25 Νοέμβρη 1952. Η Ασφάλεια συλλαμβάνει τον Νίκο Πλουμπίδη

 

Δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία, φυλ. 951, στις 25/11/2023

Ήταν 25 Νοέμβρη του 1952 όταν ο λαϊκός αγωνιστής, ο κομμουνιστής δάσκαλος Νίκος Πλουμπίδης συλλαμβάνεται από την Ασφάλεια και κατηγορείται για κατασκοπία. Η απειλή της εκτέλεσης ήταν πλέον ορατή, σχεδόν σίγουρη. Το γνώριζε και ο ίδιος. Αυτό όμως που εξέπληξε πολλούς ήταν η στάση της ηγεσίας του ΚΚΕ, που τον χαρακτήρισε χαφιέ και προδότη. Παρ’ όλα αυτά, ο «Μπάρμπας» -όπως ήταν το ψευδώνυμό του στις παράνομες οργανώσεις- στάθηκε αλύγιστος μέχρι το τέλος.

 

Η ζωή του

Γεννήθηκε στα Λαγκάδια Αρκαδίας το 1902. Καταγόταν από αγροτική οικογένεια και παρά τις πολύ δύσκολες οικονομικές συνθήκες της εποχής, κατάφερε να σπουδάσει. Εργάστηκε ως δάσκαλος σε ένα χωριό της Ελασσόνας, ασχολήθηκε με τον συνδικαλισμό και το εργατικό κίνημα και το 1926 εντάχθηκε στις γραμμές του ΚΚΕ. Στην απαιτητική περίοδο του Μεσοπολέμου ανέπτυξε πλούσια αγωνιστική δράση, οργανώνοντας πολλές κινητοποιήσεις. Μάλιστα σε μια διαδήλωση το 1929 θα συλληφθεί και θα υποστεί άγρια βασανιστήρια.

Η εύθραυστη υγεία του (ήταν φυματικός, η «εθνική» αρρώστια των κομμουνιστών όπως έγραφε ο Γ. Χοντζέας) δεν τον εμπόδισε να δώσει όλες του τις δυνάμεις για την ανάπτυξη του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος στην χώρα μας, ακόμα και από ηγετικές θέσεις. Εξελέγη μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Συνομοσπονδίας των Δημοσίων Υπαλλήλων και μέλος της Γραμματείας της Ενωτικής ΓΣΕΕ.

Το 1931 συλλαμβάνεται, με το Ιδιώνυμο, για τη συνδικαλιστική του δράση, καταδικάζεται σε τρεις μήνες φυλάκιση και απολύεται από δάσκαλος. Το 1935 συμμετείχε στο 7^ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς και έγινε αναπληρωματικό μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ στο 6^ο Συνέδριο του Κόμματος. Το 1937 βρίσκεται στο Βόλο στη θέση καθοδηγητή του Γραφείου Θεσσαλίας. Το 1938 εκλέγεται μέλος του ΠΓ. Τα επόμενα χρόνια ήταν καθοδηγητής του Γραφείου Μακεδονίας-Θράκης. Το 1939 συνελήφθη για άλλη μια φορά από την Ασφάλεια στην Αθήνα και παρά την οριακή κατάσταση της υγείας του υπέστη φριχτά βασανιστήρια και κλείστηκε στο Σωτηρία, στο θάλαμο των κρατουμένων.

Αργότερα θα εξοριστεί στην Τρίπολη απ’ όπου θα καταφέρει να δραπετεύσει το 1942 και να πάρει μέρος στην Εθνική Αντίσταση, καθοδηγώντας την Κομματική Οργάνωση της Αθήνας και του Εργατικού ΕΑΜ. Την περίοδο αυτή οργάνωσε πολλές απεργίες και μεγάλες κινητοποιήσεις του λαού μας, όπως αυτή της μάχης ενάντια στην πολιτική επιστράτευση, τον Μάρτη του 1943 και ενάντια στην επέκταση της βουλγαρικής ζώνης κατοχής τον Ιούλη του 1943.

Μετά την απελευθέρωση από τους Γερμανούς, το 1945, εκλέχτηκε μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ (11η Ολομέλεια) όμως στο 7^ο Συνέδριο δεν εκλέχτηκε στο ΠΓ.

Στην περίοδο του εμφυλίου αλλά και μετά, εξακολουθεί να παραμένει στην Αθήνα και να ζει σε συνθήκες παρανομίας, συνεχίζοντας την κομματική δουλειά.

Όταν συνέλαβαν τον Μπελογιάννη, σε μια ύστατη προσπάθεια να σώσει τον πολύτιμο σύντροφό του, με επιστολή του, ζήτησε να μην εκτελεστεί, αναλαμβάνοντας ο ίδιος την ευθύνη για τη δημιουργία των παράνομων οργανώσεων και υποσχόμενος να παραδοθεί και να δικαστεί.

 

Σύλληψη, δίκη και εκτέλεση

Ο Πλουμπίδης συνελήφθη στις 25 Νοέμβρη του 1952 σε ένα σπίτι στον Κολωνό, λίγες μέρες μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης από τον Ελληνικό Συναγερμό του Παπάγου. Πριν από λίγους μήνες (1/3/1952) εκτελέστηκε ο Μπελογιάννης μαζί με τους τρεις συντρόφους του, Νίκο Καλούμενο, Δημήτρη Μπάτση και Ηλία Αργυριάδη. Τότε στην κυβέρνηση ήταν ο «κεντρώος» Πλαστήρας. Στόχος όλων των αμερικανόδουλων μετεμφυλιακών κυβερνήσεων ήταν η εξόντωση των ηγετικών στελεχών του ΚΚΕ και η διάλυση των παράνομων οργανώσεών του. Η ήττα στον εμφύλιο, οι φυλακίσεις, τα βασανιστήρια και οι εξορίες δεν ήταν αρκετά. Όσο λειτουργούσαν οι παράνομες οργανώσεις, ο φόβος της ανασυγκρότησης του εργατικού-κομμουνιστικού κινήματος κυρίευε την ελληνική αστική τάξη και τα ξένα αφεντικά της.

Δυο μέρες μετά τη σύλληψη του Πλουμπίδη, ανακοινώθηκε από το ραδιοφωνικό σταθμό του ΚΚΕ ότι ήταν χαφιές της Ασφάλειας και μάλιστα από πολλά χρόνια πριν! Η ανακοίνωση τον κατηγορούσε ως προβοκάτορα και εχθρό του λαού και μιλούσε για μία ακόμα εικονική σύλληψη. Ήταν φανερό πως η άποψη αυτή είχε διαμορφωθεί νωρίτερα στην ηγεσία του ΚΚΕ και ανακοινώθηκε αμέσως μετά τη σύλληψη. Η λανθασμένη αυτή απόφαση για τον Πλουμπίδη, που αναιρέθηκε -με έναν τρόπο- από το ΚΚΕ τα επόμενα χρόνια, έχει τις αιτίες της στην πολύ δύσκολη συγκυρία μετά την ήττα στον εμφύλιο (διαφωνίες, σκληρές κριτικές, διαφορετικές απόψεις για το προχώρημα της δουλειάς κ.α.), στην άγρια τρομοκρατία που είχε επιβληθεί από το κράτος, στη σύγχυση και τον αποπροσανατολισμό που κατάφερε να προκαλέσει η Ασφάλεια και οι αντικομμουνιστικοί της μηχανισμοί. Σε καμιά περίπτωση όμως δεν μπορεί να δικαιολογηθεί ακόμη και σ’ εκείνες τις δύσκολες και περίπλοκες συνθήκες δράσης του κομμουνιστικού κινήματος, της παρανομίας και της αναγκαστικής προσφυγιάς. Η περίπτωση Πλουμπίδη είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση λανθασμένης αντιμετώπισης των πολιτικών διαφωνιών με κατηγορίες για χαφιεδισμό.

Η Ασφάλεια πάντως προσπάθησε να εκμεταλλευτεί την απόφαση αυτή, να στρέψει τον Πλουμπίδη ενάντια στο Κόμμα του, να τον απομονώσει αλλά και να τον εκθέσει στους συντρόφους του. Ισχυριζόταν ότι ο Πλουμπίδης, βρισκόταν σε σύγκρουση με την ηγεσία του ΚΚΕ και ότι ήταν έτοιμος να την καταδώσει. Μέχρι και ψεύτικη συνέντευξη του ίδιου δημοσιεύτηκε στην «Απογευματινή» της 9/7/1953. Ακλόνητος όμως ο μεγάλος λαϊκός αγωνιστής υπερασπίστηκε μέχρι τέλους τη θέση του, υποστήριξε ότι το Κόμμα του είχε λάθος εκτίμηση για το ίδιο, έχοντας τη σιγουριά ότι το όνομά του σύντομα θα αποκατασταθεί.

Στη δίκη που ξεκίνησε στις 24 Ιούλη του 1954 δικαζόταν ερήμην και όλη η ηγεσία του ΚΚΕ, όλοι κατηγορούμενοι για κατασκοπία (μεταξικός ΑΝ 375). Ο Πλουμπίδης ανέλαβε την ευθύνη για την πολιτική του ΚΚΕ, το υπερασπίστηκε και κατήγγειλε τους δικαστές ότι στο πρόσωπό του δικάζουν το ίδιο το ΚΚΕ. «Τιμή μου είναι η τιμή του Κόμματός μου» δήλωσε περήφανος όταν οι δικαστές τον προκαλούσαν να αποποιηθεί το Κόμμα που τον αποκαλεί «χαφιέ».

Η απόφαση των δικαστών βγήκε στις 3 Αυγούστου και ήταν καταδικαστική. «Δις εις θάνατον» για τον μεγάλο κομμουνιστή που ξεγέλασε πολλές φορές τον θάνατο αφού λόγω της φυματίωσης οι γιατροί το 1929 δεν του έδιναν ούτε 6 μήνες ζωής.

Τα ξημερώματα της 14^ης Αυγούστου 1954, στο δάσος του Δαφνιού, ο Νίκος Πλουμπίδης θα αφήσει την τελευταία του πνοή. Θα πέσει νεκρός από τις σφαίρες του εκτελεστικού αποσπάσματος. Δολοφονημένος από ένα καθεστώς μίσους το οποίο δεν μπορούσε να ανεχτεί ότι υπάρχουν άνθρωποι που παλεύουν όλη τους τη ζωή ενάντια στην αδικία, άνθρωποι που αγωνίζονται ανιδιοτελώς στην υπηρεσία του λαού και της εργατικής τάξης.

Όμως ο Πλουμπίδης είναι από εκείνες τις τραγικές μορφές που έμειναν στην ιστορία και για έναν ακόμα λόγο. Δεν κυνηγήθηκε μόνο από το μοναρχοφασιστικό καθεστώς που υπηρετούσε πιστά τα ξένα αφεντικά του. Στιγματίστηκε έστω και προσωρινά από το ίδιο του το Κόμμα. Και σ’ αυτό δεν έχει ευθύνες μόνο η ηγεσία στο εξωτερικό αλλά και αυτοί που βρίσκονταν μέσα στην Ελλάδα και τον συκοφαντούσαν. Τέτοια ήταν και η περίπτωση του Στ. Kασιμάτη (Oρέστη), ο οποίος δημιούργησε μια άλλη οργάνωση -βασικά από δυνάμεις της EΠON- παράλληλα με τις οργανώσεις που καθοδηγούσε ο Πλουμπίδης. Η αλήθεια είναι ότι κάτι τέτοιο ίσως επιβαλλόταν λόγω των σκληρών συνθηκών της παρανομίας. Όμως αναπτύχθηκε ανταγωνισμός ανάμεσα στα δύο κέντρα που κατέληξε να συκοφαντηθεί ο Πλουμπίδης ως χαφιές. (Γ. Χοντζέας, «60 χρόνια…»)

Ο Νίκος Πλουμπίδης πέθανε σαν ένας τίμιος αγωνιστής και ένας αταλάντευτος κομμουνιστής με τη λέξη «ΚΚΕ» στα χείλη του, πολύ πριν η ηγεσία του «αποκαταστήσει» το όνομά του. Θα ήταν δικαιολογημένη κάθε πικρία και απογοήτευση. Κι όμως σε ένα από τα τελευταία γράμματά του δήλωνε: «Ήμουν πιστός στο Κόμμα τότε που με περιέβαλε με στοργή και με ανέβαζε στα ανώτερα αξιώματά του, είμαι πιστός και τώρα που -καλά ή κακά, δίκαια ή άδικα- με κατηγορεί και με στιγματίζει. Θα παραμείνω για πάντα πιστός και θα πεθάνω κομμουνιστής».

Σ.Σ.

Πηγές

«60 χρόνια του Κομμουνιστικού Κινήματος Ελλάδας», Γιάννης Χοντζέας.

«Νίκος Πλουμπίδης ντοκουμέντα. Γράμματα από τη φυλακή 1953-1954» Δημοσθένης Α. Παπαχρίστου, εκδ. Δελφίνι

«Νίκος Μπελογιάννης, Νίκος Πλουμπίδης», Κούλης Ζαμπαθάς, εκδ. Δωρικός

«Από τον εμφύλιο στη Χούντα, τ. Β, 1952-1955», Σπ. Λιναρδάτος, εκδ. Παπαζήση.