΚΟΥΤΒ). Αργότερα θα γίνει και μέλος του Μπολσεβίκικου Κόμματος.

Το 1924 ήρθε στην Αθήνα και ανέλαβε τη θέση τού Γραμματέα της ΟΚΝΕ. Τα επόμενα 5 χρόνια πέρασε από διάφορες καθοδηγητικές θέσεις σε όλη την Ελλάδα. Συνελήφθη και φυλακίστηκε πολλές φορές και άλλες τόσες κατάφερε να αποδράσει. Το 1929 ξαναπήγε στη Μόσχα για σπουδές, και το 1931 με απόφαση της Κομμουνιστικής Διεθνούς ξανάρχεται στην Ελλάδα αναλαμβάνοντας επικεφαλής τής ηγετικής ομάδας του ΚΚΕ και Γραμματέας της ΚΕ. Ήταν η εποχή που το ΚΚΕ σπαρασσόταν από εσωκομματικές διαμάχες και φραξιονιστικές κινήσεις και η ΚΔ με την επιλογή της αυτή αποσκοπούσε στον τερματισμό τους.

Μέχρι και την δικτατορία του Μεταξά (4/8/1936) το Κόμμα είχε μεγάλη οργανωτική ανάπτυξη, ανασυγκροτήθηκε, αύξησε σημαντικά την επιρροή του στην ελληνική κοινωνία, αποκτώντας δεσμούς με πρωτοπόρα στοιχεία της εργατικής τάξης και καθοδήγησε πολλές και σημαντικές απεργίες. Το 1934, στην 6η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ εκλέχτηκε Γενικός Γραμματέας. Στις αποφάσεις της Ολομέλειας αυτής γινόταν μια ταξική ανάλυση της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας. Αναγνωριζόταν το μέσο επίπεδο ανάπτυξης του καπιταλισμού, ο ανολοκλήρωτος αστικοδημοκρατικός μετασχηματισμός και η εξάρτηση τής χώρας από το ξένο κεφάλαιο. Η 6^η Ολομέλεια καθόριζε ότι κινητήριες δυνάμεις της επανάστασης ήταν το προλεταριάτο και η φτωχή αγροτιά, με ηγετικό το ρόλο του προλεταριάτου και προσδιόριζε ότι η Ελλάδα ανήκε στην κατηγορία των χωρών στις οποίες επίκειται μια πορεία γρήγορου περάσματος της αστικοδημοκρατικής επανάστασης σε σοσιαλιστική.

Σχεδόν αμέσως μετά την εγκαθίδρυση της μεταξικής δικτατορίας, ο Ζαχαριάδης συνελήφθη και φυλακίστηκε στην Κέρκυρα. Εκεί τον βρήκε η ιταλική εισβολή στη Ελλάδα τον Οκτώβρη του 1940 και από εκεί έστειλε τα περίφημα γράμματα που καλούσε τον ελληνικό λαό να πολεμήσει με όλες του τις δυνάμεις. Αργότερα μεταφέρθηκε στην Αθήνα και με την κατάληψη της πρωτεύουσας από τη Βέρμαχτ το 1941, παραδόθηκε στους Γερμανούς και κλείστηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου, όπου παρά τις απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης, δε λύγισε και κατάφερε να επιβιώσει.

Μετά τη λήξη του πολέμου, επέστρεψε στην Ελλάδα το 1945 και ανέλαβε ξανά την ηγεσία του Κόμματος. Από τότε μέχρι και την έναρξη του εμφυλίου υπήρξε μια περίοδος λανθασμένων και αντιφατικών αποφάσεων του Ζαχαριάδη και της ηγεσίας σχετικά με μια σειρά ζητήματα (συμφωνία Βάρκιζας, Βελουχιώτης, θεωρία δύο πόλων κ.α.)

Μέσα στο κλίμα της τρομοκρατίας που είχε επιβληθεί σε όλη τη χώρα μετά τη Βάρκιζα, η απόφαση του Κόμματος -αν και με καθυστέρηση- για ένοπλη επαναστατική αντιπαράθεση με το καθεστώς, η έναρξη δηλαδή του εμφυλίου πολέμου, συσπείρωσε χιλιάδες μαχητές, άνδρες και γυναίκες, κάτω από τη σημαία του ΔΣΕ. Καθοριστική ήταν η συμβολή τού Ζαχαριάδη στην καθοδήγηση του τρίχρονου αυτού αγώνα.

Μετά την ήττα του εμφυλίου διέφυγε όπως και άλλοι μαχητές στις ανατολικές χώρες. Παρέμεινε Γραμματέας και αγωνίστηκε για την διατήρηση και ενδυνάμωση των παράνομων κομματικών οργανώσεων στην Ελλάδα, σε μια περίοδο διώξεων και εκτελέσεων των λαϊκών αγωνιστών.

Το 1956, μετά την ρεβιζιονιστική στροφή στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα και με τη πραξικοπηματική 6^η Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, καθαιρέθηκε από Γενικός Γραμματέας. Ένα χρόνο αργότερα στην 7^η Πλατιά Ολομέλεια διαγράφηκε και από μέλος του ΚΚΕ. Κατηγορήθηκε από τη νέα ηγεσία ως αντικομματικό στοιχείο και εξορίστηκε. Όμως ακόμα και σ’ αυτές τις συνθήκες συνέχισε να έχει επαφές με διαγραμμένα μέλη και στελέχη του Κόμματος, να παλεύει ενάντια στη ρεβιζιονιστική κλίκα του ΚΚΣΕ και τη νέα ηγεσία του ΚΚΕ. Αυτός ήταν και ο λόγος που εξορίστηκε ακόμα πιο μακριά, στο Σουργκούτ της Σιβηρίας. Όμως κι εκεί, στην απομόνωση συνέχισε τον αγώνα του. Με διαμαρτυρίες ακόμα και με σκληρές απεργίες πείνας απαιτούσε την απελευθέρωσή του. Την 1^η Αυγούστου του 1973 ανακοινώθηκε ο θάνατος του Νίκου Ζαχαριάδη. Αρχικά η επίσημη ανακοίνωση των Σοβιετικών αναφερόταν σε φυσικό θάνατο. Αργότερα όμως υποστηρίχτηκε η άποψη της αυτοκτονίας.

Τα τελευταία χρόνια οι ηγεσίες τού ΚΚΕ στα πλαίσια μιας υποτιθέμενης επιστημονικής μελέτης και αποτίμησης της ιστορίας του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος, αποφάσισαν να αποκαταστήσουν τον Ζαχαριάδη, κόβοντας και ράβοντας κατά πώς τις συμφέρει γεγονότα, πολιτικές θέσεις και καταστάσεις. Τόσο η απόφαση για την λεγόμενη αποκατάσταση όσο και οι κατά καιρούς τοποθετήσεις είναι γεμάτες παραποιήσεις, αποσιωπήσεις και συνεχείς προσπάθειες να ελαφρύνουν οι ευθύνες των δοτών ηγετών του ΚΚΕ μετά την επέμβαση των Σοβιετικών το 1956. Αλλά και να προσαρμοστούν όλα στις σημερινές πολιτικές θέσεις και θεωρητικές προσεγγίσεις. Χαρακτηριστική η προχθεσινή ομιλία τής Παπαρήγα στον Περισσό, στην εκδήλωση για τον Ζαχαριάδη στην οποία

ενώ τάχα είχε σκοπό να τον υπερασπιστεί, έφτασε στο σημείο να του ρίξει έμμεσα και ευθύνη για τον θάνατο του! Αρνήθηκε -ανέφερε- ο Ζαχαριάδης την προσφορά του Φλωράκη να τον φέρει στο Βουκουρέστι από την εξορία στο Σουργκούτ, πρόσκληση η οποία για την επιστήμονα ιστορικό Παπαρήγα ισοδυναμούσε με αποκατάσταση! Ο Ζαχαριάδης όμως ήθελε επίσημη αποκατάσταση και γι’ αυτό κατά την Παπαρήγα αυτοκτόνησε! Τέτοια αχαριστία και ξεροκεφαλιά!

Ο Ζαχαριάδης ήταν ένας γνήσιος λαϊκός ηγέτης, ένας ακατάβλητος κομμουνιστής που έμεινε πιστός και αφοσιωμένος στις μαρξιστικές -λενινιστικές ιδέες και υπηρέτησε το επαναστατικό -κομμουνιστικό κίνημα μέχρι το τέλος της ζωής του. Σίγουρα είναι πολλά και σημαντικά αυτά για τα οποία θα μπορούσε κάποιος να του επιρρίψει την ευθύνη. Όμως τα λάθη, οι αντιφάσεις και οι αδυναμίες του αντανακλούν την κατάσταση του κομμουνιστικού κινήματος στη χώρα μας στις εξαιρετικά δύσκολες και απαιτητικές συνθήκες της εποχής εκείνης.

Σ.Σ.